EHAZEk eta Susa argitaletxeak elkarlanean sustaturiko ganbila.eus berrituta dator eta euskal antzerkigintzaren datu-base zabalena da. 167 obra jasoak zeuzkan orain arte —testua online—, ikuskizunetako hainbat bideo, eta 1.000tik gora artikuluko hemeroteka oso aberats bat. Hiru atal emendatu zaizkio guneari, eta ez nolanahikoak: egileak, konpainiak eta estreinaldiak. 338 egile, 69 konpainia eta 1.155 estreinaldiren fitxak aurki daitezke une honetan. Gordailua osatzen duten atalez gain, astero sortzen den informazio eta edukiekin berritzen direnak ere badirenez, gaur egungo euskarazko antzerkigintzaren erreferentziazko gunea izango da ganbila.eus gunea.
Kritikak ez zuen Sarah Kane egilearen lana aintzat hartu, Zartatua-ren 1995eko estreinalditik hamar urtera Harold Pinter eta Edward Bond-ek miresmena aitortu zioten arte. Momentu horretatik aurrera, Thatcher Belaunaldiko sortzaileen artean egile garrantzitsuena iritzirik, Europan zehar maiz oholtzaratzen zen —eta den— lana dugu Kanerena. 1996. urtean Fedraren maitasuna(Phaedra’s Love) zuzendu eta handik hiru urtera Garbituak (Cleansed) eta Grina (Crave) estreinatu zituen. Azken testua, 4.48 Psikosia, duela 25 urte, 1999ko otsailaren 20an bere buruaz beste egin ondoren antzeztu zuten. Ganbila bilduman kaleratu zituen Susa argitaletxeak Zartatua eta 4.48 Psikosia obrak, Arantzazu Fernandezek euskaratuak.
Susa argitaletxearen lehenbizko urteetan editorialaren inguruko idazleetako bat izan zen Gorka Setien poeta. Eta zergatik e?… Sigrid poema-liburuan, argitaletxearen bigarrena, 1983koa, parte hartu zuen Maripi Solbes eta Eneko Olasagastirekin batera. Bi urte geroago Ez sinkronia poemarioa kaleratu zuen. 20 urteko isilunearen ondotik, 2006an eta 2008an beste bi liburu eman zituen argitara, Aparkalekuko felizidadia(Paperzaleak Elkartea) eta Ertzetako inkomunikazioak (Egile editore), eta beste isilaldi luze baten ostean Naufragoen altzoa poemarioa (Egile editore, 2019) eta Tabulanga (Egile editore, 2019) publikatu zituen. Otsailaren 4an isildu da behin betiko bere ahotsa, bere poemak dauzkagu hura entzuteko: “eta orduan… / denbora eza / gizona mutu”.
Gerraosteko poesia galegoaren izen ezinbestekoa da Uxio Novoneyrarena, “hil aurretik ere klasikoa”, kritikari batek ondo definitu zuenez. Urtarrilaren 19an jaio zen 1930ean, Espainian errepublika aldarrikatu aurretxoan, eta gerraoste betea ezagutu, beraz. Courelgo mendi goietan bizi izan zen 50eko hamarkadan, eta han ondua da lirika moderno galegoaren gailurra den Bazterrak (Os Eidos). Koldo Izagirrek euskaratua (Novoneyra beraren laguntzaz), Pamielak eman zuen argitara, bi liburukitan, 1988an. Osorik irakur daiteke hemen.
Urtarrilaren 18 batez jaio zen Jose Maria Arguedas idazle perutarra. 1965ean kitxuaz idatzi zuen Pongoq mosqoynin, Jose Manuel Bujandak euskarari Pongoren ametsa izenburuarekin ekarria, gaur hona dakarkizueguna. Pamielak 1991n argitaratu zuen, Txema Larrearen hitzaurre batek lagunduta, narrazioa eta sei poema.
Ander Lipusen Antzerkiaren labirintoan Ieta IIliburuek diptiko bat osatzen dute. Lehenengo liburuak Bitakora koadernoa azpi-izenburua du eta Lipusek bere ibilbide osoari errepasoa eman dio bertan. Narrazio autobiografiko bat erabili du horretarako. Estilo arin eta gertukoan idatzia, Lipusen oroitzapenen bidetik euskal antzerkiaren historia zatiak irakurri ahal izango ditugu bertan. Bigarren liburuak Artedrama baten bila azpi-izenburua du eta liburu bikoitz bat da. Hain zuzen, Lipusek bere ibilbidean gakoak izan diren idazkiak bildu ditu liburuan: batetik, Antzerkiola Imaginarioaren garaietatik honaino idatzitako artikuluen antologia. Bestetik, bere antzerkia ulertzeko moduaren azalpena. Horretarako, kontzeptuen, ideien eta erreferentzien glosario pertsonal bat egin du antzerkigileak. Osorik irakur daitezke sarean.
Durangoko Azokan, Barrenkaleko ertzean topatuko dituzue aurten ere Susa literatura argitaletxeko liburuak. Abenduaren 6an (asteazkena) hasi eta abenduaren 10era (igandea) bitarte, aurtengo nobedadeak, azken urteetako liburuak, idazleak eta lagunak bertan izango gara, irakurleekin tarte bat hartu, eta literaturaz gozatzen saiatzeko.
Denbora da Saioa eta Mara ez dabiltzala elkarren gertuan. Lehena irakasle dabil, haur bat izan du aspaldiko bikotekidearekin, eta utzita du musika, nahiz eta ezer gutxi bezala mugitzen den zerbait bere barruan aspaldiko diskoak entzutera giltzapetzen denean; bigarrena, kontrara, bete-betean dabil musikaren industrian, foku ugariren pean, eta apenas agertzen den hazten ikusi zuten kaleen artera. Han lotu ziren biak musikara, abesbatzako klaseetatik gaztetxeko oholtzara, eta biengan lorratza utzi zuen norbait hil da orain. Laguntasun harreman baten une fundatzaileak, poz partekatuak eta ezkutuko mindurak dira kontakizun honen hezurdura. Euskal Herriko historia hurbilean girotuta, zeharkaldi berean ageri dira Kilometroak jairako kantu-grabaketa, herritik hirirako distantzia, Bataplan, Friburgoko okupazio giroa, gurasoen etxeetako sukaldeak eta bizitzaren xake taula zuri-beltza. Etengabe eraldaketan diren urak Lide Hernando Muñozen lehen nobelan. Sarean duzue osorik irakurgai.
Zerk bereizten du ulu bat otoitz batetik? Eta otoitz bat poema batetik? Izan al daiteke zerrenda bat poema? Izatez, ba ote da poema ez den zerrendarik? Lapurtutako testuei forma aldatzea aski da testu baten jabetza geureganatzeko? Ekar ote liteke poema liburu batera Oteizaren Klarion laborategiaproiektua? Galdera horiei jarraiki osatu dira Ulu egiteko bolondres bila poemarioko atal ezberdinak, diziplinari berari buruz hausnartuz eta poemaren muga formalak ikertuz, librearen librez, neurri eta errima guztietatik aske, noiz jostari eta noiz mamitsu, beti arakatzaile. Osorik irakur dezakezue sarean.
Iruñea, 2016. Gobernu autonomiko berriak goi mailako kultur jardunaldi bat antolatu du, eta Sanchez Godin intelektuala ezusteko bat ematekoa da bertan: Manuel Vazquez Montalbanen nobela argitaragabe bat agertu da, Carvalho Euskadin izenekoa. Ezustekoa, ordea, nobelaren bat-bateko desagertzeak emango du, eta Jon Alonsoren protagonista ezagunaren, Enekoitz Ramirez Lanbasen, esku geldituko da kasua.
Bartzelona, 2003. Carvalho detektibea Ramblei begira dago, Guadalupe Agirre euskal enpresari handienetako baten enkargua jasoko duenean: 1982an desagertu zen Kokotxa militantearen neska-laguna aurkitzea. Ordainsari altua eskainiko dionez, aurrera egitea erabakiko du Carvalhok, giro arraro baten erditik: esan gabekoak, paper misteriotsuak, jarraipenak…
Javier Arzuaga Oñatin jaio eta Arantzazun frantziskotarrekin ikasi ostean 1952tik Kuban ibili zen. Batistaren garaian irakasle eta fraile; eta iraultzaren ostean La Cabaña presondegiko kapilau izan zen. Hainbat fusilamenduren -55 zehazten ditu berak- lekuko izan zen, eta apaizgoa utzi eta urteetara idatzi zuen Jon Aranok berriki euskaratu duen Gauerdi minean. Osorik dago irakurtzeko moduan booktegi.eus gunean.
Bukatu da. Gizakiak dimititu egin du eta AGK Agintaritza Global Konputarizatuaren eskuetan gelditu da mundua. Donostiako kaleetan androide polizien azpitik dabil orain gizakia, Arbas haranean bizikleta gainean hegan, Ilargitik jaiotetxearen eraisketa behatzen. Euskal Herri independentea, iritzilari neurolana, zituenik ez zekien umeen aita, Bowieren itzala, Marteko margolari helduaren desira, adimen artifizialaren meneko editorea eta beste gurutzatzen dira, hala, hamabost kontakizun hauetan. Egungo politiken biharko agertoki posibleak dira Juan Luis Zabalak zientzia fikziora egin duen hurbilpenean irudikatu dituenak. Irakurlearen esku dago erabakitzea Dimisioa distopia goxoa den, edo utopia triste eta etsia. Osorik irakur dezakezue sarean.
Nonbait badabil poeta, oroimenaren basoan dabil Zakur zaunkak bigarren poema liburuan. Betiereko forma hartu duten hitzen bideetan doa aurrera, izuaren zimurrak, gauaren atzaparrak, argi orbanak, lurrazpiko gelak eta harrizko etzalekuak zeharkatuz igaroaldian. Gerra garaiko kontuak eta ondoko urteetako behe-laino beltza datoz Iñaki Irazuren orriotan, inoiz utzi gabeko lekuetara eta inoiz agurtu gabeko jende batengana itzulera bat. Osorik irakur dezakezue liburua sarean.
Euskararen aldeko lan ekinean jardundakoa, 2023ko urriaren 2an hil da Xabier Mendiguren Bereziartu. Euskalgintzan egindako lana goraipatzekoa da, bidegile izan zen, Kontseiluaren buruzagitzatik eta beste zenbait tokitatik konpromisoz aritua. Eta halatsu literaturan ere, batik bat itzulpengintza alorrean. Bidegile hor ere, teorizatzaile gisa eta sektorearen indartze eta erakundetzean bultzatzaile. Eta itzultzaile: Txekhov, Von Kleist, Goethe, Tolstoi, Zweig, Grass, Gogol, Dürrenmatt, Hesse, Mann… Zerrenda itzela da, egile handiak ekarri zituen euskarara, Literatura Unibertsala bilduman haietako asko. Horietako zenbait irakurgai daude, online, Mendigurenen heriotzaren kari gogoratu eta errepasatzea merezi dutenak: Ipuinak; Ivan Ilitxen heriotza; Herioa Venezian; Peter Camezind; Michael Kolhaas; Hautapen ahaidetasunak; Katua eta sagua; Matxura. Eta Antzerti aldizkariaren bigarren aroan (1982-85) egindako hainbat itzulpen, horiek ere irakurgai daudenak. Baina idazle ere izan zen. Narrazio batzuk, eta saiakera alorrean batez ere. Haren aspaldiko bi pieza dakartzagu osorik, 1972an Etor argitaletxearekin plazaratutako Europako Ezker Berria lana, eta 1981eko Iparragirre, biografia nobelatu bat, Elkar argitalketxearekin kaleratua.
Irailaren 29 batez hil zen, duela 50 urte, Wystan Hugh Auden, XX. mendeko ingeles poeta handienetarik bat, 1928an hasi eta 1971 bitartean mende osoko poeta bat izan zena. 1920etako Ingalaterrako idazle giro ezkertiarrean hasi eta hazia, berrogeitaka urtetan garatu zen bere literatur lanetan bilakaera hala bere pentsamenduan —marxismotik fede protestantera egindako bidea— nola bere poesiagintzan: mende hasierako modernismoa, forma tradizionalagoak, forma barrokoen eta pop estilokoen alternantzia, gizartearen porrotaren isla, azterketa psikologikoak… Momentua poema euskaratu zuen 1985ean Joseba Sarrionandiak, baina zabal Juanjo Olasagarrek ekarri dio Auden euskarari, 1987an Susaargitaletxearekin plazaratutako Antologiarekin. Irakurleen gozagarri.
Kritikak ez zuen 
