Sermo I:
Praeparatorius ad
missae explicationem

Ego sum panis vivus, qui de coelo descendi. Joann. 6.

        edatzen badugu bista mundu guzia barna, ikusteko zer agitzen den an ta emen, ta baster guzietan, zertan okupatzen diren Adanen humeak, baldin ezpada arriskoa gure biotza, urturik negarretan etorriko zaigu begietara, ta utziko gaitu ezin beiratus lastimaren utses ainberzeko trastornua ta makurtasuna. Batzuk dabiltza zoraturik beren arimen kontrako itekoetan; bertze batzuk nekaturik bearrestiren gauza banoetan; bertze batzuk okupaturik enplegu bidenabarko ta bigarren lekuko diren goietan; geienak atzendurik bearren bearrenas, ta guti oroitzen direnak ortas, au da, Jangoikoas ta Jesu Kristo bere seme bakar gizon egin zenas gizonengatik. Lurrekoak izanes, neke bazaiote beiratzea zerura, oroitzea an dugunas, lurrera beira bezate, oroitzeko emen dugunas. Ikusikotut, dio bein Dabid Profetak (Ps. 8), ikusikotut, Jauna, orren zeruak, orren erien obrak, illargia ta izarrak berorrek fundatutuenak. Zer da gizona, zeren ala oroitzen baita artas? Edo gizonaren humea, zeren ala beiratzen baitio? Berze bein konbidatzen gaitu berriz guziok lurrera beiratzeko; gureki birtuteen Jauna, dio (Ps. 45), gure errezibizale Jakoben Jangoikoa. Zatoste, ta ikuskizie gure Jaunaren obrak, paratu dituen prodijioak lurraren gañean. Nola erran balez: Neke bazaizie zerura gora beira egotea, beira bera, prodijiorik asko da lurrean berean ikusteko. Zer prodijio! Dominus virtutum nobiscum. Birtuteen Jauna gureki egotea, jautsirik zerutik guregana gure amorios. O prodijioen prodijioa! Ta zein guti beiratua!

        Au egin zue Jangoikoak noiz ta etorririk ardi galduaren bila, gizagendea baita, gure Artzai dibinoa Jesus eramateko bere soñean zerura, in baize gizon, arturik bere gana gure naturaleza, edo erran badaike jaintsirik gure gorputzaren zamarras; et incarnatus est. Bizitu baize gutartean ogeitaamirur urtes, nekatu baize ardi galduen bila egines dilijenzia guziak ortako; ta azkenean ixuri baizue bere odol dibinoa ta eman baizue bere bizia gurutze batean, pena, tormentu, injuria ta ignominia infinizio baten ondorean, Jangoiko denak gizon bekatariengatik, justoak injustoengatik, Jaun goren gorenak gu txinurri txarrengatik. Ongi iten du, bada, profeta errealak konbidatzeas munduko guziak atzendurik bekala daudenak gauza gebetas, diolaik: Birtuteen Jauna gureki. Zatoste ta ikuskizie Jangoikoaren obrak, paratu dituen prodijioak lurrean. Emen agian noribaiti etor dakioke pena ez izanas fortuna bizitzeko Jesus bizi zen denbora gartan. Zenbatek diote agian, nainuke ikusi nere Jauna ibiltzen, predikatzen, ongi egiten munduan? Nainuke ikusi beraren aurpegia, tallea, tresenak, oñetakoak. Etze ellegatu Dabid ere ikustera gorputzaren begis, baizik espirituan; ta alaere betetzen da alegranzias, debozios, agradezimentus. Ura bizitu ze Jesus etorribañolen, gu ondorean; bada, guk dugu ia motibo alegratzeko, laudatzeko ta agradezitzeko Jesus Jangoiko gizonak eginikako prodijioak lurrean.

        Gu gara nor prinzipalki garen konbidatuak ikustera. Guri erraten zaigu: Dominus virtutum nobiscum, birtuteen Jauna gureki; Susceptor noster Deus Jacob, gure errezibizalea, gu bere besotan bekala artzen gaituena, ta bere bularretan bekala azitzen gaituena da Jakoben Jangoikoa. Benite et bidete opera Domini, zatoste ta ikuskizie gure Jaunaren obrak, quae posuit prodigia super terram, paratutuen prodijioak lurrean. Nola dateke ori, Jauna, dakigularik fedes Jesus zerutik jautsi zena, il ondoan erresuzitaturik igan zela zeruetara, ta an dagola jarririk Aita eternoaren eskuieko aldean? Ori litzake baldin bizitu bagina gu denbora gartan edo etorri barin baze Jesus gure denbora gontan. Esta zer kexatu; Jaun berak guri digun amorioagatik injeniatu zue bere xakintasun ta podorio infinitoareki etzekigun deus ere falta sustanzian alde gortaik, baizik gozagindezazken betiro bere Majestadearen presenzia erreala, bere odol, pasio ta eriotzearen fruituak. Zerengatik zekielarik ellegatzen zela bere ordua pasatzeko mundu gontaik bere Aitaeternoagana, onetsirik bereok beti, azkenerat onetsiginduza berexki egines amorioaren azken demostrazioa daiken adiña, utzis prenda bat, zeintan biltzen diren bere inikako fineza guziak batean. Au da eukaristia deitzen duguna, grazia ona propioki, ta sines ona. Au seguratu zigu betiroko fundatus meza sanduaren sakrifizio miragarria, zeñen medios gure Artzai ona Jesus, il etzeikena errealki bein baizik guregatik, sakrifikatzen baita misteriosoki egunoro ta manera batean enkarnatzen, jaiotzen, iltzen ta desegiten bekala baita berri berritan. Au da prodijio gura, zeñen medios guzien gañetik ematen baitigu jatera ta edatera bere gorputz ta odol preziosoak. Au da Profeta errealak berak dion memoria gura: Memoriam fecit mirabilium suorum misericors et miserator Dominus, egin zuela, dio, bere marabilla guzien memoria, bilgura eta zifra bat gure Jaun miserikordiosoak ta miserikordia-egilleak; escam dedit timentibus se, eman diote alimentua beraren beldur direnei. Au da bere ongiegin guzien korona, bere guganako amorioaren ondasunen erauntsia, bere milagro ta prodijio guzien andiena, zeintan botatu baizue bere xakintasun, podorio ta amorioaren azken errestoa; obra, zeintan ageri baita Jangoikoaren andia.

        nekatzen badire, bada, Jangoikoaren ministroak oius exortatzen gizon beti inklinaturik lurrera beira daudenei goratzeko begiak, biotzak, atenzioak gora zerurat, ta ezin logra; nik Dabideki konbidatzentut beiratzera lurrean dutena: Venite, et videte opera Domini, zatoste, ta ikuskizie gure Jaunaren obrak, quae posuit prodigia super terram, paratutuen prodijioak lurrain gañean. Atxekia atratzen bazute, gora urruti dagola zerua, gora dagola Jangoikoa, nekatzen direla gora beira, ia estute balio atxekia goiek, lurrera ia etorri zaigu zerua, errateko ala: Lurreraño apaldu da Jangoikoa. Dominus virtutum nobiscum, birtuteen Jauna gureki, susceptor noster Deus Jacob, gure errezibizalea Jakoben Jangoikoa. Bezino perpetuo egin zaigu erri guzietan; emen plantatu du bere kortea, bere palazioa, bere maia, bere ondasunen iturria. Noiznai dugun, emen franko dugu audienzia; noiznai dugun gaizke egon errege andiareki konbersazioan; noiznai dugun, jarri gaizke berareki maiean; noiznai dugun, errezibi dezakegu geuren etxe gebetan; noiznai dugun, atratzen zaigu fiadore, abogatu, bitarteko gure fabore; noiznai dugun, sakrifikatzen da bizirik guregatik ofratus bere gorputza ta odola berri berritan. Ezneuka arrazio errateko beira dezagula lurrerat? Ikusteko emen Jangoikoaren prodijioak? Aurkitzeko sobra ta sobra motibo maitatzeko Jangoikoa?

        Guziau dugu izateas meza sandua, zeñen prodijioen itsasoa ikustera konbidatzenzaistet urrengo platikaetan, zerengatik ezpada ikusten, esta estimatzen ondasuna, naiz dela andia. O meza sandua, zein guti zaraden estimatua, izanik daiken gauzarik andiena? Nola da ori? Ikusi-faltas, ezaundu-faltas. Agitzen zaio menditar bati aurkitzea lurrain moldatzerakoan diamante bat agitz baliosoa, baña estalirik loies argitu gabe, ta etzaio iduri den adiña, ezpadiote erakusten arren balioa, agian deus gutiren truk utziko du india bat balio duen gauza; baña erakus bezo zillargille bati, onek desengañatzen du. Ala gertatzen zaigu meza sanduaren tesoro goneki, geuren lurrean, geuren etxean, Elizan aurkiturik, ezpaitugu ezaunzen onen balioa, nola estalirik baitago begi korporalegebendako; ta orgatik, ta kaso guti eginagatik xakiteas zein balioso den, guti estimatzen baitugu infinito balio duen gauza. Nik, bada, kunplitzeagatik ere Konzilio Trentokoaren mandamentua, baita deklaratzeko maiz meza sanduaren misterio ta gauzetaik jai ta igandetan, nainuke joan deklaratus gutibana ta nolapait meza sandua zer den, zertako den, nork paratua den, zer probetxu dakarzkien, nola enzun bear den, ta gero emendik pasatuko naiz aipatzera sakramentu aldarekoaren ta komunionearen gauzak; adbertiturik oraidanik betiko, ezi errain duten guzia estela izanen aski beñere, zerengatik ez nik ezi niork ere ez dezake erran den adiña asunto gontan, baita ala nola itsaso bat ondar gabekoa. Baña esta arrazio orgatik ustea deus erran gabe; ezpadaike ustu guzis, estugu orgatik utzi bear atratzeko zenbait tanta al daiken gisan.

        Egun ez berzerik, baizik prebenitu biotzak ta idiki ataria sartzeko Jangoikoaren tesoroen artxibo gontan, zeiñeki sollik baikara aberatsak espiritualkiro ta fortunosoak errealki, barin badakigu probetxatzen. Non fecit talitér omni nationi, estu ala egin Jangoikoak jende guzieki, nola kristioeki, zeñei beren Jangoikoa ematen baizaiote ain liberal, ezi lagun ez ezi, bizitzaren alimentu in zaiote beren desterru gontan. Ego sum panis vivus, qui de coelo descendi. Ni naiz dio Jesu Kristok, ni naiz ogi bizia zerutik jautsi nai zena. Fortunosoak Adam, Noe, Abraham, Isaak, Jakob, Moises, ta lenbiziko Aita Sandu gaiek baizukete jarduki Jangoikoareki ala nola adiskideak adiskideareki. Fortunosoak bizi ziradenak Kristoren denboran, baizukete ikusi beraren aurpegia, aditu beraren boza, errezibitu beren etxetan, jan ta edan beraren konpañian, apatu oin dibino gaiek. Fortunosoak berexki apostoluak gozatu baizute ain urbiletik Jesusen presenzia amablea. Guzien gañetik fortunosa Maria Santisima, zeñen Seme in baize, zeñen sabel birjinalean enkarnatu baize Jangoikoaren Semea Jangoikoa. Baña gu ere fortunosoak, zeren mezaren medios baitugu geureki ura berbera; eta sazerdoteen, fortunas arriturik berexki dio San Agustinek: Ô veneranda sacerdotum dignitas, in quorum manibus velút in utero virginis incarnatur filius Dei! O sazerdoteen dignidade benerablea, zeñen eskuetan nola Birjinaren sabelean enkarnatzen baita Jangoikoaren Semea! Zer falta zaigu, nere fielak, ezpada ikustea gorputzeko begis? Ori da falta, ezi gañarakoan ain errealki daukagu emen guk, nola judioek Jerusalenen, nola apostoluek, nola Ama Birjinak. O fedea, non zara? Zu sollik bearzaitugu, fede bizia. Oneki ikusten da. Orai ikusten dugu, dio San Pablok, ala nola hispilu batetik, klaroki ez orai, gero ikusko dugu aurkez aurke (1. Cor. 13). Orai edaturik dago kortina begien alzinean, gero goratuko da kortina ta agertuko da estalirik dagona. Alaere esta fortuna andia? Ala nola balego bat erregeren aposentuan, baleki zierto an dagola errege kortinaren berze aldean, aitzen, atenditzen, estimatzen duela, naiz ez agerturik bere aurpegia; ori dugu elizan ta berexki mezakoan; orgatik egoten dire bitarteo aingiruak erreberente asistitzen ta laguntzen inguraturik daukatela erdian sazerdotea, dio San Juan Krisostomok (1.6 de sac^o). Eta sandu gau zegolaik zelebratzen meza, aingirus beterik ikusten zue eliza San Nilok. San Gregoriok dio (Dial. 1.4. c. 58): Nork kristio fieletaik dezake dudatu konsagrazio-orduan sazerdotearen itzen birtutes idikitzen direla zeruak ta presentatzen direla elizan aingiruen kuadrillak? Esta motiborik gabe soñatzea txintxa ta ezkila ordu gartan. Sandu gonek zelebratzerakoan Santa Maria Maior deitzen den eliza batean Bazkoa egunean, erran zuelaik: Pax Domini sit semper vobiscum, aingiruek errespondatu ziote: Et cum spiritu tuo. Ezi orgatik da kostunbre zelebratzen duelaik Aita Sanduak eliza gartan, ez errespondatzea korutik itz gaietara (Ap. Parra p.2 pl.22). Santa Brijidak ikusi zitue espiritu zerukoak atomo-adiña zebilzala egatzen eliza barna. Santa Katalina Boloniakoak ellegatzean santus, aitzen zitue kantatzen ain dulzekiro aingiruak, ezi iduri baizekio zegola glorian. Orgatik dio sazerdoteak pefazioan, «Jangoikoaren Majestadea laudatzeuntela aingiruek, adoratzen dominazioneek, errespetatzen beldurtasunareki potestadeek». Orgatik dio, «kantatzen dugu orren gloriako himnoa aingirueki, trono ta dominazioeki, ta zeruko tropaen soldadeska guziareki». San Eutimiok ikusten zitue aingiruak zerbitzatzen sazerdoteai mezan, bestitzen ta buluxten, konpontzen belak, ematen binajerak etc. Oroat dio San Antoninok, San Prokulo ta Landon obispoes, asistitzen ziotela mezan aingiruek. Ala utzi dire ikustera aingiruak zenbait aldis, pensa dezagun naiz ez ikusi egoten direla beti misterio andi garren erreberenziatan, ta ikas dezagun gizonek gizonen fabore fabrikatu zen prodijio gura estimatzen. Dominus virtutum nobiscum, birtuteen Jauna gureki; O gure fortuna! Susceptor noster Deus Jacob, gure errezibizale, gure anparo, alimentatu ta azitzen gaituena Jakoben Jangoikoa. Venite et videte opera Domini, zatoste munduko desterratu miserableak, zatoste ikustera tenploan Jangoikoaren obrak, quae posuit prodigia super terram, paratutuen prodijioak mundu gontan non estelaik oraño garai gozatzeko Jangoikoa, posible ta konbeni den adiña usten da gozatzera bere tenploan. Billa emen, estima, honra, maita, goza gure Jauna gisa ontan ellegatu arteo ikustera glorian.