Serm. 4.
De Gratia Sanctificante

Quicumque Spiritu Dei aguntur, hi sunt filiis.

Dei. Ad Rom. 8. Ann. 1771.

        1. Joan den igandean erran gindue zerbait mandamentuen gaiñean, ta ofrezitu gindue explikazea bat-banaka mandamentuak, baña explikazen asi baño len, iduri zaida deklarazea mandamentuen goardazean dugun ondasuna ta ez goardazean iten dugun gaiza. Goardazean dugun ondasuna da Jangoikoaren grazia santifikantea; ez goardazean iten dugun gaiza da bekatua. Onen gañean gero; egun predikatu bear dugu Jangoikoaren graziaren gaiñean; au digula grazia guzien emanzaleak, zein gabe deus ezpaitezakegu, ta zeiñaki guzia baitezakegu, sine me nihil potestis facere. Omnia possum in eo, qui me confortat. Asi gaizen.

        2. Zer da grazia? Grazia da obra on, irabazi ta merejimentu guzien prinzipioa ta kausa, zerengatik grazia gabe deus estaike mereji. Grazia da arimaren osasuna ta bizia, zerengatik ura gabe ila baitatza gure arima. Grazia da arimaren urresko bestidura ta gala, zerengatik ura gabe itsusia baita eta molde gaiza gure arima. Grazia da zeruko perla ta diamante ederra, zeñek adornazen ta ederzen baitu gure arima. Grazia da gure arimaren iruzki ta argitasun flamantea, zein gabe ilunbetan baitago. Grazia da salbatu bear direnen marka ta señalea, zerengatik grazia gabe nior, graziareki guziak admitituak baitire zeruan. Grazia da zerurako pasaportea Jangoikoak berak firmatua, zeñeki doaienai niork ezpaitezoke debekatu entrada. Grazia da zeruko ondasun guzien gilza, zerengatik grazian dagonak baitauzki bere eskura ango preziosidadeak. Grazia da esposo dibinoaren arra edo erastuna, zeñeki dagon arima, baita Jangoikoaren esposa. Grazia da zeru guziak adiña balio duena. Grazia da Jangoikoareki amistanza edo adiskidetasuna, zerengatik grazian dagona baita errealki Jangoikoaren adiskide, ala nola erregeren grazian dagona deizen baita erregeren adiskide. Grazia da pribilejio guzien pribilejioa, anditasun, ditxa; ta gauza on guzien korona, zentroa ta konpendioa. Baña explikazeko grazia bere esenzias, da izate dibino bat iten baitu gizona Jangoikoaren seme ta zeruko heredero. Orai graziaren balioa galdeiten bazaida, diot estakitela; serafin ta kerubinek ere estute explikatuko den bezanbat; solamente entendatu ta explika dezake Jangoikoak berak beraren balio inmensoa.

        3. Juntabeites munduko preziosidade guziak, Indietan sarzen diren perla, diamante, urre, zilar guziak, erregeen palazioetan arkizen diren grandeza ta edertasun guziak. Añadibeites oriei zeruan diren iruzki, ilargi, izar ta gañarako esplendore guziak, ta en fin, pensa daizken ta estaizken gauza guziak Jangoikoaren pean; oriek guziek junto estute deus balio Jangoikoaren graziaren aldean. Konparazen badire graziareki dire arren aldean, area edo loi piska bat bekala diamante baten aldean, krisallu baten argia bekala iruzkiaren aldean, ur tanta bat bekala itsaso guziaren aldean, ta en fin, lurra bekala zeruaren aldean. Esta gauza preziosoagokorik, estare gustosoagokorik, estare argiagokorik, estare ederrago, obeago ta amableagokorik, Jangoikoaren grazia baño. Zer bilazen duzie Adanen humeak, sufrizentuzielarik trabajuak, otzak ta beroak, isurzentuzielarik izerdiak, igatentuzielarik oianak, pasazentuzielarik itsasoak, minazentuzielarik infernuraño lurrak ta peñak? Billazentuzie ondasunak? Ondasunik obreena da Jangoikoaren grazia. Billazentuzie gustoak? Gustorik gozoena da Jangoikoaren grazia. Billazentuzie honoreak? Honore andiena da Jangoikoaren grazia; ta onen erdetxteko, estugu ixuri bear izerdirik, ez igan bear oianik, estare pasatu bear itsasorik. Geuren barrenean aurki dezakegu nai badugu gogotik Jangoikoaren grazia.

        4. Jangoikoaren grazia erran dugu dela Jangoikoaren amistanza; Jangoikoaren grazian daudenak direla Jangoikoaren adiskideak, humeak ta zeruko herederoak; konsiderazkigun, bada, graziaren pribilejioebek berere nolapait, ia ke ta estaizken entendatu ta explikatu dituen guziak. O, gauza arrigarria! Posible da sines izan daikela gizon bat Jangoikoaren adiskidea ta humea? Nor da Jangoikoa ta nor da gizona? Gizona da loi puska bat orai duen figuran moldatua. Jangoikoa espiritu purisimo bat gauza guzien prinzipioa ta fina, zeruaren ta lurraren nausia, Jauna ta Jabea, aingiru ta potestade guzien erregea, ta en fin, diren ta estiren gizon, animale, arrai, egaste ta gauza guzien gobernazalea. Ta alako Jaun baten adiskidea ta humea in daikela gizona nai delaik? Esta dudarik, fedesko gauza da, dio San Pablok berak: Quicumque Spiritu Dei aguntur, hi sunt filii Dei. Ta ez solamente Aita Sanduak, obispoak, erregeak ta gizon andiak egin daizke Jangoikoaren adiskide ta hume, baitaere nekazari ta ikazgin pobreenak ere. Videte qualem charitatem dedit nobis Pater, ut filii Dei nominemur, et simus. Ikusazie, dio San Juan Ebanjelariak, zer mertxedea iten digun Jangoikoak, deizean gu ta izatean beraren humeak!

        5. Pasma zaite biotz humanoa, ta emazkiozu Jangoikoari ainberzeko mertxedeagatik eskerrak; erran zozu Dabideki: Domine, quid est homo quód memor es eius, aut filius hominis, quoniam visitas eum? Jauna, nor da gizona, zeren artas oroizen baizara edo gizonaren humea, zeren artas kaso iten baituzu, ta ainberze kaso? Aingiruak admiti dezkien Jangoikoak bere amistanzan, gauza andia da, baña gizona admitizea gauza arrigarria da. Zer du ikusteko aingiruareki gizonak? Esta akaso aingirua baño apalago gizona? Bai. Minuisti eum paulo minus ab angelis. Baña alare estio zer inbidiatu aingiruari gizonak. Aingiruak bezain ongi izan daike Jangoikoaren adiskide ta hume; ta artako aingiruak bezanbat nai gaitu gizonok Jangoikoak, ia ezpada ere; errain bezate barkazioreki aingiruek, benturas artu zue Jangoikoak aien naturaleza edo egin ze noizbait aingiru idukizeagatik aiek bere adiskidetako? Ez, bada, aiek baño ia dugu gizonek, guregatik egin ze gizon ta artu zue gure naturaleza Jangoikoak, bere humeak izangindeizengatik, propter nos homines descendit de coelis, et incarnatus est. Beras, ia nai gaitu aingiruak baño gizonok Jangoikoak bere adiskidetako? Benzait ia in digu gizonei, aiei baño. Ikusazie, bada, zein sines nai gaituen gizonok Jangoikoak bere adiskide ta humetako.

        6. Eta guk estugu admititu nai ainberzeko dignidade ta mertxedea, Jangoikoagatik ezpaliz ere, sikiera geurengatik? Eskaizela izan ain desagradezituak ta tontoak geure aldera. Trabaja zagun alguzia, erdetxteagatik Jangoikoaren grazia. Mandamentuak goardatus erdexten da; bada, goardazkigun; estigu gauza andia eskazen Jangoikoak ain premio andiaindako. Iago iten dute mundukoek errege baten edo Aita sandu baten grazia erdexteagatik. Zenbat enpeñu ta medio ezarzen dire ortako? Afanaturik dabilza sufritus otzak ta beroak, isuris izerdiak ta anitzek bere odola ere, emateagatik gusto ta erregeren grazian parazeagatik. Eta posible da estugula egin bear ainberze Jangoikoaren graziagatik? Etzaigu manazen goazela gure etsaien ezpata ta lanzen erdira, ta gal dezagula bizia, solo goardazkigula Jangoikoaren mandamentuak ezpaitire anitz latzak ta gogorrak; ta ebek sikiera estugula goardatuko Jangoikoaren graziagatik, iten dutelaik aiek ainberze lurreko errege baten amistanzagatik? Eta zer ikusteko du lurreko errege batek errege guzien Erregeren aldean? Errege Españakoaren amistanzak edo Jangoikoaren amistanzak balio du ia? Bada, nola, erregek konbidatu ta errogatu gabe nai dugu izan ta trabajazen dugu izateagatik arren adiskide, eta konbidazen ta errogazen gaituelaik Jangoikoak, estugu izan nai beraren adiskide fortunosoak?

        7. Ia ke ta asi garen errege Españakoaren konparazioareki, nai dut segitu konparazioa, albadezazket konbenzitu entendamentuak. Errege Españakoak dei balez, konbida balez, mana balez ta erroga balez ikazgin pobreto bat zoeiela berain palaziora, jarri zeiela berain maian, ta izan zeiela berain humea ta adiskidea, nola ukazezoke gauza gau ikazgin garrek erregeri? Bada au ezela aski, utzi balezki erregek bere bestidura errealak, ta disfrazaturik bestimenta zar-zar bazueki balidoeie ikazginarren etxolara, ta nigarres ta belaurikaturik eskabalezo ikazginarri, inzezola gusto bere seme bekala etorzeas bere palaziora, bestituko zuela urre zilarres, ta inen zuela bere erreñuaren heredero, nor ezlizake pasmatuko ainberze amorios; eta nola izan bear zue biotzik ikazginarrek ukazeko erregeri eskazen ziona? Iago, errege Españakoak ikusirik au guziau ezela aski ikazginarren erreduzizeko, ar balez azote bat bere eskuan, ta zatika balez bere korputza, ta isuri balez bere odol erreala gizon arren alzinean konbertitu naies, nork ez luke erranen amorios zoraturik zegola errege? Eta baldin ikazginura ezpaze konbertizen, nor etze asarratuko arren kontra? Nork estio erranen, gizon esker gabe, entendamentu ta biotzik estukena, estu sobra mertxede egiten erregek admitizen bere grazian? Ezuke eurorrek alzinetu bear indar guzieki pretendizera? Ta orai ainberzeko extremoeki eskazendikelarik, bauk aurpegi ta biotzik, ukazeko? Ezuke mereji edozein kastigo?

        8. Gutibana, fielak; ezkaizala asarratu ainberze ikazginarren kontra; itzul gaizen geurengana, ura baño gaistoagokoak gara gu. Jangoiko andiak deizen gaitu, manazen gaitu ta errogazen ere gaitu, inzogula gusto berain adiskide ta hume izateas, dion bekala San Krisostomok: Mirandum! Inhortatur, et obsecrat Deus mortalem, obsecrat Deus lutum, obsecrat creator creaturam, obsecrat Dominus servum. Jangoikoak errogazen dio mortalari, loia den bati, Kriadoreak kriaturari, Nausiak bere esklaboari; ikus bedi ia den errege Españakoak ikazgin bati eskazea edo Jangoikoak guri, eta ia den arren adiskide edo Jangoikoarena izatea; bada, alaere ukazen diogu Jangoikoari petizio gau. Disfrazatu ze Jangoikoa ta bestitu ze gure naturalezaren bestidura pobreareki, jautsi ze munduko etxola gontara zeruko palaziotik, ezarri zizaigu belauriko ta nigarres Judasen oñetan, artu zue gero ainberze milla azote ta tormentu, gu erreduzizeagatik bere seme izatera, ta bere erreñuko errege; ta ezkindio obeditu. Iago iten du Jangoikoak. Injeniazen du nola sartu gure biotzetara ogiaren ta ardoaren idurian, unizeagatik gu berareki. Nork ikusi du ainberze amorio? Estu iduri zoraturik dagola gure amorios Jangoikoa. Eta logratu du pretensioa? Egin gara berain aiskide firmeak? Estugu, antes bien, despreziatu berain amistanza ta zeruko herenzia, ta elejitu Demonioaren amistanza ta infernua?

        9. Ezkaizela, bada, admiratu ia ikazginarren txarkerias, txarrago gara gu; guk obeki mereji ginduke edozein kastigo. Etzizaizkigu mertxedeak sobrazen, admitizean gu Jangoikoak, eskatu gabe ere? Guk ezkindio, antes bien, eskatu bear mila modus admiti gaizan? Nori dagokio berain aiskide gu izatean, Jangoikoari edo guri? Estago Jangoikoa ondasunes beterik adiskidees, aingirues ta sandues inguraturik? Ez dezazke kriatu millaka naituen guziak? Bai, bada, zer bear izan dezake gutas? Deus ere. Gu gara, gu sines arren bearrean. Guri dagokigu beraiki ongi etorzean. Zenbat dagokigun bear ze explikatu, baña esta denborarik. Solamente diot, mundu ontako ta berzeko ondasun guziak tugula Jangoikoaren grazian egoteas. Jangoikoa duenari bere baitan, zer falta dakioke? Jangoikoaren adiskide denaren kontra, nor atrebituko da? Si Deus pro nobis, quis contra nos? Au baita aiskide firmea ta bear bekalakoa. Munduko aiskide guziek ezpagaituste usten bizi garen bitarteo, utziko gaitute benzait, gu edo aiek il zen garenean, nai baute ezpaute, nai badugu, ezpadugu. Jangoikoak solo ezkaitu utziko ez bizian ta ez ilzean, berain adiskideak bagara; ta espezialki asistituko digu ilzerakoan, noiz ta ia bear baitugu.

        10. Obeki entendazeko Jangoikoaren grazian egotearen inportazioa, konsidera bez bakotxak bere burua tranze gartan goazean ezin mogitus gorputza, ezin erdetxis atsa, turbaturik potenziak, mortaldurik pulsoa, penetan arima; gora beirazen badu, ikusten du Jangoikoaren justizia seberoa; bera beirazen badu, idikirik infernua; ezkerreko aldean esperazen ta tentazen demonioak, eskuiekoan bere aingirua, alzinean urbil ia kontu ertxia; gibelean bere bizi guzia pasatu dena. Zer inen du orduan tristeak? Medikuak ez dezoke luzatu bizia, etxekoek nigarres pronostikazen diote eriozea, aiskideek silenzioareki ematen diote despedida, berzeek prebenizen dute mortaja ta atauta, bera dago esperazen sekulako zerua edo infernua, sazerdoteak notifikazen dio emendik joatea, profeciscere anima xptiana de hoc mundo. Nora errekurrituko du miserableak? Baldin ezpada bizi Jangoikoaren grazian; ezpadu au, niora, niora; munduko adiskideak akabatu dire, ijiji ajajak pasatu dire, diruek baliazenestute, munduko gauzek ezin protxa dezakete; sanduek ezaundu naiestute; Ama Birjinak bere etsaitako dauka Jangoikoaren etsai dena; Jangoikoak aborrezizen du, zeren despreziazen duen berain amistanza ta grazia. Ikusazie zer desditxa! Zenbat obe da izatea Jangoikoa adiskide, zeiñek, guziek faltaturik, estigu faltatuko, au baita adiskide ona. Asenta zagun, bada, jaun oneki amistanza sineskoa, ta ikusko dugu zein ongi biziko garen, ta zein aisa ilen garen berain eskuetan, ellegazen delaik ordua; bere tribunalean ere izain digu piedade. Nork ez luke nai izan adiskide juzgatu bear duen Jueza? Juzgatu bear gaitu Jangoikoak; iragazi zogun borondatea; bizi gaizen berain grazian; egin zagun guzietan berain gustoa. Bai, Jauna, bai, nai dugu; baña au da lastima, ezi orai nai duguna, berla estugu nai; deus estugu balio orren grazia gabe, bigu au, Jauna, abasto; oneki ofrezizen dugu bizitzea orren manura, ta galzea lenik bizia ezi ez ofenditu orren Majestadea, ta sines dugulako fedeetan diogu biotzes guziek: Nik sinestazen dut zure baitan, etc., etc.