Serm. 54.
De Baptismo quid, et ad quid.
ann. 1780

Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu Sancto,
non potest introire in regnum Dei. Joann. 3.

        1. Asi gaizen ia explikazen Sakramentuak batbanaka, ta asi gaizen lenbizikotik. Lenbiziko Sakramentua da bataioa: Au da ataria nondik sarzen baita Elizan edo kristiandadean, onki guzien prinzipioa, zein gabe ezpaita nior kapaz errezibizeko berze Sakramenturik batere. Bataiatu ze Kristo gure Jauna, emateko exenplu, San Juanen eskutik. Joan ze Kristoren Majestadea San Juanengana, bataia zezan Jordango ugaldean. San Juan exkusazen ze erraten ziola: Jauna, nik bear dut izan bataiatua orren eskus, ta ori eldu da neregana? Utzazu orai, erran zio Kristok, ala konbeni da emateko guzietan exenplu. Orduan bataiatu zue ta berla idiki zire zeruak, ta etorri ze Espiritu Sandua uso baten figuran Jesusen gañera, ta aitu ze Aita eternoaren oiua: Au da nere Seme maitea, zeintan baitut nere konplazenzia. Orra non tuzun Aita ta Semea ta Espiritu Sandua bataioaren honrazen. Misterio gau zelebrazen ere da Errege egunean; ta bataiatuagatik Kristo San Juanek, deizen da San Juan Bautista. Bataiatu ze, alaber, Maria Santisima, dudarik gabe bere Seme dibinoaren eskus; bataiatuzirade apostolu guziak; ta en fin, kristio izatekos bear da izan bataiatua, ta zeruan sarzekos.

        2. Zer da bataioa? Bataioa da jaiotze berri espirituale bat, zeñen medios ematen baizaigu graziaren izatea, ta kristioen insignia edo marka. Jaiotzen da persona mundura bere amagandik, au da jaiotze naturala; baña arima dakar mantxaturik bekatu orijinalas, or dago bataioa, an jaiotzen da espiritualki berriro, zerurako grazia ematenzaionaren medios; au da jaiotze espirituala. Ortako aizagun Kristok izan zuen platika Nikodemus deizen zen bateki (Joan. 3): joan ze au gau bates Jesusengana ta erran zio: Maestru Jauna, badakigu etorria dela Jangoikoagandik berori guri erakusteko, zerengatik niork ez dezazke egin orrek itentuen milagroak, ezpadago arreki Jangoikoa. Errespondatu zio Jesusek: Sines sines erraten dizut ezi ezpada bat berriro jaio zen, ez dezake ikusi Jangoikoaren erreinua. Erran zio Nikodemusek: Nola daike jaio gizona delarik zarra? Daike akaso itzuli berriz bere amaren sabelera, ta berriz jaio? erran zio Jesusek: Zierto ziertoki asegurazen dizut, ezi ezpada bat berriro jaiotzen uraren ta Espiritu Sanduaren medios, estaikela sartu zeruko erreinuan. Aragitik jaio dena aragia da, ta espiritutik jaio dena espiritu da; adiarasten ziolaik ontan arimaren jaio ze espirituala bataioaren medios.

        3. Kristo gure Jaunak instituitu zue edo fundatu zue bataioaren Sakramentu gau, berzeak bekala; ta lenbizioa den moduan, da ere prezisoena, desuerte ezi nior estaike sartu zeruan bataiatu gabe, dela andi, dela txipi, dela kulparik gabe, errezibizenestuela aurrak, edo andiak usten duela bere kulpas. Orgatik aur bataiatu gabe ilzen direnak doaz sekulako desterratuak zerutik linbora bekatu orijinalaren kasos. Eta andiak ezpadire bataiazen, daizkelaik, doaz infernura; baña estaikelaik, baldin barin balute kontriziosko dolore perfektoa bataioaren deseo fin bateki, kontrizioak deseo gorreki lanze gortan supli lezake bataioaren falta (Baptismus flaminis). Alaber, lanze berean ezin bataiadaikelaik ures, padezitzen barin badu martirio fedeagatik, martirioak orduan suplizen du bataioaren falta. (Baptimus sanguinis). Baña errealki aldaikelaik, bear da errezibitu uraren bataioa, baita soillik bataioaren Sakramentu bakarra, diones San Pablok: Unus Dominus, una fides, unum baptisma. Bat da Jangoikoa, bat fedea, bat bataioa, zein ain preziso da errezibitzea, posible barin bada andiak, ezi Jangoikoak egintu milagroak errezibiarasteko, inposible zelaik. Kontazen du San Antonino Florenziakoak, ezi Franzian nekazari bat zegolaik lanzen lurra, ikusi zuela saltazen mi bat humanoa, ain gorri ta fresko nola balego gizonain agoan. Gelditu ze arriturik, ta ia aitu zuelaik minzazen. Galdein zio ia norena zen, errespondatu zio zela jentil baten mia, len orzi zutena leku gartan; izan zela juez, ta ezpazue ere ezaundu Jangoikoa, ain amante izan zela justiziain, ezi sekula etzuela makur eman sentenziarik; ta onen premiotan etzuela permititu il zeien guzis errezibitu gabe bataioa, ta ortako konserbatu ziola mian arima. Zoaz, emozu kontu obispo Jaunai, datorren ene bataiazera; ta egia diotelako señaletan, bataiatu orduko, instante, autsbiurtuko da mi gau, ta bolatuko da nere arima zerura. Eman zio nekazariak kontu obispoai, ta etorririk pueblo guziareki, galdein zio, ta gero bataiatu zueneko autsbiurtu ze, erran bekala. (Parra. Pl. 1. de Baptismo) Ontan ageri da ongi aski, zein preziso den bataioa sarzekos zeruan Jesukristok erran zuenas landara.

        4. Orgatik kuidatu bear da anitz, aurrei prokuratus edozein kostus, ezi ezpaute errezibizen, naiz inposible izanik, nola ezpaitire kapaz suplizeko kontrizio ta deseoareki, eztaizke sartu sekula glorian, txoil ezpadire il zen martir, aur inozenteak bekala Kristogatik. Lenbiziko instante konzebizen denetik aurra sabelean, aliketa bataiora ellegatuartaño, kuidatu beaute txoil guzis aitak eta amak; ta espezialki amak, logra daien arren arima. Edeki beartuste peligroak eriotzea kausadezoketenak, baitire anitz; enkomenda bezate Jangoikoari gañarako dilijenzies landara; ta biziaren penan ere obligaturik daude arima garren kuidatzera estaien malogra, ezi ia inporta da arima garren iragaztea ezi ez ondasun, honra ta bizi tenporalain galzea, amak. Ta ai zenbat aldis gutiagogatik ama eta aita gaistoek kausazen diote sabeleko fruituei sekulako dañu korporala ta espirituala beren deskuidos, edo malizias ere bai? O aur pobre desditxatuak, zuek kulparik in gabe joan zaratenak linbora, desterraturik betikos ez kustera Jangoikoaren aurpegia ta zeruko gloria guratsoen kulpas! O guratso tigreak, kruelak alakoak, zer inziote inozente gaiek botazeko gloriatik, zuzketelaik salba guti kostarik? Noiz inen dute errestitu zio arima garren galduas? Fortuna du bialdu duenak aur bat zerura bataioaren medios; arrek agradezituko dio, oroituko da guratsoas Jangoikoaren aurrean. Baña dagona linboan guratsoain kulpas, nola kexatuko da onen kontra? Atzendurik biziko da akaso guratsoa artas, jan ta edaindu, dibertitu, alegre egoin da; ta bitarteo arima gura kexazen kontino, ta erraten desterru ilun gartaik guratsoai, ezpadu ere aizen: Zerengatik il nau? Zerengatik galdu nau? kontazen du Safroniok, (Parr. pl. 2. 37) ladron batek il zuela aur bat, ta berla ain damutu ze eginas gaizki gura, ezi sartu ze monje konbentu batean. Bedrazi urtes bizitu ze, ta beti lo egitera joaterakoan, parazen zizaio aur gura alzinean erraten ziola: Zerengatik il nauzu? Korura barin bazoeie, aurra nigarres an erraten: Zerengatik il nauzu? Errefektoriora zoeielaik, an oroat: Zerengatik il nauzu? Etzue usten sosegazera ordu bates. Ain apuratu ze monjegoi, ezi eskatu zio lizenzia abadeari, joateko pagazera bere biziareki aur garren eriotzea. Joan ze ta utzi ze degollazera justiaren eskus mereji zuen bekala. Oi eta lurreko justiziak ezpaitu ere kastigazen ez jakines, nola kastigatukotu Jangoikoaren justiziak anitz guratso, malogratuagatik humeen arimak bataioa estorbatuas.

        5. Zertako da, bada, bataioa? Entendazekos au, jakin bear da ezi lenbiziko gure aita ta amak, diot, Adanek ta Ebak, desobeditu zutela Jangoikoaren manua paraisoan ta orgatik erori zirela Jangoikoaren desgrazian, ta por konsigiente, aien deszendiente guziak jenerazio humanoaren bideas datozinak, mundura datoz maldizio, desgrazia ta bekatu garreki; au deizen da bekatu orijinala. Guzien galzeko izan ziren bekala Adam ta Eba, guzien erremediazeko izan zire Jesus ta Maria; Maria, ekarris mundura bere Semea Jesus, ta Jesus, obratus gure erredenzionea bere odolaren kostus. Bere odol prezioso garren birtutea dago depositaturik, ta aplikazen zaigu sakramentueki. Ta lenbizikorik, bataioaren medios edekizen da bekatu origanale gura ta berze edozein aurkidaiena bataiazen dena baitan. Bigarrena, ematen zaigu grazia, zeñeki inbaikina Jangoikoaren aiskide ta hume maiteak. Irugarrena, parazen zaigu karakter edo marka espirituala ariman, Kristoren gizon ta esklaboena. Laurgarrena, barkazen zaigu pena sekulakoa izan bear ginduena ezperen, desuerte ezi ilzen bada bataiatu ta berla, zuzen doaie zerura. Borzgarrena, infundizenzaizkigu fede, esperanza ta karidadearen birtuteak, Espiritu Sanduaren donoak ta graziak. Solamente etzaigu kenzen gaitzerako inklinazioa, baizik geldizen da, erresisti ta pelea dezagun bizkorki, iragazteko korona eternoa. Zein ongi deizen den bataioa errejenerazio edo jaiotze berriaren Sakramentua! Lentxago ze persona monstruo bat Jangoikoaren begietan; bataiatu da? Bada, ia da aingiru bat Jangoikoaren agradoan. Lentxago Jangoikoaren enemigo, gero Jangoikoaren hume maitea; lentxago sekulako pena batera kondenatua, berla zeruko heredero deretxos ia tokazen zaiona; lentxago infiel tristea, berla kristio eskojitua ta markatua; lentxago pobre arras onki guzietaik, berla adornaturik anitz birtute ta donoen joies. Zer mudanza! gerta baledi gorputzean, zer pasmoa! ikus baledi begis, zer arrizioa! permititu du Jangoikoak anitz aldis agerrian ikusiarastea gorputzean, entendarasteko gertazen dena ariman.

        6. Konstantino enperadoreari bere leprain kurazeko ordenatu ziote dotoreek bañu bat aur jaioberrien odoles. Bildu zire aurrak iru millataraño segizen ziotela nigarres ama tristeek. Lastimaturik, enperadoreak etzue nai izandu kuratu ainberze odol inozenteren kostus; ta San Pedrok ta San Pablok gauartan, lo zegolaik, erakutsi ziote berze bañu bat saludableago ta aisagokoa; ta por fin, bataiaturik enperadorea, ez solamente ariman sendatu ze, baitaere gorputzean. Baña notableago da oraño Tiridates erregeareki gertatu zena. Persegizen zue kruelki kristiandadea, ta Jangoikoak nai izan zue kastigatu piadosoki. Egun bates, de repente, agertu zire errege ta bere palazioko andi guziak itzulirik hazienda belzen figuran, zerdas beterik, mutur ta letagin ta gañarako mienbro guzietan proprioki iduri zutela txerriak, ez minzazen, baizik murruxkas elkarreki. Zer izain ze ikustea palazio gura itzulirik txerritegia, ta korte guzia txerri saldoa? joan zire jende guziak aturditurik ikustera, ta aien ertean Gregorio deizen zen martir bat, zeñi lentxago erregek pasarazi baizio anitz tormentu fedeagatik. Sartu ze, predikatu ziote, aizen zute ixil. Proponitu ziote ia nai zuten errezibitu bataio kristioa. Eman zute adizera baiez murruskaeki. Eta bataiatus bekala, banaka banaka joan zire itzulis beren figura humanoan, adiarasten zuelaik ala Jangoikoak, bataioaren efekto iten duena ariman. (Parr. pl. 2. et 4 de Baptismo)

        7. Guzien gain da notablea San Antonino Florenziakoak dakarran kasoa. Kasano tartaroen erregeak, atrarik tropa andiareki, bete zitue leku urbilenak estragos, ta urrutikoak beldurtasunes. Okasio gontan bialdu zio Armeniako erregeri enbajada bat, eskazen ziola berain alaba bat esposatako. Ezin uka ta ezin eman bere alaba honesta, kristioa ta sanda errege jentil barbaro bati. Baña, por fin, asentaturik utzi bear zuela bizizera kristioen legean, egin ze eskonza. Ta pasaturik denbora, esperazen zutelaik guziek seme bat bere iduriain konforme, erdi ze bulto bates, ezpaizeike ezaundu zen persona humanoa. Pensa nolako konfusioa izain bide zuen erreina tristeak! Nolakoa korte guziak! Ta nolakoa erregek, zeñek kolera bizian juizio gaisto eginik bere esposaren fidelidadeas, manatu zue in zezatela hogera andi bat ta erre zezatela bizirik bere aur garreki ama. Etzute baliatu erreina tristearen negarrek ta juramentuek. Badamate hogera inik dagon lekura erreina inozentea karrikas karrika, inguraturik soldados ta ministros, lastimarastentuela arriak ere. O erreina desbenturatua, ia ez erreina, baizik errezera doaiena. Ellegaturik lekura, ikusirik hogera, etsiturik eriotzeas, eskazen diote ministroei nai badiote ekarri bere fruitu gura, emateko lenbiziko ta azken besarka. Ekarzen diote, arzen du besotan ta erraten dio nigarres: O nere entrañetako humea, nik uste nue sabelean neramala prinzipe bat, ta ikusten dut dela kondenatu bat. Uste nue zure buruan paratu bear zela korona, ta solamente ilzeko jaio zara, ta niri ere kausazeko desonra ta eriotzea. O ezpazina jaio sikiera ainberze desditxatako! Baña ia ke ta galdu duzun lurreko erreinua, logratukouzu zerukoa. Eta Kasanok ezpazaitu nai ezaundu bere semetako, logratukouzu Jangoikoaren seme izatea. Au erran ta arturik pitxera bat ur, bataiatu zue an berean; ta oroat izan ze bataiatzea, nola itzulzea lengo monstruo gura aingiru bat bezain galanta, guziak beira zeudelaik. Goratu ze puebloaren klamorea gozos ta admirazios, ta aiturik Kasanok, ez solamente itzuli zue erreina bere semeareki, baizik bera ere kristiatu ze berze anitzeki bateo. Au da bein gertatu zena gorputzean ta egunoro gertazen dena ariman bataioaren medios. Beira zer grazia in zigun Jangoikoak, ta nola goardazen dugun. Baña desagradezituek galdu dugu. Bataia gaizen, bada, ia nigarres etc, etc, etc.