Serm. 72.
De proposito, et qualitates.
ann. 1781

Et dixi, nunc coepi, haec mutatio dexterae excelsi. Ps. 76.

        1. Eta erranue nere gogoan, orai asten naiz, auda Jangoikoaren eskuak obratu duen mudanza nere baitan, dio Dabid penitenteak, erakusteko zuen propositoa, ta izan bear duguna konfesazeko ongi. Explikaturik ia dolore bear dena, tokazen da propositoa, baita dolore egiaskoaren semea, ta enzerrazen dena dolorean. Biz dolore egiaskoa ta izain da proposito, eta ala nola ezpada dolorerik ezpaita propositorik, ala ezpada propositorik, esta dolorerik, ezi orgatik erraten da dela dolorea urrikimentu bat Jangoikoa ofendituas intenzioreki konfesazeko ta proposito firme bateki ez ia bekaturik egiteko. Bi aurpegi izan beartu urrikimentu siñak, edo bi atenzio, bata lengo bekatuetara, urrengoetara berzea; borrazeko leneginak, ta ez egiteko berriz in bearestirenak. Au da proposito deizen duguna. Zer da propositoa? Da gogo ta erresoluzio firme bat ez beñere ia bekaturik egiteko. Ain preziso da erresoluzio gau, ezi au gabe konfesazen denak, barkazio ez ezi ia kondenazio lograzen du bere kontra; garbitu ez ezi, ia zikinzen da konfesioaren iturrian bere faltas. Aizagun San Agustinen konparanza ontako: Qui plangit peccatum, et iterúm admittit, quasi siquis lavet laterem crudum, quia quanto in agis lavat, tanto magis lutum facit. Ellegazen dena konfesazera bekatuak, emendazeko erresoluzio firmea gabe, da oroat nola xautu nai duenak ures ladrillu gordin bat, ezi zenbatenas ia xauzen duen, ia loi iten du. Ladrillu gordina da bioz ongi erresolbituestena emendazera. Explikatubaño len proposito onaren kalidadeak, nai dut gutti bat aipatu ontan faltazeain lastimak. Ah zenbat konfesio iten diren sakrilejio proposito-faltas! Ah zenbat bizi diren engañaturik konfesio iduri goieki, irri iten diotela demonioak! kontazen du Heroltok, ezi espiritatu batek agerzen zituela guzien bekatuak, solamente ez konfesazen zirenak. Nai izan zue progatu batek, ta konfesaturik zeremonias joan ze espiritatuagana, zeñek berla erran zio: O nere adiskide ona, zein ongi garbitu zaren! Orduan publikatu zitue an guzien alzinean arren gaistakeria guziak baizire txoil alkaizungarriak desuerte ezi alketurik gizonoi joan ze andik, ta ezaundurik bere falta konfesatu ze berriz proposito firmeareki, ta itzulirik gero espiritatuain alzinera, onek etzue ezaundu ere. Ona zure atzoko adiskidea, erran ziote presente zeudenek; au da atzo desonratu zinduena. Nik ez au, erran zue espiritatuak, estut beñere ikusi, ta estut zer erran deus onen kontra. Orra klaro propositorik gabe ta propositoreki iten diren konfesioen diferenzia. Ah fielak, ainberze konfesio, ta ain guti mudanza! Zer balio du humillazeak konfesoreain oñetan, ezpazarate aldatzen bizimoduan! Bigarren bataioa da konfesioa, eta ala nola lenbiziko bataiora joan zena jentil itzulzen baita kristio, ala konfesiora joan zena bekatari itzuli bear da justo ta sandu. Desegin bear zara gizon zarras bere kondizioeki, ta bestitu berrias: Len bat, orai ia berze bat. (Amistanza gaisto bat izanzute bidek ta gizona joan ze urruti, konfesatu ta emendatu ze. Itzuli ondoan gero zoeielaik karrikan aurkitu zue emakumeak, ta admiraturik kasorik ez egiteas, ustes etzuen ezaundu, erran zio: Aizen, ni naiz ura. Errespondatu zio gizonak: Bada, ni ez naiz lengoa, naiz berze bat). Au konfesatu ze ongi. Egia da ezi bekatariendako dela konfesioa, ta ezpaliz bekaturik, ez lizakela konfesio bearrik; baña bekatari joan zena itzuli bear da justo, otsoa axuri, otsorraia uso, tigrea ardi; ezi geldizekos len bekala, obeda ez konfesatu. Konfesio bakotxa bear da izan muga bat bekala, berexteko bata berzeagandik lengo bizimodua ta urrengoa. Ezarri zio Jangoikoak itsasoari muga, ta erran zio: Onaraño pasatukoaiz, ta ez emendik alzina. Ala ikusten da: Andik arat guzia da ura, andik onat leorra. Itsaso bat bekatus betea izan da gure bizitza; bada, para zagun konfesioaren muga: Onaraño nere bekatuak, emen akabatu dire, ez ia bekaturik. Et dixi, nunc coepi. Emendik aste naiz, konfesio gau da prinzipio nere bizitza berriaren. Haec mutatio dexterae excelsi. Au da Jangoikoaren eskuak iten duen mudanza nere baitan; baña konfesiotik bekatura, bekatutik konfesiora, ta ala beti, ta beñere ez aldatzen kostunbreak, zer da au? Au da engañatzea bere burua, au da desonratzea konfesioa, zikintzea konfesonarioak; au da proposito ez izatea bear bekalakoa.

        2. Eta nolakoa bear du izan konfesioan propositoak? bear du izan firmea, unibersala ta efikaza. Berexis, firmea beñik bein, au da, arzea bere gogoan sinki intenzio ta erresoluzio ez berriz iteko lengo bekatuetaik, ezi edozein motibo, tentazio edo okasio para dakion, estaien erresolbi egitera, naiz galdu bear balu ere orgatik bizia. Itzuli bear da, arras biotza, ezi ori nai du erran konbersioak, conversio dicitur quasi cordis undique versio. Bear da aborrezitu len maitazentzen bekatua ta maitatu len maitazen etzen Jangoikoa. Esta aski gogo floxo bat, erdi bai erdi ez; bear da gogo firmea, ala nola peña bat itsasoan, zein naiz akometi dezaten aizeek, naiz golpa dezaten urain bagadek, beti dago tieso mogitu gabe. Estire proposito firmeak aiek, zein edozein okasio edo tentazioeki garaizen baitire. Dire ametsetako erresoluzioak bekala, dire perezosoen intenzioak bekala, nai lukete jaiki, ta ez lukete nai utzi goatzea, ia mogizen dire jaikizeko, ia sarzen dire barnago, ia diote, goazen jaikis, ia diote gauden oraño guti bat. Dire ez erresoluzioak baizik beleidadeak, edo nai iduriak. Dire beletak bekala edozein aizes itzulzen direnak. Dire otsoaren propositoak, dion bekala San Agustinek exzelenteki: Lupus venit fremens, lupus redit tremens, lupus tamen est et fremens et tremens. Otsoa eldu da sumindurik, otsoa itzulzen da uzkurturik, ta dela sumindurik edo uzkurturik, beti da otso. Da konparazioa, ezi doaielaik otsoa ardietara doaie arrapatzera ardiren bat. Sentizen du arzaiak, usmazeunte zakurrek, oiu aiek, aunka ebek; ikuskouzie otsoa beldurrak doaiela atzerat utzirik ardi saldoa, baña esta zer fia, otsoa da, dirudi urrikitu dela, baña gogoan dauka oraño intenzio gaistoa. Esta difikultoso aplikazea konparazioa. Zer balio du zure belaurikatzeak sazerdoteain oñetan, zure errateak bekatuak, zure golpe emateak bularrean, ezpauzu kenzen intenzio gaistoa. Qui pectus tundit et non corrigit, peccata solidat et non tollit. Dio, berriz, Agustino andiak, golpazen duenak bularra ezpada korrejitzen estu kentzen bekatuak, baizik ia firmazentu. Ni eznoaie, Jauna, intenzio gaistoareki. Alaere esta aski, ezpauzu berze alde intenzio ona ta firmea guzis emendatzeko.

        3. Bigarren kalidadea izan bear duena propositoak da izatea unibersala, au da, ez egiteko bekaturik batere batere, ta beiñ ere ez; ebitazeko bekatu guziak ta denbora guzietan. Esta aski ustea bekatu jenero bat edo berze, utzi bear dire guziak. Esta aski urte bates edo bidas, bizi guzian bear da, azken atsa emanartaño. Erresolbizen bazara garaizera juramentu iteko kostunbrea, zer ai gara, geldizen bazaizu murmurazekoa? ofrezizen bauzu edekitzea odioa, zer ai gara, gelditzen bazaizu amorio gaistoa ta afizione desonestoa? Proponizeuntzu ez ebastea, zer ai gara, ezpauzu nai garaitu ardoaren bizioa? En fin, zer da inport ustea guziak, solamente bat geldizen bada? txori batek idukiagatik suelto gorputza ta egalak, guziareki estaike bola, barin badauka ari bateki loturik zangoa. Zer ere bekatuetaik gelditzen zaizun biotzean, artaik zauzki arrapaturik deabruak infernura eramateko. Bizio ta bekatu gutiagoreki joaten bazara, estuzu izain ainberze pena, baña al kabo sobra izain duzu joaten bazara solo batengatik. Despei guziak, bota guziak arimatik. Saul erregeri edeki zio Jangoikoak korona, zeren etzion obeditu osoki. Manatu zio Jangoikoak destrui zezala arras amaleziten jendea. Saulek destruitu zue guzia bai, baña sollik utzi zue bizirik aien erregea, ta orgatik solamente asarrazen zaio Jangoikoa ainberze, ezi edekizen baitio berai erregetasuna. Akabatu duzu bizio guzieki, ta oraño utzi diozu leku gogoan bizio dominanteari, prinzipalenari, galdua zara, estuzu erreinatuko zeruan. Oroat israeldarrei manatu ziote, errautsteko madianiten jenerazio gaistoa; ilzuste bai guziak aiek, solo utzizuste bizirik emakumeak. Emanik Moisesi mezua erraten du asarraturik. Zerengatik utzituzie bizirako emakumeak? Estire ebek galarazitustenak israeldarrak? Edekizkioze guziei buruak instantean! Ontan ematen zaigu aditzera, estela aski aborrezitzea bizio berzeak, bear dela destruitu alaber aragiaren bizioa. Kromaziok eri zegolaik eskatu zio San Sebastiani osasuna. Bai logratuko dizut, erraten dio sanduak, nola zatikadezkizun etxean tuzun idolo guziak. Baiez ofrezitu zio, ta joanik etxera autxi zitue guziak, solo erreserbatu zue bat geien estimazen zuena. Itzuli ondoan, sanduak bota zio bere bedeizioa, ta etze sendatu. Emen zerbait da, erran zue orduan sanduak, errazu egia, autxituzu guziak? Prezisios ia orduan konfesatu zue, nola gelditu zuen bat. Bada, zoaz, autxazu ori ere, erran zio. Joan ze, autxi zue, itzuli ze ta sendatu ze. Estu sendazen arima konfesoreain bedeizioak ta absoluzioneak, non ta esten gogo ta erresoluzio unibersale bat destruizeko bekatu guzi guziak. Bat geldizen bada, esta graziarik, esta osasunik.

        4. Baña emagun duzula proposito konbertizeko osoki Jangoikoagana, usteko bizio guziak, noiz arteo ordea? eldu den urteraño? Urbilen okasioraño? Esta aski; sekulakos bear dire despeitu gogotik. Stultus ut luna mutatur. Mudatzen dena denboretan, ilargia bekala, tontoa, juizio gabea da. Ia ilzar, ia ilberri. Ia deboto, ia eskandaloso; ia errezazen, ia danzazen; ia ertxi iduri eskrupulos, ia arro ta desenbuelto nola nai; ia konfesazen, ia konfesazeko langai egiten; egun elizan komekatzen, biar edo etzi plazan edo tabernan ordizen, urdekeriak erraten ta egiten. Zer jendaki jenero da au? Jangoikoaren edo deabruaren? Onendako, onendako dire, da klaro, zerengatik estunai Jangoikoak alako biotz erdiskatuak, ta ikusten badu biotz berean duela leku berze zerbaitek Jangoikoas landara, despeizen da andik Jangoikoa, ta guzia geldizen da deabruaindako. Ah zenbatek iduriute nai dutela bekala Jangoikoa, konfesazen diren egunean? Daude modestoago, erretiratuago ta kuidadosoago? Zenbatek irauteunte kuidado gortan? Zenbat neguan ta garizuman dire iduris on, ta udan ta okasioetan atrebitu, libre, gaistoak? Lengoak dire? Bai, solo mudatu da ilargia gure bistara, ezi Jangoikoaren alzineko alakoak beti dire aborrezituak, zerengatik ezpaizute beñere proposito unibersala. Zer? Esta oroat Jangoikoa konfesazen den egunean, nola berzeetan? Garizuman, nola urte guzian? Udan ta neguan? Nola, bada, berexten tioze denborak? uste duzie dela lurreko nausiak bekala, alokazeko astekal, edo ilka, edo urteka? Ez. Edo beti nai du, edo baterez. Ah mudableak, noiz erteo zabilzte aldaketan? Jangoikoa barin bada zuen Jaun, segi Jangoikoa; demonioa barin bada, segi ura, eta ez bein bat, bein berzea. Por konsigiente, estuenak proposito unibersale gau, esta garbitzen konfesioan, esta soltazen bekatuen lakioetaik.

        5. Irugarren kalidadea bear duena propositoak da izatea efikaza edo obrazalea, nai dut erran bear dela izan gogo ta erresoluzio, ez solamente apartazeko bekatuak, baitare iges egiteko okasioak, parazeko medioak ta erremedioak ta dilijenziak emendazekos ezperen propositoa da banoa, inefikatza. Aitu bideuzu noizbait ezi proposito ta deseo ones beterik dagola infernua, ta ala da, ezi andauden guziei galdein baziote emen zeudelaik ia nai zuten joan zerura, guziek errain zute baiez; ta deseo goneki joan zire infernura. Aiek joan dire. Joain direnek kuidado ia ematen didate. Galdein nai diotet: Nauzie joan zerura? Bai, Jauna; bada, nai duena doaie, nai duena, sinki diot, paratus artako dilijenziak ta medioak, obras bear da konfirmatu deseoa, ezperen da deseo futila. Oportet reipsa voluntatem confirmare. Goazen konparazioeki. Pobre zaude. Nauzu abrastu? Ta nai, ta egoin zara eskua eskuain gain? Ori da nai izatea? Dago errezen etxea; nauzu itzali? Eta zaude geldi geldia? Ori da nai izatea? Nai izatea sinki da trabajazea, aorrazea, diskurrizea abrasteko, jaikitzea prisaka, deizea jende, ekarzea ur itzalzeko sua. Oroat diot zenbaiten propositoes; naute kendu bekatuak, baña ez sinki, zerengatik ezpaitute kenzen okasioak, peligroak ta iten gañarako dilijenziak. Duzu proposito ez ordizeko; ta ain maiz tabernan, jokua den lekuan ta okasioan? Duzu proposito izateko kasto; ta nauzu zuk, gizonkia, tratatu emastekieki, ta zuk emastekia gizonkieki? Duzu proposito ez murmurazeko; ta zabilza okasio bila platikazeko berzeren kontuak? Duzu proposito ez admitizeko pensamentu gaistorik; ta estuzu nai goardatu begiok? Alako propositoak dire pataratak engañazeko, ez Jangoikoa, baizik beren buruak. Bear da, diot berriz ere, kendu bekatuen kausa, kenzekos bekatua, ala nola nai badu sendatu eriak, bear baitu goardatu eritasuna kausazendiotenetaik. Onen faltas iten dire anitz konfesio gaisto, ta usteutelaik libratu direla demonioain lakioetaik, loturik daude erresoluzio faltas. Txostazen da demonioa, oroat nola aur bat txori bateki. Dauka aur batek txori bat loturik lizas, ta sueltazen dio bein liza, bein tirazen du, bein usten du doaiela geixago, baña beti loturik dauka. Ala demonioak ustentu konfesazera, ustentu zer edo zer errezu egitera engañazeko, baña ez kenzeareki okasioak ez parazeareki medioak, nola baitabilza saltoka konfesiotik bekatura bekatutik konfesiora, ta beti ala, ustes suelto dauden batzuetan, beti daude loturik deabruaren sarean.

        6. Ai bezate Kristoren doktrina penitente guziek. Niork ez dezake zerbitzatu bi nausieri; ezdezakezie zerbitzatu Jangoikoari ta bekatueri. Ai bezate berriz: Baldin bekatu inarastenbaizu zure begiak, edo eskuak edo oñak, ebakazu, atra zazu; obeuzu sartu oker edo manko edo mangi zeruan, ezi ez bi begi, bi esku ta oñeki erori infernuan. Nai du erran, ezi baldin barin bada persona edo gauzaren bat ain estimazendugunanola begiak, eskuak edo oñak, baña okasionazen badigu bekaturik, aparta zagula, ta aparta gai zela, naiz kosta, naiz molestia. Zer? nai dugu zerua nekerik gabe? Ikusagun proposito fin baten exenpladea Babiloniako irur mutil gaste gaietan. Manazen ziote Nabukodonosor erregek, adora zezatela, arrek egin zuen estatua bat, ta zeude konstante adorazean solamente Jangoikoa, ta ez berzerik. Ordenatu zue erregek etxeki zeiela labe bat sugarretan zazpi aldis ia akostunbrazen zena baño; ta itxekirik bam bam bam zegolaik, ta loturik irurak aldakan, erraten diote: Sines estuzienai adoratu nik goratu duten estatua? Orai, bada, prest barin bazauste, edozein ordus aitu dezazien señalea, belaurikazaiste ta adora zazie, ezperen instantean izain zarate botatuak labe gontara; ta nor da Jangoikoa libratuzaizketena nere eskuetaik? errespondatu ziote sanduek, etzaigu guri tokazen errespondatzea onen gain; zierto dena da ezi gure Jangoikoak gaizkela libre labe gontaik ta orren eskuetaik, nai barin badu; baña nai ezpadu ere, iduki bez entendaturik estugula adoratuko berze Jangoikorik, bera baizik. O zer proposito galanta au gure proposito delikatuen alkaizuntako! Badire franko ezi ezpalute peligrorik, ezpalute miseria ta trabajurik, baleude giri giri beterik konbenienzies, guzia gertaturik nai bekala, ezpailezakete akaso galduko pazienzia, kastidadea ta konstanzia; baña frankotan apretura pixka baten kasos usten baitire erorzera Jangoikoaren ofensatan. Baña biotz jenerosoak erraten du ala: Nere Jangoikoak nai badu, baldin zerbitzazen baut, emandezadake osasuna, honra, ditxa ta on den guzia; baña nai ezpalu ere eman, baizik trabajuak, desonrak, desditxak ta miseriak eriotzeraño, estut ofenditu bear. Lenago galdu gauza guziak, ezi ez ofenditu Jangoiko ona, aski da nor den, mereji du maitatzea ilartaño. Alako propositoa izan zute munduan izan diren gizon ta emastekirik obrenek. Nork bildu ainberze odol, nola ixuri baitute? Ainberze azote, burriña, ezpata, tenaza, parrilla, potro ta tormentu jenero, nola pasatu baitute? Imitazkigun zerbait etc. Exempl. Parra p.1. plat.17. de Puella Neapolitana quae omnia vendi et etiam capillum voluit, ne peccaret etc.