Serm. 31.
De 2^o Symboli Articulo.
ann. 1779

Et in Jesum Christum, filium eius unicum,
Dominum nostrum. Ex. symbolo Apostolico S. Andreas

        1. Explikatu ondoan Kredoaren lenbiziko artikulo fedeskoa, baita: Nik sinestazen dut Jangoiko Aita guzis poderoso, zeruaren ta lurraren kriadorea baitan, segizen da bigarrena, baita au: Eta Jesu Kristo beraren seme bakar gure jaunaren baitan. Entendazen da: Nik sinestazen dut Jesu Kristo, au da, Jesus ta Kristo batean deizen den, beraren seme bakar, au da, Jangoiko Aita erranaren Seme proprio ta soillaren baitan, zein baita gure Jaun ta Nausi. Lenbiziko artikuloan Aita eternoa; bigarren gontan Seme dibinoa; artan Trintateko lenbiziko persona, ontan bigarren persona aipazen da, zein baita gure erredenptorea Jesu Kristo. Beragandik dugu kristioek izena; txoil preziso da jakitea nor den. Nor da Jesu Kristo? Jangoiko biziaren semea, gizon egin zena gu erredimizeagatik, ta biziaren exenplu emateagatik. Da Jangoiko? Bai, Jauna. Da gizon? Bai, Jauna. Beras, da Jangoiko ta gizon? Baiki. Berze gisas. Zenbat naturaleza dire Jesu Kristorenbaitan? Bida, dibinoa ta humanoa. Ta zenbat persona dire Kristorenbaitan? Bat, ta au dibinoa. Da erratea, ezi Jesu Kristo dela Jangoiko, ta gizon persona batean. Da Jangoiko Aitaren Seme bezan bates ta Trintateko bigarren persona den bezan bates. Da gizon Ama Birjinaren Seme den bezan bates, ta sabel birjinale gartaik artu zuen gorputzaren kasos. Jangoiko perfektoa; ta gizon perfektoa gorputz ta arima duen bekala. Aita eternoareki igoal Jangoikotasunes; gutiago gizontasunes, zein izanik ere Jangoiko ta gizon, orgatik esta bida, baizik Jesu kristo bat. Bat da, ez itzulis edo aldatus Jangoikotasuna gizontasunean; baizik juntatuas gizontasuna Jangoikotasunari. Bat da osoki, ez konfunditus substanzia, baizik personaren bakarkatasunes. Zerengatik ala nola arima ta gorputza baita gizon bat, ala Jangoiko ta gizona batean da kristo bat. Au da San Atanasioren sinboloan diona, ta Kristoren misterio guzien zimendua, Jangoiko ta gizon batean izatea Kristo gure Jauna. Nola duen gizontasuna aituko dugu Kredoaren irugarren artikuloan. Orai ikusagun ta explika zagun sinestazen duguna artikulo bigarren gontan Jesu Kristos, erraten dugulaik: Jesu Kristo, beraren Seme bakar gure jaunaren baitan. Sinestazen dugu deizen dela ta dela Jesus; deizen dela ta dela Kristo; deizen dela ta dela Aita Jangoikoaren Seme bakarra; deizen dela ta dela gure Jauna. Laur gauza dire, goazen ikusis batbanaka. Lenik, deizen da ta da Jesus:

        2. Zer nai du erran Jesus? Salbadorea edo salbazalea. Eta zertaik salbatuginduza? Gure bekatuetaik ta demonioaren kautiberiotik. Izen gau du bere izen proprioa, jaio ta zorzigarren egunean zirkunzisioan manifestatua mundukoendako; baña Trintate Jaunak lenagotik ezarria, ta aingiru San Gabrielen medios Ama Birjinari deklaratua konzebitubañolen berain sabelean aur dibinoa, erran ziolaik, saloa egin ondoan: izain duzu seme bat, ta deitukouzu bere izena Jesus: Eta alaber San Josefi, utzi naizuelaik bere esposa Maria Santisima, etxakines berain sabeleko misterioa, errebelatu zio aingiruak erraten ziola: Etzazula utzi zure esposa Maria, zerengatik bere sabelean konzebitu dena, da Espiritu Sanduaren obras, ta libratuko da seme bates, ta deitu bear duzu Jesus; ta ematen dio arrazioa, zerengatik berak salbatuko du bere puebloa bekatuetaik. Ikusteunzie zenbat kuidazen duen Jangoikoak izen gontas? Da signifikazeko ofizio zerutik jautsirik izan zuena, baita salbazea gizonak; ta estela berze bat zeruaren pean, zeiñen izenean espera dezakegun salbazea. Jesus deitu zire zenbait lege zarrekoak; baña au deizen da propriokiago Jesus Jangoikoaren seme bekala, zirkunzidazen delaik Abrahanen semea bekala, dio San Bernardok, zerengatik estarama, lenagoko gaien gisa, nere Jesus gonek izen utsa, esta onen baitan izen andi baten itzala, baizik egia ta errealidadea. (S. de Circuncis.) Eta izenas monstrazen duena, baita Salbazalea, kunplitu zue obras salbatus mundua bere eriozeareki. Errepara pasioko historian. Eskazen ziotelaik Judioek Pilatosi Jesusen eriozea, errespondatu zue Pilatosek etzuela aurkizen kausarik batere jesusen baitan, kenzeko bizia; ta gero guruzifikatu ondoan Jaun dibinoa, dio ebanjelariak, paratu zuela Pilatosek arren kausa guruzearen buruan eskribiturik. Nola da au? Ezpadu kausarik, nola dio eskribitu zuela arren kausa? Edo eskribizen badu, nola dio estuela? Bazue ta etzue kausarik Jesusek ilzeko. Ikusagun guruzeain gañeko letreroa, baita Jesus Nazarenus Rex Judaeorum. Nai du erran: Jesus Nazaretdarra judioen errege. Etzue Jesusek berebaitan kulpa errestorik, ilzeko gisa gartan; baña guk bagindue anitz kulpa; ta gure salbazeko, il bear zue gure salbazalea arturik bere gain gure kulpen satisfakzioa. Etzue kulparik, ta etzuke izan kausarik, ilzeko; baña bazue izena Jesus baita salbazalea, ta bere izena paratu zute kausatako, zerengatik au da kausa, Jesus izatea, gure salbazale nonbrazea. Jesus Nazarenus.

        3. (ikusi dugu nola den Jesus gure salbazalea, bada, non aurki dezakegu salbazioa, ezpada Jesusen baitan? Estugu aizen Eliza akabazentuela orazio guziak, gure Jaun Jesu Kristogatik? Per Dominum nostrum Jesum Christum etc. Esta berze nioren baitan salbaziorik ta gauza onik. Non est in alio aliquo salus. Ta jesusen baitan ez ezi, bere izenean ere dago patente gure salbazioa. Orgatik Jesusengana, guregatik zerutik jautsia den bekala, izan bear dugu gure errekursoa nezesidade guzietan, erratendiogulaik: O Jesus, izanzaitez neretako Jesus, nere salbazalea; edo erakutsadazu berze bat, nora errekurritu; baña esta. Bada, zu izain zara beti nere Jesus; ta inbokazen duen guzia zure izena salbatuko da Omnis qui invocaverit nomen Domini salvus erit. Au da izen poderoso, sandu ta terriblea, izen guzien gañekoa, zeiñen aipazean solamente belaurikatu bear baitute zeruko, lurreko ta infernuko guziek, diones San Pablok, in nomine Jesu omne genuflectatur coelestium, taerrestrium et infernorum. Au da izen laudagarria iruzkiaren atrazetik sarzeko lekuraño, ta bedeikatua orai ta betikos, Dabidek diones (Ps. 112). Au da izen admirablea, fuertea, birtute anditakoa ta prodijiosoa guzietarako. Duzu tentaziorik? erran zazu Jesus. Senti zara asarre? aipa zazu Jesus. Arzen zaitu tristurak? Ekarzu pensamentura Jesus. Persegizen zaitu enemigoak? inboka zazu Jesus, ezi itzau sollik da artilleria andia arren kontra. Edozein trabaju ta peligrotan, dei zazu Jesus, ezi experimentatukouzu arren birtutea. Ikusagun ta aizagun San Pedro. Jesus il ta fite zoeie San Pedro San Juaneki elizara; ta zego atarian pobre bat mangi ezin mogi zeikena, parazen baizute egunoro eskazeko limosna. Ikusi zituelaik biak sarzen elizan, eskatu ziote limosna. Beiratu zio San Pedrok, ta erran zio: Urrerik ta zilarrik estut, baña dutena ematen dizut, Jesusen izenean jaikizaite, ta erabili zaite. Ta goratu zue eskutik, ta berla sendatu zizaizkio oñak eta zangoak. Ta saltoka sartu ze aieki alegre tenpluan. Ta arrapaturik zeuzkielaik gozos San Pedro ta San Juan, bildu ze jende guzia admiraturik, ta erran ziote guziei San Pedrok: Zertas admirazen zarate? Edo zerengatik guri beirazendiguzie, sendatu bagindu bekala guk geuren birtutes gizon gau? Abram, Isaak ta Jakoben Jangoikoak honratu du bere Semea Jesus, zuek entregatu ta ukatu duziena. Eskatu zindute Barrabas, ta ilarazi duzie biziaren emanzalea, Jangoikoak erresuzitatu duena, zeñen testigo baikara, ta arren izenaren fedean ona non dagon sendaturik guziek ezaunzen duzien pobre gau. Biramonean juntaturik prinzipe, eskriba ta sazerdote Jerusalengoak, ekarra zizuste biak, ta galdein ziote ia zer birtutes, edo noren izenean in zuten gauza gura. Orduan beterik Espiritu Sanduas San Pedrok erran ziote baleroso: Prinzipe ta sazerdote Jaunak, ai bezate, ia ke ta kontu eskazendiguten pobre goni ongi eginas, jakin bezate oiek guziek, ta Israelgo pueblo guziak, ezi sendaturik aurkizen dela au oien alzinean Jesus Kristoren izenean, zein oiek kruzifikatu baitute, ta Jangoikoak erresuzitatu baitu. Au da arri prinzipala oiek desetxatu baitute; ta esta berze nioren baitan salbaziorik, zerengatik etzaiote eman zeruaren pean gizonei berze izenik, zeintan espera dezaten salbazea. Au izan ze, fielak, orduan pasatu zena; ikusteunzie nola den prodijiosoa Jesusen izena?

        4. Da ere izen dulzea ta konsolagarria. Benturas etzara konsolazen oroizen zaren aldioro izen gontan? Dio San Bernardok. Zerk dezake ain ongi erregalatu gure biotza? idor da arimain janario guzia, ezpada Jesusen izenaren olio gontas gisazen. Estu zaporerik, ezpada gaz goneki sazonazen. Eskribizen bauzu, etzaida kuadrazen, ezpadut an leizen Jesus. Disputazen bauzu, etzaida kuadrazen, ezpadut aizen Jesus. Jesus da esti gozoa agoan, musika dulzea adimentuan, ta alegria sanoa biotzean. Guziau dio San Bernardok, eta elizako himnoak, estela, dio, kantazen gauza suabeagorik, estare aizen gauza gustosoagorik, estare pensazen gauza dulzeagorik, nola Jesus Jangoikoaren Semea. Alako izena da Jesusen izena).

        5. Bigarren izena du Kristo. Zer nai du erran Kristo? Unjitua. Eta zertas izan ze unjitua? Espiritu Sanduaren donoes ta grazies. Ortako jakin bear da ezi len unjizen zirela olio sanduas profetak, sazerdoteak ta erregeak, ta orgatik deizen zire Kristoak, baita oroat nola unjituak. Bada, deizea Kristo gure Jesus da signifikazeko dela profeta, dela sazerdote ta errege. Da profeta, zerengatik prometizen baitigu sekulako gauzak, baitare zeren errebelatu baitigu zeruko sekretoak, ta gero gertatu zirenak. Da sazerdote eternoa, bein ofrezitu zuena bere gorputz arimak guruzearen aldarean odolesko sakrifizio gartan, ta berze bein azken afariaren gauean ogi ta ardoen akzidenteen pean ofrezitu zue bere gorputz odol sagratuak odol ixurzerik gabe, ta orai egunoro alaber sakrifikazen da sazerdoteen eskus mezan. Da ere errege, zerengatik beraren manura daude gauza guziak zeruan ta lurrean, ta berak etorri bear du guzien juzgazera azken juizioko egunean. Errege da espezialki judioen, zerengatik bilazen zutelaik errege magoek galdeiten zute: Non da jaio dena judioen errege? nai du erran ere Kristo Mesias, baita oroat, zerengatik baita Trintate Jaunak bialdua munduaren erredimizera. Ebengatik guziengatik deizen da Kristo, baita izen bat ofiziokoa, ez Jesus bekala lenbizikoa. Kristo izen gontaik deizen gara gu kristio, baita oroat nola Kristorenak, orgatik bear dugu maitatu, zerbitzatu, segitu ta imitatu alguzia, geuren burua den bekala.

        6. Jesu Kristo, beraren seme bakar, au da Jangoiko Aitaren Seme bakar; erraten da ala signifikazeko dela Trintateko bigarren persona dibinoa Aita eternoagandik enjendratua, igual Aitareki guzietan, bera bezain ona, poderosoa, sabioa, justoa ta perfektoa ta bera bezain Jangoiko. Ta ala galdeiten da: Semea Jangoiko da? Bai, Jauna; ta Seme gau da in ondoan gizon deizen dena Jesu Kristo. Nola den enjendratua Aita eternoagandik? Quis enarrabit? Nork erran dezake? Biz aski konparazio gau. Ala nola gure entendamentuak entendazen delaik bera zerbait gisas formazen baitu bere imajina ta semejanza, deizen dutena teologoek berbo edo konzepto, ala Jangoikoak entendatus bere dibinidadea enjendrazen du bere Semea, deizen dena Berbo dibinoa (Cath. Rom. p.1. c.3. SS.9), baña obeda, ta aski da sinestazea dela Jangoikoaren Seme, beraren imajina perfektoa, berain substanziaren figura ta erretrato esenziala, estuena diferenziarik batere Aitareki naturale zan, izatean ta Jangoikotasunean, duelaik diferenzia personalidadean; nai dut erran Aita dela persona bat, berze persona bat Semea, Aita estela Seme, Semea estela Aita, baña ain Jangoiko dela Semea nola Aita, biak baitire jangoiko bat, ta ontara erran zue JesuKristok: Ni ta Aita gara gauza bat, ego et Pater unum sumus (Joann. 20), ta orgatik estaike aurki Aita semea gabe, estare Semea aita gabe; Aitak iten duena ta nai duena, iten duela ta nai duela Semeak. Ta bidanabar errateko, ofendizen duenak bata ofendizen du berzea. Fede gonen progutako, dio San Juan Ebanjelistak (4): Edozeñek konfesazen duenak Jesus dela Jangoikoaren Seme, Jangoikoa dago arren baitan, ta ura jangoikoa baitan. Orgatik galdein ziolaik San Pedrori Kristok: Nor dioze zuek naizela ni? errespondatu zio: Ori da Kristo Jangoiko biziaren Semea. Ta Jaun dibinoak erran zio orduan San Pedrori: Ditxosoa zara zu, ezpaitizu errebelatu aragi ta odolak, baizik nere Aita zeruetan dagonak (Math. 16). Orgatik asi zue San Juanek bere ebanjelioa itzebeki: Prinzipioan zego berboa, eta berboa ze Jangoiko. Orgatik erresuzitatu ondoan Jesus etzuelaik nai sinestatu Santo Tomasek, sarturik bere eriak Jesusen llagetan exklamatuzue: Nere Jauna ta nere Jangoikoa. (Joan. 20). Ukitu zue gorputza, ta sinestatu zue Jangoiko zela persona gura; ta ala Jangoikotasunes, edo Jangoiko den bezan bates deizen da ta da Jangoikoaren Seme. Bakarra deizen da zerengatik bat baizik ezpaita Jangoikoaren Seme naturala ta proprioa, naiz deizen badire justo guziak Jangoikoaren Seme adoptiboak grazias (Exempl. de libr. Eufem^ae Calsedon^s. Abreu hic).

        7. Gure Jauna deizen da mila arrazios, zeren kriatu ta mantenizen baikaitu Aita ta Espiritu Sanduareki bateo, ta zeren berak gizon eginik erredimitu baikaitu bere eriozeareki; ta ala kristiok garade beraren esklabo markatuak, ta berain zerbitzura obligatuak bataiatuginduzten egunetik; ortako galdein zigun ia errenunziazen ginduen Satanas, ta arren obra ta ponpa guzietaik; ta erran gindue bai, ta errenunzia gau in ondoan galdein zigun ia nai ginduen bataiatu; ta erran gindue baietz; ta bataiatuginduzte. Sartugina, bada, bataioaren medios Elizan, Jesu Kristoren etxean. Nausi ta Jaun artu gindue Jesu Kristo, leitu zizkigute zerbitzu gontako kondizioak: Ea zer ai gara? Nor dugu Jaun? Jesu Kristo. Bada, aizagun zer dion orai: Si ergo Dominus sum, ubi est honor meus? Jaun barin banaiz, dio, non da zor zaidan honra ta zerbitzua? Konbenziturik gaude; sinestazen dugu Jesu Kristo Jangoikoaren Seme bakar gure jaunaren baitan; ta zerbitzatu nai dugu ilartaño, ta damu dugu biotzetik ez zerbitzatuas, nai ginduzke suplitu lengo faltak, ta erredimitu denbora gaizki enplegatuak, zerbitzatus sinki faltazaizkigun egunetan. Intenzio goneki inentugu fede, esperanza ta karidadearen aktak etc, etc, etc.