Serm. 108.
De requisitis ad matrimonium.
ann. 1782

Cui vult, nubat, tantúm in Domino. 1 Cor. 7. v.39.

        1. Explikaturik ia nolapait matrimonioaren esenzia, finak, ondasunak ta obligazioak, goazen orai ikusis modua, nola bear den joan matrimoniora. Atenzio, otoi, aitetamak ta kargudunak, baitare ta ia zuek libre zaustenek, ezkontzeko edo ez. Erran ondoan San Pablok birjinidadearen abantalla ta matrimonioaren ertxidura ilartaño konsortea, libre dagonas ia dio: Cui vult, nubat, tantum in domino, ezkon daike nai duenareki; solamente, ordea, jangoikoa baitan. Itz gonek signifikazen du ezkon daiela ongi, honratuki ta sanduki Jangoikoaren borondatearen konforme ezkontzekotan. Ortako noaie berextera zenbait zirkunstanzia goardatu bear direnak; konsiderazioa, bokazioa, orazioa, fin edo intenzio ona, elekzioa, medio onak.

        2. Lenik konsiderazioa obrazeko prudenteki eta azertazeko prinzipiotik errefran garren konforme, «ezkondubaño len begira zer iten den»; begira ezi estadoaren azertazean dagola salbazio sekulakoa; begira matrimonioaren obligazioak ta difikultadeak; begira dela biziguziko presidioa; begira noreki, nolako jenio, birtute, bizio ta zirkunstanziak tuen, estaien aurki betiko petardo bateki, sierpe bateki, ustes zen aingira; ta pasa ez dezan martirioa matrimonioan, zerengatik instante bates, iten den utsa konsiderazio faltas pagazen da bizi guzian ta erremediorik gabe. Erosteko animale bat informazen da kondizioes ta gañarakoes; ta juntazeko bereki konsorte bat betiko, esta bear ongi konsideratu? Faltazeunte ontan ezkonzen direnek pasiones itsu itsua, zerengatik ala nola ardoan sartuai bista turbaturik gauza bat andiago den baño, argi bat bida iduri baizaio, ala amorios zoraturik dagonai iduri zaio iruzkiain parekoa itsusi dena, dituela estituen prendak ta estuela dituen faltak. Disputazen da obe den ezkontzea amorios, baña esperienziak desengaña dezake gobernazen direnak amorio itsuas eskarmentuen eskolan, zerengatik ardo obeak ozpin fuerteagoa iten du hozpintzen bada (sic), ta ala askotan agizen da amorioa itzulzea odiotan erman ondoan bere etxera, eginik ia bere gauza, erreparazen direlaik len erreparazen etziren faltak, zerengatik fite ozten da pasionearen ferbore lenbiziko gura; batzuei ezkondubañolen ere egun kuadrazen zaiote bat, biar berze bat. Ta zer izan daike ezkonzen baliz lenbiziko amorioarren su gartan beiratu gabe deustara? Esta gaisto izatea amorio ta inklinazio konsortetako artu naiduenagana, baña biz amorio bat kristioa, juiziosoa, arren birtute, prenda ta zirkunstanzia onengatik. Bi ezkondu abratsek zute seme bat soilla, zein nai zute enpleatu berze abras bazuen alabareki dirus diru, dena dela. Baña seme juiziosoak, diskurriturik ongi, etzue konsentitu ta joan ze etxetik. Ellegatu ze peregrino egerdis, zar pobre baten etxera, ta eman ondoan zuen pobreza, alaba bat zuena zerbitzatu ondoan maia modestiareki, jarri ze an zoko batean errokan; ta bitarteo adbertitu zue gizon orrek ezi aldixka, ixil ixila, bere lanain bidanabar, botazen zuela zenbait suspiro neskatxa garrek, ziola: Bedeikatua biz ene Jangoiko ona; esta ori bekalakorik; ah baniz ni orrena; maite dut biotz guzias, o Jesus dulzea. Orduan pasajeroak erran zio: Bada, emakumea, zer duzu emen baizik pobreza ta trabaju, baizaude ala bedeikatzen Jangoikoa? Orduan, neskatxak ponderatu zio ainberze arrazios Jangoikoaren ontasuna ta gure obligazioa agradezizeko, ezi arriturik arren kapazidadeas ta birtuteas, eskatu zio bere Aitari esposatako ta deklaratu zio nor zen. Zarrak erran zio: Etzaizke ezkondu ni bekalako pobre baten alabareki, izanik zu ain poderoso. Porfiatu zio berzeak etzela berze nioreki ezkonduko, baizik arreki, ematen bazio. Bai, baña nola? erran zio zarrak. Estut nik berze anparorik baizik alaba gau; apartazea lizake edekitzea bizia. Bada, nik iten diot juramentu, erran zio mutilak, estutela atrako emendik, baizik biziko garela junto emen Jangoikoa zerbitzazen. Ta ortako, aldaturik tresenas, bestitu ze zarres enpleazeko arren ofizioan. Alaere etzio emanai zar juiziosoak, aliketa progatu arteo anitz egunes; alkabo eman zio ta ezkondu ziren biramonean artu zue eskutik ta erman zue leku sekreto batera, ta an erakutsi zio anitz urre, joia ta ondasun; ta erran zio: Tori, au guziau zurea da, zerengatik baita nere alabarena, ezi etzeiengatik nior ezkondu diruagatik, iduki dut emen altxaturik, etzekiela niork ta ez berak ere. Gisaontan mutilura aurkitu ze andre juiziosa, sanda, abratsa ta naibekalakoareki kontent bizi guziko. Konsidera ongi len, izateko ongi beti (Parra hic plat.).

        3. Bigarren zirkunstanzia da bokazioa, au da, Jangoikoaren deia edo tiratzea estado gortas; ta ortako enkomendatu bear da Jangoikoari eman dezoten azertu, ta beiraturik berebaitan zertara duten inklinazioa, nola daizken obeki salba, konsultaturik Aita espiritualeeki; iduri bazaiote ori dela obe, segi ordik, ta dute obligazio grabea laguntzeko guratsoek ta berze interesatuek, enplea dadien honratuki sopena galzeko beren ta bereen arimak. Trade filiam, et grande opus feceris, dio Jangoikoak (Eccli 7). Enpleatzeas ongi zeure humea inen duzu obra bat andia. Jangoikoagana, bada, beaute izan atenzio lenbizikoa, eman dezoten ezaumentu bere borondatearen, ta azertu. Ortako egin berek ta bere kargudunek zenbait orazio, zenbait errosario, zenbait meza, al badaike, benzait, zenbait limosnatto arimei. Neke izain da us dezan alakoa galzera Jangoikoak, antes bien, probidenziatuko du berak guk nola estakigula. Palermo Siziliakoan erregeren tesoreroa akusaturik ebatsi zuela artxibo erreala kalumnias, izan ze kondenatua urkazera. Tranze gontan enkomendatu ze Ama Birjinaren imajina Katanan benerazen zenaren anparora, ta boto egin zue ezi librazen bazue, ezkonduko zela pobretto bateki. Libraturik, bada, joan ze txuxenean Katanara, ta aurkiturik portalean donzella pobre bat galdein zio non zen Ama Birjinaren tenplu famatu gura. Ta erakutsi zio pobrettoak guzia piedade andiareki; ta admiraturik onen birtuteas gizonoi ezkon duze oneki, zeiñi lendanik ofrezitu baizio Ama Birjinak akomodu andia. Begira orai Jangoikoaren probidenzia. Zein urruti zegon pobre gura oroizeas ezkondu bear zuela erregeren tesoreroareki! Nola Jangoikoak permititu zuen onen peligro gura! Nola inarazi zion bella gura! Nola aurkiarazi zuen portalean batak berzea niork bietaik etzekielaik! Guzia gobernazen du Jangoikoaren eskuak guk estakigun bide sekretoas (Cl. c.59. p.3).

        4. Exenplus beterik dago eskritura sagratua. Lenik Adani Jangoikoak soillik formatu zio bere eskus Eba nioren mediorik gabe. Bada, Abrahani nork probidenziatu zio bere Sara, Isaaki bere Rebeka, Jakobi bere Rakel, baizik Jangoikoak? Desengaña ezi Jangoikoaren eskutik estatorren konsortea estaikela izan ona; domus et divitiae dantur â parentibus, â Domino autém proprie uxor prudens, etxe ta ondasunak eman dezazkete guratsoek, baña Jangoikoak proprioki ematen du konsorte ona, dio Espiritu Sanduak (Prov. 19). Admirablea da ontako Tobiasen exenplua. Bizi ze Tobias kautiberioan konstante Jangoikoari al zuken guzian zerbitzazen; deizen du bere semea, baize ere Tobias, ta erraten dio: Aizazu, nere Seme, ni il zen naizelaik, orzi zazu ene gorputza; honra zazu beti zeure ama ta oroi zaite zenbat pasatu duen zuregatik; ta ilzen delaik, orzi zazu nere obian. Biziain egun guzietan idukazu Jangoikoa beti gogoan, eta goarda, etzaiten erori sekula bekatuan Jangoikoaren legearen kontra. Zure haziendatik inzazu limosna, ta ez aparta niorengandik zeure begitartea; anitz barin bauzu, inzazu abasto limosna; guti barin bauzu guti oi ere borondate ones, nola aldezakezun; ezi ala iragazikouzu premio on bat bear orduko, zeren limosnak librazen du bekatuetaik ta eriotzetik ta estu utziko doaien arima ilunbeera. Seguridade andia emain dio limosnak emanzaleai Jangoiko andiaren aurrean. Aparta desonestidadetik eta kontenta Jangoikoak emain dizun bizikideareki. Suberbiaik ez admiti gogoan ta ez mintzazean, ezi suberbiatik du prinzipio kalte guziak. Zerbait lan iten dizunai paga zozu berla bere alokairua. Eta ezozula niori egin nai estuzuna in dezazun zuri niork. Ermazu zeure ogia obia justoarenaren gaiñera. Beti konseja zaite jakintsuareki. Beti bedeika Jangoikoa, ta eska goberna dezkien zure pausuak. Eta orai joan beauzu kobrazera arzeko bat gabelo batenganik. Ez lotsa, nere seme, pobre bizi gara, baña ondasun anitz izain dugu, barin bagara Jangoikoaren beldur ta apartazen bagara bekatuetaik ta iten badugu ongi. Alako konsejuen konforme ze semea ere, igoal nonbrean ta kostunbretan, biak Tobias ta biak justo.

        5. Adbertitu bear da emen ezi bitarte gortan aflijiturik Sara an urruti Ragesen, zeren nirabe batek deitu zuen bere senarren ilzalea; ta okasioa izan ze, zeren zazpireki ezkondurik zazpiak il zitue demonioak beren kulpas, zein bere aldian. Triste, bada, emastekia baruturik iru egunes, jan ta edan gabe urtikizen da Jangoikoaren aurrean nigarres ta erraten dio: Jauna, biz bedeikatua orren izena, ezi naiz asarraturik oroituko da bere miserikordias. Orrengana dago ene bioza ta nere atenzio guzia, libra benaza otoi kalumnia gontaik. Orrek daki estutela nik deseatu gizonik sekula, ta garbi daukatela nere arima; ez nai zela izan txostagale ta alkegabe. Solamente obeditu dut errezibitzean senar ez pasiones, baizik orren zerbitzuko. Eta edo ni izandu naiz indigna aiendako edo aiek agian etzire digno neretako, zeren agian berze norbaitendako bainauka orren majestadeak. Estakigu orren probidenziaren sekretoak. Zierto dena da, ezi zerbitzazen badugu naiba gaitu progatu trabajus koronatuko gaituela, aflikzioetan libratuko gaituela, ta estuelaik plazer gure kaltees, tenpestadeain ondorean igorko du serenidadea, nigarren ondorean konsolu ta alegria. Au ze orazio in zuena Sarak bere erretiroan; ikusazie orai zerutik ideatzen gauza lurrekoak Jangoiko andia. Atra zeneko Tobias semea bilazera lagun bat biajeko, San Rafael aingirua Jangoikoaren mezus plantazen zaio alzinean gaste gallardo prestu baten aintzuran. Saloa eginik ta sarturik aitagana ofrezizen da akonpañazera, ermatera ta ekarzera sano arren semea. Despeitu zitue Tobiasek itzebeki: Ibili ongi, biz Jangoikoa zueki bidean, ta bere aingiruak akonpaña zaizatela. En fin, guzia ezin erran, joanik bideas ta ugalde batean arturik arrai baten beazuna kuratzeko bere aitaren begiak, baize itsu, guzia aingiruain ordes, non geldituko gara? erraten dio mutilak. Errespondazen dio lagun disimulatuak ta aingiru berdaderoak: Emen da Rakel deizen den bat, zuen aidea, baitu alaba bakar bat deizen dena Sara; arren etxean alojitu bear dugu; eta zuretako da aien hazienda guzia, ta zuk beauzu artu esposa bera, eska zozu bere aitai ta emain dizu. Ai Jauna, erraten dio mutilak, aitu dut zazpieki ezkondu dela kerro kerro, ta zazpiak il direla, ta diote demonioak edeki diotela bizia. Beldur naiz gerta dakidan niri berze ainberze, eta nola bainaiz seme bakarra, ilzenbaniz, ilen dire nere aita ta ama ere sentimentus. Erraten dio aingiruak: Aizazu, nik erakutsiko dizut noren kontra dezaken demonioak garaitu. Hi namque qui conjugium ita suscipiunt ut Deum â se et â suâ mente excludant, et sua libidini ita vacent sicut equus et mulas, quibus non est intellectus, habet potestatem daemonium super eos. Ellegazen direnak arzera matrimonioaren estadoa, atzendurik Jangoikoas, solamente asetzeagatik bere apetitua zaldiek ta animale entendamentugabeek bekala, aien kontra du potestade demonioak. Baña zuk inzazu lenik orazio Jangoikoai irur egunes, ta gero errezibi zazu esposa Jangoikoaren beldurtasunareki humeen amorios ia ezi ez pasiones.

        6. En fin, ellegaturik etxe gartara ta ezaundurik noren seme zen, disponitu ziote otronzea; baña mutilak erran ziote: Estut artuko bokadorik ta urruparik, aliketa agindezadaten arteo eskatu naidiotetena, baita beren alaba Sara nere esposatako. Beldurrak guratsoek gerta zekion lengoei bekala, ta arren ongi naies, etziote errespondazen. Orduan lagunak (baitze San Rafael) erran ziote: Etzaziela duda ematean oni zeuren alaba, ezi onendako da, zeren baita Jangoikoaren beldurduna, ta orgatik ezin logratu dute berzeek. Bereala egintze ezkontza, ta mutilak aingiruain konsejuain konforme erran zio Sarai: In bear dugu orazio Jangoikoai, ezi sanduen humeak gara ta ezkaizke junta ala nola Jangoikoa ezauntzen estuten jendeak. En fin, gisaontan logratuzue mutilak esposa bat sanda, onek esposo bat sandua, gozo andia guratsoek, ta berek ditxa guzia. Orra zer den Jangoikoaren borondateain konforme portazea, orazio, limosna ta obra on egitea lograzeko azertua Jangoikoaganik. Itzulirik gero bere etxera itzuli zio bere aitari bista aingiruak emanikako erremedioas; manifestatu zizaiote San Rafael nor zen ta nola biali zuen Jangoikoak beren orazio ta limosnaen atenzios. Gero bizitu zire anitz denboras prosperidade guzies beterik; guziau dakar Eskritura Sagratuak Tobiasen libruan. Esta milagro segitzea bandaka fortunak, delarik Jangoikoa ajustatu duena matrimonioa. Oroitu, bada, doktrina gontas zeuren onerako, lenbizikorik bear dela konsiderazio juiziosoa, bigarrenik Jangoikoaren bokazioa, ta, por konsigiente, otoiz egitea berai matrimoniora baño len, eta beti aiek eta guziok bizitu Jangoikoaren agradora; eta orai inzkigun fede etc.