Plat. 19.
de Dignitate Christiani.
Anno 1778

Videte qualem charitatem dedit nobis Pater,
ut filii Dei nominemur, et simus. 1. Joann. 3.

        1. Kristioa zara? Bai Jauna, Jangoikoaren grazias. Explikaturik, ezi erraten dugula garela kristio Jangoikoaren grazias, signifikazeko Jangoikoaren benefizio andia ta gure ditxa espeziala kristio izateas, orai explikatu bear da berze arrazio bat, zerengatik erraten dugun arla, baita monstrazeko dignidade exzelentea kristioarena. Aita Sanduek, obispoek, enperadore ta erregeek beren zedula ta ediktoetan akostunbrazen dute parazea itzkuntza gura, ala Don Karlos Jangoikoaren grazias Españako Errege etc., Don Juan Lorenzo de Irigoien Jangoikoaren grazias Iruñeko Obispo etc., ta ario gontara berzeek. Zerendako? Adiarasteko ezi honra bat ain andia, nola baita korona inperiala ta erreala, dignidade bat ain gorakoa, nola baita tiara ta mitra izatea, dela Jangoikoaren grazia espeziale bat Jangoikoak in nai izan diotena. Zerengatik garen guzia ta dugun guzia barin bada ere Jangoikoaren grazias, alaere ia manifestazen da ura, ematen diolaik dignidade ta honra extraordinario goietaik utzizukenai atzendurik ta apal apala. Orgatik ere diogu arrazioreki garela kristio Jangoikoaren grazias, au da alabañare munduan izan daiken dignidade ta honrarik andiena, dio Tertulianok. Nemo maior, nisi christianus. San Luis Franziako errege jaio ta bataiatu ze Poisi deizen den leku batean, ta gero anditu ta errege in zelaik etzue gusto andiagorik, nola joatea maiz leku gartara, ta zio, an errezibitu zuela Jangoikoaren eskutik lurrean izan daiken dignidaderik andiena. Au aiturik erran zio pribado batek: Bada, non usten du orren majestadeak Remsko ziudadea, non unjitu ta koronatu baize Franziako errege? errespondatu zue: Remsen errezibitu nue Franziako korona, fite utziko dutena biziareki; baña Poisin bataioareki zeruko korona. Ala estimazen zue errege sandu diskreto garrek kristio izatea, zenbaitek guti estimazen dutena (Parra p.1. pl.4).

        2. Dignidade gontas aizagun zer dioten sanduek. San Pedrok deizen gaitu linaje eskojitua, sazerdozio erreala, jende sandua. (Vos autém genus electum, regale sacerdotium, gens sancta.) San Pablok erraten digu: Ene anaiak, ia etzarate arrotz ta estranjero, baizik zarate sanduen lekukideak, Jangoikoaren etxe edo familiakoak, fundatuak apostolu ta profetaen zimenduain gañean, arri prinzipala delarik Kristo Jesus. (Fratres, jam non estis hospites et advenae, sed etc.) San Juan Ebanjelistak Apokalipsiko libruan dio: Gu egin gaitu gure Jangoikoaren erreinu, ta erreinatuko dugu. (Fecisti nos Deo nostro regnum. Et regnabimus.) San Pablok berze leku batean dio: Bataiatuzaraten guziok bestitu zarate Kristo beras. (Quotquot baptizati estis, Cristum induistis.) Guti baliz bekala bestizea zeruko erregeren trajeas, persona beras dio bestitu garela, Kristoreki bat in bagina bekala. Orgatik dio berze leku batean apostolu berak: Zuek zarate Kristoren gorputza ta beraren mienbroak. (Vos estis corpus Christi, et membra de membro.) Ta ontara dio San Leonek: (In Nat. D. Serm. 1) ezaun zazu, kristioa, zeure dignidadea; ta egin zarelaik naturaleza dibinoaren partizipante, etzaitela itzuli lengo billanietara bizimodu indignoaren medios. Oroi zaite nolako buruain, ta nolako gorputzain mienbro zaren. San Juan Krisostomok dio, ia estimazeko ta maitazeko dela Jangoikoaren Eliza edo Kristiandadea, ezi ez zerua bera, zerengatik esta Eliza zeruagatik, baizik Elizagatik da zerua (Hom. 11. de expuls^e ipsius). En fin, aingiruen gañetik parazen du gure honraren primazia, egin delarik Kristo ez aingiru, baizik gizon guregatik, ta gisaontan gu Kristoren aide proprioak (Hom. 3. in ep. ad Ephes.).

        3. Zer dignidade andiago Jangoikoaren Amarena baño? Bada, aizagun ontas erraten San Agustin (Felicior fuit Maria, recipiendo fidem Christi, quam concipiendo carnem Cristi.) Felizago, dio, izan ze Maria Santisima errezibitus kristoren fedea, ezi ez konzebitus Kristoren gorputza bere sabelean. Jesu Kristok berak deizen gaitu bere ardiak, bere adiskideak, bere erreinuko semeak, bere zarmenduak ta planoak, ta berze alako izen bazueki bere ebanjelioan. Eta aldi bates zegolaik predikazen, abisatu zute, zeudela beraren galdes bere Ama ta anaiak; ta errespondatu zue: Nor dire nere Ama, ta nere anaiak? Ta edazen zuela eskua bere diszipulo lenbiziko kristio gaietara, erran zue: Ona, ebek dire nere Ama ta anaiak, zerengatik iten duena nere Aita zeruan dagonaren borondatea, ura da nere anai, arreba ta Ama (Math. 12). Zenbat modutara explikazen duen gure estimazioa? Anaia, arreba ta aun Ama ere deizen du Kristok kristioa, zer falta da, baizik esposaren nonbrea, deklarazeko estimazio gutas iten duenaren azken extremoa? Bada, esposa Kristorena deizen du Kristiandadea edo Eliza San Pablok klaroki. (Despondi emin vos uni viro, Cristo.) Zer ia? Azkenean bere gorputza ta bere persona bekala kontazen gaitu kristiok Jesu Kristok; ta ala kristioengatik erran zue: Txikittoebetaik bati iten diozena, niri iten didazie. (Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis.) Eta au erakutsi zue il ondoan, noiz ta persegi ze zuen Saulok Kristiandadea, bidean zoeielarik, estorbatu baizue Kristok, ta botatu baizue trastornaturik lurrera, oiu andi bateki zerutik erraten ziola: Saulo, Saulo, zerengatik perseginzen nauzu? Zer da au? Etzego ia orduko iganik Kristo zerura, ta jarririk Aita Eternoaren eskuieko aldean? Bai. Akaso zoeie Saulo zerura Kristoren kontra? Ez. Damaskora zoeie kristioen kontra. Nola dio, bada, Kristok: Zerengatik persegizen nauzu? Da zerengatik ain estimatuak ditu Kristok bere kristioak, ezi aien persekuzionea bere persona proprioaren persekuzionea bekala kontazen du; orgatik erraten dio: Zerengatik persegizen nauzu? Ah zer doktrina kristio gaistoendako, zeñek erakusten baitiote berze kristioei gaisto izaten, edo exenpluas, edo itzes! Elkar galzen zarate, elkar bulkazen zarate infernurat; aizazie, otoi, Kristoren oiua lagun gaistoak, pestilenziaren katedratikoak: Zerengatik persegizen nauzie? Baña goazen alzina.

        4. Erran zagun itz bates nolako dignidadea eman digun errealki Jangoikoak kristio egiteas. Jaioarazibaginduza errege edo enperadore baten seme, lurreko erreinu bateko eredero, dignidade andia lizake gurea? Bai. Ta nor da ia? Errege ta enperadore nor nai, edo Jangoiko omnipotentea? Klaro da. Lurreko erreinu bat edo zerukoa? Zer du zer ikusi? erran banez, bada, nik orai, ezi Jangoikoak gu kristio egiteareki in gaituela bere seme, ta zeruko erreinuaren eredero, sinesta zindezakete? Akaso iduri leike ponderazioa. Bada, esta baizik egi eta fedea, ta ebanjelioa, San Pablok ta San Juan Ebanjelistak baitiote. Aizazie Agila ebanjeliokoa klaroki erraten bere ebanjelioaren lenbiziko kapituloan, egunoro kasi mezan azkenik leizen denean: Dedit eis potestatem filios Dei fieri. Eman diote, dio, potestade, izateko Jangoikoaren seme. Nori? Iis qui credunt in nomine eius. Kristioei Kristoren izenean sinestazen dutenei. Aski klaro dio; baña klaroago orañik San Pablok Galaziakoei eskribizen dioten kartaren irugarren kapituloan: Omnes filii Dei estis per fidem, quo est in Christo Jesu. Guziok, dio, zarate Jangoikoaren Seme Jesu Kristoren fedearen medios. Zer klaroago erran daike? Baña aizazie berriz ere Erromakoei eskribizen dioten kartaren zorzigarren kapituloan. Dio arla: gobernazen direnak Jangoikoaren espirituas, oriek dire Jangoikoaren humeak. Bada, estuzie errezibitu esklabitudearen espiritua berriz beldurtasunean, baizik hume adoptiboen espiritua, zeñen medios klamazenbaitiogu Jangoikoari, Aita. Zerengatik espiritu berak ematen dio testimonio gure espirituari, gara dela Jangoikoaren hume. Bada, hume barin bagara, eredero ere bai, eredero Jangoikoarenak, ta Kristoren eredero lagun. Hume adoptiboak deizen gaitu, ez hume naturalak, zerengatik seme naturala Jangoikoarena esta baizik Jesu Kristo Trintateko bigarren persona dibinoa, enjendratua bere Aitagandik, bera bekala Jangoiko dena. Ezkara gu, ta ezkaizke izan ala. Baña adoptiboak bai. Seme adoptiboa deizen da batek semetako bere etxera arzen duena. Ario gontara garade kristiok Jangoikoaren seme, ez solamente izenes.

        5. Beira zazie, dio orai San Juan Ebanjelistak, beira zazie ta ikusazie nolako karidadea in digun gure Aita dibinoak, gu nonbrazeas Jangoikoaren Seme, ta izateas. Videte qualem caritatem etc. Gerostik alde gontaik zerbait gisas dei gaizke Kristoren anaiak. Estu ukazen baizik konfesazen du berak, aitu dugun bekala, aixtean, ta onen progutako ez solamente konsentitu zigu dei gindezan gure Aita beraren Aita, baita manatuereginduza bere ago sanduas erran zuen Aitagurearen orazioan. Zuek, manatuginduza, zuek orazio in nauzielaik, erran zazie arla, Aitagurea zeruetan zaudena. Aita bat deizen dugu Kristok ta kristioek. Gauza andia, lurresko gizon batek deizea Aita zeruan; au du kristio izateas. Bai ta nolako tratamentua iten digu? Munduko aita eta amarik amanteenek bere hume maiteei baño obea. Itz bates diot, ta estaike erran ia: Alimentazen gaitu kristiok Kristoren gorputz odol sagratueki. O zer den, ta zer dugun kristio izatean! Orgatik dio San Agustinek: Iago inporta zaio gizonari izatea kristio ezi ez izatea gizon (Parra pl.3. part.1). Gizona gizontasunes da alde batetik, diot, gorputzarenetik loi puska bat, arimaren partetik Jangoikoaren imajina ta semejanzara egina; baña bekatuareki ain desfiguratu, desluzitu ta borratu zue imajinagoi, ezi konparatu ze animale brutoeki, ta itzuli ze aien semejante. (Comparatus est jumentis insipientibus et similis factus est illis.) Kristiotasunes ordea errenobazen, ta luzizen da ainberze, ezi estu iduri lengoa; zeruak lurrari adiña, aingiruak monstruo bati adiña bentaja darama. Ikusagun exenplutto gontan, baitakar San Antonino Florenziakoak.

        6. Kasano tartaroen errege poderosoak eskatu zio Armeniako erregeri bere alaba bat andretako. Ukazea ze galzea bere burua; ematea ze galzea bere alaba; baña en fin, ezin berzes erresolbitu ze entregazera barbaro jentil garri bere alaba honesta, galanta, juiziosa ta guzien gain kristioa, kondizioreki ezi utziko zuela bizizera errelijione kristioan. Egin zire bodak, ta pasaturik denbora, ellegatuzizaizkiolaik erdizeko egunak, esperazen zutelaik erregek ta erreinuak seme bat bere edertasunain konforme, erdi ze bulto itsusi belz lotsagarri bates. Zer konfusioa erreinarena! Nolakoa erregerena! Zeñek itsuturik koleras, ustes ura zen bere esposaren infidelidadearen señale, manatu zue instante in zezatela hogera bat andia, ta bota zezkitela artara ama-semeak, errezeko bizirik. Etzute baliatu erreina gaizoaren nigarrek ta juramentuek, zeñeki asegurazen baizue bere inozenzia. Badamate; badoaie inguraturik goardies ziudade guzitik barna erreina desbenturatua. Ellegazen dire hogera zegon lekura, ta ia botazera zoezilaik, eskatu zue nigarres utzezaten ematera bere entrañetako hume garri lenbiziko ta azken besarka. Erdetxi zue. Arzen du besoetan monstruo gura. O nere entrañetako semea, erraten dio, nik uste nue neukala nere sabelean prinzipe bat, ta ikusten dut zela kondenatu bat. Nik kontazen zinduzada koronarako, ta sortu zara eriozera. Desditxatua zara, bada, estuzulaik berze kulparik baizik jaiozea, zuk galzen duzu korona, ta niri edekizen didazu honra ta bizia. Ah ezpazina jaio sikiera izatekos ainberze desditxa! Baña ia keta galdu duzun lurreko erreinua, etzazula guzia gal, logratukouzu zerukoa. Eta Kasanok ezpazaitu errekonozitu nai bere semetako, logratukouzu izatea Jangoikoaren seme. Erran zue, ta arturik baso bat ur, bataiatu zue an berean. Ta berla guziak beira zeudelaik, itzuli ze aurra ain galant ta agraziatu, nola aingiru bat. Pasmatu zire guziak, ta Kasano konbertitu ze prodijio goneki kristio, ta itzuliarazi zue honra andiareki erreina bere palaziora. Au da monstra bat exteriorea egunoro gertazen denaren mudanzarena ariman bataioaren medios. Zein ongi, diot berriz ere, zein ongi erraten den, gara dela kristio Jangoikoaren grazias! Ikasagun estimazen; ta konserba gaizen konstante ta fiel hume onak bekala Jangoikoaren amorioan, ezi guk ezpadiogu falta zen, estigu faltatuko gure Aita amante dibinoak sekula guzian. Inzkigun ia fede, esperanza ta karidadearen aktak etc.