Serm. 100.
De effectibus extremae unctionis.
ann. 1782

Circundederunt me dolores mortis,
et pericula inferni invenerunt me. Psalm. 114.

        1. Eriotzeko oñatzeek inguratu naute ta infernuko peligroek arrapatu naute, zio Dabidek; ta erran dezake edozein bekatarik ilzeko tranzeaingatik. Eta zer erremedio? Akuditzea Jangoikoagana, et nomen Domini invocavi; eta zer modus? Paratuduenaskeros Kristok artako oliadurain sakramentua Elizan, deizea Santiagoren konsejuain konforme elizako ministroak, inducat praesviteros ecclesiae; ta orazio in bezate ebek arrengatik, oliatzen dutelaik gure Jaunaren izenean, et orent super cum ungentes eum oleo in nomine Domini; eta fedearen orazioak salbatuko du eria, et oratio fidei salvabit infirmum, eta alibiatuko du Jangoikoak, et alleviabit eum Dominus, eta bekatuetan barin badago, barkatuko zaizkio, et si in peccatis sit, remittentur ei. Guziok dire Santiagoren itzak; eta guk erran gindue azken platikan zer den oliatzea, nork iminia ta zertako, ta noiz bear den ta konbeni den errezibitzea. Orai berexago nainuzke erran sakramentu gonen efektoak.

        2. Aizagun katezismoa. Zertako da oliatzearen sakramentua? Irur gauzatako: Lenbizikoa, kentzeko lengo bekatuen efektoak ta errelikiak; bigarrena, emateko arimai konfianza ta indar tentazioen kontra; irugarrena, emateko gorputzai osasuna, konbeni bada. Doktrina gonen konforme irur dire eriain kontrarioak, unitzen direnak pobreain kontra estado gartan: Lenbizikoa, eriotzea bere doloreeki; bigarrena, konzienzia bere erreprensioeki; irugarrena, demonioa bere tentazioeki. Zein kontrario fuerteak! Banaka aski direlaik lotsazeko edozein, zer estute inen irurek junto eri tristeareki? Baña onen fabore plantatu du bateria firme bat iruren kontra Jesu Kristok, oliadura sandua, dio Trentoko Konzilio sanduak, extremae unctionis sacramento finem vitae tanquám munivit firmissimo quódam praesidio (Sess. 14. c.1. de unct.). Ikusagun.

        3. Eriotzea da lenbiziko kontrarioa, zeiñek bere alzinetik igorzen baitu tropa bat dolore, desmaio, trabaju ta molestia. Lenbiziko asalto goneki apoderatzen bekala da muralla exteriores, errateko ala, postrazen duelaik gorputza goazean ta parazen duela kuidadotan arima. Zein nekoso den orduan obratzea ongi arimain gauzak! ez dezazke egin eri tristeak kasi akzione naturaleak ere, baitire jatea, edatea, itzulzea, lo egitea etc. ta nola inentu gauza espiritualak, nola konfesatzea, komekatzea, orazio egitea etc.? Geien komun atenzio guzia edo prinzipalena ermaten dio bere gaitzak. Eskritura sagratuan Sunamitis garren semeak etzue berzerik erraten baizik: Caput meum doleo, caput meum doleo, au buruko miña, au buruko miña; ta ala iltze (4 Reg.4). Anitz eriei gisa berean guzia doakiote kexazean ia ezin lo eginas, ia ezin mogitzeas; ai alde batetik, ai berzetik, ezpaitute memoriaik ta fadorik arimas kuidatzeko. Terriblea da lenbiziko asalto gau heritzeareki gorputza, peligra arasten baitu arima. Dolore eriotzekoek inguratu naute, zio Dabidek, circumdederunt me dolores mortis, ta berla añadizen du: Ta infernurako peligroek arrapatu naute, et pericula inferni invenerunt me, ezi mugakide dire eriotzeko doloreak ta infernuko peligroak. Eriotzearen memoria soilla amargoa da askoendako; zer izain da presenzia? Itsasoko ura gazi da gaiñean ere, baña gaziago ondarrean. Ala, eriotzeak aipatzeas ere turbazentu zenbait; zer inen dute ikusteuntelaik urbildus doaiela, ta daudelaik ia tragaturik artas? Ezin kasi mintza, ezin aitu, ezin sosega, zein neke den ongi konfesatzea bekatuak; mogitzea biotza kontriziora, eskatzea Jangoikoai gogotik ta gañarako dilijenziak!

        4. Ontarako du bere birtutea oliadurak, emateko konbeni baliz osasuna, alibiatzeko benzait segurki eri tristea, konsolatzeko arrengogoa ta dulzazeko eriotzearen angustiak. Et alleviabit eum Dominus. Oneki eriak alibiaturik, aisago damazki eritasunain trabajuak ta molestiak, dio Konzilioak, quâ infirmus sublevatus et morbi incommoda et labores levius fert. Beñik bein du sakramentuak birtutea berebaitan Jesu Kristok emana; juntatzen da sazerdoteain orazioa, Kristoren promesa, Santiagoren testimonioa, Konzilioen autoridadea; biz fede oliatzen dena baitan, ta ikusko du experienzias alibio dioguna. Aun olio beraren birtute naturala dago signifikazen sakramentu gonen birtute sobrenaturala. Olioa, untazen ezpada ere baizik exteriorea, komunikatzen da barnera. Ala sakramentu gonek, aplikaturik gorputzai, komunikazen dio indar, konsolu ta alibio arimai. Olioak lagunzen du burriña latz gogorra, zaluitzentu zañak, tenplazen du oñazea ta mantenitzen ere du argia; obeki oliadura sanduak suabetzen du lanze gogorrura, konsolazentu potenzia turbatuak, tenplazentu arimain kongojak ta gorputzain nekeak, ta mantenizen du konfianzaren argia ikusteko zeruko bidea. Baletor lanze gartan zerutik aingiru bat erredoma bateki ungendu dibino bates beterik, konfortazeko ta alibiazeko eria, zer nailuke ia? Orai sakramentu gau digno lizake administra zezan aingiru batek, baña sazerdoteak, Elizako ministroak, Jesu Kristoren mezus dire orai doazinak administrazera edo komunikatzera bere Jesusen odolaren birtutea depositatu zuena sakramentu gontan. Bera triste, agonian eriotzeraño egonik izerditzen odoles, tristis est anima mea usque ad mortem, utzi zue ainberze kostaturikako errezeta gau, konfortazeko ta alibiatzeko bere hume kristioak eriotzeko amarguren ertean. Ilze Kristo; guk ere il bear, baña Kristok, pasaturik berak eriotze gogorra, dulzatu zue guretako arren amargura. Bera iltzeareki kamutstu zio eriotzeai bere punta zorrotza, etzezagun guri kausatu ainberze pena, ubi est mors aculeus tuus? Ô mors, ero mors tua. Prestaturik arima konfesioareki, bizkorturik komunioneareki ta oliadurareki, armaturik brokel fuerteareki bekala, espera dezake eriotzea; ez ia etsai bekala, baizik Jangoikoaren mandatari bekala idikidezona ataria pasazeko paraisora. Ilbeites triste inkonsolable jentilak, judioak, herejeak baitezakete jakin doazela atari gartaik infernura erremediorik gabe. Baña kristioak, ez joatekos il gabe, pasatu bear duenas geros eriotzearen eskuetaik, zer desea dezake ia, baizik ilzea sakramentueki, ta guzien gaiñetik oliaturik, pasatzeko suabekiago pausu gura? lotsa bezki berzeak eriotzearen aurpegi bortitzak, baña armaturik dagonak sakramentu geben eskudoas beira dezoke alegre eriotzeai ta beldurrik gabe, erraten den bekala sandues, mortem laetus aspexit. Au da iltzea? Lokartzea da ta lo pasatzea Jesusen besotan, dion bekala sandues eskritura sagratuak. Ta argatik ala ilzen direnes, dio San Pablok, ezkaitzela trista lokartu direnes, nolumus vos ignorare de dormientibus ut non contristemini. Orra nola lenbiziko kontrarioa, eriotzea, bere doloreeki dezaken garaitu oliatzearen sakramentuak, edo emanes osasuna, konbeni bada, edo alibiatus gorputz ta arima, pasatzeko aisago azken pausua.

        5. Bigarren kontrarioa eritasunean da konzienzia bere erreprehensioeki, zeiñek asaltazen baitio paratus alzinean lengo bekatuak, ponderatus, akusatus ta tormentatus biotz humanoa. Merkatari bat autxi ondoan onzia, galdurik ondasunak, dagolaik itsasbasterrean triste pensamentuan, da figura erdi bat moribundo pekatariarena. Non dire zure ondasunak? dio arrek bere buruari gurutzaturik eskuak; nekatu gara debalde, nola pasatuko dugu orai bizia? Tristeago diskurritzen du moribundoak montiazenzaiolaik bere bekatu bizi guzikoen tropa begien alzinean. Zuk intuzu zeure gustoak, erraten dio bere buruari, estuzu kasorik egin Jangoikoas, galdutuzu egunik obrenak munduko patarataetan, guzia pasatu da, ta orai joan bear sekulako sentenzia errezibitzera obren konforme. Zer duzu orai gusto pasatues? Quem fructum habuistis in illis in quibus nunc erubescitis? Ah in banue kaso erratenzidatenes predikariek ta konfesoreek! Orduan irri iten nue; orai zer inen dut? Ala da, fielak, itsu itsua gabilza orai begiak ertxirik erreparatu gabe deustan, eriotzeak idikizentigu begiak satorrei bekala. Torrentes iniquitatis conturbaverunt me, dio Dabidek, maliziaren ubilduek turbatu naute. Da ala ezi udan oñes aisa pasazen den errekattoa busti gabe, neguan andizen da batean ainberze ezi turbio eginik baitamazki ubilduareki alorrak ta arbolak ere. Uda bekala da osasunain denbora; negua eritasun peligrosoarena. Osasuna delaik pasa pasa erreparorik gabe, au zer da inport? Konfesatuko dugu gero. Estugu izan bear ain beldurti, ta ala kometizen dire orai bat, gero bida ta segi segi; ta eriotzeko orduain neguan, bildurik guziak, iteunte ugalde andi bat turbioa, desesperatua. Antioko suberbo garrek inzue mila maldade Jerusalenen ajolarik gabe, sendagallareki antes bien. Ikusazie ia erioain presenzian triste, aprehensibo, kongojas beterik ikar ikar klamazen: Nunc reminiscor malorum quae feci in Jerusalem, orai oroitzen naiz in nituen gaizkies Jerusalenen, ai ene! Zer? Au da baliente animoso gura? Au berau; baña len eriotzea zeuka ustes aparta; orai dauka begien alzinean, ark turbazen du bere konzienziareki. Eskribitzentzue San Franzisko Xabierrek Indietaik, ezi asistitu zioten moribundo guzietan etzuela aurkitu deskonfiatuagorik Jangoikoas, nola zirenak konfiatuago ta sueltoago bizian (Segner. p.3. disc. 22. Crist. instr.).

        6. Fuertea da guzis konzienziaren asalto gau, baña fuerteak dire erremedioak ere. Konfesioa lenik, gero komunionea; guzia ezpaliz aski, segitzen da erretaguardian bekala oliadura, sosegatzeko turbazio guziak; zerengatik irur modus destruizen du bekatua: Lenik kendus bekatuak, gero arren zorra ta gero arren efektoak ta errelikiak. Lenbiziko lekuan nola gerta baitaike gelditzea ariman bekatuak, zeintas ezpaita bat oroitzen ta ez pensatzen espezialki orduko turbazioareki; edo ez izanes konfesorerik, edo au ezpaliz kapaz absolbitzeko, edo en fin, in balez onek faltaren bat zeiñengatik ez leiken geldi barkaturik errealki penitentea, orduan sakramentu azken garrek barkalezozke guziak duenari atrizio ustes duen kontrizio, ta para lezake grazian ta salbazioko bidean. Et si in peccatis sit, remittentur ei. Zer nauzie ia seguratzeko konzienzia? Ontas landara barkazentu bekatu benialak naiz ez konfesaturik. Barkatzen du, alaber, bekatuari korrespondizen zaion pena, edo parte edo guzia arras, baldin eriak errezibitzen badu konformidade andi bateki Jangoikoaren borondatean. Kenzentu, en fin, bekatuen errelikiak bizkortus, alibiatus ta animatus gogoa, bekatuek eritzen, turbatzen ta desanimatzen dutena. Guziau itz gutiagos baña galantagoes dio Trentoko Konzilio sanduak: Unjitze garrek signifikatzen du klaroki Espiritu Sanduaren grazia, zeiñeki unjitzen baita barnetik eriaren arima inbisibleki (Hic. c.1). Eta berriz: Sakramentu gonen gauza edo efektoa da Espiritu Sanduaren grazia, zeiñen unzioneak borrazentu barin baliz bekaturik barkatzeko, ta bekatuen errelikiak ere bai alibiatzen ta asegurazen du eriaren arima, infunditus konfianza andi bat Jangoikoaren miserikordian (Hic.c.2). Bada, zer soseguareki il daike edozein, baldin afektoas akonpañazen badu sakramentu garren birtutea? Naiz turbaturik dagon konzienziaren itsasoa kasi kasi ondatuartaño arimaren onzia bagades, ita ut navicula operiretur fluctibus, deitu Kristoren diszipuloak, sazerdoteak, oliatzeko, ta aiek zureki ta zuk aieki orazio egin ta klamatu: Domine, salva nos, perimus, Jauna libra benaza, galzen naiz. Orduan Jaunak manaturik itsasoai ta aizeei, eginen da serenidade ta kalma, et facta est tranquillitas magna. Eri bat konfesazerakoan pribaturik juiziotik, gaizaren erruareki asi ze klamazen ezuela erremediorik, kondenatua zela, etzeikela salba. Konfesoreak akuditu zue erremedio dibinoetara, ta zeren lendanik eskatu zuen oliadura, ekarrarazi zue berla; oliatuzen instantean sentitu zue arimain serenidadea, ta geroxago gorputzaren mejoria (Segner. Parroc. instr. infin. de unct. num. 56). Ikusi dugu experienzias ere, zirenak beldurti ta eskrupuloso bizian, sakramentu gau errezibitu ta il zen sereno ta alegre Jangoikoaren grazias.

        7. Irugarren kontrarioa ilzerakoan da demonioa bere tentazioeki, zeintas baitio Konzilio Sanduak, ezi gure bizi guzian dabilalaik ingur ingur okasio bila iresteko gure arimak, nioiz alaere estuela ia enpleazen bere astuziaren artifizio guziak gure galzeko arras ta edekitzeko Jangoikoaren miserikordiaren konfianza, nola ikusten duelaik akabatzen dela gure biziaren plazoa (C.1. hic.). Eta lenago erran zue Espiritu Sanduak, jautsi dela deabrua ira andiareki, dakielaik denbora guti falta zaiola, descendit ad vos diabolus habens iram magnam, sciens quia modicum tempus habet (Apoc. c.12. v.12). Dutelaik soldadoek lizenzia sakeazeko ziudade bat, ta solo egun bates, zer prisa orduan! Zer krueldadea! Zer furiak! Diote: Egun estutena arrapatzen, estut arrapatuko sekula; bada, goazen azkarki egun. Berze ainberze dio deabruak arima ia ia despedidan dagonas: Orai beaut arrapatu edo sekulan ez. Esta inport, fielak, ez sentituagatik ain fuerte orai tentazioak, esta bardin orduan. Guti kaso iteunte goardek zoazilaik bidean, baña portalean pasatzean miratzen zaitute, ia badamazun kontrabandorik. Eriotzea da portalea eternidaderako; deabruak ez solamente daude ajent akusazeko ta preso egiteko zure arima, barin badama bekatuaren kontrabando, baitare porfiazeunte ezazun bota, lenago artu bazindue, ta aumenta dezazun karga galgarria. Bai ta zenbat uste duzie juntazen direla baten kontra? San Agustini eskribitu zio batek, aitu zuela gizon bat erresuzitatua San Jeronimoren meritos erraten, ezi zegolaik il zen, presentatu zirela kuartoan ainberze demonio niork kontaetzezazken numeroan; ta zio ia, ezi bakotxak artu zuela figura horriblea, ta porfian zebilzala elkarreki botazeagatik ura lenik desesperazioan ta gero infernuan (Segn. Christ. instr. p.3. disc. 23). Zer idurizaizie kantidade gontas? Balire eltxoak solamente, ze beldur emateko. Zer izain da, direlaik deabruak fuerteak ta astuto rabiosoak? Eta ia eriotzeko orduan. Testigo Esteban abadea, bizian manazen ziotena leopardoei; eriotzean ain kongojaturik arat onat beira, ia erraten: Estut ori egin, ia: bai, egia da, in dut; ta ala il, jakin gabe norendako gelditu zen biktoria. Testigo Elzeario kondea, zeintas sinestazen da, erman zuela bataiarriko grazia obiaraño; alaere ilzerakoan, kongojaturik, suspiro bateki zio: Ai zein andia den deabruen potestadea ilzendaudenen kontra! Testigo San Eusebio, San Jeronimoren diszipuloa, zein biziturik aingiru bat bekala, alaere ilzerakoan ematen zue anitz señale beldur andiarenak ziolaik: Estuzie ikusten zenbat eskuadron enemigo dauden ene inguruan? Testigo berze infinizio bat progatu dutenak.

        8. Baña dilijent barin badabilza otsoak galzeko axuria, esta lokumatzen ta lokartzen arzai dibinoa, Jesus, arren goardian dagona. Utzitu orduko ere erremedioak, konfesioa, komunionea, ur bedeikatua, sazerdotearen asistenzia, Elizako orazioak ta oliadura sandua, baita esperanzaren sakramentua. Onen atxonera etorko dire agian aingiruen tropak, izan daizen ia gure fabore kontra baño. B. Maria Ogniazek ikusi omen zue bein berak, Kristo anitz sandueki asistizen eri bati oliazerakoan (Segn. ib. ubi supra). Benzait presente egoin da Kristoren auxilioa, birtutea ta grazia sakramentuarena konfirmatzeko ta azkartzeko eriaren arimoa, ta garaizeko tentazio guziak, ta atrazeko biktoriareki Kristoren medios. Ezi dion bekala San Pablok, Jangoikoa gure fabore izanik, nor gure kontra? Si Deus pro nobis, quis contrá nos? Nola uste duzie doazila iges espiritu gaistoak aposentutik, sarzen delaik sazerdotea an oliadura ta guruzeareki ta ur bedeikatuareki? Prisaka, laixterka, boladan, zaluiago ezi ez gatuak ematenzaiotelaik suas. Da, alabañare, sua baño fuerteago Kristoren birtutea dagona sakramentu gortan.

        9. Guziau ala izanik, duelarik Kristok emanik grazia oliadura sanduak, kenzeko lenik lengo bekatu altxaturik daudezkenak ariman, ta bekatuen errelikiak, ta efekto gaistoak, gero emateko arimai indar ta konfianza andia, gero gorputzari ere alibio ta osasuna, konbeni barin bada, nor esta alzinatuko eskatzera Elizai sokorru andi gau denbora oportunoan? Eta nor deskuidatuko da, maite barin badu bere arima ta gorputza ere? Estaiela, bada, pensa, datorrelaik sazerdotea sakramentu garren ematera, baizik eldu dela Kristo bera edo Kristoren mezus bere aingirua, konsolatzera, alibiatzera, bizkortzera ta sendatzera arima ta aun gorputza ere, konbeni bada. Emanik Jangoikoari graziak erdetxias medizina soberano gau, (askok lograzenestutena ilzen direlaik oian ta desertu ta itsasoan sazerdoterik ta deus gabe) errezibitu gogotik kontrizio fin bateki, akonpañatus unjizerakoan begiak, bearriak etc. Bere afektoeki, Elizako orazioa eskatus barkazio sentido gartas ofendituas Jangoikoa, joateko mundu gontaik garbi guzis presentazeko glorian. Inzkigun fede, esperanza ta etc.