Platica 26.
De 4. Partib. Doctrina Christianae.
ann. 1778

Fluvius egrediebatur á loco voluptatis
ad irrigandum paradysum,
qui deinde dividitur in quatuor capita. Genes. 2.

        1. Explikaturik ia Kristioaren izena, dignidadea, ditxa, obligazioa ta señalea, orai ia explikatu bear da partes parte doktrina kristioa. Deizen da doktrina kristioa zerengatik Kristok erakutsia baita ta kristioak ikasi bear duena. Anitz modu ta gisatara len gure aitei profeten medios minzazen zioten Jangoikoak; azkenean minzatu digu guri denbora ebetan bere Semearen medios, zein in baitu gauza guzien heredero ta zeñengatik fundamentatu baititu sigloak, dio San Pablok. Hebr. Orgatik deizen da ta da errealki Jesu Kristo Berbo dibinoa, Jangoikoaren ta Aitaren itza, ta gure Maestru dibinoa. Orgatik azken afariaren gauean erran ziote diszipuloei: Zuek deizen nauzie ni Maestru ta Nausi, ta ongi dioze zerengatik ala naiz. (Yoann. 13.) Orgatik bataiatu ondoan Kristo gure Jauna Jordango ugaldean San Juan Bautistaren eskus, idiki zire zeruak ta jautsi ze berain gañera uso baten figuran Espiritu Sandua, ta alaber, aitu ze ortots baten aintzu Aita eternoaren boza erraten zuela: Au da nere Seme keritua, zeintan baitut nere konplazenzia. (Math. 3) Orgatik, alaber, trasfiguratu zelaik Taborko oianean, agerturik zerbait bere dibinidadearen erresplandorea, aitu ze lañu batetik boza oroat ziona: Au da nere Seme keritua. Aizazie au (Ib. 17): Konfirmaturik dago Aitaren ta Seme beraren ta Espiritu Sanduaren testimonios dela Kristo gure Maestru aitu bear duguna.

        2. Baña zer erakutsi digu Kristok? Trintate Jaun andiak konpondurikako doktrina, au da, doktrina kristioa. Orgatik erakusterakoan Kristok jaiegunean tenpluan, admiraturik Judioak nola zekien ainberze ikasi gabe letrarik, errespondatu ziote: Nere doktrina esta nerea, baizik bialdunauenarena. (Joann. 7) Nola daike au? Ezparinbada berea doktrina, nola dio, nere doktrina? Ta berea barin bada, nola dio, esta nerea? Nere doktrina esta nerea erraten diotelaik Judioei, nai du erran, nik erakusteuntena esta munduko eskoletan ikasia, esta gizon sollaren doktrina, zuek uste duzien gisan naizela ni; baizik Jangoikoarena da ta ala nerea ere da, zerengatik bainaiz Jangoiko ni. Zer ia? Azken gauartan despeidako predikuan erran ziote diszipuloei: Oraño anitz gauza errateko dut, baña zuek ez dezazkeze jasi ta soporta orai. Baña Espiritu Sanduak, bialirik nere ta Aitaren borondates, etorzen delaik erakutsiko dizie guzia. (Joann. 16) Ala kunplitu ze. Erakutsi ziote apostoluei ta apostoluek Elizari, ta au guziau da kristioen doktrina, doktrina dibinoa, Aita eternoaren podorioas, Semearen jakindurias ta Espiritu Sanduaren amorioas munduari komunikatua, ta Elizak konserbazen, sinestazen ta erakusten duena.

        3. Doktrina kristio gau da ta deizen da ongi Jangoikoaren itza, ta ala onen ikastera eldu dena eldu da aizera Jangoikoaren itza. Kontenizen da guzia tradizio ta eskritura sagratuetan. Txoil abasto ta estenditua da, ta ala dio katezismo Romanoak (In proem. n.12): Zeren ainberze ta ain diferenteak baitire Jangoikoak errebelaturikako gauzak, ezpaita fazil guziak entendazea, estare konserbazea memorian, orgatik erakustean izan daien metodo pronto ta desenbarazatu bat explikazeko, jakinsuki gure alzinekoek errepartitu zute doktrina sandu gonen substanzia ta mami guzia laur parteetan, baitira: Kredoa, Sakramentuak, Mandamentuak ta Aita gurea. Emendik segizen da, dio bere artan beitixago, ezi explikaturik laur gauzaebek, baitire eskritura sagratuko berze ainberze iturri bekala, ia kasi deus esta falta entendazeko kristioak jakin beartuen gauzak. Orgatik galdeiten du katezismo komunak ala: Zenbat gauza jakin beartu kristioak ezaumentura edo arrazioaren usora ellegatuaskeros? errespondazen da ezi laur. Zein dire? Lenbizikoa, jakitea zer bear duen sinestatu; bigarrena, jakitea zer bear duen eskatu; irugarrena, jakitea zer bear duen obratu; ta laurgarrena, jakitea zer bear duen errezibitu. Itz gutiagos, bear du jakin zer sinestatu, zer eskatu, zer obratu ta zer errezibitu. Eta nola jakinen du zer sinestatu? Dakielaik kredoa edo artikulo fedeskoak, guzia baita bat. Nola jakinen du zer eskatu? Dakielaik Aita gurea ta Abe Maria ta Elizako gañarako orazioak. Nola jakinen du zer obratu? Dakizkielaik Jangoikoaren legearen mandamentu sanduak, Elizako borzak ta obra miserikordiaskoak. Nola jakinen du zer errezibitu? Dakizkielaik Elizako Sakramentu sanduak. Beras kredoa, Aitagurea, mandamentuak ta sakramentuak dire doktrinaren laur buru ta parte prinzipalenak? Bai, zerengatik Kredoan daude sinestatu bear diren gauzak; Aita gureara erreduzizen dire otoizik obrenak; Mandamentuetan fundazen dire obratu bear diren gauzak; ta Sakramentuetan errezibitu bear direnak. Segizen dire Kredoai Artikulo fedesko ta eskritura sagratuan dauden egi eta fede guziak, zein sinestatu bai, baña ikasi ez dezazkete guziek guziak; orgatik Kredoan bildu dire misterio prinzipalenak. Aita gureari segizen zaizkio Abe Maria ta Elizako gañarako orazioak klaridade ta abundanzia iagos, ta jakin dezagun Ama Birjinai ere ta sanduei ere eskazen gure medianeroei bekala, ta Jangoikoari ere bai berze gisas. Jangoikoaren legeko mandamentuei añadizen dire Elizakoak, jakindezkigungatik Elizako humeek Elizak iminikako obligazioak ta kunplizeko Kristoren ebanjelioko konsejuak, obra miserikordiaskoetan enzerrazen direnak, debozios beti ta noizean noiz obligazios. Sakramentuei esta deus añadizen zerengatik esta berze Sakramentu errezibizekorik, baizik zazpiak. Gisaontan laur gauza gaietaik asten da ta aietan akabazen da jakinduria kristioa, ta aietaik examinatu bear da munduguzia zeruko atarian, sarzekos glorian.

        4. Instruizen ta gobernazen ze len mundua Jangoikoak aingiru ta profeten medios paraturikako erregla, zeremonia, lege ta doktrines, beteartaño denborak; baña beterik ebek etor zelaik Maestru dibinoa ta Lejisladore sumoa Jesu Kristo, bazuk aldatu zitue, berzebazuk erreformatu, berzebazuk konfirmatu ta berzebazuk, en fin, berri berritan paratu zitue. Eta ala Kristoren doktrina testamentu zar ta berritik konponzen da: Berriak dire Kredoa, Aitagurea ta Sakramentuak; zarrak baña Kristok konfirmatuak legeko Mandamentuak; gañarako lege ta zeremonietaik bazuk ia dire akabatuak, anitz erreformatuak, nola disponitu duen Kristoren majestadeak, denbora ta gauza guzien Jaun ta Jabeak. Orgatik aixtean aipatu dugun Kristoren transfigurazioan aparezitu zire an Moises ta Elias, prestazera bekala obedienzia ta rendimentu, ta sujetazera berain disposiziora lege zar ta profeteen doktrinak. Disponitu zue ezin obeki andik alzina munduan izan bear zen doktrina solla, unibersala ta perpetuoa, erreduzizen baita laur aipatutugun gauzetara. (Apocalipsico libruan dio San Juanec (21) Jerusalen zelestialas, zerutik jautsias ta prebenituas esposa bat bekala, zeukala Jangoikoaren klaridadea ta muralla bat andia ta amabi atari, irur alde bakotxetik, orientetik irur, okzidentetik irur, egerdialdetik irur ta nortetik berze irur; ta amabi zimendu ta aietan markaturik amabi apostoluen izenak. Eta dio ia, ezi ziudadea dagola formaturik kuadroan: Et civitas in quadra posita est. Zer figura obeago daike kristiandadearen, zein bildu baitu munduaren laur aize edo kantonetaik, sarzen direlaik artan, nondik nai dela, irur atarietaik, au da, ze irur persona dibinoen fedeas, bataiazen direlaik Aitaren ta Semearen ta Espiritu Sanduaren izenean? Amabi apostoluen zimenduen gañean dago fundaturik; du Jangoikoaren klaridadea ta muralla andia doktrina kristioa, klaroa ta garaituestaikena, dagona fundaturik kuadroan, au da, laur gauza gaietan: Kredoan, Aita gurean, Mandamentu ta Sakramentuetan.).

        5. Baña onen figura txoil-propioa dugu Jenesisko libruan, bigarren kapituloan; dio an, ezi fundatu zuelaik Jangoikoak paraisoa, paratu zuela artan gizona lanzeko ta goardazeko; ta gustoaren lekutik atrazen zela ugalde bat erregazeko paraisoa, zein andik partizen baita laur buru edo zatitan. Zein da ugalde andi preziosoa erregazen duena elizako paraisoa, baizik doktrina sandua Kristoren agotik sortu zena? Ta zein dire laur buru edo errepartimentu gaiek, baizik Kredoa, Aita gurea, Mandamentuak ta Sakramentuak, zeintan partizen baita doktrina? Paraiso gontako plantak dire kristio guziak; erregatu gabe eztaizke azi zerurako; erregazen dire, bada, Kristoren doktrina gontas, baita ur espirituale salbazalea. Onen progutako aizagun Kristo bera. Dio San Juan Ebanjelistak, ezi festa egun andi bates zegola Kristo txutirik ta oiuiten zuela: Niork barin badu egarririk betor neregana ta edan bez. Zer baizik doktrina berain fedearena? (Joann. 7). (Onen progutako zerbitza dezake lanze gonek. Joan ze Kristo gure Jauna Samariako ziudade batera non baize iturri bat, ta nekaturik Jesus dibinoa biajeas, gelditu ze jarririk iturri gañean, egerdi inguruan. Ellegazen da emasteki bat ere eske ta erraten dio Jesusek: Idazu edatera. Errespondazen dio emastekiak: Nola zuk izanik judatarra eskazen didazu edatera niri, bainaiz samaritarra? Zerengatik ez omen zute tratazen judatarrek samaritarreki. Erraten dio Jesusek: Bazindeki nor den eskazen dizuna edatera, akaso eska zindezoke zuk ta emainzizu ur bizia. Erreplikazen dio emastekiak: Estuzu zereki atra ura ta butzu gau dago barna, nondik emain didazu ur bizia? errespondazen dio Jesusek: Ur gontaik edateunten guziak egarrituko dire berriz, baña edaten duenak nik emain dioten uretik, esta egarrituko sekula ta ur gura inen da arren baitan iturri bat sekulako biziraño saltatuko den urekoa. Orduan emastekiak: Idazu Jauna urgoi, ez naien beñere egarritu ta ez etorri onara ur eske. Platika ebetan batetik berzera deklaratu zizkio emastekiai bere bekatu sekretoenak ta bizimodu gaisto zuena, desuerte ezi ezin ukatus erran zio zela profeta, ta paratu ze emendazeko deseoan, galdeines konsulta espiritualak; ta azkenik erran zio: Jauna, badakit Kristok etorri bear duela, ta etorzen delaik arrek erakutsiko digu guzia. Erraten dio Jesusek: Ni zureki minzazen nagonau naiz Kristo. Orra nola gutibana eman zion edatera emasteki garri ur bizi gura erakutsis doktrina, desuerte ezi utzirik an ferrata, joan ze ziudade guzitik barna ematera notizia Kristo gure Jaunas.).

        6. Orai, bada, oiuiten du Isaiasek: Omnes sitientes venite ad aquas (55). Egarri duzien guziok zatoste iturrira: Esta bear dirurik, emazie prisa, zatoste, erosazie dirurik ta deus gabe ardo ta esne. Zer ardo da au? Birtute ta debozioaren ardoa. Zer esne da au? Ura zein baitio San Pablok eman digula txikittoei bekala Kristobaitan, doktrina klaroa ta fazila, tamquam parvulis in Christo lac vobis potum dedi. Guzia ematen da Elizan. Solo falta da ezi ala nola oreñak laister iten baitu iturrira, ala gure arimek desea dezaten Jangoikoaren itza, Dabidek zion bekala. (Ps. 21.) Guziek baute bearra, ojala baliz egarria ta gana! Gorputzaren bearretan izaten gara dilijente; nola deskuidazen gara arimarenetan? Asi gaizen afizionatus doktrinara geuren onetan, idikizkigun orai begiak, ezi berzela urrikituko zaigu erremedioik estelaik. Orai da denbora ta berladanik goazen ines fede, esperanza ta karidadearen aktak. Nik sinestazen etc.