Serm. 44.
De indulgentiis.
ann.1779

Tibi dabo claves regni coelorum:
Quodcumque solveris super terram,
erit solutum et in coelis. Math. 16.

        1. Bekatuen barkazioari atzetik darraio penaren barkazioa, explikazerakoan bada artikulo gura, erran gindue ezi barkatu ondoan bati konfesioan bekatuaren kulpa, geien komun geldizen zaiola pena zerbait pagazeko emen edo purgatorioan; pagazen da emen orazios, limosnas, barues, ta gañarako mortifikazio, penitenzia, ta obra on indezagunes, baitare Jangoikoak bialzentuen trabajues ere sufrizentugulaik konformidade onean. Pagazen da purgatorioan su bizi garren toleranzias. Kostoso dirudi edozein gisas; ta berze alde ainberze izan daizke kulpengatik zor dezazkegun penak, ezi bizi guzian ez dezagun akabatu pagatus, naiz eginik medianoki penitenzia; zenbat gutiago, ain penitenzia guti edo baterez iten dugulaik? Zer erremedio? Zer arbitrio? Induljenziena: Bada sinestatu bear dugu dela elizan induljenzien konzedizeko potestade gau; ongi eldu da bekatuen barkazioa explikatu ondoan explikazea penaren barkamentua induljenzien medios, baita pagazemodu bat txoil aisa Jangoikoaren miserikordiagatik, faltatu gabe piskarik justiziari. Nork explika dezake estimazio duena ugalde batzuek dakarraten urreak? Ez solamente zeren baita obrena, baitare zeren baita gutiago kostazen dena, bada idiki gabe lurraren entrañak, nekatu ta konsumitu gabe meatzetan, solo egoteareki bat jarririk ugalbasterrean, edazeareki eskua bilzen da urrea, ematen diguna eldu den urak erregalos bekala. Ario gontara da induljenzien tesoroa igoalki baliosoa ta aisa. Ikusagun zer den, ta nondik datorren, ta nola lograzen den.

        2. Zer da induljenzia? Da barkaturikako bekatuei zor zaioten penaren barkamentua: Ia klaro duzu, lenik barkaturik egon bear duela bekatuak, lograzekos induljenziaren fruitua eta ala bekatu beniale bati korrespondizen zaion pena ere barkazekos induljenziaren medios, lenik egon bear du barkaturik bekatu garrek berze zerbait medios. Itz bates da induljenzia zuk bekatuengatik in bear zinduzan penitenzien edo pasatu bear zinduzan trabajuen trukada bekala. Induljenzia bata da plenaria, ta da ura zeñengatik barkazen baizaizu zor zinduen pena guzi guzia; eta ala egun urtes penitenzia edo iagos ere in bear bazindue pagazekos txoil arras zor zinduen guzia, oroat nola in bazindez penitenziagoi guzioi, lograzeunzu solo egines bisita, edo estazio, edo berze edozein dilijenzia, zeñengatik konzeditu baita induljenzia plenaria, diot, pagazeko kontuan. Esta trukada bentajosoa? Induljenzia parziala da berze gura, zeñengatik ez guzia, baizik parte barkazen baizaizu zor zinduen pena edo penitenziatik, konforme den inguljenzia barin bada berrogei eguntakoa, berrogei egunes in bear zinduen penitenzia lengo kanonen konforme; barin bada urte bat, zazpi edo amartakoa, urte bates, zazpis edo amarres in bear zinduen. Ortako jakin bear da ezi len manazen zirela bekatuen konforme berrogei egunes penitenzia, edo urte bates, edo zazpis, edo amarres edo iagos; zer penitenziak ordea? Bizpiru baru asteoro ogi ta ur soilles; zaku bates bestiturik erabilzea denbora gortan guzian; beti bijilia jatea; ardorik ez progazea, beti oñes joatea noranai; beñere ez ikustea teatro, festa, danza ta alako dibersiorik, ta en fin, berze asko mortifikazio gogorrak; orai bada berze ainberze egunes edo urtes egines bezanbat penitenzia goiek, satisfazizeunzu errezatus edo egines dilijenzia gura zeñengatik konzedizen baitute induljenzia ainberze egun edo urtetakoa. Da trukada ona? Alako sandu edo sandari errezatus Aitagure bat, edo abemaria bat, edo en fin egines dilijenziabazuk ain fazilak, iragaz dezakela batek ainberze satisfakzioaindako, nola lengo kristioa gaiek nekatus, alketus ta padezitus ainberze egun edo urte gaietan? Esta au aorraze andia? Esta milagro enpeña zezkiten karzeletan zeuden martirak ain gogotik, nai bazute eskribitu beren esku katees beterikakoeki obispo Jaunei, lograzeko zenbait induljenzia.

        3. Eta nondik, Jauna, datoz induljenzia goiek? Elizako tesorotik. Eta zer da, edo nola da tesorogoi? Sanduek, Ama Birjinak ta Jesukristok utzitiguten satisfakzioen monton gartaik. Ortako beirazea aski da ainberze ta ainberze penitenzia ta obra on nola in baizuste sanduek, ta agitzes ia beren bekatues zor zuten baño. Gero Ama Birjinak bekaturik in gabe padezitu zituen trabajuak, ta doloreen itsaso inmenso gura gurutzeain ondoan bildu zuena. Añadi bedi Kristoren pasio ta obra satisfaziosko ofrezitu zituenak guretako, aski zelaik bere odol tanta bat, pagazeko gure zor guziak. Ikusten da ia satisfakzioen kaudale abundantea, zeintaik formazen baita induljenzien tesoro gonen abismo infinito akabaestaikena: Ponens in tesauris abysos. Au da errenta utzidigutena kristioendako Kristo gure Aitak, Maria Santisima gure Amak ta sanduek, gure anaia andien direnek. Alii laboraverunt et vos in labores eorum introistis. Erran dezakegu guri gure Jaunak: Berzeek trabajatu ta zuek gozazeunzie aien trabajuen fruitua, itzalean jarririk zaustelaik; berzeek eraiki ta zuek bildu dilijenzia aisa bateki. Inbenzio gau sortu da gure Jaunak gutas duen konpasionetik, ez dezakelaik faltatu justiziara, injeniatu baitu nola paga dezagun berzeen kostus. Orgatik induljenzia esta proprioki barkazea txoil pena zor duguna, baizik ematea zereki pagatu, dio Doktore Aingiruak: Qui indulgentias suscipit, non absolvitur, simpliciter loquendo, a debito poena, sed datur illi, unde debitum solvat. (In suppl. q. 25. art.2 in cor.)

        4. Adin guti dutenen deliktoetan, dio legeak, mitigazen dela pena adinain kasos. Ala gureetan iten du Jangoikoak kobrazentuelaik gure zorrak ez gure kostus, baizik gure fiadore abrats sanduen kostus tratazen gaitu; obeki errateko, aur titikobazuk bekala, zeñen partes amari ematen baizaio medizina bat desabritua, amak gero esnean komunikazen baitiote erremedioa. Lengo kristioak, hume robustoak bekala, etzire ain delikatuki tratazen. Pagazenzuste guzien komun nork beren kulpak pena gogorreki, irauten zutelaik penitenzia jenero batean urteak eta urteak bekatu mortale batengatik, ta aun gutiagokoagatik. Baliazen da orai Eliza, Ama prudenta bekala bere liberalidadeas, idikis maizago ta barratus bizarroago induljenzien tesoroa, ez usteagatik bere hume ia delikatu in direnak joatera mundu gontaik, deus pagatu gabe emen, pagazera errigurosoki purgatorioko suas. Aita Sandu Erromakoak dauzki tesoro garren gilzak edo fakultadeak osoki, zerengatik lenbizikoari, baize San Pedro, eman zitio Kristok erran ziolaik: Tibi dabo claves regni coelorum. Zuri emaintizut zeruetako erreinuaren gilzak. Quodcumque solveris super terram erit solutum et in coelis. Zuk soltazen duzun guzia lurrean, soltaturik egoin da zeruetan ere. Eta etzitio eman gilza gaiek, akabazeko aien usoa ilzeareki San Pedro, baizik geldizeko katedra apostolikoan berain sukzesoreendako ta betikos. Da bada Erromako Aita Sandua administradore absolutoki tesoro garrena; ta obispo jaunak bere partean solamente; ta ala dispensa dezake nai duen adiña induljenzia Aita Sanduak, ta beren neurriraño obispo jaunek. Eta nork estu ikusten bizarria dutenak nork bere ariora egungo egunean? Lastima da ez dezagun logra ain aisa dezakeguna kristio perezoso oraikoek.

        5. Eta Jauna, zer in bear da lograzekos induljenzia? Lenbiziko dilijenzia grazian egotea, zerengatik bekatu mortalean dagonak ez dezake iragazi induljenzia bakotxik, benzait beretako, ta solamente opinione piadosoan purgatorioko arimei baliazen zaiote alakoen induljenzia. Bigarren dilijenzia da egitea ongi enkargazen den orazioa edo gauza induljenziain kasos, ezi diote doktore zenbaitek, estela iragazten induljenzia iten direlaik dilijenziak zerbait falta benialeki; ala nola erreza baledi desatentoki, in baledi baru enkargatua exzeditus jatean edo edatean etc. Irugarrena da, sinestaturik induljenziaren balioa, estimazea mereji bekala. Bota balezate erregeren balkonetik diru arrabutxa zenbait festain kasos, nolako ansiareki joan leiken jendea al bazezake zerbait logra, naiz bulkatu ta ostikatu aldakakoek? Eta orai zeruko tesoro gontaik barrazen delaik ain abastoki induljenzia, esta kasorik joateko sikiera pausu bat bidean, zerengatik esten ikusten begis aien probetxua! ellegatuko da anitzendako denbora noiz, daudelaik penazen purgatorioan, deseatuko baitute orai aisa ustentuten induljenziak. Orduan naikouzie doazan zuen humeak edo aideak minerba, estazio, edo alakoetara iragaztera zuendako zerbait induljenzia; eta akaso zuen oraiko deskuidoagatik permitituko du Jangoikoak, aiek ere deskuida daizen, edo ez deskuidaturik ere aiek, ez dezazien protxa zueri; ezi da opinione, difuntoei aplikazen zaizkion induljenziak niori gutiago protxazen diotela aiei baño, zeñek bere bizian in ezpaizute kaso aietas. Eta akaso egoin da obligaturik Jangoikoa admitizera zuendako, zuendako berzek aplikazentusten sufrajioak? Prokuratu merejizea bakotxak egines inala, ezi esta arrazio maltrabajas oziosoendako enplea daien tesoro depositaturik dagona trabajari bearsu direnendako. (Concin. de indulg.)

        6. Orai aizagun Jangoikoak inikako demonstrazio bat adiarasteko induljenzien balioa. Frai Bertoldo predikari insignea jausterakoan bein pulpitotik, ellegatu zizaio emasteki noble baña pobre bat eskazera limosna zerbait. Zer emain diot nik, andrea, erran zio Frai Bertoldok, ezpaut zer eman ez ematera amar eguntako induljenzia, Aita Sanduak konzeditu duena aizeuntenei nere predikua? Bada orrek aitu du, emaintiot eskribiturik zedula batean, ta bidoeie aurki al badezake nork eman diru pizazen duena zedula gorrek. Joan ze merkatari batengana ta erran zio ia nai zion eman limosnas induljenzia gorrek pizazen zuena. Bai, erran zio, aisa emain diogu; zer piza dezake papel puxka gorrek? paratu zue balanzain alderdi batean ta berla erori ze lurreraño alde gortaik. Paratu zue berze alderdian erreal bat, etze aski; paratu zitue bida, ogei, berrogei ta eguntaraño, ta etze igualatzen balanza aliketa paratuartaño kantidade andi bat txustoki bear zuena emasteki garrek. Eman zio arriturik ta ezaundurik zenbat pizatzeunten induljenziek Jangoikoaren alzinean (Parr. pl. de indulg. p.3.). Eta guk akaso ia estima gindezake lurreko ondasunen bat induljenzia gura baño. Au da ez ezaunzea gauzak, edo ez baliazea ezaumentuas animalettooak bekala, ezpaitute kasorik baizik begis ikusteuntenas. Baña zertako gara gizon? Zertako kristio? Ez estimazekos ikustenestuguna? Jubileo urte batean erakutsi zio Jangoikoak beata Maria de Kunitori, bisione batean plaza bat zabala, ta artan anitz mai beterik doblones, perlas ta preziosidadees, ta erran zio: Tesoroa publikoan dago patente, bakotxak ar bez artaik nai duen ta bear duen adiña; signifikazen ziolaik artan Jubileoaren egi eta fedea, ta balio andia.

        7. Baña guzien gain adiarasteko Aita Sanduaren potestadea konzedizeko induljenziak, esta lanze obeagorik nola Porziunkulako induljenzian gertatu zena. Aparezitu zizaizkio San Franzisko Asiskoari Jesu Kristo ta bere Ama Santisima, ta Jaun dibinoak erran zio eska zezala zerbait grazia. Orduan sanduak eskatu zio Maria Santisimaren atenzios nai bazue konzeditu induljenzia plenaria bat, konfesaturik bisitazen zutenendako eliza gura. Errespondatu zio Jaun dibinoak, plazer zuela artas, ta zoeiela bere bikario Erromako Aita Sanduagana, ta arri eska zezola berain izenean induljenzia gura. Joan ze sandua Honorio irugarrenagana, ta konzeditu zio induljenzia eskatua (Lipsin de indulg.), zeñen seguridadetako, aldi bates joanik egun ta ogei persona itsasos Esklaboniatik eliza gartara iragazteagatik induljenzia, ta in ondoan dilijenzia enkargatuak, ia itzulzera zoezilaik bere errira, ilze an beren konpañian etorrikako emasteki bat. Prosegitu zute biajea, ta bidean aparezitu zizaiote arren arima erresplandores beterik ta erran ziote eldu zela Maria Santisimaren mezus aien konsolutako erratera, ezi iragazi zuen induljenziain kasos il zen instantean igan zela zerura, detenitu gabe purgatorioan. Au erran ta desaparezitu ze. (Parr. ibid) O! Eskaizela izan deskuidatuak iragazteko induljenziak, estaien gerta urrikitzea denboraik estelaik. Obeda ala, aisa pagatu bekatuen zorrak ezi ez purgatorioko su terrible gartan. Balego eri bat esperazen barbera ebakizeko besoa edo zangoa, beldurres beterik biotza, prebeniturik braseroa, burriñak goriturik ia, ta karra prestaturik; lanze gortan sar baledi arren kuartoan bat, ta erranbalezo: Ea ez izan beldurrik, ebaki gabe, doloreik ta tormentuik gabe sendatuko zara; zein kontent ofrezi leiken arren erremediora? Bai, ta gero erranbalezo ezi arrosa ur guti bates, edo listu iñar bates kuratuko zela, ta errealki ala kura baledi, zer kontentua? Admiti ote lezake? Bai, zierto. Bada ario gontara da induljenzien erremedioa purgatorioain aldean etc. (Segneri Christ. instr. de indulg. fere omnia et Parra ib.).