Literatur Emailuak

Bizikletak, giharrak, zigarretak, Carver

Haur baten bizikletaren desagerpena, gertakari bezala, eta gurasoen esku hartzea, keinuak, testosterona eta pultsio oinarrizkoenak bildu zituen, ohiko maisutasunez, Raymond Carver idazleak Bizikletak, giharrak, zigarretak ipuinean. Haren hainbat bildumatan argitaratua, hona dakarkigu gaur narrazioa EHUko Itzulpengintzako ikasle den Leire Vargas Nietok euskaratua.

Juanba Berasategi bidelaguna gogoan

Duela lau urte utzi gintuen Juanba Berasategi bidelagunak. Zinemagilea, ilustratzailea, sortzaile oparoa eta, ororen gainetik, euskal kulturaren aldeko lan izugarria egindakoa. Lan konprometitu eta eskuzabala. Politikoa eta profesionala. Hori eta gehiago izan da Juanba Berasategi. Oh Euzkadi aldizkariko proiektuan hasieratik zegoena, betidanik izan zuen Susa argitaletxea eta literaturarekin harreman estua.

Oihana Aranak Lazunak azkazaletan

Oihana Aranak Lazunak azkazaletan poema liburua aurkeztu du gaur. Fikzioaren apologia batekin abiatzen da liburua, gogorarazten diguna ez dugula idazlearen bizitzarik irakurriko orrialdeotan, orpoetako arrakaletan zer ezkutatzen duen jakin nahi duenak jai daukala. Jakin-minetik ari zaigun ahots bat irakurriko dugu hemen, eta erreparatuko die gizarteari, zeruko elementuei, harreman sozialei, habitatzen gaituzten espazioei, gorputzari. Poemetako batean bezala, lepoa alanbre artean sartzen du ahotsak beste aldean zer dagoen ikusteko. Hain zuzen ere, jolasa behin baino gehiagotan ageri da liburuan, eta poemek berek asko dute jolasetik, bereziki ironia bidezko jolasetik. Osorik eskaintzen dizuegu sarean.

Gernika eta Lauaxeta gogoan

1937ko apirilaren 26an bonbardatu zuten Gernika. Eta idatzi zaio Gernikari. Idatzi dute euskal idazleek, eta idatzi ere munduan barrena. Faxisten bonbek suntsitutako Gernikan bertan atxilotu zuten Lauaxeta ere, handik lasterrera fusilatu Gasteizen. Gernikari idatzitakoak ekarri gura izan ditugu, gogoratu, eta irakurleari eskeini.
1987ko apirilean Susa aldizkariak Gernika ale berezia plazaratu zuen eta bertan Jose Luis Otamendik, Iñigo Aranbarrik, Mikel Antzak, Edorta Jimenez, Xabier Mendiguren edo Xabier Montoiak idatzi zuten. Nazioarteko idazleen lanak euskaratu eta gerrari lotutako pasarte literarioak argitaratu zituzten.

Poetek Lauaxetari
Esteban Urkiaga Lauaxetari ere asko dira idatzi dioten poetak: Salbatore Mitxelena, Gabriel Aresti, Bernardo Atxaga, Ibon Sarasola, Xabier Montoia, Iñigo Aranbarri, Omar Nabarro, Koldo Izagirre eta bestek idatzitako poemak batuak dauzkagu Lauaxeta fusilatu zuteneko 80. urteurreneko albiste honetan.
(gehiago…)

1000. Literatur Emailua eta Armiarma.eus atariak diseinu berria

Mila aste igaro dira Literatur Emailuak albistegia bidaltzen hasi ginenetik. 20 urte Literatur Aldizkarien Gordailua martxan jarri genuela, eta apurka apurka –Literaturaren Zubitegia, Kritiken hemeroteka, Klasikoen Gordailua, Basque Poetry, liburu elektronikoak...- literaturaren sarean Armiarma.eus lekua egiten joan da.
Armiarma.eus atariari itxura berri bat eman diogu, ematen ari gara. Egunero, aldi oro eduki berriak eskainiko ditu aurrerantzean. Euskal idazleen aipuak, literatur ekitaldien agenda, efemerideak, albisteak eta literaturaren sare honetan aurkitu daitezkeen edukiei loturak eskainiko dizkie, diseinu berri batekin.
Aste honetakoa literaturzaleei bidaltzen diegun 1000. Emailua izango da, liburu berri eta literatur edukiz betea. Mila esker mila asteotan, eta datozenetan ere laguntzeko prest agertu zareten guztioi.

https://t.co/0I38cL2ofc
literaturaren sarean pic.twitter.com/ufzNiytC4k

— ARMiARMA.eus (@armiarma) April 22, 2021

Aititaren betaurrekoak, euskal antzerkiaren erradiografia

Lehen aldiz, gogoetari eta saiakerari leihoa zabaldu dio Ganbila bildumak 12. alearekin batera, euskal antzerkiak inoiz izan duen begirale, kritikari eta kronista oparoena den Agus Perezen eskutik: hausnarketa eta memoria ariketa da Aititaren betaurrekoak, arte eszenikoak mintzagai hartuta, eta kritikari ofizioaren kontraesanez, zalantzez eta gazi-gozoez diharduena. Liburuaren zati batean, azken hamarkadeten idatzi izan dituen kritiken antologia ere irakur daiteke, garai luze baten erradiografia legez har daitekeena.

Zerrakuretan, komunitatea erdigunean eta taula gainean

Gaizka Sarasolaren bi antzerki obra biltzen dira Zerrakuretan liburuan, Txoriak eta zauriak eta Iluntzen, Mairu Antzerki Taillerrarekin batera idazle lesakarraren ibilbideko azken bi geltokiak. 2016ko Erleak, satorrak, beleak liburu gogoangarri hartan bezala, oraingoan ere egilea partaidea den komunitatea topatuko du irakurleak: gaurko jendartearen galderak, gogoetak eta zalantzak, gozamenerako eta hausnarketarako, surrealismoz eta absurdoz jantziak.

Dama, poesia eta antzerkia elkarrekin solasean

Jon Gerediaga aski ezaguna izango du poesia maite duen irakurleak, obra luze baten egile, eta ahots poetiko propio baten jabe baita. Teatroaren alorrean ere, ibilbide emankor bateko protagonista da aspalditik, ia beti Antzerkiola Imaginarioaren baitan. Oraingoan, Ganbila bildumaren 10. alean, Dama lana proposatzen digu Gerediagak: Edith Södergran poeta istorioaren motor bilakatuta, poesiari loturiko kezkarik sakonenak teatroak ezinbestekoak dituen ezaugarriekin uztartuta eskaintzen dizkigu, dramaturgiagintza sakontasunez ezagutzen duenaren arteaz: umorea, absurdoa, parodia, bufoitasuna, edertasuna eta egiarik ilunenaren bilaketa amaigabea.

Edna St. Vincent Millayren poema antologia

XX. mendeko ingelesezko poesia lirikoan maisu-maistren artean Edna St. Vincent Millay estatubatuarrakk leku berezia du dudarik gabe. Poesia lirikoari jarraiki, ni poetikoaren sentimendu barnekoak agertzen dira bere poesian, edertasunez adieraziak beti ere. Haren esku eta teknika poetiko paregabearen bidez ontzen ditu poesiaren historiako gai klasikoak, hala nola, amodioa, heriotza, haurtzaroa. Begirada feminista ere berezkoa du, baina aldarrikapen argi moduan bainoago hainbat gairen tratamenduan eta begiradan dago bere feminismoa. Bere garaiko beste zenbait poetaren aldean, forma klasikoagoak erabili zituen, nagusiki forma neurtu eta errimatuak baliatuz, eta eskema metrikoak eta errimak errespetatu ditu itzulpenean Ana Moralesek trebetasun miragarriz.  Millayren poesia formaz klasikotzat eta edukiz moderno eta apurtzailetzat jo izan da, eta kontraste hori da haren poesiaren ezaugarri behinenetako bat. Goi mailako poesia, orain arte euskaratuak zeuden zenbait ale solteri segida ematen dien kaier honetan irakur dezakezuna.

Christopher Okigboren poema antologia

Bere poemak kolore eta formen eztanda modukoak dira, narratibitatetik bainoago une jakinen marraztetik abiatzen direnak. Hor agertzen da ni poetikoaren inguru aberatsa; landaredia (izpilikua, irokoa, sandaloa…) eta animaliak (lehoiak, elefanteak, arranoak…), baina baita gizakiak ere, inguruko lagun eta senitartekoak. Poema aski modernista eta konplexuak dira asko, eta collage teknika erruz darabil. Irakurleak irudi festa baten erdian topatuko du bere burua maiz Christopher Okigboren poesia irakurtzean. XX. mendeko poeta afrikar handienetakotzat jotzen da nigeriarra, 1967an Biafrako gerran soldadu zela hila. Okigborekin, Afrikako idazle bat ekarri dugu, lehen aldiz, Munduko Poesia Kaieren bildumara, hemen irakur dezakezuna, Karmen Irizar Segurolaren itzulpenean.

Aime Cesaireren ahotsa

Apirilaren 17an hamahiru urte beteko dira Aime Cesaire poeta eta aktibista martinikarra hil zela. 2014an, Munduko Poesia Kaierak bildumaren hastapenetan, haren antologia bat argitaratu zen, Iñigo Aranbarrik euskaratua. Beste poema batzuekin batera, Sorterriratze baten kaiera poema luzeak hartzen zuen toki nabarmena, Cesaireren obra enblematikoena baita berori, eldarnio modukoa, arnasa luzeko hordialdi poetikoa. Kritiko bezain autokritiko, beltzen egoera lazgarriaren salaketa. Aranbarrik berak erregistratu du Cesaireren ahotsa, ordubetetik gorako errezital berezian.

Maiakovskiren Ozeano Atlantikoa

1925ean, AEBetan hitzaldi batzuk emateko gonbidaturik, Vladimir Maiakovski Espainia izeneko bidaiari-ontzian ontziratu zen. “Espainia bidaiari-ontzia, 14.000 tona. Ontzi txiki bat da, GouM saltokien modukoa. Hiru klase, bi tximinia, zinema bat, kafetegi bat, biblioteka bat, kontzertuetarako areto bat eta egunkari bat. Atlantikoa egunkaria”. Ozeano Atlantikoa, Maiakovskik ikusitako ozeanoa, umorez eta ironiaz betea, bidaia honetatik sortutako testuetako bat da. Poema Moskun argitaratu zen lehen aldiz, Izvestija egunkarian, 1925eko abuztuaren 15ean, eta idazlearen heriotzaren eguna kari, hona dakarkigu Ekaitz Sirventek euskaratua.

Charles Baudelairek 200 urte

Duela 200 urte, 1821eko apirilaren 9an jaio zen Charles Baudelaire. Lirika modernoaren abiatzaileetako bat, hala bizitza nola obra erreferente ezinbestekoak dira literatura unibertsalean eta euskarara ere hainbat aldiz ekarri izan da, liburu osoak eta poema solteak, eta Literatur Emailuotan ere agertu izan da. Oraindik orain Gaitzaren loreak, haren lan nagusia, Patxi Apalategik euskaratu du eta Balea Zuriak argitara eman, 2020an. Urteurrenaren harira, liburu enblematiko honetako sei poema dakartzagu, eta baita Jean-Baptiste Orpustanek itzuli zuen Poema xipiak laxoan ere, osorik.

Quim Monzoren Burdinbidea

Ez dira bidaiatzeko egunik aproposenak egungoak, molderik fisikoenean bederen. Istorioak, baina, beti izan dira bidaiatzeko bideak, eta bidaia bera maiz istoriorako bide. Tren-bidaia bat hartu zuen oinarri Quim Monzo idazle katalanak, eta ikuspuntuak bihurdikatuz, gertakari beraren aurkia eta ifrentzua erakutsi. Izaskun Etxebeste Zubizarretak ekarri du euskarara katalanaren Burdinbidea ipuina.