Serm. 95.
De methodo practico disponendi se.
ann. 1781

Probet autém seipsum homo,
et sic de pane illo edat. 1 Corinth. 11.

        1. Proba bedi, bada, gizona, ta ala ellega bedi komekatzera, dio San Pablok. Ta nolapait explikatu da nola bear den probatu edo disponitu, gorputzaren aldetik barurik ta dezenzia onean, arimaren aldetik grazian ta garbi al guzia, ta ontas landara, alaber, konsideratus norengana ta nor eldu den, ta exerzitatus biotzes birtute korrespondienteen afektoak, zein baitire batzuk espezialki berexirik berzeetaik amabi gebek: Fedea, esperanza, karidadea, kontrizioa, humildadea, beldurtasuna, admirazioa, agradezimentua, erreberenzia, deseoa, petizioa ta ofrezimentua. Baña nola ezpaita aski txipittoendako erakustea itzes ala jeneralki au ta au in beauzu, ezpazaiote parazen begien alzinean forman, ortara noaie orai. Ojala logra bagindez, alaere, ikas dezaten prestazen arima ongi komekatzeko; lizake au prinzipio lograzeko Jesusen ondasunak dauzkienak bildurik eutxaristian. Goazen, bada.

        2. Oroiturik komekatu beauzula alako egunean, bezperan ta bezperagokoan ere artu beauzu ia kuidado prebenitzeko, ongi pensatus sartu bear duela zure etxola gortan zeruetako Jaun andiak; ala nola gastiga balezazute etorzeko dagola Españako errege zure ikustera alako egunean, afanazen asiko baizinazke: Ai, errege Jaunak etorri bear omen du nere etxera, nola moldatuko dut dezenteki? Benzait garbitu beaut arras, bilatukotut aldezazketen alhajak adornatzeko, paratu beaut guzia daiken obekienik nere pobre zan. Ojala al banezake ia! Jesus, errege Jauna, nere etxera! Ainberze ta ia kuidado artu beauzu, prestazeko arima Jesus sakramentatuain errezibizeko dignoki, diozulaik zeure buruorreki: Opus grande est neque enim homini praeparatur habitatio sed Deo, obra andia da, ezi esta gizon bat norendako prestatu bear baitugu habitazioa, baizik Jangoikoa da. Kuidado goneki zoaz Ama Birjinagana ta erran zozu: O Maria Santisima, orren Seme dibinoa nainuke errezibitu nik nere baitan alako egunean, orrek daki nola kuadrazen zaion presta daien arima, progatu zuen bekala, enkarnatu zelaik orren entraña sanduetan ta egon zelaik bedrazi ilabetes bere gustora, baitaere gero errezibitzen zuelaik sakramentu bere gontan; bida otoi otoi anitz grazia, errezibi dezaten nik ere ezpada ain ongi nola orrek, daiken obekiena nere pobre zan. Disponi bez, Jesus Jauna, berorrek nere arima. Lagun bezadate aingiruek, sanduek ta sandek. Berla asiko zara konfesiotik prebenitus artako explikatu zaizun bekala len, zerengatik etxe bat prebenizekos lenbizikoa da garbitzea zikintasun, armirmau, errauts ta farraskaetaik; gero eldu da adornatzea kuadros, kortinas ta alhaja bear direnes. Oroat, ariman lenbizikoa da garbitzea konfesioas, gero adornatzea birtutees.

        3. Ellegaturik eguna, oroat, lenbiziko pensamentua biz nola bear den prebenitu komekatzeko ongi, ta asi berri berritan eskazen Jangoikoai, Ama Birjinai ta sanduei grazia ortako. Jaiki goizik izateko denbora, bestitu bidanabar eskerrak ematen ellegatuas egun gartara edo errezazen, gero ofrezitu Jangoikoari bere obrak, bere gorputz, arima ta gauza guziak; eskatu Jangoikoaren bedeizioa ta laguntza enplegatzeko berain zerbitzuan, garbitu eskuak ta aurpegia, paratu tresena garbiak ta dezenteenak, ez banidades, baizik onratu naies Jangoikoa al daiken moduan arimas ta gorputzas, interioreas ta exterioreas. Santiguatu ta enkomendatu aingirugoardakoai etxetik atrazean, ta joan modestiareki elizara. Presentaturik Jangoikoaren etxean belaurikatu ta in erreberenzia, ta enplegatu konfesatuartañoko denbora prestazen konfesatzeko ongi, examinatus konzienzia, egines kontrizio ta propositoaren akta anitz, ta beranzen bada konfesazeko eskaia, iduki pazienzia ta prebenitu, alaber, komekatzeko. Konfesatu ondoan, brebea barin bada penitenzia, dezake kunpli, nai badu, ezperen utzi geroko; eta berladanik asi beauzu prebenitzen komekatzeko gisaontan, injeniazen bazara.

        4. Begiak ertxirik ta bildurik gogoa zeure barnean asi zaite konsideratzen, mogitu gabe mirik, solo pensamentuas, nor norengana eldu den; ez errege lurrekoa, ez obispoa, ez Aita Sandua, baizik oriek guziok baño iagokoa milla aldis, Jesus Jangoiko ta gizon dena, gloriako Jauna, estuena noreki konpara, Ama Birjinain sabelean egon zena bera, jaio ta bizi ta il zena munduagatik, baitago emen sakramentu admirable gontan. Nere gana eldu da janario aintzu; nor naiz ni? pobretto bat munduko zoko gontan nagona, zeintas ezpaita memoriarik munduan, zeintas ezpaitute kasorik baden ere erregeek ta munduko andiek, ezpainaiz kasi deus aien aldean; zenbat gutiago Jangoikoaren aurkintzean? Neregana eldu da, bainaiz ar bat nabilana lurrain gaiñean, ezpainaike dibisa zerutik txarrain utses; gorputzain aldetik ezur aragis formaturikako bulto bat, arimain aldetik bekataria, eskergaiza, itsusia, indignoa; alakoaingana eldu da Jesus ona! Zer fineza! Eta zer fines? Ni bereki besarka unitzeagatik, ona ta sandua egiteagatik. Beras, nere barnera bear du Jesus onak? Nik unitu bear dut denareki guzien juez ta jabe? Estut eskaida gaistoa lograzeko nauten guzia, atrazeko miserietaik beingoas ta asegurazeko nere sekulako salbazioa, zerengatik Jauna da salbatu edo kondenatu bear duena bear dena salbatu edo kondenatu. Orai dezaket atra sekulako seguridadea ta firma ez nazan kondena. Bai, ordea, Judas ere komekatu omen ze ta iretsi zue bere kondenazioa bokado gontan. Ai Jesus, ez al du permitituko alakorik nere baitan; faboratuko naute nere aingiru goardakoak, nere anai arreba sanduek ta sandek ta nere Ama Santisimak, ta neuronek in beaut inala errezibizeko ongi.

        5. Pensamentu gebeki edo alakoeki doaie disponitus biotza ta itxekis barnean debozioaren sua, ta ala nola su anitz delaik gozazen baitire garrak ta saltazen txindiak, ala itxekiaskeros biotza prorunpizen du birtuteen aktaetan afekto gebeki edo berze alakoeki. Fede, esperanza, karidade ta kontrizioen aktak indezazkezu, nai bauzu, komunki itentugun bekala, solamente esta inport ez erranagatik itzik mias, baizik guzia gogoas ta afektoas; alaber, esta inport estaizen segi kerro kerro bere orden artan; oroat da itz gutiagos, ta nolanai kansatu gabe memoria anitz, solamente bai afekto andiareki. Alaber, esta inport detenitzea ia afekto batean berzean baño, antes bien, deboziorik ematenestion gartan detenitu gutiago ta ia debozio sentiduen artan; ta agian itz batean sentituko du anitz debozio, bada, bego artan geldi errepetitus aseartaño biotza, b.g. senti bada mogiturik San Pedroren bi itz gaietan: Tu mihi? Jauna, ori neregana? Egon geldi errepetizen: Ori neregana? Ori neregana? Etc. Baña para zagun forma zeiñen konforme enpleazaizken amabi birtute errantugun gaien afektoetan komekatubaño len: Fedean, diot, esperanzan, karidadean, kontrizioan, humildadean, beldurtasunean, admirazioan, agradezimentuan, erreberenzian, deseoan, petizioan, ta ofrezimentuan.

        6. Ara lenik fedearena. O nere Jesus, kristioa naiz, gaistoa, baña sinestazen tut fede katolikoaren egia guziak ta espezialki au: Dagola berori aldareko sakramentu gortan ain errealki nola zeruan; ala logra banez nik joatea zerura, ez nuke nai seguroago. Fede gonengatik eman nezake gogotik nere bizia. Sinestazen dut hostia sanda gortan errezibitzen duela komekazen denak Jesus berori, ain zierto nola egon zen Maria Santisimaren sabel birjinalan; sinestazen dut dignoki komekatzen denak lograzen duela bizitza bera ta gaizki komekatzen denak iresten duela bere juizioa ta kondenazioa, Judasek bekala. Ezdezala permiti nitas alakorik, Jauna.

        7. Ara non eldu den orai esperanza. Esperazen dut, nere Jesus ona, orren ontasun infinitoan beiratuko didala miserikordiasko begieki, barkatukotidala bekatu guzi guziak ta suplitukotuela nere faltak, ta emain didala abasto grazia ellegazeko orren izenean errezibitzera nere onki guziaren iturria ta gaiz guzien erremedioa. Nora joain gara pobre miserableok, ezpada orrengana, o nere Aita ta Ama ta guzia dena? Gaistoa banaiz ere ni, ez naiz ain gaisto, nola ori on baita. Deskonfiaturik neure buruas, fiazen naiz solamente orren baitan. Orrek, orrek in bear du nereki piedade puroa, solamente zerengatik den guzis ona, guzis noblea ta jenerosoa, ta guk bear bekalako Jangoikoa.

        8. Segitzen da karidadea. Maitazen dut Jauna biotz guziareki, arima guziareki ta indar guzieki gauza guziak baño ia, berori denagatik ain ona ta maitagarria. Maite dut ta nainuke maitatu serafinek ta Ama Birjinak maita zeunten bekala. Maite dut ta nainuke il orren amorioain utses. Ojala orren amoria balitz nere bizitzaren mantenu soilla! Ojala au baliz nere kalentura konsumi dezana nere gorputza ta bolarazi dezana nere espiritua orrengana! Nork estu maitatuko jaun bat alakoa? Zertako da biotza, ez maitazekos berori? Gaizki enplegatua berze gauzetan parazen den amoria. Malamente da nior estuenik maite berori.

        9. Ara non sarzen den kontrizioa. Ni ere izandu naiz bat maitatu estutenetaik, baizik ofenditu berori, nere Aita amantea. Damu dut bai ziertoki, damu ta damu dut milla ta ia aldis ofenditua jaun bat ain ona. Ah ezpanu sikiera ofenditu sekula! Obe ze il banitza ikasi gabe gaistakeria. O bekatu madarikatuak, gaizki agertuak; aborrizen ditut, Jauna, gogotik; konfesazen dut zeruain ta lurrain alzinean indignoki portatu nai zela berorreki. Nik berori bear nue ofenditu? Nik berori? Txinurri txar gonek Jangoiko andia? Eznue bear ala; baña in da ia, ta nainuke desegin, errebokatu, erraustu ta borratu in duten gaizki guzia in ezpaliz bekala. Borra bez, Jauna, bere odol preziosoak, ta oneki juntazeko atra bez nere biotzetik negarresko iturri bat.

        10. Ara humildadea. Baña ni ez naiz gauza deustako, baizik bekatu egiteko. Estakit sikiera sentizen gaizki egina; poderoso malizian, flako onerat, beterik kulpes nola sagarroi bat puntzes. Itsasoko areak ta buruko biloak baño ia dire nere bekatuak. Egin naiz nola zapo bat okagarria maliziaren pozios betea orren begietan. Judas bat naiz, traidore billanoa. Nola atrebituko naiz ellegatzera orren mai gortara? mereji nue egotea infernuain erdian, ta admitizen nau aingiruen maiean? Eta berorrek sartu bear du alako biotzean? ez naiz digno datorren berori nere etxera, zio zenturionak; aparta bedi enegandik, bainaiz bekataria, zio San Pedrok; nondik neri ainberze ondasun, nola etorzea nere Jaunaren Ama neregana? zio Santa Isabelek. Eta nik zer errain dut naizelaik bekatari utsa, ta berori sanduen sandua? Tu mihi? Ori neregana? Ori neregana? O Jesus bere parerik estuena!

        11. Ara orai beldurtasuna. Baña ni, Jauna, nola atrebi naike ematera pausu bat aldarerat, ellegazeko mai zeruko gortara ta idikitzera nere agoa errezibitzeko berori, dakitelaik naizela indigno ta ori dela nere jueza ikustentuena nere konzienziaren zoko guziak? Beldur naiz, Jauna, bota nazaten ordik aingiruek ordu gaistoan, edo parti nazaten erditik beren Jaunaren traidore izana bekala, mereji baitut. Beldur naiz bizitzaren iturri gortan ires dezaten benenoa ta kondenazioa, o nere Jesus, ezpadu berorrek egiten nereki grazia puro puroa.

        12. Orai admirazioa. Eta posible da nai duen berorrek etorri pobretto gonengana? Eta dagokela kontent bearbada nere barnean, ta uninazakela bereki ni besarka dibino admirable baten medios? Posible da, zerengatik ezpaitu neurrik (sic) orren ontasun inkonparableak. Errege lurrekoek estute memoriarik nitas, naizen ere munduan; eta Jesus zeruko erregek nai dukela etorri nere gana ta unitu nere arima bereki ain amoroso alako moduan? Nola egoin dire pasmaturik serafinak berak ikusteas, infernura botazen ez ezi, Jesus Jauna, orrek besarkatzen nauela ni, traidore izana!

        13. Ara agradezimentua. Biz bedeikatua milla millon aldis alako ontasuna, zein ezpaitezaket korresponditu, niolatere, banitu ere mila bizi emanes guziak orren amorios. Nondik niri, datorkidan nere Jaun andia neregana ain zierto, nola etorri baize Birjinaren entrañetara? Ta datorkidan forma gontan janario aintzu? Etze aski jaustea zerutik, egitea gizon ta ilzea neregatik, erreduzitu baita akzidente goien pera sarzeagatik nere baitan? Progu ona da au, maite nauela nere jaun orrek; ta ez naiz ni zoratzen amorios, agradezimentus ta gozos, beautelaik errezibitu nere Jangoiko guzia.

        14. Segitzen da erreberenzia. Benzait, Jauna, por lo mismo ezi berori ainberze apalzen baita, nik honratu ta adoratu beaut al guzia misterio gontan. Adorazen dut nere fakultade guzieki erregen errege ta Jaunen Jaun bekala: Andia, poderosoa, infinitoa, inkonparablea, naiz dagon ain humil hostia txipi gortan. Adorazen dut paraturik lurrean nere burua, ta ojala eroribalei partiturik lepotik orren etsaien eskus orren honratan! Adorazen dut, ta adora bezate nere partes aingiruek ta sanduek ta Ama Birjinak, ezi nik zer honra eman dezoket?

        15. Orai deseoa. Ez naiz deus ta estut deus, solamente deseo ona, bai Jauna. Nainuke izan sanduetaik bat bekala. Nainuke izan arima ta gorputza guzis orren gustora. Nainuke ez desonratu baizik estimatu ta honratu orren mai preziosogoi, ellegatus sanduen atzetik medianoki berere. Ojala banu nik sandu obekienik komekatu zirenen disposizioa! Ojala nere Ama Birjinak komunika balezada bere graziaren abundanziatik kabi daiken guzia nere ariman! Baña neuregandik estut mereji egotea ere berorren etxe gontan. Zenbat gutiago jatea bere mai erreale gortaik zeruko erregalogoi? ez nuke, bada, nai agrabiatu ellegatus indignoki, ez por zierto; bada, zer inen dut?

        16. Orai petizioa. Oiengana errekurrizen dut, sandu ta sandak, in dezaten karidade pobretto goni Jangoikoaren amorios. Orrengana nere aingiru goardakoa; orrengana guzien gain, nere Ama Santisima, akuditzen dut, erremedia dezaten nere arimaren miseria, garbi dezaten mantxa guzietaik, besti dezaten birtuteen adornues ta graziaren gala preziosoas arima gau, presentazeko dignoki Jangoikoaren mai gortan. (Ontan garenas geros, nere fielak, idukazie guti bat pazienzia, adizeko Maria Santisimak bere agos erran zition itzbazuk Maria de Jesus Agredako serore benerable gari, baitire preziosoak urrearen gaiñetik (Mist. civ. p.3. l.8. c.10). Dio ala: garbi zazu zeure arimaren tenplua examinatus Jangoikoaren argira ta adornatus birtute exzeleenteeki (sic), ezi Jangoiko eternoa da errezibitzen duzuna; ta bera bakarrik izan ze digno bereganik errezibitzeko bere gorputza sakramentaturik. Eska zazu aingiruen ta sanduen enpeñatzea, erdetxi dezazuten grazia bere majestadeagandik. Ta guzien gain adbertizen dizut dei nazazula ni ta eska zadazula benefizio gau, zerengatik jakin beauzu naizela ni komunione sagratura pureza andiareki ellegatu nai dutenen abogada ta protektora espeziala. Eta inbokazen nautelaik ontako, presentazen naiz zeruan Altisimoaren tronoaren aurrean ta eskazen diot bere faborea ta grazia ala deseatzen dutenendako errezibitzea sakramentaturik, ezauntzen duenak bekala nolako disposizioan egon bear duen leku garrek, zeintan sartu bear baitu Jangoiko berak. Eta estut utzi zeruan egonagatik berain gloriaren kuidado ta zelo gau, zeintas kuidazen bainue ainberze nindegolaik lurrean). Esker milla, gure Ama Santisima, duen kuidado gortas ta eman digun doktrinas. Onen konforme eskatuko diozu amari bekala ta ondorean Jesus berari anitz grazia.

        17. Azkenean ofrezimentua. Ofrezizentiot, Jauna, sandu ta sanda guzien ta bere Ama Santisimaren merejimentuak, ta berorrenak ere bai, suplizeko nereen falta. Ofrezizentiot, alaber, aieki bateo nereak, barin badire deus; baitare nere potenziak ta sentidoak, ta nere arima ta gorputza; ta neurau guziau enkomendatzen naiz orren eskuetan. Bego nereki, otoi, ez nazala utzi. Bida bere bedeizioa, ta oneki noaie komekatzera Aitaren ta Semearen ta Espiritu Santuaren izenean.

        18. Ellegaturik modestiareki ta eskaturik barkazio guziei bere belareki eskuan, al badaike jarri belauriko, ta kurturik burua erran Ni bekatorea debozio berriareki, ta errezibiturik sazerdotearen absoluzionea, ia gero itzulzen delaik ta gorazen duelaik hostia sanda, bitztu fede guzia, mogitu sinki biotza ta afekto guziareki erran irur aldis: Jauna, ni ez naiz digno orren Majestadearen errezibitzeko, baizik solamente erran bez ta nere arima izain da sana ta salba. Paratu agoain pean oiala, baita por si akaso erorzen baliz hostia, errezibizeko artan, gero idikirik medianoki agoa ta mia pokalera atrarik guti bat, errezibitu sereno ta mansoki; ta berla prokuratu pasatzea etc. Biz aski egungo doktrina; orai fede, esperanza ta karidadearen aktak etc.