azaroak
Urr 27 17
“Ene herria hain da txikia / eguzkia lotara doalarik / inor ez da ikusi izanaz segur” dio Lluis Llachek Herri txiki kantuan. Ikusten ez dakigu, aspaldian begira bederen jende asko dauka; 2017ko urriaren 27an mundu oso bat, Parlament-aren erabakiari so. Kantu horrekin batera, Parlament horretako kide den Lluis Llach-en dozena erdi kantu ekarri ditugu euskarara.
Urr 26 17
1896ko abenduaren 30ean, Manilako Bagumbayan parajean, fusilatu zuten Jose Rizal. Delitua: sedizioa. Espainiako erresumaren aurka altxatzeagagtik atxilotu, epaitu eta hiltzera kondenatu zuten. Bi urte geroago lortuko zuten Filipinen independentziaren aldeko aktibista, Noli me tangere eleberriak egin zuen ezagun letren eta politika kolonial katoliko-nazionalaren kontrako borrokaren munduan. Fusilatu bezperan, Jose Rizalek Nire Azken Adioa poema idatzi zuen, egun sediziotsu hauetan euskarari ekarri dioguna.
Urr 24 17
Landa-eremua eta lurra dira eremu nagusi Seamus Heaneyren poesiagintzan, eta hala ere poesia moderno eta garaikidea egiten du. Poeta ezaguna eta goretsia Irlandan eta ingelesdunen artean, Nobel saria jaso izanak beste lur eta hizkuntzetara zabaldu zuen. Orain euskarara, Xabi Bordak egindako itzulpenari esker. Susa argitaletxearen Munduko Poesia Kaierak bilduman argitaratu da Seamus Heaneyren poema antologia, bildumaren udazkeneko emanaldiaren hirugarrena osatuz.
Urr 23 17
“Gaur egun ere poesia galegoz idazten jarraitzen bada, neurri batean bederen Rosalia de Castrori esker da”. Halaxe dakar Munduko Poesia Kaierak bilduman Rosalia de Castro poetaren hitzaurreak, eta zuzen esana da Galiziako literaturan ezinbesteko erreferentzia denari buruz. Susa argitaletxeak kaleratzen duen bilduman galegotik eginikako lehen itzulpena, Koldo Izagirrek egina, emakumearen bizimodua, lurra, herriaren miseriak, amodiozko penak eta beste kantatu zituen poetaren lana daukazue euskaraz irakurgai.
Urr 22 17
Japoniako XX. mendeko poeta handietako bat ekarri digu euskarara Hiromi Yoshidak: Chuya Nakahara. Susa argitaletxearen Munduko Poesia Kaierak bilduman argitaratu da, eta klasikoa eta modernoaren artean zubiak egiten asmatu zuen poeta dakarkigu. Sinbolista frantsesak japonierara itzuli zituen, eta bere poesiagintzan txertatu Japoniako tradizio poetikoarekin konbinatuz. Gaur 80 urte hil zen Nakahara —30 urte zeuzkala— euskaraz irakur daiteke, hemen.
Urr 19 17
1945ean aire bonbardaketen eragina bizi izan zuen Inge Müllerrek, 1925ean jaioterri eta 1966an heriotza leku izan zuen Berlinen, hondakin artean hiru egun harrapatua ere geratu zela. Gerraostean kazetari, idazkari… jardundako idazleak bere obrara ekarri zituen, besteak beste, gerra garaian eta Alemania suntsituan bizi izandako esperientziak, bere poemetara. Elena Martinez Rubiok haietako hamasei euskaratu ditu, eta hemen eskaintzen dizkizuegu.
Urr 11 17
Itu bandako kidea da Martin Bidaur, eta Lekore literatur aldizkarian irakurtzen dizkiogu bere lanak. Urriaren 10ean lehendabiziko liburua aurkeztu du: Itzulera, haurtzarotik gaztarora egindako bidaia poetiko bat: Okzitaniatik Euskal Herrira, hemendik Parisera, eta handik itzulera. Esperientzia intimo baten kontaketa egiten du Martin Bidaurrek, biltzeko oroitzapenak, bisitatzeko berriz lekuak, ulertzeko iragan nolabait hautsia, nahiz eta jakinaren gainean egon ia dena aldatuta eta ezberdin kausituko duela. Nork bere burua onartzetik datorren identitate bilaketaren hasiera da poemetan ageri duena.
Urr 05 17
Nagore Vargas du protagonista eta kontalaria Uxue Alberdiren nobela berriak; Jenisjoplin dauka izenburua, halaxe deitzen baitio bere aitak. Bihar, urriak 6, Donostian jendaurrean liburua aurkeztu aurretik osorik eskaintzen dizugu sarean. Baldintza makurrei aurre eginez zaildutakoa da Nagore, gaztaroa intentsitate handiz bizi izan dutenen grinarekin borrokatzera ohitua. Bilbora iritsi zenean hiri bat gatazkan zeukan deskubritzeko; zenbait iraultza eta abentura, engaiatzeko; gorputz bat, biolentziaren eta erotikaren artean jokoan jartzeko. 2010eko irailean, 28 urte dituela, Artxandan dago Libre irratiko hiru lagunekin, azken bilkura moduko bat antolatu dute, jakinaren gainean segika dituztela txakurrak, preso hartuko dituztela ziurrenik eta itxi egingo dutela irratia.