Sermo in festo
omnium Sanctorum.
De vita aeternâ

Vidi turbam magnam, quam dinumerare nemo poterat. Apoc. 7

        Egun zelebratzen du Elizak sandu guzien festa, zeren ainberze dire sanduak Paraisoan, ezi naiz zelebraturik urteas egunoro banaka, ta naiz egunka, ta millaka, eztire aski egun guziak guzien zelebratzeko, zeren San Bizente Ferrerek diones diola San Jeronimok, atra zuenak ongi kontua, solamente martiretaik zelebrabaleites egunoro borz milla, naiz ez sarturik Patriarkak, Profetak, Apostoluak, Konfesoreak, Birjinak ta gañarakoak, ezlirazkela aski izanen urteasko egunak. Orgatik bada egun zelebratzentugu bateo Zeruan diren Aingiru, Sandu ta Sanda bienabenturatu, ditxoso, zori oneko ta jenero guzietakoak Jangoikoaren konpañian; ta arrazio andia da ortako dio sanduak, ezi an Zeruan iten bada festa aingirueki, penitenzia iten duelaik emen bekatari batek, dion bekala Jesu Kristok, (Luc. 15.), arrazio da zelebratzea guk lurrekoek Zerukoen, Jangoikoaren eskojitu fortunoso gaien ditxa ta gloria, deitzen dena bienabenturanza eternoa, ta bizitza sekulakoa, baita gizonaren azken fina, ta Kredoaren azken itza; bizitza sekulakoa zer nai du erran? Oraiko bizi gonen ondorean badela berze bizitza bat betirokoa, edo Jangoikoaren grazian ilzen direnak biziko direla secula seculorum Zeruko glorian, kontra berriz desgrazian ilzen direnak biziko direla infernuko penetan secula seculorum; baña bizitza lotsagarri zori gaixtoko gau Elizak eztu deitzen bizitza, baizik perdizioa ta eriotze perpetuoa, eskatzen duelaik litanian, â morte perpetuâ libera nos, Domine. Eriotze perpetuotik libra gaitza, Jauna. Ontaik librazeko ta ura logratzeko, bear delarik lenik Jangoikoaren grazia, ta gero geuren dilijenzia, emagun zerbait notizia bizi-ondorekoas. Jauna, nior ezta etorzen andik ango berri kontatzera, diozu, baña engañatzen zara, ezi asko etorri dire Zerutik ta Purgatoriotik, ta Infernutik ere bai adiarastera biziei ilen suerteak, ta guzien gañetik Jesu Kristok Jangoiko ta gizon denak, ta Zerutik jautsi zenak eman digu ango berri abasto salbatu naies gu. Goazen errepasatus; lenik saluta zagun Ama Birjina. Ave Maria.

        Zori onekoak logratu dutenak bizitza sekulakoa glorian, zori gaixtokoak erori direnak infernuan. Gurea dago ikusteko oraño; oraño gaude bi suerte goien erdian; zeintarako ote gara? Zazpi milla urte du ia ia, badirela jendeak munduan; beti joan dire iles iles ta joanes emendik, ta baratu dire batzuk an goiti Zeruan, berze batzuk beiti Infernuan betikos; gu ere bagoazi joanes. Non baratukote gara? O bizitza sekulakoa! pensa baledi ongi, ezgindeizke deskuida; ezgindeizke bizi bizi garen bekala oraiko oraiko solamente, baizik geroko geroko; ez ginduke ainberze ajola emengo joanetorries ta goraberes, baizik betiko gartas, ezi dion bekala Jesu Kristok, Quid prodest homini etc. Zer balio dio bati, naiz irabazi balez mundu guzia, galzen badu bere arima? Gauza guzietan beira fina, edo ondorekoa. Joan omen ze bat feria batean dendas denda ikusis gauzak; ellegatu ze batera, baizego ur garbi garbia, ta artan jarririk zar benerable bat. Oni galdetu zio, zer zuen salzeko? errespondatu zio: Nik saltzen dutena da xakintasuna; ikusagun, zio erostunak. Berzeak: Tori, zeure itentuzun guzietan beira fina edo ondorekoa. Eskriba zazu sentenzia gau etxeko atari ta pareteetan. Joan ze ura, ta bereala eskribitu zue erran bekala. Andik egun guti etorri zekio barbera afeitatzera. Onek bitartean leitzen du sentenzia gura, iteunzun guzietan beira ondorekoa. Asten da turdizen ta detenitzen. Erreparatzen du gizonak. Zer du? erraten dio: Ark orduan: Jauna, barka bezada, konfesatzen diot egia; berorren etsaiek diru emanik eldu nitza intenzioreki ilzeko berori orai berean; baña leitzeareki sentenzia gura, iduki nau Jangoikoak bere eskutik. (Parra p.1 pl. 12) Orra emen nola batai baliatu zekion bizia, ta berzeai ere bai agian, pensatzea azken fina, edo ondorekoa.

        balia dakiguke bizitza sekulakoa pensatzeas oraiko biziaren ondorekoa, ala nola ez pensatzeas agi daike galzea sekulakos. San Felipe Nerik aurkiturik mutiko bat jendaki ta injenio anditakoa, bere petxoain kontra arturik besarka erraten zio: O ene mutikottoa, orai estudiatu ta atrako zara xakintsu famatu. Eta gero? Gero errenta andiak, honrak, dignidadeak. Eta gero? Gero bearbada Obispo edo Kardenale. Eta gero? Gero agian Aita Sandu ere bai. Eta gero? Eta gero? Gero il emengo, ta an edo secula seculorum gozatu, edo secula seculorum penatu. Kontatzen du ene Santa Teresa gloriosak bere biziaren libruan, aurttoa zelarik erretiratzen zela bere anaiatto bateki leitzera Sanduen biziak; nola ikusten bainitue, dio, pasatuzusten martirioak Jangoikoaagatik, iduri zekida agitz merke erosten zutela joatea gozatzera Jangoikoa, eta deseatzen nue nik gogotik ilzea ala. Lotsatzengina leitzerakoan pena ta gloria direla betikos. Ontas egotengina tratatzen elkarreki denbora andian, ta erraten, ta errepetitzen, betikos, betikos, betikos, ta konzertatu zire bi anai arrebak joateko Moro-errietara, an ebakitzeareki buruak fedeagatik seguratzeko betikoa. Obeki pensatzen zue sekulako bizian sei urtetako aurra zelaik, ezi askok sei aldis seietan. Goazen bada gu ere pensatus bizi gura.

        Arren aldean emengo bizitza kontu ez deus bat dela, kontu amets bat edo figura bat pasatzen dena brebekiro, eztela bizitza egotes, baizik bidanabar, ta ostatus bekala goazelaik biajes eternidadera. Emengo on eta gaitzak pasagarri dire, angoa ezta pasatzen, zein aldetara erorzen den, an egon ta egon beti beti aldatu gabe sekulan Jangoikoa Jangoiko den bitarteo. Solamente duena emengoak da, baitezakegu ontan irabazi, betiko ongi izatea ez deskuidatzeareki, ala nola deskuidatzen bagara emen, baitezakegu galdu sekulakoa. Ezta deskuidatzeko, ezi bizi labur gontaik istante bat ere eztugu seguro, ta bizi guzia ezta baizik iltze bat kontinokoa. Kontino goaz iles iles, ta urbildus azken mugara, ta iltzea deitzen dena da akabatzea iles. Baña entenda ongi egi eta fedea, ezi ezta iltzen ta eztaike il sekulan gure arima edo espiritua. Planta, arbola ta animaleen arima aiek akabatzeareki akabatzen da, zeren aienganik duen bere izatea ta bizitza, baña gure arima razionala da espiritu bat Jangoikoak kriatua bere imajina ta semejanzara; onen bizitza ezta gorputzaganik, eztago gorputzaren menean, ta gorputza gabe bizi daike ta biziko da. Gorputzak baitu bere bizitza arimaganik, ta au atratzeareki ilzen da gorputza; baña gorputza ere ezta iltzen betikos, baizik Kredoan dion bekala aragiaren erresurrekzioa, erresuzitatuko da Jangoikoaren podores azken juizioko egunean itzultzeareki gorputz berera arima bera, akonpañazeko elkar glorian edo penan, nola akonpañatu ziren bizian ongi edo gaizki egitean. Baña arimaren erresurrekzioa ezta erraten, zeren arima ezpaita iltzen, baita inmortal. Jauna, artu dugu doktrinan bekatu mortala deitzen dela mortale, zeren iltzen duen iten duenaren arima. Nola da ori? Eztio iltze naturalas, ori baita inposible, baizik iltze sobrenatural desgraziatuas, zeren kentzen baitio Jangoikoaren grazia, baita bizitza obena, ta paratzen baitu Jangoikoaren desgrazian. Jauna, nola erraten da bada il da urlia, il da sandia, ezpada iltzen arima? Zeren berexten baita gorputzaganik arima, ta gelditzen baita ilik gorputza, ta ia persona mundu gontako oroat baita nola izan ezpalitz, aliketa azken juizioko egunean juntatu arteo elkarreki gorputz ta arima berriro, ez berriz iltzekotan. Jauna, ta bitarteo zer iten da arimas? Nora doaie? Non dabila? Ori nai dut explikatu orai. Jangoikoaren juiziora doaie istantean ematera bere biziaren kontu, ta aitzera sentenzia betirokoa. Andik doaie irur lekuetaik batera, edo Purgatoriora, edo Infernura, edo Zerura. Utzirik aur bataiatu gabe ilak, baitoaz linbora, non eztuten penarik, ezpada ez ikustea Jesus.

        Ortako da xakitea gure mundu lurreko gonen barnean direla laur leku, leze edo toki fabrikatuak Jangoikoaren eskus. Bat da deitzen zena Abranen senoa, edo linboa, nora len depositatzen ziren arima sanduak, nora jautsi baize Jesu Kristo ilaskeros, an zeuden arima Patriarka Profetaen atratzera, gero berrogeigarren egunean iganik bere Majestadea Zerura igan baizitue bere konpañian. Orduraño ertxirik zeude Zeruko atariak mundukoendako, naiz sanduenak izanik ere, egon bear zute seno gartan etxideten Jesu Kristo guzien erredenptore ta salbadorea. Leku gau dago orai ia utsik. Berze lekua da erran dugun linboa, non dauden bataiatu gabe il direnen arimak, ta berze bekaturik gabe, baizik bekatu orijinala edo jaiotzeskoa Adanenganik heredatua. Berze leku edo lezea da propioki deitzen dena infernua barren barrena, baitago munduaren bola gonen biotzean, edo barneko aldearen erdian. Araraño lur gañetik dela milla berregun ta borrogeitameka leguabide, dio Agredako benerableak, (p. 2. 16. n. 1459.) eta il direnak Jangoikoaren desgrazian doaz arara istantean botatuaskeros Jangoikoaren sentenzias ala nola zentellak edo ausnarriak. Ura da ala nola Jangoikoaren justiziaren kalabozo ikaragarria, non deskargazen duen bere ira guzis poderosoak kondenatuen gañean eternidade guzian erremediorik ta esperanzarik gabe. Leku ilun triste garren horrorea, ango su bizia, ango penas, ta demonioen tormentatzea, ango kondenatuen ezin soportatzea ta errabiatzea, ai kontinokoak, ixikirituak, lamentuak, desesperazioak, konfusionea nork explika? Nork entenda? Iltzea litzake an konsolu andia; baña eriotze guziak baño pena andiagokoak, ta ezin il! Kuarto ordu bates ezin sufri daizken penak padezitzen kontino beti beti, ta ala egon ta egon, ta egon bearko eternoki! O desesperazioa! Santa Teresari erakutsi zio Jangoikoak leku gura, ta ain lotsarriturik gelditu ze Sanda, ezi eztakiela dio nola explikatu, ta asko urteren buruan oroitzeas ere ikaratzen zekizkiola pulsoak. Zer izanen da progatzea? Quis poterit habitare de vobis cum igne devorante? Nork zuetaik dezake aguanta su gura, ta pena gaiek? Eta au ezta dudasko gauza, baizik egia fedeskoa ain zierto nola den Jangoikoa; eta eztu libratzen ez sinestatu naiak, eztu libratzen ignoranziak, eztare errateak eznue uste. Oh nola atrebizen garen ofendizera Jangoikoa! Goarda etc.

        Berze lekua da deitzen dena Purgatorioa; zeren an purgatzen diren arimak. Nonnai ta nolanai dezazke purgatu Jangoikoak, baña komunkiro an iten du. Arara doaz arimak ez ain gaixtoak nola infernura doazinak, ta ez ain onak nola Zerura doazinak, baña onak ta justoak grazian joan direnak, dutenak ordea zerbait bekatu beniale barkatu gabe, edo bekatu mortale barkatuen pena zerbait pagatu gabe. An pagatzen dute padezitus su bortitza, ta ezin ikustea Jangoikoaren aurpegia bitarteo. Demonioen medios kastigatzentuela Jangoikoak diote batzuek, berze batzuek ezetz; baña zierto dena da sentitzeuntela demonioek, ta nai dutela estorbatu aien libratzea, ta sufragatzea. Bitarteo arima sanda gaiek badute zenbait konsolu ta alibio beren pena andi gaietan; bat da seguranza eztezaketela gal Jangoikoaren grazia ta ellegatuko direla ikustera bere glorian; berze bat, bialzen baitiote Jesu Kristo ta Ama Birjinak noizean noiz, espezialki egun andietan zenbait refrijerio, berze bat munduko fielen sufrajioak baliatzen baizaizkiote, prinzipalki mezaren sakrifizioa, zeintan ofratzen baita Jesus salbazalea.

        Zerura en fin doaz arima sandak purgatu direnak guzis edo munduan penitenzieki, edo purgatorioan peneki, ezi den mantxarik txipienareki eztaike sar leku eder gartan, zeintan diren grandeza, miragarri ta ondasunak ezta mirik explika dezazkenik. Ura da paraiso, korte, palazio ta errekreo prestatu duena Jangoiko andiak errege guzien erregeak gozatzeko bere eskojitueki eternidadean. Arren aldean emengo erregeen fabrikarik ederrenak kontu txinurrien kubilak, edo txorien kafiak. Lekua da goren gorena Zeru guzien gañekoa deitzen dena Enpireo, ilargi, iruzki ta izar guzien gañetik. Ain zabal andia omen da ezi itsasoko area pikor guziak, balitz ere bakotxa ain andia nola mundu gau, kabilizke guziak barnean. Ain eder miragarria, ezi emengo urre, perla ta diamanteak kontu lur puskak angoen aldean. Orai an gozatzen dena nola explika? Aisago da logratzea, ezi explikatzea. Gloria esenziala dago ikustean, konprehenditzean ta gozatzean Jangoikoan, zeñeki duten nai duten guzia, ta naieztutenik batereez eternidade guzian. Ango konpañia deseablea da lenik Jangoikoa, gero Jesu Kristo, gizon dibino gura, gero Ama Birjina, gero Aingiruen irur jerarkia, ta bedrazi koroetan errepartituak, deitzen baitire Aingiruak, Arkanjelak, Prinzipadoak, Potestasdeak, Birtuteak, Dominazioneak, Tronoak, Kerubinak ta Serafinak. Espiritu soberano gaiek ezin kontaala, ta guziak diferente, bata baño berzea ederragoa. Gero mundutik iganak Patriarkak, Profetak, Apostoluak, Martirak, etc. Gizagendearen flore florea, guziak eder glorioso, guziak Errege ta Erregina koronatuak, nor bere insignieki, Martirak espezialki, Doktoreak ta Birjinak bere aureolaeki, guziak xakintsu ia, ondasunes ta gustos beterik nauten adiña. Gorputzak ere erresuzitatuaskeros egoin dire adornaturik laur doteeki, klaridadeareki ederrago ezi iruzkia, ajilidadeareki arinago ezi pensamentua, sutilezareki, baitezazkete pasa murallak aisago ezi argiak kristalea, ta inpasibilidadeareki ezin izan penarik. An ezta miseriaik, ez eritasunik, ez naigaberik, an ezta pasatzen denboraik, guzia da egun bat klaro ederra gauik gabe; ezta an iruzki bearrik, guziak dire iruzki, ta Jangoikoak guzia betezen du bere argitasunas. An ezta inbidiarik, ez pasionerik batere, ain maite elkar guziak, nola nork bere burua. Zer izanen da tratatzea ta besarkatzea andieneki amorosoki pobrettoak, ia ez pobre? Bada ango erregaloak, ta errekreazioak, ta musikak, ta kantak, ta gustoak, ta ikusgarriak, ta gozo gozoak nork explika? Ura baita bizi ona ta sekulakoa!

        Ia ene fielak arara naies galdegiten dute, ia anitz diren an admitituak, ta nolakoak? Beñik bein pobres, itsusis, eris, malderres, ta munduko desetxatu izanes eztu errehusatuko an Jangoikoak beirazen baitu solamente arimen kalidadea. Len lenak kontatzentu pobreak, diolaik: Bienabenturatuak pobreak gogotik, ezi ebena da Zeruetako erreinua. Ezta an munduko legea pasatzen. Eskojitutuenak eternidadetik Jangoikoak, direnak direla, aiek dire ango. Diren anitz, badio San Juan ebanjelariak ikusi zuela jendetze andi bat niork ezin kontaala, Vidi turba etc. Jesu Kristok berriz dio, anitz direla deituak, baña guti eskojituak. Mear dela ataria ta ertxia bidea daramana bizitzara, baña gutik astazen dute. Nola da au? Jesu Kristok dio direla guti, ta San Joanek direla anitz ezin kontaala. Jesusek ezin gezurrik erran, ta San Juanek ere bear dugu sinestatu egia diola. Nola konpon daike? Ala: Dire anitz berez, baña guti dire kondenatuen aldean. Eta au da diona Jesu Kristok, anitz doazila perdiziorako bide zabalas, bide salbazioskoas guti berze gaien konparazioan, naiz diren anitz errealidadeak ala nola, dio San Bizente Ferrerek arturik eskua bete area pikor, anitz dire berez, baña guti dire itsasbasterreko area pikorren aldean. Oroat dio San Agustinek, eulzi batean granoak anitz izanik ere, guti dire agotzen ta ilaunen aldean. Granoak dire eskojituak Zerurako, agotz ta ilauna infernuko.

        atra daike ere kontua idurikal arrazios ta experienzias. Zerura eztaike joan, ezpada Zerurako bideas. Bi bide erakustentigute Aita Sanduek: Inozenzia ta penitenzia. Baña biok batera eldu dire, ezi penitenzia da pena izatea gaizki eginas, au da bidea utseginas, ta emendatzea, au da itzulzea bide zuzenera. Inozenzia da mantenitzea bataioko grazia; ontaik doazi aur bataiaturik ilzen direnak; ebek segurki doaz gloriara Jesu Kristoren merejimentus, zeñen grazia ematen zaioten bataioko sakramentuan. Orgatik aurren ilaria zelebratzen du Elizak alegriareki. Bide beras doaz bere oñes bekala adinetakoak mantenitzen dutenak lenbiziko grazia gura goardatus mandamentuak, ezi orgatik erran zekiote bataiatzerakoan: nai bauzu sartu bizitza sekulakoan, goarda mandamentuak. Orai bada zenbat eta zenbat ia da eztirenak bataiatuak munduan? Eta bataiatuetaik ere zenbat eta zenbat ia da eztirenak mantenitzen grazia gartan? Aski delarik bekatu mortale bat arren galzeko, ta ortako pensamentu gaixto bat konsentitzea aski delaik ta ain aisa delaik? Joan beiratus adines, estados ta jende jenero guzies. Zenbat da atzendura Jangoikoas? Zenbat ignoranzia? Zein fede guti, ta zein ila komunki? Nornaiek daki bekatu egiten, nornai da ortako gauza ta trebe, naiz deus gutitako den gañarakoan. Pensa bekaturako inklinazioa zein fuerte! Pensa irur etsaiak Demonioa, Mundua ta Aragia zein kontino inzitatzen gaizkira. Pensa zein triunfante dominatzen duten suberbiak, kodiziak, luxuriak, gulak, etc. Zein gutitto bide diren libre bizio guzietaik! Zenbat erreinatzen duen maliziak, espezialki gure denbora triste gontan! Ia beras ote dire anitz doazinak inozenziaren bideas? Klaro aski da ezetz.

        gelditzen da penitenzia emendatzeko uts egina ta itzulzeko bidera. Nork pensatuko zue? San Anbrosiok, izanik Sandu Doktore ain juizioskoa, utzi zue erranik, aisago aurkitu zuela goardatu zuena inozenzia, ezi ez in zuena penitenzia bear bekala 1.2.c.10. de Ah! zenbat penitente-iduri doaz egitera konfesioa ala nola zeremonia bat ajola gutireki! Zenbat alketzen dire agertzeas bekatari beren buruak? Zenbatek konfesaturik batzuk ustentuste berze batzuk, agian larriagokoak? Zenbatek diskulpatzentuste beren buruak akusatu bearrean? Bada biotzeko pena bizi fin gura bear dena prezisoki barkazekos bekatuak erresoluzio firmeareki ez iteko berriz sekulan, zenbatetan falta da? Pena gau ezta gorputzaren pena, arimarena da, ezta preziso sentitzea, ezta ere negar egitea, baña ezaunzera ematen da. Goazen konparazio labur bateki: ilzen zaizu humea, edo adiskidea; ez ainberze. Galzen zaizu idia, mandoa, dirua. Oh zer pena! Ezta gorputzaren pena, arimarena da, baño oh nola ezaunzen duen duenak! balia bez arrazioak; bear zinduke izan ainberze pena ofendituas Jangoikoa, nola galduas idia, dirua, etc. Alke da erratea. Baña zenbatek eztute ainberze ere? Eta zenbait bada nailuketenak izan barkatuak, ta ez nai utzi bekatuak. Ortako dabiltza ingura mingura, arat eta onat, billatus injenioak engañazeko beren buruak, bitarteo idukis an barnean afekto bekatura, orai ezpada, gero itzulzeko. Alako disposizioan naiz absolbiturik Aita Sanduak, anbat balio du nola garbitzea tintas. En fin, penitenzia sinaren progu obena da emendatzea; zena suber, itzulzea humil, zena luxurioso, kasto etc. Ala iten duenak konfia bez doaiela Zerura penitenziako bideas, ezperen ez fia. Ea bada guziek nai ginduke izan sanduen konpañian glorian, goazen ararako bideas, ta beti, egun espezialki, eska ta eska grazias ta limosnas, dei ta dei Jangoikoaren atarietan Jesu Kristoren amores, nobis quoque peccatoribus partem aliquam etc.