Literatur Emailuak

Itxaro Bordaren Itzalen tektonika poema liburu berriko lau poema irakurgai

Lurrikara baten dardara dakar Itzalen tektonika izeneko Itxaro Bordaren poema liburu berriak. Garai izugarri baten ikarak, poetaren paseoak eta desirak adinik ez duela ospatzen duten lerroak. Argitasunaren ehundurak eta larruaren hedadurak. Astelehenean aurkeztuko dugu, 11:30ean, Donostiako Konstituzio plazako liburutegian, eta aurrerapen bat jarri dugu sarean irakurgai.

Emeterio Arreseren poemak

70 urte bete dira aste honetan Emeterio Arrese hil zela. Amerikak eta Euskal Herriaren artean bizi izandakoa, idazle zibila, aldizkarietan eman zituen argitara lehen lanak. Poema bilduma bi, Txindor eta Nere bidean, kaleratu zituen Espainiako gerraren aurretik, eta baita operen libretoak ere; Zara, besteak beste. Gerra ostean bildu zituen poemak oihartzun handiena izan zuen liburuan, Olerti berrizte.  Hona hemen denak irakurgai. Duela 20 urte, bestalde, Bello Portu musikariaren etxean aurkitutako eskuizkribu baten berri izan genuen, kaier bat, Arreseren 31 poema zekartzana, eta online eskaini genuen, koadernoaren  faksimile-arekin batera.

Junes Casenaveren mendeurrena

Ehun urte izan dira, apirilaren 4an, Junes Casenave idazle zuberotarra jaio zela. Alor askotan aritutakoa da, idatzizko jardunean, Casenave, baina pastoralgile gisa da nabarmentzekoa bere lana. Literatur Emailuotan eskaini genituen bere hiru pastoral, Santa Kruz (1992), Santa Engrazi (2006) eta Eñaut Elizagarai (2007), eta baita Basabürüko ipuinak narrazio liburua eta Aroa saiakera ere. Eta orain, mendeurrenaren karietara, bertze bi pastoral esanguratsu dakartzagu, osorik: Ibañeta eta Pette Basabürü.

Luis Ocañaren Tourreko erorikoa gogoan

Luis Ocañak, Mentéko mendatean behera jaisten ari zela erori eta min hartuta, 1971ko Frantziako Tourra utzi behar izan zuela jakitean, poztu egin zen Gorka Alkorta Ezkurdia Donostiako gotzaina (Azkoitia, 1963). Horrela hasten da, Juan Luis Zabala idazlearen Ospa liburuko kontakizunetako bat, 1974ko Italiako Giroa izenekoa.Ocaña txirrindulariaren istripuaren ostean, Eddy Merckxek ia-ia ziurtasun osoz galdua zuen Tour bat irabazteko aukera berreskuratu zuen. Eta istorio horrekin eta gotzainaren kontuekin narrazio aparta eskaini zigun Zabala txirrindularitzazale amorratuak. Euskal Herriko Itzulian izandako zorigaitzezko erorikoak, Ospa liburuko kontakizunera eraman gaitu. Eta Oletan behera gertatukoaren antzeko eroriko ezagunarekin, ipuina eta literaturaz gozatzera gonbidatzen zaitugu irakurle.

Antzerkiaren nazioarteko eguna

Artea bakea da

– 2024ko martxoaren 27a, Jon Fossek idatzia

Pertsona bakoitza bakarra da eta, hala ere, beste guztiak bezalakoa. Gure itxura, kanpotik, beste guztiena ez bezalakoa da, noski, hori oso ondo dago, baina gutako bakoitzaren baitan ere bada zerbait, norberarena eta beste inorena ez dena, berea bakarrik dena, pertsona horrena. Beste hitz batzuetan esanda, bere espiritua edo arima. Edo, bestela ere, hitzekin ez etiketatzea erabaki dezakegu, bere horretan utzita, besterik gabe.
(gehiago…)

Maria Barbalen Adiskide eskoziarrari

Kataluniako idazle erreferentziazkoetako bat da Maria Barbal. Genero askotan jarduna —antzerkia, saiakera, kazetaritza—, eleberriak ditu ezagunenak, zenbait hizkuntzatara itzuliak batzuk. Euskarara ere bai, Jexuxmari Zalakain Garaikoetxeak  Adiskide eskoziarrari nobela euskarari ekarri eta argitara eman baitu Booktegi egitasmoan. Idazlea 1947an jaio zen Pallars eskualdea kokaleku duen eleberri zikloko laugarrena, literatur jardun heldu eta landu baten emaitza da. Booktegiren webgunean dago irakurgai.

Greziako poesiaren ikur bat: Giorgos Seferis

Sinbolismoan kulunkaturiko poesia da Giorgos Seferis greziarrarena. Erbestetik bere lur eta itsasoaren mira duena, naturari begira poetika intimo eta era berean soziala osatu duena, elementu klasikoak eta gaur egunekoak partekatuz. Munduko Poesia Kaierak bildumako 50.a da Seferisen poema-kaiera, Maite López Las Herasek inspirazio eta zorroztasun harrigarriz itzulia.

Anne Heberten poemak

Ahots oso pertsonal baten jabe, bide guztiz berea egin zuen literaturan Anne Hebertek, Quebeceko poesiaren ordezkari garrantzitsuenetako bat denak. Poesia enigmatikoa da Hebertena, soila bere adierazpenean, baina sinbolo ondo neurtuen gainean oparo eraikia. Susa argitaletxearen Munduko Poesia Kaierak bilduman argitaratu berri da haren poemen antologia, Aiora Jaka Irizarrek tentuz eta mimoz egindako itzulpen-lan apartan.

Euskal antzerkigintzaren ataria: ganbila.eus

EHAZEk eta Susa argitaletxeak elkarlanean sustaturiko ganbila.eus berrituta dator eta euskal antzerkigintzaren datu-base zabalena da. 167 obra jasoak zeuzkan orain arte —testua online—, ikuskizunetako hainbat bideo, eta 1.000tik gora artikuluko hemeroteka oso aberats bat. Hiru atal emendatu zaizkio guneari, eta ez nolanahikoak:  egileak, konpainiak eta estreinaldiak. 338 egile, 69 konpainia eta 1.155 estreinaldiren fitxak aurki daitezke une honetan. Gordailua osatzen duten atalez gain, astero sortzen den informazio eta edukiekin berritzen direnak ere badirenez, gaur egungo euskarazko antzerkigintzaren erreferentziazko gunea izango da ganbila.eus gunea.

Piarres Lafitteren lanak sarean

Piarres Lafitte aurreko mendearen hasieran (1901) Luhuson jaiotako idazle eta euskaltzalea izan zen. Aintzina aldizkaria eta Herria euskal astekaria sortu zituen. Eta ugariak dira 1985ean zendu zen arte egindako lanak eta berak bildutakoak. Euskaltzaindiak sarean paratu ditu bere lanak oro. Gutunerian 856 lagunek igorritako gutunak batzen dira. Berak idatzi eta sortutako lanak  zein berak argitaratutakoak ere batu dituzte. Halaber, Clément Mathieu apezpikuaren erabakiz, Larresoro, Beloke eta Uztaritzeko seminarioetatik jasotako euskal testuak eta ondarea bilduta daude. Eta azkenik, bertso eta kanta zaharren bilduma.

Vitale eta Anzaldua

Ameriketako hemisferio bitan jaioak, Rio Granderen mugaren bi aldeetan bizi izan ziren. Texasen Gloria Anzaldua, han jaiotako idazle, ekintzaile feminista, aktibista txikanoa; eta Ida Vitale poeta uruguaitarra, Mexikora erbesteratua, abanguardia poetikoaren ahots nagusietako bat. Anzalduari irakurriak genizkion pasarteak euskaraz, Danele Sarriugartek itzuliak; Vitale gurera ekarri gabea zen. Hona hemen idazle handi hauen poema bana, Irene Hurtado de Saratxo Mendietak ekarriak.

Harresi ostean pareta

1974ko martxoaren 2an exekutatu zuten Salvador Puig Antich militante anarkista, garrotez. Hilketa anker hura gogoan, Erramun Landak Harresi ostean pareta izeneko grabatu erakusketa egin zuen Bartzelonako MX Espai galerian 2007ko urrian, Koldo Izagirrek propio idatzitako poemez edertua. Poema horien audioak Izagirrek berak errezitatuta ere entzun daitezke. Exekuzioaren 50. urteurrenean gogora ekarri nahi izan ditugu.

Mildred Baryaren Lurraren orbainak

Ugandakoa da Mildred Kiconco Barya idazlea (Kabale, Uganda, 1976), eta hangoak kontatzen dituen istorioak, bere poesian lantzen dituen gaiak, eta hangoak bezala hemengoak ere, unibertsalak. XXI. mendeko Ugandari dagozkionak. Oihartzunik izan dute bai haren poemek bai ipuinek, antologia eta sari zenbaitetan presentzia izan du, eta orain Lurraren orbainak narrazioa euskaraz irakur daiteke June Lete Larrañagak egindako itzulpenean.

Sarah Kane hil zela 25 urte

Kritikak ez zuen Sarah Kane egilearen lana aintzat hartu, Zartatua-ren 1995eko estreinalditik hamar urtera Harold Pinter eta Edward Bond-ek miresmena aitortu zioten arte. Momentu horretatik aurrera, Thatcher Belaunaldiko sortzaileen artean egile garrantzitsuena iritzirik, Europan zehar maiz oholtzaratzen zen —eta den— lana dugu Kanerena. 1996. urtean Fedraren maitasuna  (Phaedra’s Love) zuzendu eta handik hiru urtera Garbituak (Cleansed) eta Grina (Crave) estreinatu zituen. Azken testua, 4.48 Psikosia, duela 25 urte, 1999ko otsailaren 20an bere buruaz beste egin ondoren antzeztu zuten. Ganbila bilduman kaleratu zituen Susa argitaletxeak  Zartatua eta 4.48 Psikosia obrak, Arantzazu Fernandezek euskaratuak.

Natalia Ginzburgen Juduak

1972ko udan ekintza egin zuen Irail Beltza erakunde palestinarrak Municheko Olinpiar Jokoetan atleta israeldarrak bahituz, kide presoen askatasuna eskatuz.  Mundu osoa aztoratu zuen ekintzan 11 kirolari israeldar eta komandoko bost kide hil ziren. Egun gutxira artikulua idatzi zuen Natalia Ginzburgek, aita judua zuen idazleak, Juduak izenekoa. Gazan Israelgo Armada burutzen ari den sarraskia bizi dugun hilabetetotan, zinez irakurgarriak dira, idatzi eta 50 urtera, Ginzburgen hitzak. Irene Hurtado de Saratxo Mendietak euskarara ekarrita irakur dezakezu Juduak.