Sermo in Dominica Passionis 5^a
Quadragessimae.
De Satisfactione

Quis ex vobis arguet me de peccato? Joan.8.

        Nork zuetaik akusatuko nau ni bekaturen bates? erraten ziote judioei Jesus onak. Egia erraten badiziet, zergatik eztidazie sinestatzen? Jangoikoaren denak aditzentu Jangoikoaren itzak; orgatik zuek eztuzie aditzen, ezpaizarate Jangoikoaren. Emendik judioak, desengañatu ta ondu bearrean, segitu ze itzulzea eri frenetikoen gisa medikuaren kontra, blasfematzea, deshonratzea ta azkenean arriak artzea arrikatzeko. (Ala korresponditzen diote gizon billauek Jaun onari! Jaun onak amore, aiek desamore! Berak mertxede ta fabore, aiek ofensa ta deshonre. Ongi eginen ordañas arriak, ta arrukaldiak! Etzue permititu il zezaten arrika orduan, guruzean bai gero bere denboran. Entenda dezagun bera ofrezitu zela pasiora ta eriotzera naizuelaik). Baña egun izan ze judioen desauziatzea erremedioik gabe beren kulpas. Eta egun asten du Elizak mostratzen lutoeki Jesusen pasio ta eriotzearen memoria konbidatus kristiook egitera penitenzia. (Ilze ia Jesus, erresuzitatu ta igan ze zeruetara, baña badiraute oraño beraren amore ta faboreek guregana; baña badirau ere judioen gisarako desamore ta esker gaixtoak gutartean). Ezpadugu nai desauziatuak izan aien gisara, admiti zagun penitenziaren erremedioa. Explikatuzie ia biotzesko kontrizioa ta agosko konfesioa, falta da obrasko satisfakzioa. Sakramentua, balioso gelditzeko, aski da eramatea konfesiora intenzio sina kunplizeko an manatzen zaion penitenzia. Gero ez kunplitzea litzake bekatu berria, ez lezake, ordea, galarazi konfesio pasatuaren ona, naiz faltalekioken perfekzio gura. Ala nola gizon bat gizon litzake naiz faltaturik besoa edo zangoa, baña falta andixkoa litzake ori ere. Ario gortara da ustea kunplitu gabe penitenzia. Eta ala bear da kunplitu noiz ta nola manatzen zaion, ta ezpada señalatzen noiz, len baño len. Baña geuren borondates ere in bear da penitenzia. Onen gañean ongi jardukizeko, billa zagun lenik grazia salutatus Ama Santisima Maria. Abe Maria.

        Bekatu iteko goapo, penitenzia iteko flako, bada gure Jangoikoaren etxean alako franko. Zer ia penitenzia nai du, Jauna? Edo zergatik? Edo zer penitenzia da diona? Eztigu erran, penitenzia obena dela penatzea edo pena izatea biotzean Jangoikoaren ofendituas? Eta pena gorreki konfesatzea ta absolbiturik kunplitzea penitenzia? Ori guzioi egin dugu, zer ia in bear dugu? Goazen errespondatus banaka. Beñik bein egia da ta zierto penitenziarik obena dela pena izatea biotzean, ta oneki konfesatzea; au deizen da penitenziaren sakramentua, ura penitenziaren birtute; ta biotzeko penitenzia dela ain obena ta ain preziso, ezi au gabe deus eztute balio munduko penitenzia guziek. Baña ala nola bekatu egitean biotza baita prinzipalena, ezi biotzak nai eztuelaik, ezta bekaturik; baña biotzareki bateo partizipatzen baitute bekatuan asko aldis arimaren potenziek ta gorputzaren sentidoek, begiek, miak, eskuek ta gañarakoek; ala da arrazio akonpaña dezaten biotza penitenzian penatus ta pagatus emateko Jangoikoari satisfakzio. Satisfakzio gonen zor gelditzen da komunkiro, naiz konfesaturik ongi ta barkaturik bekatuak. Goazen entendatus. Bekatu guzietan da kulpa, ta da pena: Grabeetan kulpa da mortala, ta pena eternoa zor dena. Orai bada bat ongi penaturik ta konfesaturik, gure Jaunak barkatzen dio kulpa, ta pena eternoa ere bai, baña ontaik beti zerbait geldizen zaio, gexago edo gutixago, pagatzeko emen penitenzieki, edo purgatorioan susko pena bizieki. Baldin ezpadu batek edo batek agian kontrizio bat ain bizi fuertea, ezi biotzeko amargurak supli dezan berze penitenzien partes, ta barka dezon Jangoikoak kulpa ta pena. Baña gutitto, agitz gutitto dire dutenak kontriziosko pena ain andia. Eta lukenak ori ez luke prediku bearrik egiteko penitenzia; egin lezake bai sines al guzia. Gañarakoek in bear dugu emen, edo pagatu purgatorioan.

        (Goazen konparazio bateki. Errege bati bere basallo batek in balio zenbait traizio, edo agrabio itsusi, eta urrikiturik paraturik belauriko negarres konfesatus bere kulpa eskabalezo barkazio, naiz erregek on izanes barkalezon, ezlitzake arrazio ta obligazio egitea berzeak zenbait demostrazio ta gauza on deskitazeko len gaizki eginak ta emateko satisfakzio erregei? Etzaizie iduri duela ark berze fiel izanak baño ia obligazio? Bada, errege da bere parerik eztuena gure Jangoikoa, gu beraren basallo. Denaren ariora dire andi ofensak itenzaizkionak. Naiz konfesaturik belauriko ta urrikiturik; zenbat negarreki inbideuzu langoi? Diot, bada, naiz bere Majestadeak barkatu dizun grazias onegi izanes, eztuzu mostratu bear fineza, obratus lenekoen kontra, egines justizia zeure buruas deskitatzeko ta satisfakzio emateko?). Egizie penitenziaren fruitu dignoak, oiu iten zue San Juan Bautistak. Biz pena ta penitenzia biotzean, baña zain gortaik atra bear dire fruitu onak, ta ez nola nai, baizik dignoak, korrespondienteak, kulpen ariora. Jauna, nik kunplitu dut penitenzia konfesoreak manatua, diozu. Da opinione komuna ia balio duela gauza manatuak penitenzian sakramentuaren birtutes, ezi ez gauza berak eginik bere borondates. Baña komunkiro penitenzia manatzen direnak oraiko denboretan eztire aski emateko satisfakzio osoa guzis. Eztakigu zenbat zor den kulpa bakotxagatik, ori Jangoikoaren balanzan pizatzen da txusto txustoa, baña Elizako prinzipio gaietan señalatzen ziren penitenziek ematen digute aditzera zerbait. Penitenteek bear zute egon elizaatarian sartu gabe funzioneetan. Baña nola? Jaintsirik zaku iduri bates, estalirik zilizios, ta autsa paraturik buruan. Penitenziako denbora bitartean etzeizke aurkitu konbita, ez festa ez dibersio ta alakoetan. Etzute ibili bear baizik oñes beti. Egun zenbaitetan bear zute barutu ogi ta ur solles; gañarakoetan etzute progatu bear ez aragirik, ez gauza erregalaturik, eztaere ardorik. Eta ia dena, denbora gartan guzian etziote usten komekatzera, ezpaze Bazkoan ta ilzeko orduan. Eta zenbat denboras iraundu bear zue? Batzuk irur urtes, borzes berze batzuk, eta zazpis. Eta zer bekatuen kasos? Juramentu falsu baten, edo blasfemiaren kasos, adulterio ta berze alakoen kasos, ezi agitz enormeak barin bazire bekatuak, bizi guzian egon bearko zue penitenzian; au guziau Eliza Ama Sandaren disposizios. Beira ia ez nion ongi, oraiko penitenzia ematen direnak eztirela aski pagazeko pena guzia; berze alde bekatu benialeak kasi pausuoro itentugulaik, eta guziengatik zor pena, atra orai kontua (Parra de can. poenit.pl.24).

        Nola, bada, konfesoreek señalatzentute penitenzia ain laburrak? Ikusteas geienen espiritu gutia, egiteko penitenzia; naiz izanik atrebenzia egiteko bekatu ain andiak nola lengoak, ezpada andiagokoak ere. Baña ustentute in dezkiten beren borondates penitenzia bear direnak, ta ezperen paga dezaten purgatorioan falta dena, paratus penitenzia ez asko andiak, beldurrak doazan infernura penitenzia andien kasos, parabaleites. Nola da ori? Zeren utzikoluzketen askok kunplitu gabe, edo erretira leizke konfesatzetik bear bekala ori bailitzake kondenatzea. Jauna, purgatorioan paga dezatela. Oh! Zer desatinoa! Dezakelaik paga merke aisago emen, nai izatea pagatu kario agiz nekes an! Nai izatea sufritu susko azote ikaragarriak an, daikelaik libra ellesko azote beratxagoeki emen. Ala nola nailukenak presidio gogor bat ez pagatu naies zenbait erreal aisa dezakelaik. Beras, Jauna, ia baliobide du emengo penitenzia guti batek, ezi ango pena andiagoak. Da zierto, zeren an ezta ia mereji edo irabazteko denbora, ta solamente satisfakzio arzen da penatuain utses. Emen da denbora merejizeko, ta eman daike satisfakzio asko maneras. Berze alde, ia estimazen da satisfakzio ematen dena bere eskus, bere borondates, alzinatzen delaik zorduna billatzera arzekoduna pagatzeko len baño len, ezi ez despatxua atra ondoan, karzelean sarturik, an dagolaik ezin berzeas penatzen. Au agitzen da purgatorioan, ura mundu gontan; ala da baliosoago. Mutil noble erregalatu azi zenbatek (Parra ib.) artu zue bizimodu ertxi penitente bat: adiskide mundukoek erraten ziote beira zezala bere buruai, delikatua zela etc. Errespondatzen zue: Orgatik bada, nola bainaiz delikatu, naiago dut emen pagatu, aisago delaik, ezi ez an purgatorioan edo agian infernuan. Xakina da monje sandu garrena, il baize abadearen bedeizioa errezibitu gabe. Aparezitu ze geroxago abadeai Jangoikoaren mezus eldu zela, señalazezon ark penitenzia zenbait falta in zituenengatik eritasunean. Zego ia mortaxaturik gorputza orzizeko. Abadeak ustes ematen zion penitenzia zeiken lebeena, erran zio: Biz zure penitenzia egotea purgatorioan orzi dezagun arteo zure gorputza. Baña berzeak lamentazen zela erran zue oius aitu baize konbentu guzian: o penitenzia miserikordiarik gabekoa! O penitenzia miserikordiarik gabekoa etc. De manera ezi urrikariturik eman zute prisa orzizeko len baño len. (Ib) Baña guk solamente dugu ajola, aragisko begis ikusten denas, arimaren begiak dauzkigu alfer bekala ez ezaunzeko ez kulpen gaizkia, ez pena zor dutenen andia. O eztakigula agi ezaunzea, denboraik eztelaik!

        Jauna, sinesten dugu andiak bide direla gure kulpengatik zor diren penak, baña aitu dugu Jesu Kristo gure erredenptoreak pagatu zuela guziengatik abasto. Ain abasto ezi milla mundu balire, guziendako ze sobra ta sobra pasatu zuena Jaun dibino garrek. Baña gloriako prinzipe jauna ikusirik daramatela justiziatzera zure partes zure kulpas, ain esker-gaitz fatuoa izanen zara, gelditu zaizen txostaketan zu bidean, akonpañatu ta segitu gabe bide beras? Ze arrazio klamatzea: Nerea da kulpa, eztu kulparik Jaun gorrek, biz libre penatik libre dena kulpatik. Nik nik mereji dut penagoi. Ori ezpada, segi berere atzetik ta partizipa beraren penitenzian. Zer desatinoa pensatzea, zergatik Jaun onak pagatu zuen ainberze bekatariengatik, bear duela egon bekatariak deus pagatu gabe! Kontu obea litzake pensatzea, bada, Jangoikoak bere Seme Jaun Jesu Kristori pagarazi zio ainberze berzerengatik, nola ertxituko du bekataria bera paga dezan beregatik, ezpada baliatzen? Eta nola baliatuko gara? Egines penitenzia geuren aldetik, juntatzeko ala berea gureareki. Butzu andi bat satisfakzioen bildu du, eman digu butzatorea ta soka eskura, au da bere auxilioa ta grazia; nai dugu deus in gabe gozatu? Aizagun San Pablo (Rom.8): Espirituak berak ematen du testimonio gure espirituai, garela Jangoikoaren seme. Seme barin bagara, heredero ere bai, Jangoikoaren heredero ta Kristoren heredero-lagun; baña baldin berareki padezitzen badugu, gloriaratzeko berareki. Nik, dio San Pablo berak, kastigatzen dut nere gorputza, ta sujetatzen dut zerbitzura, eztaien agi, berzeeri predikatu ta neurau galzea (1.Cor.9). Emendik da ageri obligazio duguna egiteko penitenzia: Lenik imitazeko Jesu Kristo; bigarrenik goardazeko bekatuetaik sujetatus gorputza ta pasioneak; irugarrenik irabazteko gloria eternoa, balio baitu infinito, ta arrazio baita zerbait kostatzea; laurgarrenik emateko satisfakzio Jangoikoaren justiziai gure kulpengatik).

        Goazen ia erabakis ortako indezazkegunak, baitire tiotenak bi berso gebetan, ora, operare, dato, puni te, fer quae ferenda. Sacra indulta tibi cura quot possis habenda. Orazioak, obra onak, limosnak, penitenziak, trabaju sufritzea ta induljenziak. Goazen banaka.

        1. Orazioak entenda, ez solamente errezuak, errosarioak, estazioak ta alakoak, baitare arimaren afekto on guziak, espezialki amoresko ta kontriziosko aktoak, barkazio-eskatzeak ta proposito biotzeskoak. Galdegiten badidate zein den oraziorik obena? Obena berez da Aita gurea, baña ia on iten diona bakotxai da zeintan ia debozio duen; au da sustanzia, ezi eztago pasatzean anitz errezu axal axala, baizik anitz debozio izatean. Ortako dire obe afektoak biotzetik bakotxai atrazenzaizkionak. Orazio da meza sandua enzutea ere; baña urin ongi atrazeko pensa Jesusen pasioan. Kredoa erratea goiz, arrats, nailuke San Bizente Ferrerek. Baña kontriziosko akta sin sines eta maiz, eztakizula atzen.

        2. Obra onak entenda ez solamente obligazioskoak, amar mandamentuetan manatuak, ta Elizakoetan, baitaere zenbait deboziosko, nola adizea doktrinak, asistizea elizako funzione, meza, bezpera, prozesio ta alakoetara, baña prinzipalki direnak Jangoikoaren ta proximoaren amores. Beti beira izatera geurok onak, ta egitera itentugun onak ongi. Zer balio du egitea gauza onak, ezpadire egiten ongi? Nekatu debalde ta aizeak eraman. Goarda banidadearen aizetik. Egin solo solo Jangoikoagatik eta gogotik; ezperen, izain dire kaskillak, azalak, ostoak mamirik gabe edo gorenas zillar pixka bat anitz eskoriareki ta guti balio.

        3. Limosnak entenda ez solamente diru ta dirusari ematea beartsuei, baitare obra miserikordiasko gorporaleak, erien bisitatzea, ostatu ematea, bearretan laguntzea ta gañarakoak, baña prinzipalki espiritualeak: Eztakienai erakustea, ongi konsejatzea, korrejitzea, konsolatzea ta gañarakoak, ezi arimen onzeko ta salbatzeko dena da limosna obena, eta nior eztaike exkusa egitetik bat edo berze, barin badu karidade. Izan bear dugu biotza noble ta beratx, ta miserikordiasko entraña proximoeki, naiz gogortxago geuren burueki, ezi Jangoikoak berai zor dioguna traspasatzen du pobreen faboretan, ta ebei egiten duguna kontazen du berai egina balitz bekala. (Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis. Orgatik Danielek erraten zue (C.4): Zeure bekatuak deskitazkizu limosnes. Eta Tobiasek (C.4): Etzazula aparta zeure aurpegia beartsu batenganik ere; orreki eztu Jangoikoak apartatuko bere begiak zureganik. Nola dezakezun, ala inzazu miserikordia; anitz bada, anitz, guti bada, guti, borondate onareki. Premio ona bilzen duzu bear orduko, ezi limosnak libratzen du bekatu guzietaik, ta eriotzetik, ta eztu utziko arima doaien ilunbera, ta konfianza andia ematen du Jangoikoaren alzineko. Bienabenturatuak miserikordiosoak, dio Kristok, ezi ebek aurkitukoute miserikordia (Math.5). Kontra berriz biotz gogorrak).

        4. Penitenziak entenda, arimarenes landara, gorputzaren penak, baruak, mortifikazioak, ta edozein neke ta naigabe, egines justizia ta pagarazis bere pena partea duenari parte kulpan, baita gorputz gaixtoa. Ontas zio Jesu Kristok: Maiteegi duenak bere burua, galduko du, ta aborrezitzen duenak mundu gontan, goardatzen du bizitza sekulako (Joan.12). Eztio au aborrezimentus ilarasteko gorputza, ez; baizik mortifikatzeko ta kastigatzeko, nola duen mereji. Geien bekatuak iten dire, maiteegi izanes geuren buruok; eta oh zenbat, gorputz gaixtoen kasos! Eta alaere zenbat atxekia ez egiteko penitenziarik! Nor diren iteuntenak ia penitenzia, dire iteuntenak gutiago bekatu, eta delikatu direnak iteko penitenzia, eztire beldur iteko asko bekatu. Bada, ezta eskaperik, edo ez egin bekaturik, edo egin bearko penitenzia. Eztaike pasa bekatua kastigatu gabe, dio San Agustinek, edo kastigatzen duzu, edo kastigatzen du, mundu gontan ezpada, berze munduan. Zer penitenzia nai du in dezagun, diote; asko penitenzia dugu geuren nekea, ta bizia ezin atra. Eta diote egia, ongi baliatzen badire, ofrezitus Jangoikoai beren nekeak, ta goartus bekatuetaik. Ezperen, zer grazia iten diote Jangoikoai beren nekees? Norendako nekatzen dire? Ni beldur naiz askoen nekeak eramatentuela deabruak, ta berak ere bai azkeneko, pagatzeko alokairua infernuan nekea nekearen gain, pena penaren gain. Emen gaizki, an gaizkiago. Zergatik? Zeren eztuten artu nai Jangoikoaren atenzios neke pixka bat. Zer neke? Garaitzeko beren pasioneak ta goarzeko bekatuetaik, ori baita Jangoikoak len lenik manatzen duen nekea. Añadi, bada, neke tustenei beren buruen amores berze neke gau Jangoikoaren amores. Ala guziak artuko tiote Jangoikoak kontu onean; ezperen utzikotu pagadezkiotela deabruak, zeñi zerbitzatu dioten. Baña ongi aborrezitzen bauzu bekatua ta zeure burua, injeniatukouzu nola in penitenzia berze gisas ere, ia egones aldiska besoak zabaldurik guruzearen forman, ia belauriko ta auspeska sekretoan, ia mortifikatus asko maneras. Barutzea da obena. Guk ezta posible, diote. Baietz diot nik, barutzea espiritualkiro, baita obeago. Nola da ori baruarazis begiak ikustetik, bearriak aditzetik, mia mintzatzetik, agoa jatetik ta edatetik bearreztirenak, besoak eta oñak danzatatik ta pasioneak beren zebo kuadrazen zaizkionetaik. Ala goardazen da kulpaetaik, ta ematen da bidanabar satisfakzio lengo zorrengatik Jangoikoai.

        5. Trabajuak sufritzea kontu dela kunplitzea penitenzia Jangoikoak paratzen duena, ezi datorren trabajua deabruaganik, datorren proximoaganik, ta nondik nai datorren, eldu da Jangoikoaren eskutik azkeneko ere, zeren bere Majestadeak manatzen du eramagula ongi. Alako eskutik bekala bear dugu sufritu bentzait pazienziareki. O sufri baledi gogotik ta alegreki! Anitz deskitatzen da ala zorretaik, ta agi daike exkusatzea anitz purgatorio, edo guzia ere, joateko Zerura zuzen.

        6. Induljenziak dire ala nola dispensazio bat Elizak emana bere tesorotik, iragaz dezan neke gutis kostatu bear zena anitz ia, ala nola berrogei eguntako induljenzia; kredo bat edo Aita gure, edo salbe bateki irabaztea da irabaztea guti gorreki irabaziko zuena egines lengo penitenzia berrogei egunes, eta ario gontara. Da nola Jesu Kristoren, Maria Santisimaren ta sanduen tesoro gartaik ematea abasto nai duenai kostu gutireki. Da berzeren kostus abrastea bekala. Maite duena bere burua eztaiela deskuida irabaztean dezazken guziak, espezialki bekatu sobra ta penitenzia gutiegi indugunek. Penitenzia biotzean lenik, gero orazio, obra on, limosna, pena, pazienzia ta induljenzien medios lograzeko Jangoikoaren grazia ta gloria. Amen.