Sermo in Dominica 15
post Pentecostem.
De modo moriendi
et resurgendi spiritualiter

Ibat Jesus in civitatem, quae vocatur Naim, etc. Luc. 7.

        Egungo ebanjelioa da au: Zoeie Jesus Naim deitzen zen erri batera, bere diszipuloen ta jendetze andiaren konpañian; eta urbildu zelaik portalera, ara non aurkitzeunten il bat zeramatena orzitzera bere amaren seme bakarra, ta ama alarguna zoeie negarres akonpañamentu andiareki. Jaun dibinoak ikusirik ta urrikariturik joan, ta erran zio: Ez dezala nigarrik egin. Eta ellegatu ze, ta ukitu zue atauta, eta zeramatenak gelditu zire. Erran zio ilari: Mutila, zuri erraten dizut, xaiki zaite. Eta jarri ze ila zena, ta asi ze mintzazen; ta entregatu zio bizirik bere amari. Guziak lotsarritu zire, ta laudatzen zute Jangoikoa ziotela: Profeta andi bat agertu da gutartean, eta Jangoikoa etorri da ikustera bere jendea. Orra ebanjelioa. Entendatzeko arimaren alde, ta probetxu atratzeko, goazen salutatzera gure Ama Santisima Maria. Abe Maria.

        Ezta dudarik, Jesus onak gure bizitza denak anitz il biztu bide zituela; baña solamente irur kontatzen dire ebanjelioan gure doktrinatako; bat sinagogako prinzipe baten alaba amabi urtetakoa mortaxaturik zegolaik bere kuartoan; berze bat egungo mutil gau zeramatelaik karrikan orzitzera ia; berzea Lazaro laur egun zuela orzirik ia, ta urrintzen asirik. Espiritualki entendatus, eriotzea arimarena da bekatu mortala; ila da dagona mortalean ta Jangoikoaren desgrazian. Biztea da itzultzea graziara bekataria. Diferenzia da bekatarietan, il gaiek adiarasten dute. Lenbizikoak mortaxaturik bere kuartoan oraño adiarasten du erori dena bekatu mortalean sekretoan; bigarrenak karrikan adiarasten du bekatari gaizki egiten duena eskandaloreki agerri, edo askok dakitelaik; irugarrenak urrintzen osirik obian adiarasten du bekatari dena kostunbres ajolaik gabe ia. Ikusteko da nola hume desgraziatuak joaten diren gaixtatus ta galdus batetik berzera, geiago ta ia. Baitaere nola gure Jaunak konbertitzentuen naituenak.

        Bataiatzean aurra, baita bigarren jaiotze espirituala zerurako, zelebrazen da alegranzias, ta arrazioreki, zeren paratzen den Jangoikoaren grazian, ta markatzen den Kristoren markareki bere etxeko, ta iltzen balitz estado gartan, doaie arima zerura segurki; da egi eta fedea. San Franzisko Xabierek Indietara joanik etzue logratu bere nege (sic) ta dilijenzien fruitu anitz denbora-aldi bates. In zuena ze aur ilzenarenak arrapatu ta bataiatu; anitz alako biali zitue zerura, ta aiei enkomendazen ze sandua, logra zezaten Jangoikoaganik beren aitetamen, aideen ta lekukideendako argi ta grazia konbertitzeko zuzen bidera; ta eskribitzen zue andik millaka legoak pasatu zituenak ta ia ere ongi enpleatutako ematen zituela, iragaziagatik solamente aurtto gaiei arimak. Eta ala natural izanik sentitzea aitetamek aurren iltzea, ezta sobra sentitu bear bataiatuaskeros, xakinik doazila zerura Jesu Kristoren merejimentus, zeñen birtutea aplikatzen zaioten bataioko sakramentuan. Baña gelditzen direnes emengo bizirako baleki batek zer izanen den denborareki, ez alegratu beti, bai tristatu leike iagotan, joanen baitire gaixtatus ta galdus mundu gaixto gontan. Guziek iteunte errenunzia ta despedida Satanasenganik, arren obra ta ponpa guzietaik; baña zenbatek faltatzen dute gero itza? Guziei ematen zaiote pañolo txuria, ta kandela itxekirik bataiatu ta berla graziaren señale; baña zenbatek mantxatzen, zenbatek itzaltzen dute gero? Nola agitzen den, ikusten da egunoro.

        Zenbait bakotx Jangoikoas daudenak zerurako, logratu dutenak arima ona onera emanak, Jangoikoaren beldurdunak, alkekorrak, modestoak, oposizio dutenak munduko banidadeetara, ta afizione Jangoikoaren gauzetara, alakoak Jangoikoaren graziareki bateo, buratsoen ta sazerdoteen kuidadoareki agitzen da mantenitzea bataioko grazian. Ditxosoak, zori onekoak! Quis est hic et laudabimus? Nor da alakoa, ta laudatuko dugu? Baña añarakoetaik milagros aurki daike bat edo bat erorzen eztena zer edo zertan; geienak erorzen dire; lenik bere naturale ta inklinazio gaixtoaren kasos; gero buratsoek ajola guti ta maña gutiago izanes atratzeko onak; gero aitus, ikusis ta segitus adinkideak ta alzinatuagoak malizian, ezi gure desgraziatako denbora ta leku guzietan baitu deabruak bere Ministroak ala gizonki, nola emastekietan, zeñek laudatus munduko banidadeak, despreziatus birtuteak, lazatus bidea, pintatus bizioak ta dibersio benenatuak kolore on idurieki, eskarnio egines birtuosoes, deitus izen goitieki sinple, eskrupuloso, santurron ta ala, predikarien itzak direla pondera zio, gaixtoak goapo, gaixtakeriak gasteria; en fin itz ta exenplueki birtutea oinpetan, bizioak andetan gora eramanes triunfante arrullo; asten da gastettoa inbidia-gisa bateki ala naies bera ere. Doaie alketus obedienzias, humildadeas, erretiroas; eztu indarrik garaitzeko lagun gaixtoen algoak, irriak ta desprezioak. Asten da presumitzen bere buruas, galzen obedienzia buratsoei, soltatzen gutibana beldur ta alkearen frenoak, lenik sarzen peligroetan, gero bekatu klaroetan, txipiagoetan lenik, andiagoetan gero; ta ala doaie egines egines gaixtakeriara, de manera ezi prinzipioan lotsatzen ze gogoratzeas ere, geroxago ez ainberze, geroxago guti edo baterez, geroxago etzaio deus, ta azkeneko sendagalla du gaizkias. Zoaste beiratus infernurako eskalera. Ikustea ta aditzea da lenbiziko grada, oni darraio gogoratzea, oni kuadratzea, oni konsentitzea, oni egitea, oni kostunbrea, oni sendagalla, oni ia ezin berzea, oni desesperazioa, oni kondenazioa. Ala arima iles beterik dago mundua, batzuk il ta berrian oraño, berze batzuk doazinak sarzera kostunbrearen obian, berze batzuk ustel urrindurik artan. Baña infernuan sartuartaño, beti baita erremedio Jesusen birtutes, goazen ikusis nola bizten diren il gebek. Orduan in zuenetik atra kontua.

        Beñik bein itzultzea bere graziara arima Jangoikoaren desgrazian dagona da Jangoikoa beraren grazia graziosoa, ez gizonaren habilidadea, ala nola ilaren biztea ezpaita aren habilidades, baizik Jangoikoaren piedades. Ezpaze ellegatu an Jaun dibinoa, zer izanen ze il gartas? Ila il geldituko ze sekulakos, ortzi ta ustelduko ze. Oroat bekataria bereganik eztaike sekulan paratu grazian, joain da gaixtatus ta galdus geroago ta ia baratu gabe infernuraño, ezpalezo Jangoikoak eman nai bere eskua jaikizeko grazias doaiik, mertxedes, limosnas, karidades mereji duenaren kontra. Ezi, nork dezake obliga Jangoikoa admititzera bere grazian bere ofendizalea ar miserable eskergaitza? Baña, Jauna, bere Majestadeak ofrezitu omen du admititzea bere grazian bekataria, noiznai konberti daien ongi urrikiturik. Egia da, baña ezpazue nai ofrezitu bere borondates, niork etzioke atra itza. Ofrezitu du, baña ezta orgatik grazia gutiago admititzea. Ofrezitu du, konbertitzen bada ongi urrikiturik; baña eztaike ala konberti bekataria, ezpadu konbertitzen Jangoikoak, ala nola ilak ezpaitezake bilatu ta errogatu biztu dezakena.

        Orduan Jaun dibinoa bera atra ze bidera, ikusi zue ila atautean, ta ama negarres, ta mogitu ze miserikordias. Ala orai nori nai duen etorzen da bisitatzera, beiratzen du ilik bere kulpas, beiratzen du negarres ama, auda Eliza Ama Sanda, zeñen atenzios askotan iten du humeeki miserikordia mereji etzuena. Bizteko il gura Jaun onak ukitu zue eskuas atauta, ta gelditu zire zeramatenak. Ala bizteko arima, ukitzen du arimaren atauta, baita gorputza, agian eritasun, maltur ta eskarmentueki, bentzait biotza bai beti bere eskuareki, ta detenitzen dire pasioneak zeramatenak infernuan orzitzera. Orduan erran zio ilai: Jaikizaite. Jaiki ta jarri ze ura, ta asi ze mintzatzen. Ala arima ilai adiarasten dio bere boza, au da bere inspirazio itentionak biotzera; oneki itzulzen da akordura, jarzen da asentus pensatzen ongi bere gaizki eginak, ta mintzatzen da, au da, konfesatzen da dolore bear denareki. Orduan entregatu zio amari bere semea bizturik, ta alegratu ze ama. Ala Eliza Ama Sandari itzultzentio bere hume kristioak ondurik, ta alegratzen da orreki ama sanda. Ezperen naiz hume asko ta kristio anitz diren, ezpadire onak, barin badaude ilak Jangoikoaren begietan, ori ezta baizik ia penarasteko Eliza Ama Sanda. Orduan guziak arritu zire, ta laudatzen zute gure Jauna. Ala biztean arimak, admiragaitzen gure Jaunaren ontasunas, podoreas ta piedadeas; lauda zagun, zeren baita ain ona garaitzen duena gure gaizki guzia bere onareki.

        Ezin kontaala dire exenpluak. Egungo ama semeen gisara espiritualki agitu ze Santa Monika San Agustinen amareki. Semea zebila galdurik errores errore, bizios bizio, herejias herejia. Ama guzia ze konsejatzea, erreprehenditzea, negar egitea arren onagatik. Eskapatu zekio Erromara lenik, Milana gero. Segitu zio ama onak itsasos arat, ta ezin ekarri zuzen bidera. Milanen akuditzen zue San Agustinek aditzera San Anbrosio obispoaren predikuak. Ori ikusirik ama onak, ia esperanzareki bazeikela oneratu, eskatzen zio milla otoi ta negarreki San Anbrosiori konberti zezola semea al bazezake. Sanduak aldi bates erran zio: bidoeie Jangoikoareki, andrea, ezi eztu Jangoikoak utziko galzera alako negarren humea. Guziareki, naiz ia erdi-desengañaturik, au etze akabatzen erresolbitus; aliketa bein zegolaik kabilatzen, adiarazi zion Jangoikoak boza bat erraten ziola: Arzazu ta leizazu. Artu zue aldakan zeukan librua San Pablorena, ta lenbiziko aurkitu zuena leiturik desengañatu ze arras, ta bataiatu ze San Anbrosioren eskus adinaren ogeitamirur urtetan. Esker Jangoikoaren piedadeai billatu ta tiratu baizue ain fuerteki beregana. Fuerteago egin zue San Pabloreki, au beraren kontra zebilan denbora berean. Baña aizazie konbersione bat agitua, denbora anitz eztuela. Kontatzen du aita Alonso Andradek (gr. 7 ss. 14) San Franzisko de Borja bizi zela Erroman, joan zekiola mintzatu naies Italiako predikari famatu bat nai zuena ai zezan espazioreki ta berla, inporta zela anitz. Sanduak ezin artu zue denboraik libre, baña bere lekuan biali zio aita Diego de Akosta, zeñei deklaratu zekio predikari gura gisa gontan: Ni naiz bekatari bat bizitu nai zena asko urtes errenditurik pasioneai, emendatzeko esperanzarik gabe ta desesperaturik bekala Jangoikoaren miserikordias, eztela enetako salbaziorik. Baña Jangoikoaren ontasuna ere ibili da pelean bekala ene gaixtotasunareki errenditu nauen arteo beregana orai errain dioten gisan. Ustentut alde bat eman tidan inspirazioak biotzera, baitire numeroik gabe. Noaie kontatzera berze medioak. Bein nebilalaik mula batean, atra zekida bidera hazienda beltz itsusi bat; nik emanue prisa, baña ark ia, ta erdetxirik mula eroriarazi zue, ta ni golpatu arrigarri. Anitz egunes kuran egonik oñazeeki, ta oroiturik infernuko penes beldurtu nitza, baña pasaturik egun gaiek, oroat nola len itzuli nitza ene bizioetara. Denbora puska bat pasaturik infernuko bideas noeie neurau predikatus berzeei zerurako bidea, egun bates predikatu nue Jangoikoaren miserikordiaren gain, ta nolako amoreareki admititzentuen bekataririk galduenak. Akabatu nuelaik predikua, xaiki ze jendearen artetik gizon bat luze, flako, lerden, koloregaitz bat, ta enegana urbildus oiuegin zue: Predikari Jaunareki itz bat nainuke. Nik sor eginue nere burua, ta prisaka joan nitza neure etxera; segitu zida ark alako porfiareki ezi naiz ertxirik ataria nik nekaturik negolako atxekiareki, ezin libratu nitza arren porfiatik; sartu zekida ene kuartoan, urtiki zekida oñetan, asi ze konfesatzen anitz penareki, bere bekatuak ez, baizik nereak in nituen espezie, numero, zirkunstanzia guzieki, ta azkenean erran zida ene llagarik andiena, baize galdua esperanza salbazioaren. Gelditu nitza arriturik ikusten nuela arren konfesioan neure konzienziaren estadoa kabalki; aditzeas ura ia izerdi zeridala, ezi ez predikuen neke pasatuas. Alaere kunplitzeagatik konfesoreain ofizioa, asi nitza animatzen konfia zezala Jangoikoaren miserikordian, andiago baita gizonen bekatu guziak baño: Ala nagolaik exortatzen, xaiki ze ura, bideze Jangoikoaren aingiruren bat, ta erran zida: Bada gizon gaixtoa, nola eztu berorrek egiten erraten duena berzeei? Nola agrabiatzen du Jangoikoaren dolorea ta piedadea deskonfiatus gisa ortan? Beira kastigoari, ezpada emendatzen. Au erran ta desaparezitu ze. Gelditu nitza ikar ikar, triste, humoreik gabe ez jateko, ez nioreki tratatzeko; negar egiten nue penaren beldurres ia ezi Jangoikoaren amores. Zenbait egun goartu nitza bekatu egitetik, baña gero okasioak garaiturik erori nitza; berriro atzendurik guzietas segitu nue frenorik gabe. Eztakit nola sufritu zidan gure Jaunak; baña badakit, zeren baita infinitoki ona. Ikaratzen naiz oroitzeas ere nola eman nitzan bizioetara, berdin kondenatua nitzala, deskitatu naies mundu gontan. Ezta numeroik ta ez mirik kontatzeko ene gaizki eginak denbora gartan. Alaere ez nindue desanparatu ene Jaunaren piedadeak; zegokida deitzen, konbidatzen, tiratzen beregana. Egun bates meza erraterakoan, erraten bainue munduaren atenzios, mintzatu zekida hostiatik amoroso ala: Zergatik tratatzen nauzu ain gaizki zuk ni, tratatu zaitutelaik ain ongi nik zu? saltatu zekida biotza barnean itz gebeki; asi nitza negarres, in nue proposito ez ofenditzeko berriz; baña iraun duzue okasioraño, ta ez ia. Ia iraundu du ene Jaunaren pazienziak. Oraietan ellegatu da ene atarira mutil bat bere ezpatareki zintan, kapareki soñean, eskua altxaturik bulto bateki kapapean. Galdegin du nitas, sartu zaida kuartoan, ta kendurik kapa agertu du kaliza hostia konsagratuareki, ta beiraturik indignazio andiareki niri, bainego belauriko ta bera txutirik, erran dida: Gizon gaixtoa, ta kristio gaixtoa, ezaunzen duzu Jaun daukaten gau ene eskuetan? oroitzen zara egintizun faborees? Zenbat aldis, ta zenbat medios nai izan zaituen bereganatu? Zenbat aldis barkatu dizun bizia gorputzaren emendatzeko arimarena? Ni nindego mutu lotsarriturik. Aingiru gark obligatu nau errespondatzera. Erran diot: Oroitzen naiz, Jauna. Ark orduan: Bada ezta ia denboraik aliketa etzaren baliatu emanzaizunas orai arteo; Jangoikoak manatzen du akaba daitzela emen zure maldadeak zure biziareki. Erran ta egin, hostia utzirik kustodian atra du ezpata, goratu du emateko golpea. Nik emen, Maria Santisimagatik, jaun orren amagatik otoi otoi, ez nazala il, ezi ematen diot itz firmea oraingoan emendatzeko betikos. Detenitu da oneki, ta erran dida: Solamente enpeñu gorrek libratuzinduzke; bizia barkatzen dizut, ta ematen zaizu plazo berria kunplizeko ofrezitu duzuna. Ezpaduzu kunplitzen, kastigo eternoa izanen duzu. Au erran ta utzi nau; ta ni etorri naiz lotsaturik etxe gontara konsultatzera ene erremedioas sanduareki erresolbiturik ez atratzeko emendik, nai banau admititu bere konpañian. Sanduaren konsejus sartu ze bere errelijione batean, non egin zue penitenzia bizi guzian, ta akabatu zue sanduki Jangoikoaren grazias. Ontan ta berze exenplu infinitoetan ageri da zein deus gutia den gizona bereganik konbertitzeko onera, ta zein andia neurririk gabeko Jangoikoaren piedadea ta podorea bizteko arima ilak paratus bere grazian. Egin bez gureki ere piedade poderoso gau admititzeas emen bere grazian, ta an bere glorian.