Sermo in Dominica 3^ª
Adventus.
De humilitatis bono

Et confessus est, et non negavit, et confessus est
quia non sum ego Christus. Joan 1.

        Egungo ebanjelioak itzes itz dio ala: Bializuste Judioek Jerusalendik sazerdoteak, ta Lebitak San Juan Bautistagana galdegitera: Berori nor da? Ta konfesatu zue, ta etzue ukatu, ta konfesatu zue, ez nai zela ni Kristo. Eta galdetu ziote: Bada zer? Elias da berori? erran zue: ez naiz. Profeta da berori? errespondatu zue: Ez. Erran ziote bada: Nor da, eramateko errespuesta biali gaitutenei? Zer dio bere buruas? erran zue: Ni naiz boza klamatzen duenarena desertuan, zuzen ibilizaiste gure Jaunaren bideas, zion bekala Isaias profetak. Eta bialiak zirenak zire fariseoetaik. Eta galdegin ta erran ziote: Zergatik, bada, bataiatzen du, ezpada berori Kristo, eztare Elias, eztare profeta? errespondatu zue: Nik bataiatzen dut ures; baña zuen erdian egon da zuek ezauntzen eztuziena; ura da ene atzetik etorriko dena, ni baño len dena, zeñen oñetakoen lotzakia lazatzeko ezpainaiz ni digno. Au agitu ze Betanian Jordango ugaldearen berze aldean, non baizego San Juan bataiatzen. Onaraño da ebanjelioa, zeintaik da ageri, zein opinione andian zeukaten sandua, pensatu zutelaik ote zen Kristo. Baña sandua etze orgatik goratu bere gogoan. Ikasteko eska zagun grazia. Abe Maria.

        Etze goratu banoki San Juan Bautista jendeen opinioneagatik; etze kana arin utsa, agotz edo ilauna aizeak dabilana gora bera, nolakoak baitire presumitu banoak dabiltzanak aizearen eizian, aizes bizi direnak kamaleonen gisara beti anhelatzen ta ansiatzen nola iduritu ongi munduari, nondik laudatukotusten gezurres bada ere (etze, emasteki fatuaren gisara, gozatzen baita laudario ta loxentxu falsues, erran zuen bekala batek iten zionai kargu zergatik iten zuen kaso, ta pagatzen zen ain kontent erran banoeki, laudario falsueki? Zer nai du? Zio, auda gure janaria ta erregaloa, zeñeki gizenzen garen: Miseria da, ta gaitz lastimagarria, ala nola aizesko hidropesia aundi aundia, baña falsuan, ez sano ta ez sendo. Alakoek eztuste ezaunzen beren buruak; duten gaizkia ezin kura ezaundu-faltas; galdu on duten puxka beren antustes, ta ez logratu munduko estimazio nai zuten gura ere azkeneko, baizik irria ta desprezioa. Emen eldu da ongi otsorraias kontatzen den fabula. Arrapaturik otsorraiak gasta bat emenzego kontent arbola baten gañean pikoan zeukala. Ikusirik axariak, nai ta ezin kendu. Zer egin zue? joaten da arbolain bera, ta andik asten zaio lagoteatzen: O zein egaste galanta, elurra baño txuriago, ederrago ezi arrosa. Zoraturik gozos aitzen zego otsorraia. Segitu zue ark: Au litzake egaste guzien erregina, barin balu iduria bezain ona boza. Otsorraiak erakusteagatik bere boza, idiki zue pikoa, erori zekio gasta; istante arrapaturik axariak goratu zue irria gora: O bobozarra, guzia duzu eder, zenzu bazindu; protxun dakizula. Kontu gau egiatan atratzen da asko aldis, zeren apenas da nior, nori etzaion iduri ongi bere burua). Eta presumitzea duen onas da gaizki, ta enfadagarri, ta galzera botatzeko duen pixka; zer izain da presumitu banoa eztuena zeren? Eta errealki niork eztu zeren.

        Humila berriz guziek naute, Jangoikoak eta gizonek. Jangoikoak humilai ematen dio bere grazia, eta jendeak bere estimazioaren inzensua, zeren ezi munduaren estimazioa darraiote atzetik iges iteuntenei beraganik, ta eskapatzen zaiote dabiltzanei arren atzean; ala nola itzala segitzen bauzu, doaie alzina, ta itzulzen badiozu bizkarra, segitzen dizu. Ala da munduko honra, itzal bat deus guti balio duena. Miseria da arren atzean ibiltzea, ta miseria miseriain gañetik ori ere ez logratzea, ta banoan trabajatzea. Humillatus logratuzue publikanoak grazia ta alabanza. Antustetus galdu zue bata ta berzea fariseoak, diones Jesu Kristok ebanjelioan (Luc. 18) eta azkenean añaditu zue: humillatzen dena izanen da goratua, ta goratzen dena izanen da humillatua. Aski da berak errana, baña experienziak ere erraten du egunoro. Ikusagun San Juan Bautistan. Konfesatu zue humil ta senzilki, ta etzue ukatu, ta konfesatu zue: ez nai zela ni Kristo. Konfesatu zue ia ere, etzela gauza kenzeko Kristoren oñetakoak: Oneki ta onengatik logratuzue izatea Kristoren onetsia ta laudatua beraren agos, ta andia beraren begietan, ezpaita andiagorik emastekienganik jaio direnetan. Orra San Juan berak eztu presumitzen, dela gauza lazatzeko gure Jaunaren oñetakoak, eta gure Jaunak goratzen du gizon guzien gañetik; San Juan apalzen da gure Jaunaren oñetara, ta apalago ere; eta gure Jaunak apalzen du bere burua arren esku pera, izateko bataiatua arrenganik. Dirudi pleituan bekala dabilala humilareki Jangoiko andia: Ura apaldu naies bere burua, gure Jauna arren goratu naies; zenbatenas ura ia apalzen, gure Jaunak ia goratzen. Quis sicut Dominus etc. ps. 112.) Dio Dabidek: Nor gure Jangoiko Jauna bekala, dagolaik gora, beiratzen baititu humilak zeruan ta lurrean? Goratus lurretik pobrea, ta loietik miserablea, kolokatzeko an goiti bere korteko prinzipe gaieki. Jenio gau du errege andienak apaldu zenak ganbelaraño ta gurutzeraño, goratzea pobreak ta humilak. Bere korteko jaundiak dire arranzari, pobre, desetxatu, humil izanak. Humillatzen dena izain da goratua.

        Kontra, berriz, andinaia, bere buruas presumitua, nor naiz ni? eztaike sartu ataria barna niolatere. Ederki San Agustinek dio konparazios: Paraisoko ataria da apal, da preziso an sarzekos apaltzea burua, ezperen burua gora tieso doaienak golpatu ta eroriko da atzeko aldera, ta sartu ez (Cap. CI. p.3 cat. c.38). Eta berriz; mear du ataria; aunditua banidades ezin pasa, ezpada txikitzen (S.54 de Verb.D.) Aundidura gau ezta sano, bear du sanazekos penitenziaren erremedioa. Zenbat kalte ematen duen tumore gaixto gonek arimaren ta gorputzaren ondasunetan! Aundinai, dakiguna, ta bestizean, ez trabajazean, ponpaetan baitare honra nai, ta irri etc., lenik galzera botazen du on izanen zena etc. Gero eroriarasten du bekatuetan, ezi presumitua nekes mantenituko da grazian, espezialki kastidadean; eroriko da Jangoikoaren permisios inmundiziaren batean; gorazen dena izanen da humillatua. Gero eztu uzten ezaunzera bere gaitza; gero estorbatzen du konfesioaren erremedioa; ezi onaraño ellegatzen da presunzioa, eznai agertu ta konfesatu bekatari bere burua, eta bearko, sarzekos zeruan. Konfesatu zue San Juanek, ta etzue ukatu, ta konfesatu zue: ez nai zela uste duziena. Presumituak konfesatzentu bere on iduriak, baña ukatu, edo eznai konfesatu bere miseriak. Inik dago estimatzera, defendatzera ta diskulpatzera bere burua; ta segitzen dio azi gaixto gorrek konfesioan ere, zeñen mamia dago despreziatzean, akusatzean ta kulpatzean bere burua. Pensa zer gaitz-mota den presunzioarena, erremedio bakarra itzulzen duelaik beneno. (Ala gastigatu zio gure Jaunak obispo bati, (Apoc. 3.v.17). Diozu zarela aberats abasto deusen bearrik gabe; eta eztakizu zarela zu errumes, miserable, pobre, itsu ta deus gabe. Kolirioa edo ungendua para zazu begietan, ikusteko. Au da, humiltasunaren loias unta ezaunzeko zeure burua, ta joan gero garbitzera konfesioko iturrira, nola biali zuen Jesusek itsu gura Siloekora).

        Eta, bada, gorrotagarria da Jangoikoaren ta jendeen alzinean presunzioa ta antustea, barin badu ezpadu zerbait ongi, ezpaitu bereganik, baizik Jangoikoak emanik, ta arrazioreki kenduko dio eman dionak, zeren berari zor zaion gloria ebasten baitio ladron bekala presumituak. Humiltasuna berriz amable da Jangoikoaren ta munduaren begietan, ezi guziek ongi naute humila, ta Jangoikoak ematen dio bere grazia, ta orgatik on guziak dire humil, ta zenbatenas onago ta humilago. Izan gaitzen humil, lenik biotz barnean, ez estimatus geuren buruok, bai berzeak, ezi, bekaturen bat in badugu, ezta anitz paratzea guzien oñen pean, merejiginduealaik ondatzea infernuan; ta ezpadugu egin, ez antustetu, ez guri eskerrak, esker Jangoikoai goardatu baikaitu, ta banatzen bagara, utziko gaitu, or konpon: Ikusagun zein goapoa aizen. Bigarrenik agerrian, guziak tratatus atenzio ta errespetoreki; ez tristatus itentiguten agrabio-idurieki, ez alegratus honra ta laudarioeki; ez erran ta ez egin beñere deus, nondik datorzkiguken estimazio. Alaber, joankeran ta jaintsitzean ez pasa dezenziatik; estali gorputza txukun, dezente, aski dena, exzesorik ta bear eztenkeriaik gabe. Dena eder, eder izanen da modestiareki ia; eder eztena eztu edertzen fantasiak, bai agertzen tatxak, ta gañetik presunzioa. (Presunzio fatuo gonek egunoro atratzentu modak iduriarazi naies obeki gorputz miserablea, onzi lurreskoa inmundizias betea. Onengatik ainberze moda ta monada! Monada zer nai du erran? Monoen gisara imitatzea berzeek iteuntena. Ori du monoak ta monak, imitatzea ikusten duen guzia. Ikusten bazaitu jaten, jan iduri inen du: Arraskatzen ikusten bazaitu, ark ere arraskatu bear du. Agerzen baituzu ortzak, ark ere bai. Ala da modaetan. Anitz mono ta mona da gure denboran. Ikusteunte damatela gorro? guk ere gorro; paratzeuntela pañolo nabarra? guk ere nabar; biloa, zinta, galzakorda, zapeta ala edo ola? guk ere gisa gartara. Orra monada. Bitarteo bakotxak dire irri iteuntenak sinpleza goietas, segitus dezenziaren tema). Irugarrenik akostunbratu bear gara humillatzera geuren buruok al guzian, despreziatus munduko ponpa, fantasia ta banidadea. Espezialkiro Jangoikoaren presenzian humillatu bear gara maiz ez solamente biotzas, baitaere gorputzas. Ona debozio on bat ta aisa egunoroko, nai bauzie ikasi. Bada silizio, disziplina, baru, penitenzia ta orazio luzeak ez egiteko, atratzen dire milla atxekia. Ona ontako eztaike izan atxekiarik. Zaudelaik bakarrik kuartoan ta edozein lekutan, pensaturik, egia den bekala, presente beira dagola Jangoikoaren Majestadea, adora zazu biotzaren ta gorputzaren erreberenzia andiarekin, paratus belauriko lenik, berla kopeta lurrean: Jauna, lurreko artto gonek adoratzen du berorren Majestadea; ez naiz ni ona, ez sandua, ez digno egoteko ere orren oñetan; naiz bekatari pobre bat, in bezada karidade admititzeas bere grazian orai ta gero bere glorian. Debozio gau usatzen zue maiz Maria Santisimak; nolako erreberenziareki! Baitare San Patriziok, San Simeon Estilitak ta berze asko sanduek. Elizak usatzen du Orzilare Sanduan, ta ordenatzean sazerdoteak, ta gañarakoan ezta agerrian konbeni egitea kostunbratzen eztena.

        Azkenik humillatu bear gara konfesatzean geuren agos geuren kulpak akusatus geuren buruok, altxatu gabe, exkusatu gabe, botatu gabe niori kulpa. Presumitu banoai latz iduri zaio ala deshonratzea ta itsustea bere burua, baña ori da konfesioaren sustanzia, ta kondizio gorreki ofrezitu du gure Jaunak barkatzea ta salbatzea. Latz iduri zaio ori? Latzago idurilekioke infernuan erretzea mereji bekala. (barkatzen du Jangoikoak kontriziosko dolore amorosoaren birtutes konfesatu baño len, baña konfesatzeko intenzioareki, ezperen ez. Confitebor adversum me etc. Zio Dabidek, konfesatuko diot neure gaizki egina ene Jaunai, eta berorrek barkatu dida. Dirudi erran bear zuela: konfesatuko diot ta barkatuko dida; eztio ala, baizik konfesatuko diot ta barkatu dida; ongi dio, ezi ain barkatu naia da gure Jauna, ezi ikusiaskeros biotzean kontrizioa ta konfesatzeko intenzioa, eztu esperatu nai kunplituartaño, berladanik admitizen du grazian; baña orgatik bekatariai etzaio kenzen obligazioa kunplitzeko; ala nola eztaikelaik bataia, paratzen da grazian kontrizio ta intenzioareki bataiatzeko; baña beti da preziso bataiatzea daikelaik). Konfesioa, bada, da bigarren bataioa, bataio nekosoa barkatzeko bekatuak bataiatuas geros inikakoak. An garbitzen ta ederzen da arima Jesu Kristoren odolaren birtutes, zein paratu baitu bere itz errealareki sakramentu gartan. Infinizio bat milagros mostratu du egi eta fede gau Jangoikoak. Bat, kontatzen du Zesariok, (ap. Parra p.3. pl.3 de poenitencia) ellegatu zela konfesatzera beterik alkes, nai konfesatu ta ezin atrebitu. Exortatzen zue konfesoreak erratera, ark etzukela alkearen utses. Artu ze medioa eskribi zezkiela bekatuak; eskribiturik eman zitio konfesoreai, onek leitus bekala, berzea zoeie erranes baietz, ala zela, ta akusa zenzela guzietas. Oneki absolbitu zue konfesoreak, ta itzuli zio bere papela; baña au aurkitu ze ain garbi, txuri, nola ezpalitz eskribitu letrarik artan. Oneki entendatu zue gure Jaunak barkatu zitiola bekatu guziak ta admititu zuela bere grazian. Humillatzen dena izanen da goratua, dio Kristok. Inprimi bez biotzetan bere biotzeko humildade gau, gora gaitzan ellegatu arteo bizitzera bere grazian emen ta an bere glorian. Amen.