Sermo III:
De missâ ad quid

Unus mediator Dei et hominum
homo Christus, qui dedit redemptionem
semetipsum pro omnibus. 1.ad Tim.3.

        kontatzen du San Juan Ebanjelistak Jesusen diszipulo onetsiak, beraren bularretik gozatu zuenak Zeruko doktrinaren esnea, beraren sekretario fielak, zeñi errebelatu baizizkio bere barreneko sekreto altxatuenak, kontatzen du, bada, sandu gonek bere errebelazioen libru gartan ikusi zuen gauza bat zeruan; ikusi nue, dio (c.5), tronoan jarririk zegonaren eskuieko eskuan libru bat eskribitua barnetik eta kanpotik, zazpi selloeki sellatua. Eta ikusi nue aingiru bat gallardoa pregonatzen zuela boza andi bateki au: Nor da digno artzeko librua ta lazatzeko arren zazpi selloak? Eta niork ez zeruan, ez lurrean, ta ez lurpean etzuke idiki librua, esta beiratu ere. Eta ni nindego negar ta negar, zeren ezpaize aurkitu nior digno idikitzeko libru gura; eta ellegaturik enegana zar gaietaik batek erran zida: Etzazula nigar egin, orra biktorioso atra da Judako jendakitik leona, Dabiden zaña idikitzeko librua ta lazatzeko arren zazpi selloak. Eta ikusi nue, ta ara non zegon tronoaren erdian axuri bat txutirik ila bekala, eta joan ze, eta artu zue jarririk zegonaren eskutik librua; ta idiki zuelarik, an zeudenak urtiki zire axuriain alzinean, zeuzkitelaik nork beren zitarak ta ontziak beterik aromas, zein baitire sanduen orazioak, ta kantatzen zute kantiko berri bat ziotela: Digno da berori, Jauna, artzeko librua ta idikitzeko arren selloak, zeren il baize, ta erreskatu baikaitu bere odolaren kostus Jangoikoaindako jendaki, pueblo ta nazione guzietaik, ta in baikaitu gu erreinu ta sazerdote gure Jangoikoaindako, ta erreinatuko dugu lurrean. Emendik segitu ze bedeikatzea, laudatzea, honratzea guziek axuria, ta tronoan jarririk zegon Jangoikoa. Bedeizio, honra, gloria ta potestadea sécula séculorum. Amen. Bisione notablea izan zue au, nere fielak; zer adierazi nai duen azertatzea esta neretako, baña gure asuntora artzen dut emendik eskaida mintzatzeko neure gisa. Iduri zaida libru gura dela erakusten diguna ikasi bear ginduken xakintasun gorena ta bakarra mundura jaioas geros, erreduzitzen baita xakitera honratzen Jangoikoa ta salbatzen geuren arimak. Eta zerengatik etzekien au egiten munduak, daike erran ertxirik zegola libru gura, aliketa etorriartaño Kristo gure erredimitzera ta bizitzaren exenplu ematera, idiki ta erakutsi baizue ongi kostarik, Jangoikoari eskerrak. Baña nori etzaiko sartu gogoan errate gura, ikusi zuela tronoaren erdian axuri bat txutirik ila bekala? Gure Jesus dulzea ematen duela aditzera ontan, klaro dirudi; baña axuri-gisa, txutirik bateo ta ila bekala, non da ala? Nere ustes meza sanduaren sakrifizioan. Zer axuri mansoago daike pinta? Ila bekala dago, zeren baitago errepresentatzen an bere pasio ta eriotzea. Txutirik bateo, zerengatik emen aldarean presentatzen delaik ila bekala, an zeruan presentatzen da txutirik tronoan eskatzen on guzia. Emendik darraio ez solamente berai ainberze laudario, baitare Jangoikoai anitz honra, ta guri anitz bedeizio. Baita ziona San Pablok: Unus Mediator Dei et hominum homo Christus Jesus. Bat bakarra da Jangoikoaren ta gizonen artean medianero edo bitartekoa Kristo Jesus, qui dedit semetipsum redemptionem pro omnibus, eman zuena bere burua erreskate edo preziotako guziengatik. Paratuko dut, erran zio Noei Jangoikoak, nere otsadarra lañuetan, izan daien nik munduareki in duten ajustearen señale; au izan ze propioki Jesu Kristo goraturik gurutzean dilindaka irur itzeetaik Kalbarioan; ta ber bera da, alaber, aldarean medianero Jangoikoaren ta gizonen artean, nori berea emateko ala Jangoikoai nola gizonei, solamente Jangoikoai zor zaiona, gizonei mereji etzutena. Aipaturik daukat zertako den meza sandua, explikatzeko bear dugu grazia. Graziaren Ama Santisima, Jangoikoaren maiteena, zeruaren alegria, munduaren konsolazalea, guzien errefujioa, eman bezagu, otoi, bear dugun grazia. Abe Maria.

        Erranik dela meza sakrifizio bat solemnea, zeintan ofratzen baita Jesu Kristo bera bere Aita Jangoikoai ogi ardoen idurien pean sazerdotearen eskus aldarean. Erranik dela munduan den gauzarik andiena, edo mintzatzeko Konzilio Sanduaren itz grabeeki, konfesatu bear dugu prezisoki ez dezaketela Kristoren fielek tratatu berze obra bakotxik ere ain sandu ta dibinorik, nola miseterio lotsagarri gau berau, zeñeki hostia biziarasten gaituena ta baketu ginduzana Jangoikoareki sakrifikatzen baita egunoro aldarean sazerdoteen medios (Ib. decr. de observ.). Zertako ordea, edo zer fines fundatu zue Kristok? erran zue orduan berean: Hoc facite in meam commemorationem, au egin zazie nere memoriatan. Baña propioki mintzatus, ez solamente Kristoren pasioa ta eriotzea, baizik pasio ta eriotze gaien memoria, errepresentazio, barin badio egi eta fedeak Kristo bera presente errealki sakrifikatzen dela bere misterio gartan? explikatuko naiz: Or munduko trajediaetan errepresentatzeunte enperadore edo errege baten hazaña andi bat. Komediante batek iten du arren persona-iduri, berze batek berze batena. Zer da ori? Da errepresentazio utsa. Baña presenta baledi teatroan enperadore edo errege gura berbera errealki, ta errepresenta balez berak hazaña len egin zuen gura, litzake errepresentazio ez utsa, baizik errealidade ere bai; zeren egin zuena bera baizego presente errepresentatzen len egina. Jangoikoaren Seme Jesu Kristok erregeen erregek egin zuen hazañarik andiena izan ze padezitzea ta iltzea gizagendeagatik, ta orai ta beti du plazer bere personan errealki presente aldarean, baña berze figura batean errepresentatzeas ta berritzeas egunoro hazaña andi gura, de manera ezi mezan presentatzen den aldioro axuri dibinoa, presentatzentio Aita Eternoari guregatik eraman zituen neke-penak, pasio ta eriotzea, erakustentio esku, oin, buru, bular ta gorputz guzian in zizkioten llagak, alegatzen dio odol dibino ixuri zuena. Badakite ori, ta ikusteunte zerukoek, ta lurrekoek ere xakin ta estimadezatengatik, eman da ikustera figura gortan milagros zenbait aldis. San Migel egun bates enzuterakoan meza Beata Anjela de Fuljinok, eskaturik aingiruen prinzipe garri mostra zezon gure Jauna forma gartan, zeintan nai duen honra dezagun mezakoan, erran zio aingiruak: beira zazu gure Jauna eskatzeunzun gisan; ta goraturik begiak ikusi zue hostian beterik llagak, ta odoles ta guruzifikaturik (Parra p.2 pl.24). Berze bati ikusiarazi zio guruzifikaturik Kristo, odola zeriola ta guzia zoeiela bildus kalizain barnean (Ib.). Baldurnan, Alemaniako erri txipi batean, meza ematerakoan, erori zekio sazerdoteai kaliza nola etzekiela, ta Jangoikoaren milagros formatu ze odol preziosoareki pintura gau korporaleetan, erdian Kristo gurutzean bekala, inguruan beronika batzuk mostrazen zutenak aurpegi dibinoa odolestaturik ta koronaturik arantzees. Lotsarriturik, sazerdoteak an berean altxatu zitue korporale gaiek arri baten pean. Pasaturik anitz denbora, ellegaturik sazerdote garri iltzeko plazoa, zegolaik iltzen luzaro ta ezin iles, guziak arriturik nola zirauen ainberze, berai ere, arriturik ontas, gogoratu zekio ote zen au, zeren altxatu zuen Jangoikoaren prodijio gura; bereala deklaratu zue agitua, ta iltze instante. Aurkituzuste leku gartan korporalak forma gartan, ta segiturik berze anitz prodijio, Aita Sandu Eujenio IV. Manatu zue bula bateki 1445 urtean adornatzeko al zeiken obekienik eliza gura, non konserbatzen baita errelikia dibino gura (Ibid). Anitzetan ikusi da hostia sanda aldaturik figuras, odol jariten, ta odol kolore, nola Biterbon, Darokan ta berze asko lekutan. Adiarasten zaigu dela meza sandua Kristoren pasio ta eriotzearen memoria ta errepresentazio bizi bat, ta ori beroi adiarasten digute sazerdotearen ornamenta sanduek, zeremonia sagratuek, ta ainberze gurutze formatzen dituenek misterio gartan. Bego, bada, ikasirik dela sakrifizio gura pasio ta eriotzearen memoria, errepresentatzea ta berritzea.

        Orai zertako den edo zer fines. Bi itzes daike erran: Zertako izan baize Kristoren padezitzea ta iltzea gurutzean, artako da orai berritzea ta errepresentatzea mezan aldarean bere ariora. Baña erreplikadezakedate berla, Jauna, fedesko gauza barin bada, ezi emateko Jangoikoai gloria bear zen guzia, ta salbatzeko mundua ta milla mundu balitz ere, aski zela Txistoren odol tanta bat, eta gurutzean ofrezitu zuen sakrifizioa izan zela guzietako abasto ta geiegi, zertako da orai berriz aldarean iten den sakrifizioa? Dirudi arren deskredita ta deshohoretan (sic) dela askitu ezpaliz bekala ura. Herejeek afirmatzen zute au, zeñen errorea konfunditu ta kondenatu zue Konzilio Sanduak (S. 22. c.2 et Can. 4). Errespondatzeko galdain bear dut nik ere gauza bat. Baleuzki batek berregun milla dukat beretako, baña guziak paraturik kaja errealean, litzake aberats? Bai, zeren baitu berregun milla dukat. Esta ezpalezake kobra anitz urtes litzake abrats? Ez, zerengatik ortako izateas landara bear luke kobratu duenetik. Entenda orai; Kristoren pasio ta eriotzeagatik bildu ze guretako tesoro bat inmensoa, infinizio bat fruitu, baña fruitu gaiek gozatzen ta aplikatzen dire meza sanduaren medios, cuius oblationis, cruentae, inquam, per hanc uberrimé percipiuntur, dio Konzilio Sanduak (Ib.). Gure ondasunen kaja erreala da Kristoren pasio ta eriotzea, giltza idikitzeko ta gozatzeko da meza sandua. Ia orai ikusgarri da zertako den meza ta zer fines.

        Ikusteko obeki beira zagun Jesu Kristo axuri dibinoa sakrifikaturik aldarean Jangoikoaren ta gizonen bitarteko paraturik, zeruaren ta munduaren ertean emateko bear den guzia zeruai, munduai, Jangoikoai gizonei. Ala berexteareki aisago ikasiko da zertako den meza sandua. Asi gaitzen zerutik, Jangoikoaganik. Alde gortaik da meza len lenik emateko Jangoikoai honra ta gloria zor zaiona munduaren ta gizagendearen partetik. Bekatari deskortesek galzen diote honrragoi desobeditus, txinurri txar bi oñetakoek ukatzen diote errespeto bear zaiona Majestade gorenai. Gaizki gaude, ezpazaio suplitzen honra ta errespeto faltatu zaiona. Zer inen dugu, bada? Zer emain diogu ordañas? Ofratukotiogu ariak, idiak ta alakoak? Etzaio kuadratzen orietaik ia bentzait sollik. Holocaustis non delectaberis (Ps. 50). Ofratuko tiogu geuren biotzen afekto guziak, gorputzaren ta arimaren indar guziak, itzak, obrak, nekeak, bizia ta eriotzea? Bai, baña estire aski sollik. Ofratukotiogu apostoluen zerbitzuak, martiren odola, konfesoreen lanak, birjinen palmak? Bai, baña estire aski sollik. Ofratukotiogu Ama Birjinaren graziak, birtuteak, merejimentuak? Bai, baña estire aski sollik; zerengatik ala nola errege andi batek ia senti bailezake ostiko edo erreflon bat emanlezokena abeltzai batek, ezi estima bailezake ogeitaamar milla agur inlezozkenak ark berak, naiz edekirik lurreraño txapela, ta ezlekioke iduri honra gau desonra gura adina, ala gizagendeak Jangoikoai inikako injuriak ordaintzeko diña esta honra eman dezoken guzia aski. Jesus Jangoiko ta gizon denak ematen dio gure partes bear den adiña bere sakrifizio gartan, oneki bateo, ta onen atenzios daizke admiti gure deus gutiak. Orra mezaren lenbiziko fina, Jangoikoaren honra ta gloria, ezi orgatik deitzeunte latreutico sakrifizio gau.

        Da ere emateko Jangoikoai eskerrak gizagendearen partes Jangoikoak giza-gendeai inikako mertxedeengatik, zein baitire anitz eta andiak, ia ezi berze kriatura guziei, ia ezi aingiruei, naiz izanik ebek naturaleza goragokoak. Errebelatu ze aingiruen zati bat, estiote barkatzen, estitu erredimitzen Jangoikoak, baizik botatzentu infernura instantean. Desobeditu zio gizagendeak Adan ta eba baitan, ta estu nai alaere galdu gizagendea, nai du erredimitu grazias. Itz batez, etze Jangoikoa egin aingiru, ta egin ze gizon. Konta emendik tugun benefizioak, eta zer eskerrak itzultzentiogu? Esker gaixtoak, ez estimaziorik egiten, ez kasorik, ez memoriaik geienek, baizik atzentzea, baizik ofensak, baizik bekatuak. Zenbait bakotx barin badire agradezituak, zenbat da ori ainberze benefizioen aldean? Zer inen dugu, bada? Quid retribuam Domino pro omnibus que retribuit mihi? Zer emanen diot Jangoikoai berak niri emanengatik? Calicem salutaris accipiam. Axuri dibinoa sakrifikatzen dena mezan, auda esker dignoa, grazia ona, ezi orgatik deitzeunte sakrifizio gau eucharistico.

        Da ere plazer emateko Jangoikoai zeñi plazer ematea guzietan ez solamente da obligazio, baitaere probetxu ta irabazi geurendako. Zer dagokioke obeki gizon lurrekoai, guzien bear denai, bereganik deustako estenai, nola ongi etortzea Jangoiko andiareki, kuadratzea, plazer egitea alako Jaun bakarrai? Guziareki geienek naiago dute obeditzeagatik beren pasione ta apetitu irrazionaleei desplazer egitea Jangoikoai beren kaltetan, Jangoikoa desgustatu ta berak gaixtatu ta galdu. Nolako usai okagarria uste duzie igorzeuntela an gora bekatuek Jangoikoaren alzineko? Ezpaliz erremediorik, ezpalez beira berze norbaitengana, ia ez lezake soporta. Paratzen dio Elizak aldareain gañean sakrifikaturik bere axuri inozente, sandu, onetsigarria. Aparta bez, erraten dio, bere aurpegia gure bekatuetaik, avérte faciem tuam á peccatis meis (Ps. 50). Beira bez gure Jauna, ta berriz ta berriz beira bez bere Kristoren aurpegira. Aspice Deus, et respice in faciem Christi tui (Ps. 83). Beiratzen du zierto orai ere, orai ere erraten du, hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui (Math. 3). Au da nere Seme onetsia, zeintan baitut konplazenzia. Noen sakrifizioagatik barin badio eskriturak, gozatu zela Jangoikoa suabidadearen atxon garreki (Genes. 8); nolako atxon fragrante miragarria igaten da mezako sakrifizio gartaik? Ta ori eskatzen du Elizak ere gure eta mundu guziaren onagatik igan daien, ofratzerakoan kaliza. Cum odore suavitatis ascendat.

        Jautsirik Jangoikoa ganik apalago, len lena da Ama Birjina. Nork dezake duda bere Seme Jaunaren sakrifizio andi gonek kausatzen diola Ama andigarri gozo ta gloria berria? ikusten duelaik bere axuri dibinoa bere bular birjinaleetan azi zuena errepartitzen ta enpleatzen bere tesoroak gora bera? Aisa da entendatzeko gauza gau leitzen badugu kontatzen dena libruetan ia jautsirik bere tronotik dignatu dela Andre dibina laguntzera sazerdoteai mezakoan (Parra. p.2. pl.23), ia edekirik hostia sagratua erakusten diola bere besoetan aur dibinoa errateareki zela konsagratu zuena bera; ia egiten duela berze bateki amabitxi mezakoan aldakan egones bitartean guzian (Id. p.3. pl.1. de Ordine) kontatu gabe orai iten zuena apostolueki, bizi zelaik, misterio gonen deboziotan (Agred. p.3 myst. civ.); aingiruei, alaber, ematen diote gusto, zein baitakigu direla txoil ederretsiak misterio gartara asistitzen, akonpañatzen ta goardia iten baitiote dilijent erreberente. Sanduei ere honratako dela dio Elizak: ut illis proficiat ad honorem. Jautsi gaitzen lur-pera, non baitago purgatorioa. Nondik doakiote alibiorik andiena, ezpada aldaretik? An paratzen da guzien fiadore ta pagazalea Jesus; an presentatzen da prezioa pagatzeko arimen zorrak. Orgatik Elizak ordenatu du in daien memoria aietas ere mezakoan. Igan gaitzen lur gañera; emen ofratzen da sakrifizio andia, eta delaik aski betetzeko ondasunes zerua ta purgatorioa, utziko du utsik mundua? Ez, baizik ere guzien onerako da, justoei aumentatzeko grazia ta merejimentua, orgatik deitzen baita sakrifizio gau meritorio; bekatariei erdexteko piedade, miserikordia, grazia ta barkamentua, orgatik deitzen baita propiciatório; ia barkaturik daudenei kulpa bezan bates emateko zereki pagatu pena zor dutena, orgatik deitzen baita satisfactório; ta guziei logratzeko bedeizioak zerutik bear diren gauza ta jenero guzietan, orgatik deitzen baita impetratório; itz bates da sakrifizio gau gozatzeko betiro ta kontino Kristoren pasio ta eriotzearen, ta gure erredenpzionearen fruitua, eskatzen duen bekala Elizak: Deus qui vobis sub sacramento mirabili etc, itzulirik euskarara baitio ala: O Jangoikoa utziziguna sakramentu miragarrian bere pasioaren memoria, agindu bezagu, otoi, urrikariturik gutas, benera dezkigun orren gorputz ta odol preziosoen misterio sagratuak alako maneran, ezi senti dezagun bere errenpzionearen fruitua kontino geuren baitan. Baña fruitu gonen gain itz eginen dut berze aldi bates.

        Orai bildus erran duguna zer fines ta zertako den meza, erakutsis, bidanabar nola beauten ofrezitu enzutera doazinek, errain dut nola iteunten neuronek, meza-alzinean in baitezake oroat guti gora bera nornaiek. Nik ala erraten dut: O Jangoiko andia, aurki bez, otoi, bere sierbo gonek grazia orren begien alzinean, ta mintzatuko naiz nere Jaunari, naizelaik autsa ta errautsa. Enzutera noaien meza sandu gau, zeintan sakrifikatzen baita Jesu Kristo bera, ofrezitzen diot Jesu Kristo beraren pasio ta eriotzearen memoriatan, emateko berorren majestadeari honra ta gloria guzien Jaun andiari bekala; baitare itzultzeko eskerrak berorri berorrek guri inikako mertxedeengatik; baitare plazer egiteko berorri bere seme onetsiaren sakrifizio gontan, gizagendeak ainberze ofensa ta desplazer itentiotenen ordañas; alaber, Ama Birjinaren honra, plazer ta esker-millatako; baitare aingiruen ta zeruko sandu ta sanda guzien gloria berritako. Alaber, purgatorioko arima gaixoen sufrajio ta alibiotako, berexki N. Edo N., ta orren agrado, ta nere obligazio iagoko direnen faboretan; alaber, mundu guziaren erremediotako, aumenta dezoten justoei grazia ta merejimentua, egin dezan bekatarieki palakaturik anitz piedade ta miserikordia; paga daien orren justizia guk zortiogun penengatik, eman dezagun bear dugun guzia arimen ta gorputzendako, ta en fin logra dezagun kontino abasto pasio ta erredenpzionearen fruitua. Ofrezitzen diot fin gaien guziendako, zeintako fundatu baizue Kristok, ta nai baitu Eliza Ama Sandak. Balia bezagu osokiro demanera ezi ellega gaitzen emen duguna estalian ikustera aurkez aurke glorian.