Sermo XXVI:
De gratitudine nostra
pro eucharistia

Cognovit bos posessorem suum, et asinus praesepe
Domini sui, Israel autém me non cognovit. Isai. 1.

        Aipaturik ia Jaun sakramentatua gureki egotean iten digun mertxedea, dugun konbenienzia ta baliatzeko modua, ordu da aipatzea gure aldetik eman bear dioguna. Zein da lenbiziko eskatzen diguna, guk geien zor dioguna ta gutienik kunplitzen dioguna? Begietara eldu da agradezimentua ta amorioa. Deus ezin eman gure Jaunai, ta borondatearena berere estiogu emanen, amorioa ta agradezimentua? Aski da entendamentu izatea, aski da begiak izatea ikusteko obligazio gonen ertxia. Predikatuko digu andre batek: Zer diot? aur batek predikatuko digu gauza gau bere amaren sabelean, jaiobañolen, mintzatzen asi baño len. Eznoaie kontatzera atso-konturen bat, baizik Ebanjelioak dakarran historia kantatzen duena Elizak Ama Birjinaren bisitazio-egunean. Enkarnatu zeneko Jangoikoaren Semea Ama Birjinaren entraña sanduetan, bereala Ama dibina joan ze bisitatzera Santa Isabel, zeukana bere sabelean San Juan Bautista ia zazpigarren ilabetean. Ellegatu ze arren etxera Ama andia, sartu ze, mintzatu ze; ta mintzatu zeneko ezaundurik Bautistak nor zen ta zekarran tesoroa bereki, bereala ezin disimulatus agradezimentua, asi ze saltatzen bozkariundes bere presondegian. Eta bere ama Santa Isabel ere bai beterik Espiritu Sanduas, agradezimentus eta alegrias mintzatu zekio ala Ama Birjinai: Bedeikatua zu emaste guzien artean, eta bedeikatua zure sabeleko fruitua; eta nondik niri ainberze ondasun, nola baita etorzea enegana nere Jaunaren Ama? Bada, orra aitu deneko zure mintzoa, asi da saltoka nere aurra bozkariundes nere sabelean. Au da agitu zena orduan, aplikatzea aisa da, ala imita bagindez. O bedeikatua andre guzietan, bada, berorren sabeleko fruitu bedeikatua Jesus da duguna eukaristian, izan gaitzen ongi agradezituak, bigu grazia. Abe Maria.

        Beiraturik alde guzietaik zer dezoken gizonak itzuli Jangoikoai egintion mertxedeengatik, ikusten dut ezi borondate libre utzidionaren enplegua dela itzulidezokena, ezi gañarako guzia zertako du bere Majestadeak? Betea dago. Gure borondatearen bearrik ere estu, klaro da, ezi guk nai edo eznai, ain poderoso, andi ta Jangoiko geldituko da; baña alaere plazer du enplega dezagun borondate gau beraren amatzen ta agradezitzen. Eta emen bidanabar ikusten dut au dela gauza aisenik eman edo egin dezakeguna, aski delaik nai izatea. Berze gauzetan, dio San Jeronimok (l.1. com. Math. 5), dezake gizonak atra zerbait atxekia dena dela, baña amorio izateko estaike exkusa nior. Errandezadake norbaitek: Eznaike barutu, eznaike konserbatu birjin, ez dezaket guzia eman limosnas; baña dezake erran agian: ez dezaket onetsi? Zerengatik ontako estire oñak nekatu bear lasterka, ez eskuak ere lan egiten; etzaigu erraten: Zoaste iruzkiaren sortaldera, ta aurkitukouzie karidadea, itzuli sartaldera, ta aurkitukouzie amorioa. Geuren barnean dago, biotzean, eskatzen zaiguna, amorioa ta agradezimentua. Ikusi dugu aur andi gura saltazen bozkariundes, amorios ta agradezimentus, zeren etorri zekion bisitatzera Maria Santisima ta Jesus beraren sabel birjinalan. Eta gure bisitatzera etorria ikusten dugu, ta gureki egotera perenne Jesus bera, ez ia aur bere Ama Birjinaren sabelean, baizik erreduziturik ogiaren akzidente goien pean, estalirik belo txuri gorreki. Nola ezkara saltatzen, zoraturik amorios, agradezimentus ta kontentus? Nola estiogu erraten: Nondik Jauna guri ainberze ondasun, nola gure konpañian egotea berorren Majestadea?

        Ondasun anitz duen bates erraten da: Ainberze du ezi estaki zer duen. Errealki guzia dugu misterio gontan, baña estakigu zenbat dugun, ez solamente izanain utses, baita ere estimazio ta ezaumentu faltas. Idiak ezaun duzue bere jabea, dio Isaiasek (1), ta astoak bere Nausiaren ganbela, ta Israelek ez bere Jauna. Au agitu ze jaio zelaik Kristo, ta orai agitzen da daukagulaik presente aldarean. Dugu entendamentu, dugu fede, zer da falta? Borondatea, amorioa, agradezimentua. Bada, ez ia aur garrek, baizik idiak eta astoak ere dezakegute predikatu. Baña bego animale bizien predikua geroxagoko. Gauza zenzugabeek dezakegute predikatu amorio gau gure Jaunagana. Moisesen bara gura, lañu pilare-gisa zoeien gura israeldarreki, ta gero arka testamentuko gura solamente zire Jangoikoaren presenzia ta asistenziaren señaleak, eta gure sakramentu andi gonen figurak ta itzalak. Alaere beira aien aurkintzean idikitzen itsasoa bi aldetara, usten kortes leku ta bide erditik leor daudelaik bi saietsetaik urak tieso arriturik bekala erreberente; beira Jordango ugaldea erretiratzen atzerat pasatzerakoan; beira oianak ta aldapak mostratzen kontentu ta agradezimentu. De manera ezi 113 psalmoan dio Dabidek: Itsasoak ikusi ta iges egin zue, Jordan itzuli ze atzerat. Oianak saltatu zire alegranzias ariak bekala, ta aldapak ardien axuriak bekala. Galdegiten diote, nola ezaumentu balute: Zer duzu itsasoa zuk, zeren in baituzu iges? Eta zuk Jordan, zeren itzuli baizara atzerat? Oianak zergatik saltatu zarate arien gisa, eta zuek aldapak axurien gisa? Berak errespondatzen du: Jangoikoaren presenziagatik mogitu da lurra, Jakoben Jangoikoaren presenziagatik, zeñek peñak eta arriak baitaki itzultzen urresko iturritan. Nola estire alketzen gizonak eta kristioak ia, ez estimatzeas itsasoak ta ugaldeak adiña, oianek eta aldapek adiña, gure Jaunaren presenzia erreala ta espeziala sakramentu miragarrian? ai bezkite txoriak berere, baitute txintxoago boza.

        ikusten dugu, dio San Maximok (H. 2. de grat. post cib.), nola egaxte txipitto goiek goizoro argidezaneko Jangoikoak, kantatzen dioten alborada nork bere gisa diferenteki, batak arla, berzeak orla, eta jatera bañolen ia ke ta mintzatus ez dezaketen, kantus beren pikoen suabidadeareki festejatzen ta alabazen duten beren kriazalea, de manera ezi arri iduri zaio obeki emantiola eskerrak, zeñek dulzeago kantatu baitio, eta nola au berau iteunten egunain buruan. Beira zazie zeruko egasteei, zio Kristok, respicite volatilia coeli. Orgatik sinestagarri da kontatzen duena Maria Agredako serore benerableak, ezi zoeielarik Jaunau aur txipittoa zenean bere amaren besotan Ejiptora, etorzen zirela bandaka txoriak kantatzera esker milla milla beren ta gure Jaunai. Erleak dezazkegu ekarri egasteen ertean predikatzera sakramentuai in bear diogun estimazioa. Kontatzen du Aita Alonso Andradek (Itin. gr. 5. SS.11), eskribitzen duela Pedro Kluniazensek berai kontatu ziona Klaramonteko obispoak agitua bere feligres bati, nekazari bati. Zitue onek erle batzuk, zein baizoezi txurtus denborain kasos. Erremediatzeko konsejatu zio sorgin batek ar zezala hostia konsagratua komekatzean, ta sar zezala naza batean. Artu zue, joan ze, ta paraturik nazaren pokalean, fu bateki sartu naies barnera, erori ze lurrean. Kurtu ze goratzeko ta egiteko berriro dilijenzia bera, baña alzinatu zekizkio erleak, zein atrarik tropa baten gisara paratu zire Jaun sakramentatuaren inguruan, ta arturik erdian kortesia andiareki eraman zute prozesioan bekala nazara mormorots dulze agradezitu bateki. Arriturik itzuli ze rustikoa bere etxera pensatzen agituan, beldurrak zetorkion zerbait kastigo zerutik, eta lurretik ere bai, xakiten baze egin zuena. Turditurik pensamentu gebeki itzuli ze arturik butzatore bat ur, ta ito zitue erleak bere maldadearen testigoak bekala. Gero asirik atratzen estia, atra naiak forma sagratua, aurkitu zue esti-orratze baten ondarrean, zer? Ez ia hostia, baizik aurtto eder amable bat artizarra baño argiago. Jesus dulze onegia, nola den ain ona gaistoeki ere? Baña o gizon ingratoaren inhumanoa! artu zue ark ortzizeko lurpean; eta Jaun dibinoa sentitzen zuela arren erien ukitzea ia ezi gurutzean itzees josia, desaparezitu zekio usten zuela beterik tristuras ta ikaraduras kruela. Joan ze etxera, ta segitu zio Jangoikoaren irak erauntsis berain ta bere familiain gain kalamidadeak, eritasunak ta miseriak, ta ia dena, arrengatik beraren errian ere bai, de manera ezi andik fite il zire habitante guziak, ta erraustu zire etxe ta heredaje guziak gelditu gabe erriain itxuraik ere. O aitu bazue erleek predikatu ziotena exenpluareki! Aizagun guk, ta berze kaso bat ere bai kontatzen duena San Antonino Florenziakoak (Ib.); berze ainberze in omen zue berze nekazari batek kodiziagatik, baña oraingoan erleek labratu omen ziote estis ta argizagis sakramentuai kapilla ta sagrario-iduri bat ezkildorre-gisa bateki, ta sei aldis egunoro egoten emen zizaizkio ematen aldiska Jaun sakramentatuai musika bat miragarria, kantatus beren koruan laudario dibinoak, ta etorri zelaik nausia aitzera, arren kontra eman zutela beren extenen armaeki mendekatus Jaun soberanoaren ofensa, eta ura lotsarriturik itzuli omen ze errira nolapait, ta kontaturik apetxau nai, au jende guziareki joanik prozesioan, ikusirik prodijioa, ekarri emen zute elizara, non goardatu baize forma sagratua memoriatako. Zein ongi predikatudiguten erleek agradezimentua gure Jaunagana?

        Ia orai nola erakustendiguten arraiek? Estut kontatuko nola jendeek ez, ta arraiek bai buruak atrarik ur gañera aitu zuten Jangoikoaren itza San Antonio Paduakoak predikatu ziotena izateko Jangoikoai agradezituak, ta kurturik buruak konfesatzen bekala arrazio zela despeitu ziren. Estut erranen ebanjelioko lantze gura noiz ta nekatuaskeros gau guzian San Pedro arran zan protxurik gabe, Jaunonen manura botarik sarea bete zen arraies ezin xasala. Estut erranen nola eskatu ziotelaik enperadoreaindako tributoa, San Pedro berak Jaunaren manus botarik hamua atra zuen arrai bat, zeñen barnean aurkitu zuen moneda bear zuena. Esta au pagatzea arrai garrek Jaunai zor dion agradezimentua moneda gartan? Estut erranen nola San Franzisko Xabier Nafarroaren gloria ta Indietako apostolu ta iruzki berriari, bein itsasos zoeielarik, ustekabetzean eroririk Santo Kristoa urean, ekarri zion agoan kangrejo edo karamarro batek, ta presentatu zion eskuetan alzina ia pasatu ondoan ia ezi berrogei milla. Zer ze joate gura karamarroa ures ur, bere Santo Kristoareki agoan, burua atrarik ur gañera, ainberze bidean, baizik predikatzea guri Kristoareki zor diogun amorioa ta agradezimentua Jaunoni? Baña aipa zagun solamente sakramentuareki intusten demostrazioak arraiek. Kontatzen du frai Jaime Bledak (Ap. Andr. ib. SS. 9), agitua Balenziako erri Alboraia deitu batean, ezi arturik apetxaunak sakramentua komekatzeko eri bat zeukana berze erritto Almazera deitu batean, pasatu bear zuela erreka bat, zein aldarte gartan zoeie ain sendo ezi eramaten zue apetxauna uraren indarrak. Zebilalaik ez ito bai ito, soltatu zue eskuetaik kofrettoa, zeintan baizema sakramentua, ta atra ze bera nolapait, alegre alde bat bere bizia libratuas, triste berze alde galduas tesoroik obena. Ellegaturik errira kontatu zue desgrazia negarres; atra zire billa ta aurkitu zute baster batean kofrettoa; emen izan ze alegria, baña bereala tristura ikusirik kofrea utsik. Berriro asi zire billa, eta ia esperanza galdurik, ara non ikusten diren bi arrai igaten urain kontra, goraturik buruak, idikirik agoak, erakusten bi forma sagratuak. Gelditu zire etxideten noiz errezibituko zioten norbaitek, baña ez atrebiturik arranzariak deitu zute apetxauna, zeñek aiturik au, paraturik roketea ta estola akonpañaturik jendes tortxaeki eskuetan joan ze, ta o gauza miragarria! Arrai atento gaiek ez solamente egon zire geldi denbora gartan guzian idikirik agoak, baizik ere ellegatu zeneko sazerdotea, atra zire idorrera entregatzeko forma sagratuak. Errezibitu zitue ain txuko, nola urean egon ezpalire; eraman zitue bere eliza propriora, ta kofrettoa berzera, ta guzia konserbatzenemen da orai arteo benerazio andian. Narbonan, alaber, kontatzen da ogei urteen buruan ekarri zuela forma sagratua arrai batek, zeñi eman zion zeboan sakrilego batek (Ib. SS. 9). Ikusi duzie arraien fineza?

        Ikusazie azienda xeak monstratu zuena bein. Babieran ze artzai bat senzilloa ta agitz sakramentu gonen deboto, ezi ezin joanes nai zuen guzian meza enzutera ta komekatzera. Zer egin zue? Bein komekatu zelaik goardatu zue formaren erdia idukitzeko bere konsolutako bakantasunean, ta ez izanes berze errelikario preziosoagokorik, paratu zue makillan formatu zuen zulotto batean alikako dezenteena bere ustes. Egunoro anitz aldis belaurikaturik adoratzen zue, jaietan prinzipalki ia, ta sentitzen zue bere debozioaren fruitua ariman. Berze makilla bat usatzen zue saldoaindako, eta bein tiraturik au txuxentzeko ardiak, fortunatu ze ematera berze makilai, ta erorzea lurrean sakramentuareki. Emen izan ze arren lotsamentura, aiotsak, negarrak, golpatzea bularra, eskatzea miserikordia bere deskuidoagatik. Ellegatu ze ikar ikar goratzera, ta agitu ze prodijio bat, ezi kurtu zelaik goratzeko, lurra makillareki zoeie beititus, ark edatzen besoa, ta beitiago lurra, de manera ezi etzuke erdetxi artzera. Bereala bildurik hazienda guzia paratu ze inguruan belauriko adoratzen guzien Jauna. Klamatzen zue zeruai artzaiak negarres. Jautsi ze errira, eman zio kontu apetxau nai, onek obispoai, ta joan zire solemnidade guziareki lekura, non baizego hazienda konstante erreberenziatzen Jaun sakramentatua. Ellegatu zeneko obispoa, igantze lurra makillareki, zein arturik eraman zue elizara, ta leku gartan egin ze tenplo bat memoriatako, nora akuditzen baitute fielek, ta ermateunte barnatu zen lur gartaik obratzen baititu prodijioak. (Andrad. ib. SS. 10.) Xakina da nola San Franzisko Asiskoak erakutsi zion axuri bati joaten mezara ta egoten erreberenzia andiareki elizan; emanik ura gero berze persona andi bati, deskuidatzen baze au joateko elizara, axuriak abisatzen zue be ta be ta saltos, ta asko modus.

        Betor azkenik predikatzera sakramentu gonen debozioa Lisboako txakur bat kontatzen baitu aita Parrak (P.1. pl.7) zeukala admirazios beterik España joan den jendamendean. Santa Justinaren Parrokian zue pastelgille batek txakur bat medianoa, kolore gorraska, mantxak txuri, deitzen zutena Tudesko. Mereji du señaleak ere ematea txakur batek ain nobleak gure Jaunareki. Aitu orduko parrokian ezkila edo txintxa komekadurain atratzeko, bereala nonnai zegon asten ze, kontentus saltatzen ta ainkuria egiten; zoeie lasterka, ta ematen zio inguraldi bat elizai; au egin ta itzultzen ze etxera eginartaño bigarren señalea ia atratzen zelaik gure Jauna. Orduan joaten ze ta anitz festa, salto ta demostrazio egin ondoan arzen zue leku palioain alzinean, ta an zoeie humil erreberente akonpañatzen. Ellegatu orduko eriain etxera, gelditzen ze atari-pokalean komekatuartaño eria, ta gisa berean akonpañatzen zue itzultzean elizara, ta etze apartatzen ertxiartaño Jauna sagrarioan. Asi ze jendea erreparatzen txakurttoaren debozioan, inzuste dilijenziak detenitzeko, dibertitzeko edo engañatzeko animaletto fiela, baña etzute balio. Kenduzuste sakristiako monazilloak, ote zeiken joan aiengatik; baña oroat. Ertxi zute anitz aldis, baña aitu orduko danda, asten ze atzaparres, ortzes, saltos, ainkurias ta modu guzies atra naiak ain lastimosoki, ezi obligatzen zitue idikitzera, ta libratu orduko bereala atsanditurik ta agoa idikirik laixterka erdexten zue prozesioa, nonnai zoeien, ta oneki sosegatzen ze. Gañarakoan ez ogi, ez aragi, ez edozein gauza emanik etzeike sosega. Mansottoa ze bere izates baña etzue zer orgatik niork deskuidatu gure Jaunaganako erreberenzian. Gau bates ala zoeielaik akonpañatzen komekadura, gizon bat zego lo karrikan; jokatu zekio Tudesko ta atrara zizkio loak; etze baratu ozkatus ikusi zuen arteo paratzen belauriko; orduan bereala bere lekura. Berze bein zoeie zaldun bat; etze jausten egiteko erreberenzia Jaun sakramentatu pasatzen zenai, baña arin jautsiarazi zue Tudeskok aunka, atzaparka, ozka zaldiai ta zaldunai niork debekatu etzukela paratu zen arteo belauriko berzea; berla bere lekura. Oraingoan autxi zio zaldiak beso bat txakur gaixoai, baña ez alaere detenitu, baizik irur kidallen gañean segitu zue Jauna erreserbatu arteo sagrarioan. Orduan, ez len, utzi ze kuratzera. Berze bein beterik zegolaik jendes eliza, zerengatik txakur garren predikuark kausatu zue anitz debozio jendea baitan sakramentuagana, zegolaik, bada, beterik jendes eliza, zego txutirik emasteki bat lela; erreparatzen du Tudeskok, joaten zaio guzien soin ta buruen gañetik, ozka ta ozka; jendeak erran zio belaurika zeiela, egin zue, ta instante ain geldi Tudesko. O animale prodijiosoa, ausarki zaizke izan gure maestru sakramentuarenganako agradezimentuan. En fin, Ortzegun ta Ortzilare sandu batzues animaletto on gau egon ze asistitzen presente sakramentuaren presenzian ogeitalaur ordus mogitu gabe ta amenik jan gabe, etzukelaik niork apartarazi andik ez egunas ta ez gauas. Zer prediku ia nauzie? Ia orai esta ongi eldu aipatzea serafinek eta kerubinek eta gañarako aingiruek monstratzen duten erreberenzia gure Jaun sakramentatu goni! Nolako amorioa dioten, nolako agradezimentua! Eta gizonek estiogu izanen, dagolarik gizonengatik sollik? Eta zergatik deitu bear gara razionalak? Zertako dugu entendamentua? Ah! erraten zue San Agustinek bere adinaren ogei ta amirur urtetan bataiatu zelarik bere konfesioen libru gartan: Zein berant ezaundu duten edertasun ain antiguaskoa ta ain berria! Zein berant onetsi duten! Guk zer diogu, nere fielak, aspaldian kristio deitzen garenek? Estakigula pasa bizia ezaundu gabe dugun ona hostia txipi gartan? onetsi gabe anitz gure Jauna, ezkaitzela akaba? Ene arima, onetsi zazu amorosturik zeure esposo amorosoa, etzaitela izan eskergaitza. Esta onetsi bear premioagatik, baña estu niork onesten premiorik gabe. Zer ditxa, zer fortuna, zer premio obea, nola Jaunonen onetsia izatea? Eta ori da posible? Zu bekalako bat daike izan gure Jaunaren onetsia? Bai. Onesten bauzu zuk bera, berak onetsiko zaitu zu. Beraren aldetik esta faltatuko, ezpada zure aldetik faltatzen! Bada, zer ai zara? Zer onesteunzu? Esta nior Jangoikoa bekalakorik. Da noblea, da poderosoa, da aberatsa, da ederra, da ona, da amablea parerik gabe. Onetsi zazu guziak baño ia. Emastekietaik Ama Birjina, gizonkietaik Jesu Kristo gizon bekala, baña Jangoiko bekala estaike nioreki konpara. Alaere zein humano ta amorosoki tratatzentu bere onetsizaleak! Beira arima gaiek, San Franziskoak, Santa Teresak, Santa Katalinak ta alakoak. Eta ez naiz arritzen ainberze iten zitioten erregaloes arima gaiei. Alabañare, zire arima nobleak ta ongi korresponditzen ziotenak; zertas arritzen naizen, ez ainbatekoei ere ainberze ongi egiteas. Zer litzake, bagindio amorio ta agradezimentu dagokiona? Ene arima, ezkaitzela izan tontoak; utzagun mundu itsua bere banidadeeki. Alda gaitzen eskojituen bandara; obe dugu Jaunau guziak baño. Zein berant ezaundu duten edertasun ain aspaldikoa ta ain berria! Zein berant onetsi duten ontasun parerik gabekoa! Berant delaik, emagun prisa; onetsi zagun berere falta zaigun bizi-zatian biotz guziareki. Estut estimatzen bizia ez onestekos ene Jauna. Jauna, konbeniago dirudi litzakela bekatues negar egitea, ezi aipatzea nik amoriosko erregalo gebek; baña amorioik gabe ezin izan kontrizioik; berze alde estut mereji amatzea ori, baña obligazio izaki. Amatzen dut ta amatu nai dut orai ta beti, bizian ta eternidadean. Amen.