Serm. 99.
De sacramento extremae unctionis.
Quit sit, â quo, ad quid, quando, etc.
ann. 1782

        1. Borzgarren sakramentu Elizakoa da oliatzea edo oliadura, zein ez solamente da penitenziaren, baizik bizitza kristioaren konsumatiboa edo azken perfekzioa ematen diona. Bizitza guziko eman ondoan Kristo gure Jaun ta Aita amanteak erremedio korrespondienteak, disponitu zue alaber, etzekigun falta akabanzan. Zein aiskide ona ta firmea dugun! Adiskidea ezaunzen da nezesidade ta apreturain orduan; eta zein izain da fabora dezakegun aiskidea azken tranzean? Deus meus es tu, Jangoikoa solamente, dio Dabidek, ta egia dio. Ne discesseris â me, estadiela aparta enegandik Jesus ona. Quoniam tribulatio proxima est, ezi apretura ertxia da, et non est qui adjuvet, eta esta nork sokorrinazaken. Guratsoek ezin balia, naiz desea dezaten; aideek ezin anpara, naiz senti dezaten; aiskideek ezin libra, naiz suspira dezaten; medikuek ezin atra, nauten guzia estudiaturik ere. Nora, nora joain gara? Or dago prest Jesus Salbatzalea, zeiñek alzinetik disponitu baizue orduko ere auxilio oportunoa, au da, oliadura sandua. Etorri orduko mundura prestatu zigu bataioa, deizen baita sarzen direnen sakramentua, markatzeko bere saldokoak ta bereak bekala. Andik fite konfirmazioa, konfirmatzeko gu bere grazian, fedean ta amorioan. Gero erigin deizeneko bekatuen kasos utzi zue penitenziaren sakramentua edo konfesioa; gero alimentazeko ta bizkortzeko graziasko bizitzan, paratu zue bere mai dibinoa ta aingiruen ogia eutxaristian. Ia bizi guziko etze deus falta; gero, en fin, emendik atra beargindueneko depositatu zue oliadura, deizen baita atrazen direnen sakramentua, sacramentum exeuntium eta extrema unctio, azken unkzionea, edo zerengatik ematen den azken peligro bizitzarenean, edo zerengatik berze sakramentues geros ematen baita, edo en fin, zerengatik azken unjitzea baita au. Unjizen da kristioa lenik bataiatzerakoan, gero berriz konfirmazioan ta azkenik oliatzean; sakramentu guziak dire emateko grazia ta disponizeko arima joateko zerura, baña sakramentu gontan disponitzen da azkenik errezibitzeko inmediatoki gloria, dio Santo Tomasek: In extremâ unctione praeparatur homo, un recipiat immediate gloriam. Berzeak dire bideak, au da ataria zeruko; berzeek dirijitzen dute bizitza kristioa, onek ematen dio azken perfekzioa, totius christianae vitae consummativum (Trid^m s.14. c.1).

        2. Da oliatzea proprioki ta egi eta fedes sakramentu berdaderoa, zein, berzeak bekala, instituitu baizue Kristo gure Jaunak, ta gero publikatu zue Santiagok ziolaik (c.5): eritzen da norbait zuen artean? dei bezki Elizako presbiteroak (edo sazerdoteak) eta orazio in bezate arrengatik unjizeuntela olios gure Jaunaren izenean; eta fedearen orazioak salbatuko du eria, ta alibiatuko du gure Jaunak, ta bekatuetan barin badago, barkatuko zaizkio. Ebek dire Santiago apostoluaren itzak; ta ebetan, segun Elizak ikasi duen apostoluen tradizios, erakusten da sakramentu gonen materia, forma, ministroa ta efektoa. Materia da olio sandua obispoak konsagratua; unjitzea artas da signifikazeko klaroki Espiritu Sanduaren grazia, zeñeki unjizen baita inbisibleki eriaren arima; forma dire sazerdoteak erratentuen itzak. Sakramentu gonen efektoa da Espiritu Sanduaren grazia, zeiñeki garbitzen baita bekatuetaik barin badaude oraño ariman ta bekatuen errelikietaik; ta alibiatzen ta bizkorzen du eriaren arima emanes konfianza andi bat Jangoikoaren miserikodian, zeiñeki konsolaturik eriak damazki aisago eritasunain molestiak ta trabajuak, ta erresistizen du obekiago deabruen tentazioei. Eta zenbait aldis lograzen du gorputzeko osasuna, konbeni bada arimaindako. Ministroa administrazeko sakramentu gau da sazerdotea. Sujetoa errezibitu bear duena da eria, ura espezialki zein iduri baitu dagola biziaren akabanzan. Baña errezibitu ondoan senda balei eria, berriz gero ere errezibi dezakete erorzen badire peligro alakoan. Guziau da Trentoko Konzilio sanduaren doktrina (14 Sess. 1.2 ta 3.capituloan). Eta añadizen du Katezismo Romanoak, ezi unjituagatik anitz mienbrotan eria, ta bakotxean bere orazio ta forma proprioareki, estirela orgatik anitz sakramentu, baizik bat; ala nola etxe bat konpondurik ere anitz zatis bat baita (Hic. ss.4). Unjizen dire ez mienbro guziak, baizik aiek zein baitire sentidoen instrumentuak bekala, nola begiak ikusteaingatik, bearriak adimentuaingatik, sudurrak usmaingatik, agoa gustoain ta itzengatik, eskuoiñak ukize ta ibilzeagatik (SS 10). Ta unjitzen dire orazioain formareki diola sazerdoteak: Unione gonengatik ta bere miserikordiagatik barka dezazula Jangoikoak bekatu in duzun guzia, bistaren, edo adimentuaren, edo usmaren, edo gustoaren medios etc. Eta esta sakramenturik administrazen denik ia orazioeki au baño; ta anitz arrazios, zergatik ura baita denbora, noiz sokorritu bear baita arima kristioa orazioeki. Orgatik orduan presente aurkitzen direnek, ta espezialki sazerdoteek, arimen kargudunek, eskatu bear diote Jangoikoai ta enkomendatu biotz guzias berain miserikordiai eriaren bizia ta osasuna, dio Katezismo Romanoak (SS. 7).

        3. Da guzis konbeniente ta agian preziso ere daike izan, ta usten bada desprezios, estaike salba kristioa; baña estelaik usten desprezios, au gabe sal badaike; baña izain da bekatu ia edo gutiago, deskuidazen bada, deskuidoaren ariora. Ta ontan faltazeunte askotan guratsoek, konsorteek, etxekoek ta aun sazerdoteek berek, luzazen diotelaik erremedio gau eriari sobra, aprehensio bano baten kasos. Errezibizekos bear du izan ezaumentura ellegatua persona, eta bekatu zerbait in duena, edo zeintas duda baita in duen edo ez; por konsigiente, aur bekatu indezaketenei ongi da ematea oliadura, naiz ezpadire ere komekatu orañik, zerengatik arren salbazioa dagoke ontan agian zenbait aldis; eta duda delarik, duten edo ez ezaumenturik asko, eman bear zaiotela kondizioaren pean, dio Larragak (Hic ss.II). Bear du egon eri errezibitu bear duena, diones Santiagok: Infirmatur quis in vobis? Inducat praesviteros ecclesiae etc., ta Elizako kostunbrea da orai lenik ematea penitenziako ta eukaristiako sakramentuak. Baña ezpaleizke ere eman ebek, bearlizake eman oliadura, suponiturik nai lukela errezibitu, al balezake eskatuko lukela. Bear du egon grazian errezibitzeko sakramentu gau, eta ezpaleike konfesatu, bear luke prokuratu kontrizioa, eta gerta daike lanze ezi, ustes grazian dagon, egon bekatu mortalean, barin balu atriziosko dolorea errealki, ustes duen kontrizio, sakramentu goneki bateo para leike Jangoikoaren grazian, diote teologoek. Ta orgatik, dio Kornelio Alapidek, gertatzen dela anitz aldis salbatzea oliaduragatik kondenatuko zena au gabe. Non raro fit ut per extremam unctionem salvetur, qui sine eâ periisset. (Parra Plat.de extrem.unct^e).

        4. Beira, bada, ia anitz dagozken orai zeruan oliadura sanduaren medios; ta onen faltas agian berze anitz infernuan. Estimazen bada arima, maitazen bada gorputza, bien erremediotako paratu du sakramentu gau Jesu Kristok; nork estu deseatuko ta eskatuko len baño len. Egia da errizibitzekos eri egon bear duela grabekiro, baña esta bear esperatu azken punturaño; eta izanik ere egia eman daikela pribaturik ta sentidoak galdurik dagonai, nola suponizen baita eskatuko zuela, al bazezake, obe da alaere ta konbeni da errezibitzea akordu onean, alde bat akonpañazeko bere biotzeko afektoes sakramentua ta errezibitzeko ia grazia disposizio iagokoagatik; berze alde lograzeko osasuna edo alibio eman dezakena, milagrorik gabe; ta berze alde ez esponizeko ilzera Elizako sokorru on gau gabe, zeiñen falta senti baitezake berze munduraño. San Juan de Dios pobreen Aitak zeuka eri bat Granadako hospitalean; nai izandu zio eman oliadura; ta eriak, tontoen beldur ordinario garreki, beldurrak il oliaduraiki, etxiden zezala oraño erran zio; ta sanduak in zio gustoa ta joan ondoan ziudadea barna limosna billa, itzuli orduko ia iltze eria oliadura gabe. Jarri ze mortaxatzen sandua, ta derepente ila jaiki ze ta erran zio: O pobreen Aita, izan dudan deskuidoagatik errezibizeko oliadura orrek eman nai zidana, sentenziatua naiz pasatzera ogei urte purgatorioan. Au erran ta etzintze berriz ila (Parra hic). Ogei urte purgazeko deskuido izana errezibitzeko oliadura! Bebilza orai sakramentu goneki luzabideetan.

        5. Baña, Jauna, nola oliadura emanaskeros segitzen baita eriotzea... Eta akaso dakarra oliadurak? Akaso ez emateareki libratuko da? Edo emateak ilen du? il dezake bere aprehensio banoak, ez oliatzeak; antes bien, oliatzeak dezake libra ilzetik, ta edozein kasos alibiatuko du eria Jangoikoak, diones Santiagok, et alleviabit eum Dominus. Fede guti ta juizio gutiago dutenei iduri zaiote, sarzen delaik ataritik oliadurareki sazerdotea, sarzen dela berze aldetik bere igitaiareki eriotzea; ta da engañu bat miserablea, ta beren faltas askotan agitzen da petardoa ilzeas oliatu faltas, biziko zirenak oliatu bazire. Proguak bienak ditugu Jangoikoaren probidenzias. Roberto Erromako enperadoreak ala errehusazen zue lenbizian, ta gero erreduzitu ze oliatzera; ta zegolaik ortan, aizerakoan elizako orazioak, sentizen zuela ia efektoa alibioarena gorputzean ere, erran zue: Ah jakin banu ainberze birtute zuela sakramentu gonek sendatzeko gorputza, eskatuko nue neuronek lendanik. Ara marabilla! akabatu orduko errezibitus, instante gelditu ze guzis sano ta robusto; ta jaiki ze ta bizitu ze anitz urtes gero erreinazen. Nola estu egiten milagro goietaik orai sakramentu gorrek? Ontara errespondazen du Markanziok, ezi bi motibos: Bata, zeren fede gutireki errezibitzen baita; berzea, zeren berantegi errezibitzen baita (Ap. Claus p.4. cath. c.24). Baña esta esperatu bear milagrorik, nola bailizake azken atsetan dagona sendatzea; esperatu bear da osasuna konbeni bada, errezibitzen bada bere denboran sakramentu gau ta fede onareki; ta orduan gutienean konsolatuko du ariman ta alibiatuko du gorputzean; ta errezibitu faltas malograzen da arimaren konsolua, gorputzaren alibioa ta bizia ere bai agian. Zegolaik eri kaballero bat, proponitu ziote oliatzea; etzadaziela aipa alakorik, zio, ezi oliatzen diren guziak ilzen dire. Gezurra erran zue, ta petardoa agitu zizaio al rebes, il baize oliatu gabe ta oliatu faltas; zerengatik orzibaño len jaikirik atautean itzulzera sakramentuari honra edeki ziona, erran zue: Zerengatik ez nuen nai izandu errezibitu oliadura, padezitu bear dut egun urtes purgatorioan Jangoikoaren juizio justos; ta añaditu zue: errezibitu banu, ez nitza ilen ta jaikiko nitza nere eritasunetik (Parra hic).

        6. En fin, da sakramentu gau berze sakramentuen selloa bekala, bizitzaren korona, biktoria guzien kunplimentua ta arima kristioain imajinaren azken perfekzioa, ta gure eriotzeko orduko defensa bat agiz fuertea, diones Konzilio Sanduak: Extremae unctionis sacramento finem vitae tanquam firmissimo quodam praesidio munivit; ta zein errezibiturik, estaien deus geldi estorba dezakenik arimai, atra orduko gorputzetik errezibitzea gloria, dio Santo Tomas de Akinok (Ap. Segner. Parroc. instr. c.20). Orgatik beira zer falta zaion kristioai, ilzen baliz au gabe. Faltalekioke sakramentu bat Kristok berarias utzia biziaren azkenean garbitzeko guzis arima bekatuen erresto guzietaik sarzeko zeruan garbi garbia, ezpaitaike an sar gauza mantxaturik. Beras, faltaturik sakramentu gau, faltalekioke arimai azken bañua ta erretokea, izateko digna presentazeko Jangoikoain palazio ta presenzian. Santo Domingoko errelijioso frai Bonifazio deizen zenbatek, eri zegolaik grabekiro, eskatu zio bere prigoreai eman zezola oliadura, ta arrek, berandua zela juntazeko komunidadea, utzi zue biramoneko, ta biramonean eriak lazki aflijiturik erran zio: Ai Aita, zer obra gaistoa in didan, ezi bart oliatu banindue, egoin niza ia orai palazio eder ikusiduten batean. Ikusi dut zeudela frai Rejinaldo ta berze anitz fraile sandu il direnak, ta atrarik ene errezibitzera sartu nautela ni ere, ta jarririk negolaik aieki gozoso ezin iagos, etorda Jesu Kristo ta erran dida: Zoaz zu emendik, ezi etzaudezke nere sandueki, ezpaituzu errezibitu oliadura purifikatu bear zaituena guzis. Oneki itzuli naiz. Ah baleki, zer kaltea eman didan! Alako konzeptoa in bear luke mundu guziak oliadura sanduas. Egia da, ezi daikela garbitu arima berze gisas ere, ta orgatik estela preziso bekatu mortaleain azpian, ezpaliz eskandalorik ustean, direlaik diot berze medioak garbitzeko arima; baña guziareki sakramentu gau ortako da ta ortako du berebaitan birtutea Jesu Kristok emana, ta orreki seguratzen da guzia, eta en fin, dion bekala Konzilio Sanduak, estaike desprezia sakramentu ain andi gau in gabe maldade andia ta Espiritu Sanduari agrabio. Nec veró santi sacramenti contemptus absque ingenti scelere, et ipsius Spiritus Sancti injuria esse posset (Sess. 12. c.3. de extrem. unct^e).

        7. Biz au azken argumentua. Esta oliatzea garbitzeko arima lengo bekatuen efekto ta errelikietaik, ta emateko arimai indar ta konfianza, ta gero gorputzai ere osasuna konbeni bada? Beras, ala arimaren partetik nola gorputzaren partetik ongi izan nai duenak bear du deseatu len baño len oliatzea. Ontas landara, ezpaliz konbeni sendatzea oliatzeareki, senda leike akaso oliatu gabe? Klaro da ezez, zerengatik ezpada sendatzen Kristok ortako paratu duen erremedioareki, gabe nola daike sendatu? Beras, il bear badu alas edo olas, obe du il oliaturik a tienpo, benzait seguratuko du arimain erremedioa ta gorputzaindako in du dilijenzia bear zena. Orgatik sandu guziek indute estimazio ta deseatu dute sakramentu gau, ta eskazen zute lendanik beldurrak galdu okasioa. Orgatik estimarasteko arren errezibitzea, leizen da Maria Santisimas etorri zela bera Frai Rejinaldo eri zegonagana ta bere eskus unjituzizkiola begiak, bearriak, agoa, eskuak eta oñak. Orgatik Einolfo deizen zen mutiko bati leizen da eman ziola aingiruak sakramentu gau, zeren ilzenbaizego ta ezpaizue lenago errezibitu (Claus p.4. cat. c.26). Guziau baño ia da gertatu zena Santa Lidubinareki, zeiñek eskazen baizio Ama Birjinari, etzeien il oliatu gabe; kunplitu zizaio eskatu baño obeki. Aipatu dugu sanda bat ezpaitaike pasa erran gabe deus ontas, on guzien exenplu, ta eri desetxatu ta trabajutan direnen konsolu, Jangoikoaren aiskide maitea, ta eritasun ta miseria mundu gontakoes alaere betea Jangoikoaren permisios. Aizazie, otoi, kexazenzaratenek min pixka bates. Gastea zelaik ta galanta, baña guzis garbia, pretendizen zutelaik anitzek, eskatu zio Jangoikoai ta erdetxi zue itsusi zezan mundukoen begietarako. Erorialdi batetik autxi zizaio kostilla bat, ta autxi gartaik ustelzen asi ta lenik atrazen zizaio apostema anitz, gero arrak montonka; ontas landara kanzer idor batek zeramazkioxanes petxoa, besoak ta aurpegia desuerte ezi begi bat galdu zue arras ta berzeas etzezake sufri iruzkiaren argia. Ogeita emezorzi urtes bete betea iraun duzue padezitzen, nork daki zenbat? Pensa. Beti, ordea, pazienzia inalterable bateki. Ah gure miserableak, ezpaitakigu zer den ona ta zein den Jangoikoaren tratazemodua bere aiskideak mundu ontan! Nork errain zue maite zuela ta anitz lazeriosa gau, gure erratera, etzuelaik librazen zukelaik ain aisa? Etzue librazen, bada, ta alare maite zue ta maiteago ezi ez olandas ta purpuras, ta erregalos, ta gusto guzies beterik triunfazen dutenak emen. Begira berzela. Bisitazen zute Jesusek ta Mariak ta sanduek, ta etzute kuratzen; ta alare maite? Bai ta sines. Bazkoa egun bates jautsi zizaizkio zerutik Jesus ta Maria akonpañaturik aingirues, ta bera goazeain eskuieko aldetik ta bere Ama Birjina ezkerreko aldetik paraturik, ta berzeak inguruan, ta guti bat egon ondoan, arturik mai batetik olio sandua Jaun berak, oliatu zue Elizaren modura; ta emanik eskura bela bat ta guruzea, asistitu zio il zen laguniten eman arteo azken atsa. O eriotze ditxosoa! Anima gaizen fielak etc. etc. etc.