Serm. 75.
De confessione occultorum.
ann. 1781

Beatus vir, cui non imputavit Dominus peccatum,
nec est in spiritu eius dolus. Psalm. 31.

        1. Ditxosoa da gizon gura, zein ezpaitu Jangoikoak akusazen bere kulpagatik, ta zeiñen gogoan ezpaita falsukeria edo doblerik, dio Dabid profetak. Zer da au? Nor daike izan jaio denik, zein ez dezan akusatu zerbait kulpagatik Jangoikoak? Eta zergatik añadizen du itz gura, zeinen gogoan ezpaita falsukeriarik? Goazen entendatus, fielak. Jakina da estela nior bekaturik iten edo inestuenik, Kristo ta Maria Santisimas landara; baña franko dire zein ezpaitu akusazen Jangoikoak kulpas; nor dire oriek? Falsukeria gogoan estutenak, naiz izanik bekatu zenbait. Erran zagun klaro, aiek, zeiñek ere eginik zenbait bekatu, akusazen baitire guzietas konfesioan dolore ta proposito finareki, senzillo ta klaro, den den bekala, falsukeria ta doblerik gabe okultazeko bere malizia; aiek, diot, estitu akusazen Jangoikoak beren bekatues. Si tu te accusas, Deus te excusat, dio San Gregoriok, zu zeuroi akusazen bazara, Jangoikoak ia etzaitu akusatuko. (Eta lenago erran zue San Juan Ebanjelariak: Si confiteamur peccata nostra, fidelis est Deus et justus ut remittat nobis, geurek konfesazen baitugu geuren bekatuak, fiela da Jangoikoa ta justo, barkatukobaititigu. Eta San Pablok ere bai: Si nos metipsos dijudicaremus, non utique judicaremur, gerok akusazenbaginduza geuren buruok ezkinazkela izain akusatuak Jangoikoaren aldetik, explikazen baitu San Krisostomok ala: Hoc est, si nostra tantum modó voluerimus cognoscere peccata, si condemnare nosmetipsos, liberaremur utique et ab huius, et a futuré saeculi suppliciis (In Ej.1. Cor. c.11). Nai baginduzke, dio, errekonozitu geuren bekatuak, ta konfesatu kulpante geuren buruok, libragindeizke mundu ontako ta berzeko penaetaik. Eta anitzes lenago ere erran zue Jangoikoak berak Ezekielen agos: (18) Gaistoak baldin iten badu penitenzia bere gaistakeries, estuela ia inen Jaun andiak memoriarik aietas; ta exenplarea paratu zigu Dabid berean zeiñen erreprehendizera bialirik Natan profeta, konfesatu zueneko bere kulpa, peccavi Domino, instante notifikatu zio, Jangoikoak ere barkatu ziola, Dominus quoque transtulit peccatum tuum. Orai ia entendazen da lenbiziko erran gura: Ditxosoa zein ezpaitu akusazen Jangoikoak bere kulpagatik, ta zeiñen espirituan ezpaita falsukeria edo doblerik, baita oroat nola erratea, ditxosoa konfesazentuena bere kulpa guziak okultatu edo disimulatu, edo exkusatu gabe deus gogoaren falsukeria ta dobleen medios. Beras, desditxatuak dire dabilzanak okultatzen, disimulazen edo exkusazen bere gaistakeriak bere gogoain ingura, astuzia ta doble falsueki, zeren alakoak estaizkelaik estali Jangoikoaren begiendako Jangoikoak akusatuko baititu bekatues, ta beren konfesio falsues, zerengatik zion bekala San Bernardok, konfesio falsua esta konfesio, baizik doble konfusio. Orgatik erran zigu San Juan Ebanjelariak, ezi erraten badugu estugula bekaturik, engañatzen tugula geuren buruok. Si dixerimus quia peccatum non habemus, ipsi nos seducimus. Zierto da ezi ez dezakegu engañatu Jangoikoa ikusten duena guzia, baitare astuto dobleen malurreriak ere; beras, sollik beren buruak engañazentuste.) Ikuskigun bi engañu konfesioko asuntoan.

        2. Bata da ez konfesazea baizik galdeiten zaiotena; geldizen direla erran gabe zenbait kulpa, zeren estioten galdegin aietas. Etzoazi konfesazera? Bai, bada, zure obligazioa da erratea duzun guzia, naiz ez galdeginik. Gerostik in baduzu sorginderia bat ere, eman badiozu ere deabruari arima firmaturik eskrituras, estuzu errain ori, ezpadizu galdegiten konfesoreak, erregular baita ta ala geldizindeizke satisfetxo? Beras, konfesoreak adibinatu bearkotu zure bekatuak, edo egon bearko du egun guzian konfesio bakotxean galdegitekos egin daizken bekatu jenero guzies? Ta aun orduan ere balekioke atzen azertatzea galdegitean ain txusto zure falta gura. Goazen klaro: bear dugu erran duguna, ez galdeturik ere, zerengatik biotz humanoa da ain fekundo malizian, ezi in baitezake gogoratuko etzaiona askotan konfesoreari. Ezkaizela ontan deteni, zeren esta ordinario errore ta ignoranzia gau.

        3. Ordinarioago da berze errorea ta engañua, baitago ez konfesatzean baizik dena expesoki mandamentuen kontra, erreduzitu gabe aietara aietan enzerrazen den guzia, ta zerengatik puntu gau baita guzis inportazioskoa deteni gaizen ontan berexis mandamentu bakotxean falta daikena. Egia da aski dela konfesatzea bat amar mandamentuetaik, baña bear da konfesatu aietara erreduzi daiken guzia, naiz ezpadago expreso debekaturik itzain lenbiziko aurkintzean. Ikusagun: Lenbiziko mandamentua da onestea Jangoikoa gauza guzien gañetik. Akusazen zara aborrezimenturik izan bauzu arren kontra. Ori ongi, baña esta aski. Izan bauzu zenbait enfado Jangoikoaren probidenzias, errezen egon bazara zeure gogoan edo aun marmar egin bauzu bialdu dizun eritasun, desfortuna, tenporale gaisto edo berze edozein kuadrazenetzaizunas, ori esta Jangoikori zor diogun sujekzio ta errespetoain kontra? Iago: akusazen zara ukatu edo dudatu duzun fedean, galdu duzun esperanza jangoikoa baitan; eta superstizioneak non dire? Fiatzea bat friolera batzuetan: errezazen baut alako debozioa, estaikela kondena; eraikizen baut alako egunean, iten badut alako dilijenzia, izain dut fortuna, ezperen desfortuna, ta ario gontako erreparo futilak. Eta non dire duda malizioso gaiek itsuzeko arrazioa bere tirrien fabore, he! Au ezpide du debekatzen ain sines Jangoikoak; ez al du onengatik kondenatuko bat sekulakos; ezpide da infernua dioten bezanbat; ponderazeunte guri sararasteagatik beldurra; goazen orai bizitus nolanai, gero estakigu zer izain den; ta gisa ontako konsolazio falsuak. Eta non dire sakramentuen desprezio iduriak, nola nai errezibitzea, ta sakrilejio iresten direnak? Bada, au guziau, ta ia ere da mandamentu gonen kontra.

        4. Bigarren mandamentuan akusazen zara juramentu ta maldizioes; bai, ta non dire bella aisa ofrezitu ta nekes kunplizentuzunak? Bada, ofrezituaskeros zor da, ta anitz denboras kasorik ez egitea, luzatzea anitz motiborik gabe, bekatu mortale da. Eta non dire juramentu saldu erosietan intuzunak, informazioetan pasiones intuzunak? Eta ia dena, non dire botatutuzunak erreparorik gabe kostunbres gezurti orrek? Eta gero dañuen errestituzioak non dire? Irugarren mandamentuan akusazen zara utzi duzun mezaik edo gaizki enzun duzun ta trabajatu zaren. Bai, ta non dire peligro izantuzunak ez enzuteko zeure kulpas? Zerengatik paratzea bat meza usteko peligroan, naiz gero erdexten badu ere ustekabetzean, da bekatu mortale. Eta non dire atenzio galarastentuzunak mezakoan zeure kulpas? Goazen trabajazeain asuntora. Egia da ezi nezesidade puroak ta egiaskoak exkusazen duela jaiegunean, lizenziareki publikoan ta naiz lizenziarik gabe sekretoan, baña zenbat aldis engañatu duzun zeure burua falseatus Jangoikoaren manua? Zenbat lan intuzu jaiegunean alzinatuzinduzkenak? Zenbat biaje kargareki intuzu jaiean exkusatuzinduzkenak galdus lan puxka bat astregunean? Zenbat maña bilazen duen kodiziak trabajazeko estaikelaik? Ta zein guti konsultazen den? Zenbat fiazen dire ikusteas berzeak zeiñek akaso baitute nezesidade andia, edo akaso konzienzia galdua! Jangoikoa estaike engaña.

        5. Laurgarren mandamentuan akusazen zara galduas obedienzia edo errespetoa iagokoei; ta uste duzu ori aski dela? Mandamentu gontan da anitz ia enzerrazen dena. Onara erreduzizen dire obligazio guziak nork bere ofizioan ta estadoan, senarrak diona emasteai, emasteak senarrai, guratsoek humeei, humeek guratsoei, nausi etxokandreek nirabeei, nirabeek nausi etxokandrei, ofizio ta estado edozeintakoak bere ofizio ta estadoai. Ezkonduak akusatu bear du matrimonioan izantuen faltes ta exzesoes; guratsoak ia deskuidoes etxeko gobernuan, malgastazen duen deus zertan edo zertan, faltazen duen humeen azitzean, erakusten ezpadiote doktrina ta legea Jangoikoarena, ustentuen erabilzera pausu gaistoetan edo okasio peligrosoetan, estuen zelatzen aien salbazioa, erreprendizen gaistakeriak, parazen dilijenzia prudenteak ta kuidatzen aien arimes oroat nola Jesu Kristoren odolas, aien kargura dagonas humeetan. Humeek akusatu beaute faltazen dioten amorioas guratsoei, desobedienzia, akzione, keñu ta itz gaisto egitentiotenes, alaber desprezio ta ladronkeries. Nausi etxokandreek akusatu beaute nirabeeki duten deskuidoas arimako gauzetan guti gora bera oroat nola humeeki, ta berze alde ia faltazen dioten soldata, alimentua ta gañarako entendazen direnak ajustean. Nirabeek alaber desobedienzia, deserrespeto ta alakoes, baitare ia desleal, edo konsient diren etxeko dañuan, ia malizias usteunten trabajazeko ta zelazeko nausien fabore bear bezanbat. Ofizio edozeintakoak alaber bere ofizioan intusten faltes edozein gisas. Ah mandamentu laurgarrena, zein guti kunplitzen zaituten, ta zein aisa pasazen zaituten konfesioan akusatu gabe zure kontra direnes!

        6. Borzgarren mandamentuan akusazen zara il edo heritu duzun nior, edo alakorik deseatu duzun. Akusa zaite alaber ia malizia sobras edo kuidado faltas jaio den ilik aurra edo eriturik; edo niolateko maneran partizipante izan zaren norbaiten eriotzean edo eritasunean. Baitare ia izan duzun diskordia edo asarrerik, edo odiorik, ta errantiozun ta egintiozun gaizkika. Baitare jan edan sobratus, ta faltatu denas baru ta bijilietan. Baitare karidade ta limosna inestirenes, zeikelaik ta bear zelaik, guziau manazen baita Seigarren mandamentuan akusatzen zara intuzun akzione eta itz desonestoes, baña estakiskizula geldi akusatu gabe zirkunstanziak, zen persona sagratua edo boto egina, zen aidea, edo ezkondua, edo birjina, edo bortxarik egin den. (Estakizula atzen akusatu gabe matrimonioko exzesoak ta bearestenkeriak legeain ta arrazioain kontra direnak.) Ez okultatu zeure buruorreki okultoan izantuzun indezenzia gaistoak, gogoan admititutuzun deseoak, pensamentus pasatutuzun urdekeriak zeure naies, zerengatik guzia ikusten du Jangoikoak, biotza ere bai, ta ango sekretoak. Estakizula atzen beiratze maliziosoak, okasio proximoak, ta medio edo tentazio paratutuzunak ta gañarako arramak.

        7. Zazpigarren mandamentuan akusatzen zara, ebatsi barin bauzu deus berzeenik artus zeure edo berzeen eskus; esta aski, anitz falta da oraño. Non dire ebasteko deseoak, intenzioak ta medioak? Non dire proximoari inikako dañuak haziendan zeurorrek, edo zure pekoek edo zure animaleek zure deskuidos? Non dire gutika gutika ebasteak kantidade notablea iten dutenak azkeneko? Non dire salderostean iten diren perjuizioak? Non dire tatxa okultatu direnak bear zirelaik manifestatu; ta engañu eginak prezio lijitoas landara? Ta alakoik ez izanik ere, non dire intenzio makurrak salzeko balio baño iagotan, edo erosteko merkeago juxto den baño, balu nori engañatu? Non dire usurak, sobra pagaraziak, zeren den pobre, zeren eman den gerora? Non dire pizu edo neurriko injustiziak, nastekatze fraudulentoak; injenio, traza ta maulak tratuetan? Non dire konsient izana, leku edo laguntza emanak? Non dire manuak, konsejuak, algoak, isilzeak, ez estorbatzeak, ez manifestazeak, erremediazeko lapurkeriak? Non dire errestitu zio in bearrak; itzulzea gauza aurkituak; suplizea dañu izanak; pagatzea zorrak, amarren primiziak; ta ontan fraude iten direnak konzienzia gaistos, doktrina falsus?

        8. Zorzigarrenean akusatzen zara murmurazioes ta gezurres, ta oroitu zara dañu segitu direnes? beiratu duzu ongi zenbat famatu den zure faltas? erreparatu duzu publikatzean sekreto zena? Bati konfianzan, berze bati ta berze bati, ta ala anitzei erranes? in duzu juizio gaistorik niores motibo sufizienterik gabe? Zelo inprudenterik izan duzu zuk senarra emasteas, zuk emastea senarras, solamente zure buruko aprensio fundamentugabeas? Bada, guziau ta ia debekazen da mandamentu gontan. En fin, estaikelaik pulpitotik erran guzia, zeintan falta dezaken malizia humanoak, guzia erran bear da konfesioan, naiz ez galdeginik, izatekos osoa ta ona konfesioa. Erloju batean errueda bat sollik falta daien, zer diot, errueda bat? orz bat solamente falta daien, aski da izateko gaistoa erlojua. Korputz humanoan guzia sano izanik, solamente erze bat usteldurik izatea aski da ilzeko guzia. Zitara batean kuerda bat sollik makur egotea aski da galzeko armoniain konzertua; oroat diot konfesioan bekatu guziak konfesaturik ere bates landara, oroat da nola deus ezpaliz konfesatu. Confitemini Domino in citharâ, konfesa zozie Jangoikoari zitaran, dio Dabid erregeak, et in psalterio decem chordarum psallite illi, ta egin zozie soñu ona amar kuerdetako psalterioan, konfesatus amar mandamentuen kontra in, erran, deseatu ta pensatu den guzia.

        9. Kontazen du Juan Raulinek (Andrad. Itiner. grad. 2SS. 22) emasteki bizi zen bates piedade ta deboziosko obra egiten beti erretiraturik orazio, penitenzia ta birtute andieki, desuerte ezi guziek zeukate sanda bat bekala, ta ala ze azken eritasuneraño; ontan izan zue desgrazia beirazeas kuriosidadereki bere etxeko gizon grazia oneko bati, izan zue biotzean pensamentu bat admititurik borondatean, baña nola ezpaize pasatu pensamentutik naiz konsentiturik, etzue in kasorik konfesazeas, sinestarasten ziola bere alkeak, etzela prezisiorik, deklaratzeko konfesoreai zeiñek eman zio absoluzionea, komunionea ta oliadura sandua, ta ala ilze opinione andian, guziek uste zutela joaten bide zela goatzetik zerura txuxen txuxena. Asistiturik berze akonpañamentuareki obispo Jaunak ere artas zuen opinioneagatik, ta honratu naies bere kapilla arren gorputzareki oroat nola errelikia prezioso bateki, orziarazi zue artan, ta disponitu zitue honra luzituak zelebrazeko arren birtuteak. Baña nai izan zue zeruak desengañatu obispo engañatua bisione goneki. Il zen biramonean joan ze obispogoi ila zegon kapillara orazio egitera; ta akaso enkomendazera bere ilaren merejimentuetan; ainberzekoa ze zuen opinionea arren santidadeas! Baña ellegatubaño len ikusi zue argitasun andi bat atrazen zena atari ta leioetaik, balego bekala su andiren bat barnean. Admiratu ze, eman zue prisa, ellegatu ze atarira, ta ikusi zue andik kapillain erdian hogera andi bat, ta artan parrillabazuk, ta eben gañean persona bat, inguraturik demonioes, zeñek etiope edo xitotzar belz bazuen figuran sutillete batzueki erretzen zute aurpegian, bularretan ta gañarakoetan; ta tormentu iagotako itzulzen zute tenaza ta punza zorroz bazueki alde batera ta berzera, ematen zituelaik miserableak oñatzeain utses iskiritu ta ai lastimagarriak. Gelditu ze obispoa pasmaturik ikusteareki, lazturik bilo guziak izerdi otz bat zeriola aurpegi guzitik barna, beira beira ta ezin ezaundu nor zen, ikaraturik justizia iten zutenas infernuko ministroek desditxatu arreki. Bada, lotsatu baze ikusteas, ia lotsatu ze adizeas, zerengatik animaturik Jangoikoaren birtutes, manatu zio erran zezola nor zen. Errespondatu zio tristeak: Ni naiz erenegu il zen emastekia, ta emen orzi zuena, zein nai baitu zelebratu sanda bekala nator Jangoikoaren ordenanzas desengañatzera, ta erratera nola naizen kondenatua pensamentu konsentitu batengatik ilbaño len izan nuenas, zein ezpainue konfesatu. Predika bez nere desditxa eskarmentutako. Au erran ta desaparezitu ze bisionea. etc.