Serm. 89.
De nominib., institutione,
et fide eucharistiae

Memoriam fecit mirabilium suorum
misericors et miserator Dominus,
escam dedit timentibús se. Psalm. 110.

        1. Ala nola Kristok guri utzizizkigun misterio guzietan graziaren instrumentu bekala, ezpaita bat berere konpara daikenik eukaristiako sakramentuareki, ala esta gauzarik zeintas izan daiken ainberze beldurtasun, nola ez tratazeas sanduki sakramentu sandu admirable gau, edo santidadearen autore bera, edo iturria dagona ontan. Orgatik ellegaturik ia explikatzera sakramentu gau, Jangoikoaren milagroen andien gau, ta zeintan bildu baizitue Kristok batean bere marabilla guziak, ta jakinik estaikela explika, estaikela erran ta estaikela konprehendi den guzia, esta kerubinen entendamentuas ere, esta serafinen mies ere, ez deslustrazekos nik nere mi pobreas ainberzeko misterio bat erabaki naies onen preziosidade miragarriak, kontentatukon naiz explikatzeas llano llanoa ta axal axala emen ikasi beartugun gauzarik prinzipalenak. Argi bezada iruzki eder enzerraturik dagon orrek sagrario gortan, estaien gerta, ezin ikusis ilunbetan, tropezazea nere mia ustekabetzean; zerengatik ez solamente gauaren ilunak debekazen du bista, baitare iruzki beraren argitasun ta erresplandoreak askotan turbazentu begi flako aragiskoak.

        2. Asi gaitzen izenetaik. Laugarren sakramentu Elizakoa, gure kontazemoduan ta katezismo romanoaren konforme irugarrena, da komunionea edo komekatzea, edo eutxaristia, edo aldareko sakramentua, ezi izen gebeki guzieki nonbrazen da. Komunionea edo komekatzea, zerengatik bokado baten aintzuran hostia sandan, ta trago baten medios kalizan komunikazen baita Kristo arimari, ta unizen baita bata berzeareki, arimareki Kristo ta Kristoreki arima modu admirable batean. Qui manducat carnem meam et bibit sanguinem meum, in me manet et ego in illo, dio Jesu Kristok; jaten duenak nere gorputza ta edaten duenak nere odola, dago firmeki uniturik nere baitan ta ni arren baitan. Deizen da eutxaristia, baita latines bona gratia ta uskaras grazia ona, zerengatik sakramentu guziak direlaik emateko grazia, ontan ez solamente ematen da grazia, baitaere graziaren jabe ta emanzale bera, ta geroko gloriaren prenda seguroa; mens impletur gratiâ et futúrae gloriae nobis pignus datur. Deizen da ere biatiko, espezialki ematen delaik eriari, zerengatik baita sustentu ta sokorru andia emendik zerura dugun biajean bizi guzian, ta prinzipalki despedidan. Deizen ere da afaria, zerengatik Kristok fundatu baizue azken afari zelebre gartan Jerusalengo zenakulo artan. Deizen ere da hostia sagratua, zerengatik baita asuri dibinoa ofrezizen dena Aita eternoari munduagatik. Deizen da meza edo mezaren sakrifizioa obra gura, zeintan ofrazen baita hostia dibino gau ain errealki, nola guruzean ofrezitu baize il zelaik, solamente diferenziareki moduan. Baña an ta emen Kristo berbera Jangoiko Gizon dena.

        3. Baña izatekos sakrifizio edo meza, dire preziso bi espezie edo materiak, ogia ta ardoa, hostia ta kaliza, errepresentazeko Kristoren pasio ta eriotzea, ta odolaren gorputzetik apartaze gura gertatu zena bere pasioan, baitare signifikazeko konbite edo bazkari bat perfektoa, zeintan ez solamente da janario soilla, edo edari solla, baizik biak: Ala, aldareko maiean parazen da hostia sanda ta kaliza sagratua monstrazeko janario ta edari dibino ematen zaiguna bere gorputz odol preziosoena. Baña ia orai, solamente dut intenzio tratazeko sakramentu den bezan bates, ta ontako aski da edozein bi espezie sagratuetaik, edo hostia konsagratua, edo kaliza konsagratua; zerengatik ala hostia konsagratua deizen da aldareko sakramentua, ta ardo konsagratua ere bai gisa berean, zerengatik ainberze dago batean nola bietan errealidadean. Deizen da sakramentu, zerengatik baita señale exteriore bat Kristok paratua, emateko guri arren medios bere grazia ta birtuteak; ta ontan, diot, graziaren señale edo monstra izatean bardin da berze sakramentueki, desuerte ezi ala nola bataioan burura botatzeak ura signifikatzen baitu arimain garbitzea, konfesioan penitenteain humillatze garrek ta konfesoreain absolbitze garrek signifikazen baitute bekatuen barkamentu ematen zaiona; ario gontara eukaristian ogi ardoen figuran signifikazen da arimaren alimentu ta bitzkortzea kausazen duena komekatzeak; ta au da sakramentu izatea, gauza bat sagratua, sekretoa ta misteriosoa, ezi iduriturik agerrian begiari gauza bat, obrazen baitu ariman ikusten esten graziak, bataioan, b.g. urak ukitzen du gorputza ta garbitzen du arima; konfirmazioan krismak unjizen du kopeta ta atzkarzen du arima; konfesioan gizon batek ematen du sentenzia ta Jangoikoak obrazen du barkamentua arimarena; ala eukaristian pasazen da agotik estomagora ogiaren edo ardoaren aintzura, ta arima da alimentazen dena errealki Kristoren gorputz odol sagratues. Baña ontan darama abantalla berze sakramentuei onek, ezi aiek obrazeunte bere birtutea noiz ta errezibitzen diren, baña ontan niork errizibitubaño (sic) len dago ia Kristo graziaren autorea. Aiek dire sakramentu, errezibizerakoan sujetoak ta ematerakoan ministroak; baña sakramentu gau inik dago, niork eman eta errezibitu baño len; b.g. bataioan esta sakramenturik aliketa ellegatuartaño botazera ura ta erratera itzak personain gain; lenago ur an zegona etze sakramentu, ta gero ere ez; solamente da ematerakoan ta errezibitzerakoan; oroat konfirmazioan olio sandua esta sakramentu, aliketa unjituartaño obispoak artas, ta in orduko akabatzen da; oroat, konfesioan esta sakramenturik, aliketa etorri arteo ematera ta errezibitzera absoluzioa; oroat, oliaduran solamente da sakramentu unjizerakoan, ta ez lenago ta ez geroago. Zerengatik sakramentu gaiek konsistizeunte akzione pasazen den batean; baña eukaristian bein konsagratuas geros beti dirau sakramentuak, aliketa galduartaño ogi ardoan aintzurak, naiz ezpadu ere errezibitzen niork ere, ikusten dugun bekala orai berean ezi sagrario gartan baitago aldareko sakramentua gau ta egun, estelaik ere nork eman ta errezibitu; ez ala bataiarrian ta konfesonarioan, non esta sakramenturik ellegatuartaño bataiatzeain edo konfesatzeain akzione gartara.

        4. Fundatu zue sakramentu andi gau Kristo gure Jaunak ortzegun bates Jerusalenem, bere eriotzearen bezperan, azken afari gartan, bedeikatu ondoan ogia ta ardoa, erran ziotelaik apostoluei ematen zioten ura zela errealki bere gorputz ta odol prezioso berbera, itz klaro ta expreso gebeki: Accipite et comedite, hoc est corpus meum, ar zazie ta jan zazie, au da nere gorputza; ta artu ondoan kaliza erran ziote: Bibite ex hoc omnes. Hic est enim sanguis meus (Luc. 22), edan zazie guziek ontaik, ezi au da nere odola. Hoc facite in meam commemorationem, egin zazie au nere memoriatan. Itz gebek dakarkitelaik ebanjelistek, errepetitu zituelaik gero San Pablok, admititurik eliza guzian, entendaturik sentido llano ta klaro ageri den artan Elizako Aita Sandu guziek, ta amar Konzilio Jeneraleek, ta azkenik Trentokoak, estute usten lekurik dudazeko, baizik obligazeunte sinestazera sinestatzen dugun bekala kristio fiel katoliko guziek, ezi konsagratu ondoan ogia ta ardoa, dagola aien aintzurain pean errealki Kristo gure Jauna, Jangoiko ta gizon egiaskoa; zerengatik esta errepugnante ta konponestaiken gauza egotea Jesukristo jarririk Aita eternoaren eskuieko aldean egotemodu naturalareki, ta bateo, alaber, egotea berze anitz lekutan presente bere substanzia gureki sakramentuan dagon modu gartan, zein ezpa dezakegu ere kasi explikatu itzes; baña fedearen argitasunes dezakegu gogoas erdetxi, ta bear dugu firmeki sinestatu; ezi ala sinestatu ta konfesatu dute gure alzineko guziek fede katolikoan bizitu direnek (Sess. 13. c.1). Au da fede edo sineste katolikoa izan dena beti Elizan, dio Trentoko Konzilio sanduak (Ib. c.3). Konsagratu orduko instantetik dagola gure Jaunaren gorputz berdaderoa, ta bere odol berdaderoa hostian ta kalizan ogi ta ardoaren aintzurain pean bere arima ta dibinidadeareki; gorputza itzen birtutes hostian, ta odola itzen birtutes kalizean, baña gorputz bera, alaber, kalizean, ta odola hostian ta arima bietan unione naturale garren birtutes, zeiñeki baitaude uniturik Kristo bizirik dagonaren gorputz odolak, erresuzitatu zen bekala ez berriz ilzekotan. Dago Jangoikotasuna edo dibinidadea unione admirable garren kasos, zeiñeki unitu baize gorputz arimaiki Trintateko bigarren persona; orgatik da egi eta fedea onenberze dagola hostian nola kalizean, batean nola bietan, zerengatik Kristo guzia ta osorik dago ogiaren akzidenteen pean, ta zati txikienean, guzia alaber ta osorik dago ardoaren akzidenteen pean ta tantarik txikienean. Esta txikitzen Kristo txikituagatik hostia, esta zatizen, zatika eginik ere akzidente gaiek, ta bateo dago mila ta mila lekutan nonnai konsagra daien hostia edo kaliza.

        5. Dago Kristo sakramentu admirablean ain erreal, zierto ta seguroki nola baitago zeruan, baña berze modu batean; ezi zeruan dago ikus daiken gisan, ta leku okupazen bera den adiña kantidadean; ta emen ikusiestaiken gisan, ta modu sakramentale, sobrenaturale, espirituale ta inefablean, ala nola baitagozke espirituak leku batean okupatu gabe leku neurriturik. Para zagun exenplua: Arima gurea ainberze dago eskuan nola gorputz guzian; iruzkia pasaturik milla xuloetaik, bat da; boza bat aiturik ere anitz bearris, bat da berebaitan; hispilu bat mila zati eginik ere, zati bakotxean agertuko da aurpegia osorik, oroat, nola len hispilu osoan. Baña konparazio gebek estire deustako misterio andi garren aldean. Estago an ogirik ta ez ardorik ia konsagratu ondoan, zerengatik itzen birtutes ogi ardo gaien substanzia aldatu da Kristoren gorputz odolain sustanzian, deizen baita transubstanziazioa (Ib. c.4). Zer da, bada, an ikusteuntena begiek, sentizen duena usmak, ukizeuntena eskuek, gustazen duena agoak? Dire deizen direnak ogi ardoen akzidenteak, nolakoak baitire kolorea, atxona, bultoa ta pizua, ta gustoa, baña ogi ardoain substanzia ta errealidaderik gabe. Esta juizio in bear sentidoen konforme, baizik entendamentu ta fedeain konforme. Bistara hostiak dirudi ogi, ta esta ogi; atxonean, txuritasunean, gustoan dirudi ogi, baña esta ogi errealidadean; da ogiaren figura edo itxurain pean Kristoren gorputz preziosoa, zein ezpaitaike senti ez begis, ez usmas, ez eskus, ez gustoas, baizik adimentuaren medios sinestatus Jangoikoak diona, naiz ezpadaike ere guzis entenda.

        6. An dagona esta Kristoren figura edo monstra, edo señale, edo birtute solla, baizik da errealki Kristo bera Ama Birjinain sabelean konzebitua, Belenen jaioa, munduan bizitu zena patente, guruzean il zena ta irugarren egunean erresuzitaturik gero igan zena zerura, ta an dagona jarririk Aita eternoain eskuieko aldean, ta etorko dena azken juizioko egunean guzien juzgazera; ura berbera dago errealki, ez jarririk, ez txutirik, ez etzinik, ez postura naturale gaietan, baizik erran bekala modu sobrenaturale dibinoan berak dezaken ta dakien bekala. An dagona esta Kristoren errelikiaren bat, ala nola ezur edo aragi puskaren bat ila, sanduenak dauden bekala errelikarioetan; ez ala, baizik dago Kristo bera bizirik, guzia presente estalirik ta disimulaturik bere substanzian, bere personan, bere Jangoikotasun, gizontasun, gorputz, arima, odol ta izate guziareki; ta Jangoiko izanes nola baita bat Aita ta Espiritu Sanduareki, Aita ta Espiritu Sandua ere daude an, zeren irur persona dibino gaiek baitire Jangoiko bat, ta ezpaitaike elkarrengandik aparta. Guziau enzerrazen da hostia txipi batean. O Jangoikoaren podorioa! O milagro montioa obrazentuena elkarren gainka misterio gontan! Nioiz esta monstratu andiago Jangoikoa, nola bokado txipi gartan, non guti iduriturik ematen baitu infinizio bat. Ez deus bat iduri zaio sinestagaiz denai, zeren neurzen baitu sentidoen neurri laburras; baña au da Jangoiko andiaren nobleza jenerosoaren gloria, ezi ez deus bat iduriarazirik, ematen baitio, gizonak kasi sinesta dezaken baño ia. Zein ongi eldu den emen Dabiden erran gura: Memoriam fecit mirabilium suorum, Jangoikoak egin duela bere marabilla guzien memoria, bilgura, suma edo zifra bat bokado eman dioten gontan bere sierbo beldur ta errespeto diotenei, escam dedit timentibus se. Alako erregaloa egin zigu bere despedidan, etzeizen malogra, etzeitzen atzendu len eginak; guziak bateo emanzizkigu bildurik ontan, emateareki bera den guzia ta duen guziareki bokado batean.

        7. Inumerableak dire prodijioak, zeiñeki monstratu baitu Jangoikoak sakramentu gonen egi eta fedea anitz lekutan, ia ixuris hostia sandatik odol dibinoa, ia artus aragiaren kolore proprioa, ia despeitus beregandik errañu brillanteak, ia agertus aur baten figuran edo berze gisas, desuerte ezi egun berean monstrazen dire milagro gertatu direnen señaleak anitz ziudadeetan munduan. Baña guretako seguroago da Jangoikoaren itza. Konbidatu zute San Luis Franziako errege, ikustera aur eder baten figuran Kristo monstratu zena hostia sandan; ta erran zue sanduak: Bidoezi ikustera fede guti dutenek, ezi nik sinestazen dut, ikus banez baño seguroago ikustenestutena, dagola Kristo sakramentuan ain errealki nola zeruan. Biz bedeikatua Jesus ona in baitigu alako faborea bere ontasun soilles, ta agradeziturik balia gaitzen bizizeko alimentu dugunaren konforme graziasko bizitza, segizeko betiko glorian.