Serm. 36.
De 5^o symboli articulo.
ann. 1779

Descendit ad inferos, tertia die resurrexit â mortuis.
Ex symbolo apostolico S. Thomas.

        1. Explikatu ondoan Kredoaren laurgarren artikuloa, baita pasatu zuela Jesu Kristok pasio doloreskoa Ponzio Pilato juezaren manuaren azpian, guruzifikatu zutela, il zela, orzi zutela, orai segizen da borzgarrena, baita jautsi zela linboetara an zeuden arima sanden librazera, andik il ta irugarren egunean erresuzitatu zela ilen ertetik bere proprio birtutes. Artikulo gonen sentidoa da au: Kristo il ondoan guruzean, bere arima bere gorputzetik apartaturik, gorputza guruzean ta obian zegon bitarteo dibinidadeareki, jautsi zela dibinidade berareki arima Abrahanen seno deizen den linbora; ta irugarren egunean itzulirik gorputz dibinoa zegon obiara, unitu zela beraiki glorioso ta biztu zela Jesu Kristo, ta bizturik jaiki ta atra zela obiatik triunfante, garaiturik eriotzea nioren lagunzarik gabe bere birtute proprios. Bi parte ditu artikulo gonek: Lenbizikoa, jautsi zela linboetara; bigarrena, erresuzitatu zela Jesu Kristo. Goazen explikatus bat banaka.

        2. Badakizie il zela Jesu Kristo Jangoiko-Gizona guregatik ta il zela gizon bezan bates ta il zela guruzean. Eta zer da ilzea? Da apartazea gorputzetik arima. Au gorputzari uniturik dagon guzian, bizi da gizona; apartazen delaik ura, au ilzen da. Apartatu ze, bada, Kristoren arima gorputzetik zerengatik errealki ilze Kristo, ta onen signifikazeko errateunte San Markos ta San Lukas ebanjelariek: espiratu zue. San Mateok dio: Bialdu edo despeitu zue espiritua. San Juanek dio: entregatu zue espiritua edo arima. Baña Jesu Kristoren dibinidadea edo Jangoikotasuna etze beñere apartatu ez gorputzetik, ta ez arimatik. Ta ala bere gorputz dibinoa gelditu ze guruzean, ta gero orzi ta egon ze obian uniturik dibinidadeareki; ta arima, alaber, uniturik dibinidade berareki jautsi ze linboetara. Nola bateo gorputzareki obian ta arimareki linboetan zegon Jangoikotasuna esta fazil entendazea, baña fazil da sinestazea, delarik inmenso Jangoikoa.

        3. Linboetara jautsi zela dioguna uskaras, latines dio Kredoak infernuetara: Descendit ad inferos. Infernuak nai du erran lurrain barreneko lekuak. Ortako jakin bear da zirela lurrain barnean irur leku edo estanzia, nora bildus baizoezi arimak beren merejimentuen konforme. Bata da barren barrenagokoa, iluna, horrendoa, sus, tormentus, desditxas ta horrorees betea, nora erori baizire zerutik, aingiru len, orai demonio direnak, ta nora baitoaz len ta orai gaistoen arimak bekatu mortalean mundutik doazinak; au da proprioki deizen duguna infernua. Berze bat da nora baizoezi ta baitoaz Jangoikoaren grazian ilzen direnen arimak, baña pagatu gabe osoki Jangoikoari beren bekatuen penak, edo bekatu benialeeki doazinak, ta por konsigiente, zerbait garbizeko edo purgazeko dutenak; au deizen da purgatorioa. Sus au ere ta penas betea, solamente diferenziareki ezi infernuan esta erremisiorik, esta sekula akabazen, estaike libra sekula kondenatua, ta purgatorioan bada fin ta librazen da purgatu ondoan osoki, edo satisfazio eman ondoan justizia dibinoari pena gaien kostus, edo emendik ofreziturikako sufrajioen medios. Berze bat da gorago deizen dena Aita Sanduen linboa edo Abrahanen senoa; penarik ta dolorerik gabe, nora baizoezi len justoak ta ongi purgatuak, ta baizeude an depositaturik, aliketa etorriartaño Jesu Kristo guzien erredentorea; etxideten idiki zezoten ango ta zeruko ataria, atrazeko andik ta joateko gozazera gloriara, non ezpaize nior ere sartu, aliketa Jesu Kristok iganik lenbizikoa idiki zuen justo guziendako ataria; Ta ala, orai esta detenizen nior estuenik purgazekorik, baizik doaie zuzen zerura. (Catech. Rom. hic).

        4. Emen aipa dezakegu aurren linboa, nora baitoaz aur bekaturik in estutenak, baña bekatu orijinale aita Adanengandik heredatuareki jaio ta bataiatu gabe il diren guziak. Estute kulpa personalerik pobrettoek, orgatik estute pena sentidoarenik; baña bekatu orijinalaren kasos estaizke sartu zeruan sekula ta pena dañuarena deizen den gau dute, ezin ikustea beñere Jangoikoaren aurpegia. Ai aur pobrettoak, baña ai aitetama tigreak, kruelak, edo malizias edo deskuidos estiotenak humei lograzen sikiera arimak bataioaren medios, ain aisa delaik, ta kausazentiotenak desditxatuei sekulako desterru triste gau beren kulpas! Noiz erremediatuko diote dañu irremediable gau? Noiz inen diote Jangoikoari errestitu zio arima gaietas? Kuidado bada, kuidado.

        5. Baña goazen alzina. Erraten delaik bada Kredoan, jautsi zela linboetara entendatu bear da Aitasanduen linbora edo Abrahanen senora, an zeuden arima patriarka, profeta ta justo guzienen librazera. An zeude Abraham, Isaak, Jakob, San Joakin, San Josef ta lengo santu ta sanda guziak esperazen zeruko ta infernuko gilzaduna, Jesu Kristo; zeñek obratu ondoan lurrain gañean guzien erredenpzionea bere guruzeko eriozearen medios, berla jautsi ze linbo gartara erakustera bere podorio dibinoa, an ere kunpli zeiengatik San Pablok diona: In nomine Jesu omne genuflectatur coelestium, terrestrium et infernorum. Jesusen izenean belaurika bedi zeruetan, lurrean ta infernuetan den guzia. Sartu ze, bada, an ta berla bere presenziareki linbo gura egin ze paraiso, ta kunplitu ze ladron onai erran ziona lentxago guruzetik guruzera: Hodie mecum eris in paradyso. Egun egoin zara nereki paraisoan. (Catech. Rom. hic). Bete zitue gozos ta glorias guziak, eta nork erran sandu gaien ongietorriak, bedeizioak ta enhorabuenak? Diote zenbait teologoek egon ere zela Jaun dibinoa purgatorioan librazera andik ere edo guziak, edo anitz, ellegazen zelaik odol ixuri zuenaren fruitua, ez solamente mundu guzitik barna, baitare lurperaño. (Abreu hic cit. Bonaventuram liberasse omnes, D.Toman aliquas é purgantib. Christum).

        6. Irugarren egunean libratu ondoan arima sanda gaiek, garaitu ondoan eriotzea, triunfante itzuli ze Kristoren arima berain gorputza zegon monumentura, ta uniturik gorputzareki jaiki ze bizirik berriro ez beñere ilzekotan; au da artikulo gonen bigarren partea: erresuzitatu zela ilen ertetik bere proprio birtutes. Sanson azkar famatu gartas kontazen du eskriturak (Judic. 16) atrebitu zela sarzera bere etsai filisteoen errejionean bakarrik, ta Gazako ziudadean. Armatu zire filisteoak, ertxizuste portaleak etzeien niondik eskapa; ia uste zute seguroki zeukatela preso Sanson. Baña zer iten du Sansonek? Jaikirik gauas, atrazentu txangaetaik portaletako atariak ta ermatentu soñean oian batera, usten zituelaik burlaturik filisteoak. Nor, dio San Gregoriok (H. 21), nor signifikazen du Sansonek, baizik gure erredenptorea? Eriotzeak ikusi zuelaik ilik guruzean uste zue zela bere sujekziokoa, berzeak bekala. Infernuko prinzipeek ikusi zutelaik jautsirik linboetara, uste zute kautibo ia patriarka gaiek bekala; baña ilen ertean libre dena, inter mortuos liber, libraturik preso gaiek guziak, erresuzitatu ze bere indarres nioren bearrik gabe ta niork debeka ezokela. O eriotzea, ni naiz zure eriotzea; o infernua, ni naiz zure destruizalea, erran dezake Jaun dibinoak okasio gontan: Ô mors, ero mors tua; morsus tuus ero, inferne.

        7. Pronostikaturik zeuka bere erresurrekzio gau lenagotik. Bein erran zue bere gorputzain tenpluas: desegin zazie tenplu gau ta iruegunes erredifikatuko dut. (Joann. 2). Berze bein: Ala nola Jonas egon baize balearen sabelean iruegunes, ala egoin da Gizonaren Semea lurraren biotzean. Etze iru egun osorik egon ilik Jesu Kristo, zerengatik orzilare sanduaren arratsaldeko iruretakoan ilze ta igande goizean goizik erresuzitatu ze; baña iruegunen parte egin zue ilik: Orzilare gaua iruretaik alzina, larunbate guzia ta igandeko goizetik zerbait; orgatik erraten da irugarren egunean erresuzitatu zela. Etzue nai izandu esperatu erresuzitazeko azken juizioko eguneraño, erakusteko zela Jangoiko. Esperatu zue irugarren eguneraño, erakusteko zela gizon berdaderoa ta il zela errealki gizon bekala, aski baita orren progutako iruegunen testimonioa ta espazioa. Erresuzitatu ze ilen primojenitoa bekala primogenitus mortuorum, baitio San Pablok (Coloss. 1), zerengatik lenbizikoa ta prinzipalena baita guzien ertean, baitare zerengatik ala nola Adanengatik etorri baize eriotzea, ala Kristorengatik ilen erresurrekzioa; baitare zerengatik nior ez len ta ez gero ezpaita erresuzitatu ta ez erresuzitatuko beregandik, solo Jesu Kristo; gañarako erresuzitatu direnak ta izain direnak, Kristoren birtutes. Baitare zerengatik ordu arteo ta gerostik erresuzitatu direnak erresuzitatu baitire berriz ilzeko; Jesu Kristo sekula ez ilzeko. Cristus resurgens ex mortuis jam non moritur etc.

        8. Ikusagun erresurrekzioaren modua. Potestade dut, erran zue Kristok, usteko nere bizia, ta potestade dut, berriz arzeko bizi bera. (Joan. 10). Potestade zuen bekala, nai izan zuelaik, juntaturik gorputz il orziareki bere arima, jaiki ze bizirik obiatik glorioso ta eder, lentxago zauries, listus ta odoles itsusturik zegona. Ala nola goibel ilun bat gauas ageri zena, atra orduko iruzkiak goizean parazen baitu bere errañueki askotan brillante luzitua; ario gontara eriotzearen kasos itsusturik zegon gorputz dibinoa, juntazeareki bere arima dibina, itzuli ze bizi ta erresplandezientea, ta (ilauri gañeko losa, trastornaturik zentinela goardian zeudenak) atra ze biziaren ta eriozearen iabea. Il zen biramonean bazarre eginik eskribak ta fariseoak joan zire Pilatosengana ta erran ziote: Jauna, oroitu gara ezi engañazale garrek (engañazalea deizeunte Jesu Kristo!) erran zuela bizi zelaik orañik: erresuzitatuko naiz iruegunen buruan. Mana bez bada, goardia iteko sepulkroan irugarren eguneraño, estoazingatik bearbada bere diszipuloak ta ebas dezaten, ta erran dezoten gero jendeari: erresuzitatu da ilen ertetik; eta gaistoago izain da azkeneko engañua lenbizikoa baño. O malizioso gaistofikatuak, judio billanoak. Errespondatu ziote Pilatosek: Or daukazie goardia, zoaste ta goarda zazie dakizien bekala. Aiek joanik, sellatu zute sepulkroain losa ta inguratu zute goardies. (Mat. 27.). Baña esta dilijenziarik, ez indarrik, ta ez astuziarik Jangoikoaren kontra. Jangoiko bekala Jesukristok erresuzitatu zue bere gorputza judio ta goardia guzien bortxa, ez beñere ilzekotan. Au da sinestazen duguna artikulo gontan, diogulaik jautsi zela linboetara, irugarren egunean erresuzitatu zela ilen ertetik bere birtute proprios. Ta au da zelebrazen duguna bazkoako egun gebetan erratendigulaik elizak: Haec dies quam fecit Dominus, exultemus et laetemur in eâ. Au da Jangoikoak in duen eguna, izagun plazer ta alegria ontan; baitare Juan de Salbore (sic) egunerañoko guzietan, ainberze alleluiaeki ta zirio paskoale itxekirik egon bear duenareki signifikazen duguna, kunpliarastendigulaik bazkoareki guziei denbora gontako, erresuzita gaizengatik gu bekatuen eriotzetik graziaren bizitzara. Aizagun, bada, guziek San Pablo erraten digula: Si consurrexistis cum Cristo, quae sursum etc. Erresuzitatu barin bazarate Kristoreki, deseatu ta billazkizie ia gorako gauzak, ez lurrekoak. Ala fielak, zer probetxu dugu bizizeas bekatuen korrupzionean, baizik infernu sekulakoa? Bizi gaizen Jangoikoaren grazian, igateko gero ikustera ta gozazera Jangoikoa bere glorian. Deseo goneki inzkigun biotzes fede, esperanza ta karidadearen aktak. Nik sinestazen dut, etc, etc, etc.