Serm. 70.
De Dolore supernaturali.
ann. 1781

Convertimini ad me in tuto corde vestro,
in ieiunio et fletu et planctu, et scindite
corda vestra et non vestimenta vestra. Joel. 2.

        1. Konbertizaiste enegana zeuren biotz guzias barus, negarres ta aies; ta zatikabeites zuen biotzok, eta ez zuen tresenok, dio Jangoikoak Joel profetaren agos. Zer da au, fielak? Au da adiarastea dolore ta sentimentu erman bear duguna bekatues biotzean, goazilaik konfesazera. Begiek ikusten eztutenas estu negarrik biotzak, da errefrana; baña berze aldera erran daike ezi baldin ikusten bada begis, segituko dela biotzean pena. Ala bada, konzienziain examinatzeari segizen da bekatuen dolorea, baita konfesioko sakramentuaren parte prinzipalena, diones Trentoko Konzilioak eta andik ere deizen da sakramentu gau penitenziaren sakramentua, oroat delaik penitenzia nola urrikimentua ta dolorea, zerengatik au baita geienenik bear dena konfesioan, zein gabe ezpaitaike barkatu deus. Gerta daike lanzea, examinarik gabe emateko absoluzionea ta barkamentua, estaikelaik erdetxi denbora; gerta daike konfesatu gabe deus mias, estaikelaik mintza, absolbitzea ta barkatzea; gerta daike kunplitu gabe penitenzia ezin kunpliagatik, eta eman gabe ere penitenziarik barkatzea bekatuak, baña ezpaliz biotzean bekatues dolorea, sekula estaike gerta barkatzea, naiz examinatu, naiz konfesatu, naiz penitenzia kunplitu. Batzuek parazeunte kuidado guzia examinazean konzienzia, bilzean memoriara bekatuak; ta guti, urrikitzeas gogoan; ta estu deus balio. Lenik da ezauntzea, baña ezauntze goni segitu bear zaio biotzeko dolorea ta pena. Gertazen da otsoek egitea dañu andia haziendetan. Zer iten da? Señalazen da egun bat, bilzen da jendea, doaz armaturik, erabilzentuste oianak, errejistrazentuste sasiak, ta en fin atrarastentuste otsoak. Eta zer? kontentazen dire ikusteas? Ez. Antes bien, ikusirik, orduan da arroitua, jendeen oiuegitea, zakurren laisterrak, tiroak, golpeak arrapatu arteo, il arteo animale gaistoak. Ario gontara, esta kontentatu bear bat atrazeareki begietara bere bekatuak, examinatus; atra ondoan, orduan eldu da urrikitzea, damutzea, sentitzea eginikakoa. Presentazea konfesoreain oñetan, erratea bere kulpak, kurtzea burua, ematea bularrean golpeak, ta kunplizea ere penitenzia esta aski, baldin ezpada biotzean dolore bear bekalakoa. Dolorerik gabeko konfesioa da nola arimarik gabeko gorputza, zerengatik konfesioaren arima, errateko ala, ta mamia da dolorea. Dolorerik gabeko konfesioa da erakustea llagak ta ez kuratzea, dio San Gregoriok. Dolorerik gabeko konfesioa da sakrilejio bat garbitzen ez, ezi, seilazentuena lengo bekatuak bekatu andiagoareki. Dolorerik gabeko konfesioa esta konfesio berdaderoa, baizik iduriskoa, baizik itxureria, poenitentia theatralis, baitio galanki Krisostomo andiak. Denbora guzietan izan da preziso urrikimentu edo dolore biotzesko gau barkazekos bekatuak, eta estu izandu nai Jangoiko andiak beñere barkatu ofenditu dutenei beren ezaumentu ta borondates, ezpada damutus lenik beren biotzean ofendituas. Orai berean, noiz abundazen baitu graziak Kristoren kostus, guziareki esta posible (aurres landara) barkazea dolorerik gabe, ez konfesioaren medios, estare bataioaren medios, estare berze sakramentuen medios, estare deusen medios. Akaba zagun itz bates, ezi dolorerik gabe estakigukela barkatu kulparik ez sakramentueki, ez aiek gabe, ez lanze batean ere, nioiz ez. Dolorerik gabe esta salbaziorik bekatu induenaindako grabeki. Nork dio? Jesu Kristok: Nisi poenitentiam egeritis, omnes similiter peribitis. Ezpauzie urrikimenturik, guziok guziok galduak zarate. Aski da Kristok erratea; utzagun ia au suponiturik ta ikusagun zer den, ta nolakoa, manazen zaigun dolorea.

        2. Dolore bear dena konfesioan da gogosko dolore sobrenaturale bat Jangoikoa ofendituas. Dolorea deizen da, zerengatik den gogoan izaten den damu, urrikimentu, pena, ta sentimentu andi bat. Baña errepara dela gogoaren edo arimaren dolorea, ez gorputzarena, eta ala esta sentitu bearrik gorputzean; izan daike suspiroik, kongojarik, nigarrik ta deus alakorik gabe; eta al rebes, anitz suspiro ta zinkurieki badaike gerta ez izatea biotzean bear den dolorea konfesazeko. Nigar ta oriek batzuetan dire itxureriak ta iduripenak; berze batzuetan konplexio beratx tiernotik kausazen dire; berze batzuetan ere bai errabia ta ezin mendekatzetik; berze batzuetan, en fin, dire Jangoikoaren doaiak ta dolore egiaskoaren humeak, ta ala direlaik, ongi etor direla, estimatu; baña berze gisas ez fiatu. Eta ezpada ere senti deus alakorik, ez deskonsolatu, non ta den gogoan damu sina ofendituas Jangoikoa, zein baita dolore espirituala sentidoes perzebitzenestena. Santa Magdalenak anitz nigar inzue Kristoren oñetan bere bekatuengatik, ta erran zue artas Kristok: barkatu zaizkio anitz bekatu, zeren duen amorio andia biotzean Jangoikoagana; etzue erran, barkatu zekizkiola, zeren anitz nigar egin zuen, baizik zeren anitz onesten zuen Jangoikoa. Quoniam dilexit multum. Ladron onas, berriz, esta leizen egin zuela nigar txortarik, solamente bai konfesatu sinki bere kulpa, ziolaik mereji zuela zeraman kastigoa: Nos quidem digna factis recipimus. Eta arri ere barkaturik guzia Jesu Kristok, eman zio leku paraisoan egun gartan berean. Esta, bada, lotsatu bear aurkituagatik bere burua seko nola dagon sines penaturik bere gogoan gaizki bizituas. Erregla seguroena ezaunzeko bazen edo etzen dolore berdaderoa, da urrengo bizimodua. Goazen konparazio bateki. Baldin emasteki batek eginik anitz extremo, zinkuria ta aspamentu orzizerakoan bere senarra, andik fite ikus baledi danzan, ijiji ajaja, ta berze norbaiten eizian, nork errain luke izan zuela dolore sineskoa bere senarrain ilzeas? Baña naiz ezpalu in nigar txortarik, baizik prudenta bekala disimulatus barnean sentimentura, akudi balez ilarian serena, disponi balezki gauzak petxo andiareki, ta kuidadoreki sufrajioak, baldin gero bizi baledi ukaturik dibersio guziei, atzendurik bigarren matrimonioas, estuela ere nai aipa dakion berze senarrik ilzekionain amorioagatik, nork ez luke errain onek izan zuela dolore sinagokoa? Arion gontara, konfesazen denak inagatik anitz demostrazio, baldin berla itzulzen bada lengo bekatuetara, zertako tuzu demostrazio gaiek? Zer dolore ze ura? Baña ez inagatik ere nigar txortarik, aldazen bada persona gaistotik onera, fia daike zuela dolore bear bekalakoa.

        3. Erranik estela preziso izatea dolore sentizen dena sentidoes, baizik biotzean, edo gogoan biotzeskoa, gogoskoa, espirituala ta sina, orai eldu da erratea nola bear duen izan sobrenaturala. Sobrenaturala itzain konforme da, oroat, nola natural baño iagokoa. Alakoa bear da izan, konfesazeko ongi, dolorea; alakoa da Jangoikoaren doaia, ta Espiritu Sanduaren inpulsoa mogizen duena biotza, donum Dei et Spiritus Sancti impulsum, ta motibo sobrenaturaleagatik. Ezaunzeko, explika gaizen. Ladron batek in ondoan ladronkeria, daramatelaik karzelera, sentizen du, nigar iten du, damu du ebatsias; baña zer motibos? Bere desonra, bere pena, bere peligroengatik? Dolore naturala da; esta aski konfesioko, naiz ito daiela ere pena gortan. Sinki damuzen da jokatuas galdu duena, kantidadea, orditu dena galduas bere estimazioa; motibo goietan solamente geldizen bada, dolore naturalak dire; estire aski barkazeko kulpa. Klaroago. Emasteki libre bat sobra fiatus, guti erreparatus, anitz loxentxu, anitz festaen ondorean ellegazen da galzera birjinidadea. Ezaunzen du berant, ta ezin desegin. Ikusten du galdurik honra, niork naiestuela, guziek txufeazeuntela, ia deustako; ta asten da orgatik kongojazen, lamentazen, negar ta zaparta. Au guziau da dolore naturala, esta aski konfesioko, zeintako bear da izan sobrenaturala dolorea, au da, bear da urrikitu ofendituas Jangoikoa; edo datorren urrikimentu gau ikusteas arimaren kalteak, galduas zerurako deretxoa, merejituas infernua, edo bekatu berain itsustasunagatik; edo datorren beiraturik Jangoikoaren ontasuna ofenditu duena, beti aborrezizen dela bekatua sines ta propositoreki ez admitizeko berriz. Motibo gebetaik bietaik bat edo berze ezpada mogizen duena biotza urrikimentura, gañarakoan bano da dolorea, natural solamente, alako nigarrak estire protxal erdexteko barkamentua, lacrimae volvuntur inanes, ta grazia, zein delaik gauza bat sobrenaturala; onen erdexteko bear da dolore sobrenaturala bi motibo gaietaik bat edo berzeagatik, zein baitator Jangoikoagandik mertxedes ta grazias, ta zein ezpaitezakegu izan geurengandik bera gabe; ta ala eskatu bear diogu limosnas ta karidades, zerengatik gu geurengandik erori gaizke, baña ez jaiki; mantxa gaizke, baña ez garbitu; in dezazkegu bekatuak, baña ez kendu bakarrik, estare sikiera urrikitu bear bekala dolore sobrenaturale bear denareki.

        4. Dolore gau da bi gisatara, perfektoa ta inperfektoa. Lenbizikoa deizen da kontrizioa, bigarrena atrizioa. Kontrizioa da dolore ta urrikimentu andi bat Jangoikoa ofendituas bera denagatik, ta zeren ofenditu baitu jaun bat ain ona, intenzioreki konfesazeko ta proposito firme bateki ez ia bekaturik egiteko. Atrizioa da dolore ta urrikimentu andi bat Jangoikoa ofendituas, zeren bere bekatu gaistoen medios galdu baizue zerurako deretxoa ta bota baizuke infernuko penetara, edo zerengatik den bekatua ain gaisto itsusia. Dolore geben diferenzia klaro dago bien motiboetan: Kontrizioaren motiboa da Jangoikoaren ontasun infinitoa beiraturik ofenditua bekala. Atrizioaren motiboa dire arimaren dañuak, bekatuaren itsustasuna, grazia ta gloriain galzea, ta infernuko penak. Berze gisas. Dolore geben diferenzia da klaro ikusteareki nondik eldu den, edo zerengatik den bakotxa. Bekatuen dolorea barin bada zerengatik aieki ofenditu duen jaun bat ain ona nola Jangoikoa etzuena mereji ofendizea, baizik maitazea biotz guzias? Orduan da kontrizioa. Baña bekatuen dolorea barin badator zerengatik aieki galdu duen grazia ta zerurako deretxoa, edo zerengatik merejitu duen infernua, orduan da atrizioa. Da bekatua bi puntatako lanza bat bekala: erizen du, erran badaike, Jangoikoaren biotza, ta galzen du lastimosoki bekatari berain arima. Jangoikoari, diot, egiten dio agrabio, esker gaiz, desprezio andia, ta bekatari berari dañu inkonparableak, nolakoak baitire infernuko penak, ta grazia ta gloriain pribazioa. Orai, bada, in duenak bekatu, beiraturik Jangoikoari urrikizen bada solamente, zeren alako Jaun maitagarri infinitoki onari egin dion agrabio ain itsusia, onek du kontrizio. Baña beiraturik beregana ta ikusirik nola galdu duen Jangoikoaren grazia ta gloriarako deretxoa, ta nola merejitu duen infernu sekulakoa, ontaik mogizen bada urrikitzera bekatu eginas, ta aborrezizera intuen guziak, ta emendatzera guzietaik, onek du atrizioa. Klaro da kontrizioaren abantalla, zerengatik da nobleagokoa ta atenditzen duena solamente ofenditua denaren agrabiora, ala nola hume jeneroso batek sentizen duelaik ofenditua bere aita, ez zerengatik galdu duen orgatik herenzia, baizik zerengatik den aita ofenditu duena ta ofenditu bear etzuena. Atrizioa esta ain noble, zerengatik esta sorzen Jangoikoaren ganako amoriotik, baizik geuren kalteak ikustetik; ala nola esklabo batek ikusirik bere burua azoteen pean, ortaik ar balez motibo urrikitzeko nausiai in dion ofensas. Kontrizioak beirazen du Jangoikoa Aita maitagarri bekala, atrizioak juez justizieroa bekala; kontrizioa dator amoriotik, atrizioa beldurtasunetik.

        5. Ongi klaro da ontaik, obeago dela eramatea kontriziosko dolorea konfesiora, zerengatik aien konfesiorik gabe ere dezazke barkarazi bekatuak, estaikelaik konfesatu konfesazeko intenzioareki; eta ala, konfesazera doaielaik il baledi bidean, kontrizioareki sal baleike, ta noiznai, nola duen konfesazeko intenzioa. Al rebes, il baledi bat atrizio sollareki konfesiorik gabe, naiz izanik ere intenzio konfesazeko, kondena leike, zerengatik atrizioak bakarrik estu barkazen bekatu mortaleak; baña, dion bekala Trentoko Konzilioak, disponizen du bekataria erdexteko Jangoikoaren grazia konfesioko sakramentuan. (Ses. 14. c.4) Baña kuidado, eztaien nior engaña ustes duen atrizioa, ta ez izan, zerengatik atrizioaindako esta aski beldur izatea infernuas, baizik ere beldur gorren medios pasatu bear du aborrezizera bekatuak gogotik, ta kendu bear du bekatu egiteko deseoa, si voluntatem peccandi excludat, adbertizen duen bekala konzilio berak. Ah zenbatek dute beldur infernuko penes, ta alare mantenizen dute biotzean afizionea bekatuetara? Alakoei erraten diote San Agustinek: Times ardere, non peccare: Beldur duzu errezeas, ez bekatu egiteas. Alegrazen naiz zure fedeas, baña beldur naiz geldizen zaizun malizias biotzean. Gaudeo fidei tuae, sed timeo malitiae tuae. Zer gauza andia da beldur izatea penas? Quid enim magnum est poenam tímere? Ladronak ere beldur du kastigoas, ta ez dezakelaik, estu ebasten; baña alare ladron geldizen da. Et latro timet malum et ubi non potest, non facit et tamen latro est. Zoeie ebastera, ikusi zue justizia, erretirazen da beldurrak, baña intenzioa biotzean. Malitiam autém non odivit. Estu aborrizen malizia, baizik onen pena. Zenbaten biotzeko falsukeria erizen duen itz gebeki Augustino andiak? Espezialki bekatari kostunbreskoes beldur daike naiz eriotzeko orduan, naiz in dezatela nigar ta suspiro, direla solamente beldurraren efektoak, ta ez ia, aborrezitu gabe sinki bekatuak. Ikusteunte bere bizi gaistoa, idikirik infernua, ia ia erorzeko peligroan; badute fede, zer in beaute baizik nigar? Baña nigar (sic) oriek ezpadire bekatuain odio andi bateki, ta despeiturik betikos beregandik bekatuen afektoa, estire balioso. Orgatik, asegurazeko guzis, obrena da prokurazea kontrizioa, zeiñek ezpaliz ere konfesorerik, ezpalu ere bear den potestadea, edozein falta izanik, para lezake arima Jangoikoaren grazian. Predikazen zue San Bizente Ferrerek, ta zego adizen emasteki galdu bat etzena joan intenzioreki emendazeko. Baña nola Jangoikoaren eskuan baitaude biotzak, eritu zue sanduaren itzen medios arrena, alako kontrizioareki ezi antxe berean sofokaturik penas ilze. Erreparazeunte ilik, an ze alborotoa, an lastima; sakramenturik gabe, señalerik ta denborarik gabe konfesazeko, ilozturik, zekitena nola bizitu zen. Sosegatu zitue sanduak errateareki il zela emasteki gura kontriziosko dolore andi baten birtutes; ta bereala konfirmatu zue zeruak, zerengatik aitu ze boza bat ziona: Etzazela errogatu etc. (Parra hic platic.9).