abenduak
Abu 29 25
Hegazkin-istripu batek isilarazi zuen, duela 65 urteko abuztuaren 29an, negritudearen ahots indartsuenetako bat, Bordelen jaiotako David Diop senegaldarrarena. 33 urte baino ez zituen, baina Mendebaldearen kolonizazio kultural nahiz ekonomikoaren aurkako poeta ezinbestekoa zen. Maiatz aldizkarian Itxaro Bordak bi poema euskaratu zituen, eta urteurrenaren harira bertze bi ekarri dizkiogu euskarari; hemen laurak.
Abu 28 25
Inis Mór irlan jaio zen abuztuaren 28 batez, 1896an, Liam O’Flaherty idazlea. Ia obra guztia ingelesez izanagatik, irlanderaz idatzi zuen ipuin bilduma bat, Desioa (1954), askoren iritziz hizkuntza horretan plazaraturikoen artean bikainena. Haurtzaroko paisaiaren indarrera itzultzen da O’Flaherty narrazio horietan, natura sotil bezain harro ageri da, landareen zikloek eta animalien bizitzek markatzen dute gizakiena. Bilduma honetako Jende behartsua ipuina euskaratu zuen Iñigo Aranbarrik.
Abu 12 25
Mundu anglo-saxoitik kanpo hain ezaguna ez bada ere, oihartzun handiko poeta izan da XX. mendean Donald Justice. Hainbat sari eta errekonozimendu jasoa, kritikak laudatua, abuztuaren 12an mendea bete da haren jaiotzarena. Bi poema irakur dakizkioke euskaraz, duela jada 45 urte, Xaguxarra aldizkari gogoangarrian Andolin Eguzkitzak euskaratuak.
Abu 12 25
Alemaniako idazle handietarik bat, gaur egungo narratiba nekez uler liteke Thomas Mann-en ekarpena aintzat hartu gabe. Mendi magikoa, Doktor Faustus, Buddenbrooktarrak… izenburu erreferentziazkoak dira literatura unibertsalaren ondarean. Baita Herioa Venezian, euskaraz irakur litekeena, Xabier Mendigurenek itzulia. Koldo Izagirrek ere Burdinbideko istripua narrazioa ekarri zigun. Abuztuaren 12an hil zen, duela 70 urte, idazle alemaniarra.
Abu 06 25
Goizeko 08:15 ziren, duela 80 urte, 1945eko abuztuaren 6an, AEBetako Armadak bonba atomikoa Hiroshiman jaurti zuela. Hiru egun geroago Nagasaki joko zuen eztanda nuklearrak. Suntsipen erabatekoa eta 200.000tik gora hildako, leherketarekin erdia baino gehiago, radiazioaren ondorioz besteak, eta urte askotako osasun alorreko ondorioak. Euskarara ekarritako autore japoniarrak hainbat dira, narrazioak eta poemak, eta urteurrenaren harira horietako zenbait gogorarazi nahi izan ditugu: Chuya Nakahara, Ineko Sata, Takiji Kobayashi, Shuntaro Tanikawa, Sakutaro Hawigara.
Abu 04 25
150 urte, abuztuaren 4an, Hans Christian Andersen danimarkarra hil zela. Jatorri apalekoa, eleberriak, antzerkiak eta poema bildumak argitaratu zituen, baina 156 ipuinengatik da mundu osoan ezaguna, horietako asko antzezlan, ballet eta filmen oinarri izan direnak. Enperadorearen jantzi berria, Ahatekume itsusia, Berunezko soldadu irmoa edo Sirenatxoa, ondare unibertsaleko ondasun dira dagoeneko. Horiek eta beste batzuk irakur ditzakezu Hemeretzi ipuin bilduman. Literatura Unibertsala sailean 1997an argitaratua, Martxel Eguen izenpean itzultzale talde batek euskarari ekarriak.
