Literatur Emailuak

Juan Ignazio Urangaren umore berezia

Juan Ignazio Uranga idazlea dakar aste honetan Klasikoen Gordailuak: bere antzerki-lanak, zehazki. 1863an Errenterian jaioa, Donostiako Lore Jokoetan 1887an saritutako Urtearen lau erak poemarekin plazaratu zen, eta olerkigintzan jarraitu zuen, baina bere literatur lan nagusiena antzerkigintzaren alorrean egin zuen. Hala antzeztokietan jokatutako lanak (Aritzaren zumo gozua, kasu), nola aldizkarietan —Euskal Erria-n eta Euskal Esnalea-n— argitaratutako bakarrizketak.
(gehiago…)

Nazioarteko antzerki eguna

Urtero, martxoaren 27an Nazioarteko antzerki eguna ospatzen da. Urtero, munduko antzerkigile batek manifestu bat idazten du egun honetarako. Urtero, manifestua euskaratu eta gurean ere irakurri egiten da antzerkiaren inguruko manifestu hori. Aurten, Muhammad Al-Quasimi sultan xekeak idatzi du agiria, eta Mikel Martinez aktoreak euskaratu du.
(gehiago…)

Yasunari Kawabata: Memoriaren gauza galduak

Liburu dendetan aurki daitezkeen perla horietako bat da Yasunari Kawabataren (Osaka, 1899- 1972) Primera nieve en el monte Fuji liburua. Bellacquak argitaratu du, gaztelaniaz, Nobel saridun japoniarraren hamar narrazio biltzen dituen bilduma hau. Ibon Uribarrik Kawabataren Loti ederrak itzuli zuen iaz. Haren ipuinen ederraren adibide bat da honako hau.

• Berria-ko artikulua osorik:
  40. orrialdea, 41. orrialdea.

Mendi-Lautaren Loretxo

1937ko martxoaren 21ean argitaratu zen, orain 70 urte, Loretxo-ren 11. atala Eguna egunkarian. Loretxo, eleberri-edestia, Zarauzko gudari kementsuei gelgarri eta maitasunez eskainia, Mendi-Lautak idatzia. 11.a eta azkena izan zen atal hura, eta amaitu gabe gelditu zen eleberria. Txomin Arruti Mendi-Lauta idazleak Loretxo neskatila gaztea eta Jon euzko gudarosteko gudariaren arteko harremana kontatzen ziharduen, Espainiako 36ko gerra tarteko zela, hala fikzioan nola errealitatean. Eta kontakizuna eten egin behar izan zuen. Osorik eskaintzen dizkizuegu jarraitu ez eta bestela inoiz argitaratu ez diren Loretxo-ren hamaika atal horiek. (gehiago…)

Kartxiren Ihesi

1986an plazaratu zuen Ihesi poema-liburua Txema Kartxik. Uda hartan Orgasmo Beltza ipuina kaleratua zuen Susa aldizkarian, eta gerora ere narratibaren bidea landu du (Triangulo hautsia, 1998; Bi ipuin harrigarri, Elkar 1999; Sei lore, Susa 2001). Baina poesiarekin plazaratu zitzaigun. Amorrazioaren eta etsipenaren arteko mugan dabilen poema liburuarekin. Hemen daukazu Ihesi liburua.

Alan Furst: Nor da heroia orain?

Gerraren egunerokoa. Erresistentzia eta maitasuna. Bi oinarri horien inguruan lotzen dira Alan Furst-en liburuak. Fursten “The Foreign Correspondant” (“El corresponsal”) liburua argitaratu du Seix Barral etxea Fursten lanei eskainiriko saila zabalduz.

• Berria-ko artikulua osorik:
  42. orrialdea, 43. orrialdea.

Zakur kale Harkaitz Zubiriren narrazioak

Gaur egungo donostiarrak dira Zakur kale liburuko bizilagunak, estuasun eta azpikerien artean nor gehiago, etorkizun oparoago baten bila aztarrika. Burgesiaren erretratu bat egiten du Harkaitz Zubirik bere lehen narrazio liburuan. Martxoaren 15ean (osteguna) 11:00etan Donostiako Udal Liburutegiko Sotoan aurkeztuko du, Harkaitz Cano duela lagun. Zakur kaleko bi ipuin eskaintzen dizkizugu aurrerapen gisa. Argitaldaria: Susa.

Gorka Setienen Ez sinkronia

Gorka Setienen bakarkako lehen liburua —eta oraingoz azkena— da Ez sinkronia, Susa argitaletxeak 1985ean argitaratua. Eta zergatik ez… Sigrid? liburuan plazaratuak zituen hainbat poema, eta baita lehenago narrazioak ere. Bakarka ekin zion 1985ean, poesiaren bidezko bere bilaketari. “zer ari zara bilatzen / zer bilatzen / egi librea akaso / edo gerri perfektoaren insinuazioa?“. Bost ataleko liburua, erritmoz betetako poemetan bere barne-mundua ehuntzen du Gorka Setienek. Osorik irakur dezakezu Ez sinkronia.

Ehun bakardade urteren eskasia urteak

Laurogei urte bete dituelako gogoratu dute asteon. Berrogei urte bete direlako ‘Cien años de soledad’ argitaratu zela. Mende laurden delako Nobel Saria eman ziotela. Gabriel Garcia Marquez.

• Berria-ko artikulua osorik:
  42. orrialdea, 43. orrialdea.

Bazka aldizkari berria

“Literaturaren soziologia baterako” azpi-tituluarekin agertu da Bazka aldizkari elektronikoa. Gaurko gure literaturaz azterketa eta gogoeta egitea du xedea. “Uste dugu inpartziala izan nahi duen soziologia ez dela benetako soziologia: arrazoiak erakutsiko ditugu inpartzialak ez izateko”, adierazi du Gorka Arresek, aldizkariaren zuzendariak; “gure iritziak arrazoietatik atera nahi ditugu, eta ez gure iritzien araberako arrazoiak”. Azken asteetan Euskadi Sariek hartu dute gure letren munduan eremu handiena, eta horri buruzkoekin abiatu da Bazka. Oier Guillanek idatzi du lehen artikulua, Jose Luis Otamendik bigarrena. Artikuluez gainera, datutegi bat eta kontzeptu sozio-literarioen hiztegi bat dituzu.

Gema Lasarteren Hitz antzuen azokan

1985ean plazaratu zuen, Susa argitaletxearekin, Hitz antzuen azokan poema liburua Gema Lasartek. Eta hitz antzuak akaso, eta baita hitz hutsak, arrotzak, alperrak, kamutsak, zaurituak… aurkituko dituzu poemarioan. Bere gorputz barrenetik kanporantz indarrez jaulkitako hitzak, idazlearengandik mundura indarrez datozenak: “Nere despoesia kaxkarra, labaina bihurtu / nahi nuke, / hitzak zorroztuz, esanahiak mikaztuz“. Azoka horretan buelta bat emanez, osorik irakur dezakezu Hitz antzuen azokan.

C. Day Lewis-en Nabarra

1937ko martxoaren 5ean, orain dela 70 urte, Matxitxakoko lurmuturraren aurrean, itsas bataila handia izan zen Espainiako Gerraren baitan. Francoren Armadako Canarias gurutzuntziari aurre egin zieten Euzko Gudontzidiko bouek. Matxitxakoko guda historiko hartan Nabarra ontzia azkeneraino borrokatu eta Kantauri itsasoko uretan hondoratu zen. Hantxe segitzen du. Batailaz George Steer kazetariak egindako deskribapena baliatuta, The Nabarra poema idatzi zuen Cecil Day Lewis poeta ingelesak 1938an, artean gerra amaitu gabe zegoela (Overtures to Death liburuan plazaratu zuen). Idatz & Mintz aldizkariaren 37. zenbakiak separata moduan plazaratu zuen poema, bertsio elebidunean, jatorrizkoa eta Luigi Anselmik egindako itzulpena. Hala batailaren ingurukoak nola bereziki Day Lewisen bizitza eta lanari dagozkionak Jesus A. Etxezarragak azalduta datoz, bestalde, liburuari egindako sarreran. 2006an Bassaraik argitaratu du berriro poema euskaraz, Jose Luis Padronen itzulpenarekin. Osorik eskaintzen dizugu Nabarra, Luigi Anselmik egindako itzulpenean.

Philip K. Dick: Errealitatea eta eldarnioak

XX. mendeko erreferentziazko idazleetako bat bada ere, Philip K. Dick, bizi zela, ez zen oso estimatua izan. Gremiokoek bai, Stanislaw Lemek edo Robert A. Heinleinek estimatu zuten, baina generora menostua zegoen zientzia fikzioa, eta ozta-ozta eman zion literaturak bizitzeko. Literatura bizibide eta askabide izan zuen: terapia eta eldarnio.

• Berria-ko artikulua osorik:
  42. orrialdea, 43. orrialdea.

Iñigo Barandiaranen Klick ssssh klack

1984an argitaratu zuen Iñigo Barandiaranek oraingoz bakarra den bere liburua, Klick ssssh klack poema liburua. “Olerkia poliki irakurri, eta interpretatzen gostu duen edonorentzat oso liburu atsegina gerta liteke”. Argia aldizkarian egin zion kritikan halaxe zioen Iñaki Caminok. 34 poemaz osatutako liburua, irudi aberatsez apaintzen ditu Barandiaranek gehienetan bigarren pertsonari hizketan egiten dioten poemak. Osorik eskaintzen dizugu Klick ssssh klack.