Serm. 39.
De 7^o symboli articulo.
ann.1779

Inde venturus est judicare vivos et mortuos.
Ex symbolo apostolico. S. Philippus.

        1. Explikaturik Kredoaren seigarren artikulo fedeskoa, baita igan zela Jesu Kristo zeruetara ta an dagola jarririk Aita eternoaren eskuieko aldean, segizen da zazpigarrena, baita andik etorko dela azken juizioko egunean ilen ta bizien juzgazera. Arrazio andiareki paratu zute apostoluek artikulo gau Kristoren zerura igatetik urbilena, zerengatik Jangoikoak berak triunfo zelebre gartan oroiarazi ziote apostoluei juizioko eguna; zerengatik zeudelaik apostoluak beira zerura Jesu Kristo igaterakoan ta igan ondoan, etorririk bi aingiru aiengana, erran ziote: Zertan zauste beira zerura? Jesu Kristo Jaunau zuetaik ta zuen alzinean orai zerura igande nau, ala etorko da nola ikusbaituzie igaten. (Actor. 1.). Doktrina ona ematen zaigu guziei zerengatik estakit zer den ezi ausentazen delaik karguduna, sueltoago ta deskuidatuago iten dire subditoak geien komun, zeñek ezpaileizke atrebi egitera asko gauza, presente balego ura. Bada, ez dezagun pensa ezi iganagatik Kristo zerura, ain ausente dagola ez dezan ikusi iten dugun guzia. Etorko da, errateunte aingiruek, igan ondoan Kristo, etorko da guzien juzgazera; erranbalezagute bekala: Beira zer aizaraten ta nola bizizaraten, ezi zeruan dagolarik ere, ikusten du guzia; ta ala etorko da guziei beren obra, itz ta pensamentues kontu arzera ta ematera aien konforme sentenzia. Artikulo gonen sentidoa da ezi zerutik Jesu Kristo egun bates mundua akabazen delaik, guziok erresuzitatu ta bildu ondoan Josafatko zelaian, jautsiko dela majestade andiareki guzien Juez soberano bekala ilen ta bizien juzgazera. Ilak ta biziak entenda daizke lendanik ilik zeudenak ta orduan bizirik egoin direnak, egun gartan il ta berla erresuzitatuko direnak; edo ilak ta biziak entenda daizke onak ta gaistoak. (Aug. Enchirid. c.55.)

        2. Entendazeko obeki. Goazen galdetus ta errespondatus. Etorri da ia Jesu Kristo mundura? Bai, Jaunak. Noiz? Bere enkarnazio egunean edo gizon egin zenean Ama Birjinaren entraña sanduetan, orai duela milla zazpitan egun ta lauetan ogei urte. Eta igan ze zerura? Baitare. Noiz? Ogei ta amalaur urte pasaturik munduan, kontaturik bere amain sabelean egonikako ilabeteak ta ia berrogei egun erresuzitatu ondoan pasaturik, igan ze Joan de Salbatore egunean bekalakoan. Bai, ta itzuli bear du berriz mundura? Bai orañik. Noiz? Azken juizioko egunean. Noiz izain da egungoi? Estaki niork, esta angiruek ere egun ta ordu gura, solamente Jangoikoak daki puntualki. De die autem illâ, et hora nemo scit, neque angeli, dio Jesu Kristok. (Math. 24). Solo dakigu ala jeneralki, izain dela munduaren akabanzan azken juizioko eguna. Zer da juizioa? Da Jangoikoak artu bear duen kontu ta erresidenzia, guzien obra ones ta gaistoes. Eta zerengatik deizen da azken juizioa? deizen da juizio azkena ta unibersala ura, zerengatik lenago izan bear dugu bakotxak geuren juizio ta sentenzia partikulara. Bi juizio izaintugu beras: Bata partikulara, berzea unibersala.

        3. Juizio partikulara iten da bakotxa ilzen den instantean, zeintan artuko baizaio kontu bizi guzias ta emanen baizaio sentenzia mereji duena, nioiz aldatuko estena. Ontas dio San Pablok (Hebr. 9): Statutum est hominibus semel mori, post hoc autem judicium. Dago dekretaturik gizon guziei ilzea bein, ta il ondoan juizioa. Por konsigiente, exekutatuko da sentenzia ta bazuk joain dire sekulako infernura, berzebazuk sekulako gloriara. Juizio unibersala deizen da eta iten da guziei bateo ta junto leku batean guzien alzinean, guzien onra ta gaistoak agerzen direlaik ta konfirmazen delaik len emanikako sentenzia; egun batean zein deizen baita Jangoikoaren eguna, iraren, kalamidade ta miseriaren eguna, egun andia ta txoil amargoa. Dies illa dies irae, calamitatis et miseriae, dies magna et amara Valde. Ontas dio San Pablo berak (2^o Corint. c.5): Omnes autem nos manifestari tribunal Cristi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bonum sive malum. Gu guziok da preziso presentazea Kristoren tribunalaren alzinean, kontu emateko bakotxak gorputzean bizi zelaik in zuenas in zuen bekala, on edo gaisto. Jauna, bada, esta egia Jangoikoaren grazian ilzen direnen arimak berladanik doazila zerura? Bai. Ta purgazeko zerbait dutenak purgatoriora? Baitare. Ta purgatu ondoan berla zerura? Baitare. Ta Jangoikoaren desgrazian ilzendirenenak infernura? Baitare. Beras, juizioko egun gura baño len il direnen arimak joanik egoin dire zerura, edo infernura. Ala da. Orduko bakotxa egoin da bere lekuan, ez galzekos ta ez librazekos beñere? Ala da. Bada, zer motibos izan bear da juizio unibersala, ezpada berritu bear nior bere estado sekulakoas, onas edo gaistoas? Da Jangoikoaren probidenziaren sekreto misteriosoa, berak disponitu ta berak daki.

        4. Ala ere zenbait motibo emateunte Aita Sanduek. Bata da, Jesu Kristo Jangoikoaren Semea, izan zena indignoki tratatua bere bizian ta ilzean, egun gartan jarririk tribunale supremo gartan izan daien honratua denaren ariora zeruaren, lurraren ta infernuaren, denbora, eternidade ta gauza guzien buru, Jaun ta juez bekala, goienean bera, ta bere pean humillaturik daudelaik ez solamente lurreko ta denbora guzietako gizon ta emastekiak, errege, enperadore ta andi deizen zirenak, ta bera juzgatu ta il zuten Pilatos, eskriba, fariseo ta judio guziak, baitare infernuko demonio guziak ere, ta zeruetako aingiru guziak ere bai. Orduan ikusko da nor den ainberze humillatu zen ura. Humillatu ze, dio San Pablok, (Philip. 2) eginik obediente eriozeraño, ta guruzeko eriozeraño, orgatik exaltatu du ta eman dio izen bat izen guzien gañekoa, belaurika daien Jesusen izenera zeruan, lurrean ta infernuan den guzia, ta mi guziak konfesa dezan Jesu Kristo Jauna dagola Jangoiko Aitaren glorian. Berze motibo bat da ager daiengatik guziei Jangoikoaren justiziaren txuxentasuna, ala unibersoaren gobernuan, nola bienabenturatuei ta kondenatuei eman zioten sentenzian. Gertazen da emen ilzea gastea, bizitzea zarra, gaistoa triunfante, ona pobre miserable, ta berze mila gauza deskonforme iduriutenak. An ikusko da arrazio duena Jangoikoak bere probidenziain juizioetan, ta zein justoki bota duen infernura an dagona ta zerura zeruan dagona. Berze motibo bat da, nola emen desonrazen baitire ta gaistotako pasazen baitire franko on direnak, ta al rebes franko gaisto direnak ontako baitaude ta honrazen baitire, itzuli dakion an onari mundu guziain alzinean honra emen injustoki edekia; ta desonratuak izan daizen, alaber, guzietaik gaistoak, emen injustoki daramatenak honra, publikazen direlaik antxe obra on ta gaisto; sekretoenak ta biotzetako intenzio okultoenak. Berze motibo bat da, nola gizona emen gorputz ta arimareki bateo bizi baita, iten duelaik ongi edo gaizki, izan daiengatik juzgatua ere gorputz ta ariman; ta nola zenbait bakotx infernura gorputz ta ariman doazines landara, ta zenbait bakotx, alaber, zerura gorputz ta ariman joanikakoes landara, gañarakoen arima sollak egoin baitire gozazen edo penazen, daudelaik aien gorputzak gozorik ta penarik gabe munduan egun gartaraño, da arrazio egun gartan juntaturik elkarreki gorputz ta arima guzienak, izan daizen ia ordutik alzina gorputzak ere partizipante arimen premioas edo penas, ia ke ta izan ziren partizipante obra onetan ta bekatuetan.

        5. Eta, Jauna, non izan bear da juizio unibersala? Mundu gontako leku batean, Josafatko zelaia deizen den batean, baitago Jerusalena urbil, Kalbarioko ta Olibeteko oianen ertean; egoin direlaik leku sandu gaiek presente-testigotako Jesu Kristok egin ta padezitu zuenas guregatik. Eta zerengatik erraten da, Jesu Kristo etorko dela juzgazera? Estu juzgatu bear Trintate guziak, Aitak ta Semeak ta Espiritu Sanduak? Bai, baña Jesu Kristok gizon bezan bates ere du Juezaren ofizio gau, ta bera ikusko da gorputzaren begies, aituko dugu bearries berain boza ta sentituko dugu sentidoes juizio gura (Cath. Rom. n.5. hic). Orgatik erraten da Jesu Kristo etorko dela onen ta gaistoen juzgazera. Nola etorko da? Anitz señale gertatu ondoan iruzkian, ilargian ta izarretan, baitare lurreko jende, animale, itsaso ta elementu guzietan ebanjelioak dion konforme, barratu ondoan sua mundu guzitik; deitu ondoan tronpetas aingiruek il guziak, ta erresuzitatu ondoan bildurik gaudelaik guziok leku gaietan; idikirik zerua ta atrarik lenbizikorik guruze sandua estandarte dibinoa bekala; ondorean jautsiko da Jesu Kristo majestade ta podorio andiareki, akonpañaturik aingiru guzies. Nork erran munduaren orduko alborotoa? Justoek goratukotuste bibak ta aleluiak alegre; gaistoek marraxkas maldizioak ta blasfemiak. Bilatukoute eriotzea ta ezin aurkitukoute. Oianei eskatuko diote arrapadezkitela pean, ta ezin logra. Naiago lukete egon infernuan orzirik ordu gartan ezi ez jaun arren presenzian ta mundu ta zeru guziaren bistan. Baña naiestutela bortxa, jautsirik Juez soberanoa jarriko da bere tronoan inguraturik aingirues ta sandu prinzipalenes. Zer teatroa, zer tribunalea ura! manatuko diote aingiruei berexdezkitela elkarrengandik onak eta gaistoak, ala nola arzai batek berexten baititu axuriak ta antxumeak; onak eskuieko aldera, ta goiti gaistoak ezkerreko aldera, ta beiti deabrueki nasteka. Zer diferenzia orduan oraikotik? Zenbat errege, andi, poderoso ta abrats egoin dire beiti an! Ta zenbat oraiko pobre desditxatu abatitu egoin dire goiti? Anaietaik bat goiti joain da, berzea beiti. Konsorteetaik oroat; aiskide, lagun ta guzietaik oroat.

        6. Berexirik ala, agertuko dire guziei guzien onak ta gaistoak; esta sekreto publikatukoestenik, esta gauza txipirik ta andirik jakinenestenik. Nork erran inentigun karguak Juez dibinoak? Nork adiarazi konfusio rabiosoa gaistoek izain dutena, estaikelaik exkusa, estaikelaik erremedia ta estaikelaik niora apela? Pensa bakotxak. En fin, emain diote onei beren sentenzia Jesu Kristok amorosoki erraten diotela: Zatoste nere Aitaren bedeikatuak, ar zazie posesio zuendako dagon erreinuas. Zer alegria ta algazara justoena orduan! Ta zer enbidia ta errabia gaistoena, ikusirik franko berak baño gaistoago izanak, baña emendatuak, doazela zerura. Itzulirik gaistoengana Juez dibinoa aurpegi lotsagarri bateki, botako diote ausnarri baten gisara sentenzia: Apartazaiste enegandik madarikatuak infernuko su eternora deabrueki sekulakos. Au izain da azken despedida betikos. Ai! Zer iskirituak ta marrakak! Otoi sanduei, ta ez kasorik. Oiu Maria Santisimari, ta ezin balia. Juez dibinoai mila plegaria, ta debalde. Idikiko da lurra ta iretsikotu deabrueki infernuko kalabozo susko gartan, infinizio bat lamentu ta nigarren ertean, ta ertxiko da ataria betikos; adio Jangoikoa Jangoiko den bitartaño. Justoak berla milla ta milla grazia ta kontentueki i gain dire zerura gozazera betikos, ta ertxiko da ataria ta Jangoikoak gelditukotu bien gilzak, ez soltazekos sekula. Akabatu da mundu gontako itekoa ta joanetorriak; esta ia jenderik ta deus emen. Kunplitu ze fina ta dago nor bere estado sekulakoan. Orduan urrikia, infernuan daudelaik beti ta beti penetan erremediorik gabe ta esperanzarik ere gabe.

        7. Zenbat obe da orai pensazea orduan gertatuko dena ta ajustazea bizimodua? pensazen badugu ortan, tristetuko gara, jauna. Naiz trista denbora pixka bates, segituko da alegria sanoa betikoa, ta emen ere bai. Ei, jauna, alegreki suelto bizi bear da atzendurik pensamentu goietas. Naiz bai, baldin atzentzeareki exkusa baledi gertazea; baña zu atzenduagatik, ezpadu atzendu bear Jangoikoak, zer ai zara? Oroitu, oroitu noizean noiz ta erran: Bada juizio, bada nork eska kontuak: Est qui quaerat et judicet; bada nork eman onei premio ta gaistoei kastigo; ta biak sekulakoak, dela goiz, dela berant. Zer ai gara bizitzeas laur egun gustora segitus apetituak, nai bekala arro arroa, zerengatik dagon ixil orai Jangoikoa? Beti egoin da ixil? Edo oroat da gure suertea nola idi, mando ta zakurrena; ilaskeros deus ezpaitute, ta biziareki akabazen baituste nekea ta gustoak? Esta gureki animale goieki bekala. Il ondoan da gure ongi edo gaizki izatea. Orduan ez akabatu, ezi asten dire gure trabaju edo gusto egiaskoak. Oraikoak dire pasajeroak. Esta ditxoso orai ditxoso dena, baizik ditxoso izan bear duena il ondoan. Esta desditxatu orai desditxatu dena, baizik orduan desditxatu dena. Au jakinik, goazen obratus geuren salbazioa, ta asi gaizen fede, esperanza, etc.