Ots
29
12
Sei poema erantsi ditugu Szymborskaren euskarazko gunera. Harkaitz Canok itzuli zituen bi, Hitlerren lehen argazkia eta Prospektua, eta 2001ean Egan aldizkarian argitaratu. 2012ko otsailean, berriz, Hitzen uberan webgunean plazaratu du bi poemaren itzulpena Asier Sarasolak: Errealitateak agintzen du eta Katua etxe hutsean. Bi dira, halaber, Koldo Izagirrek euskaratuak: 1999an Himalaiara egin ez nuen espedizio bateko oharrak eta 2008an Torturak. Azken honekin bideoa egin zuen Torturaren Aurkako Taldeak. Hona hemen denak.
Ots
22
12
Parisko Andre Maria 1482 izenburuarekin argitaratu zen Victor Hugoren nobela 1931ko martxoaren 16an, aurrena hiru kapitulu kenduta eta urtebete geroago osorik. Orain sarean eskaintzen dizuguna bertsio definitiboa da, Iñaki Azkunek euskaratua (Erein, 1997). Esmeralda eta Quasimodo protagonisten eleberrian oinarrituta operak, antzezlanak, balletak egin izan dira, baita ere film ugari zuzendari hauek errodatuak: Guy Blache eta Jasset (1905), Albert Capellani (1911), Gordon Edwards (1917), Edwin Collins (1922), Wallace Worsley (1923), Jean Epstein (1931), William Dieterle (1939), Jean Delannoy (1959), Michael Tuchner (1982), Wise eta Trousdale (1996, marrazki bizietan), Peter Medak (1997).
Ots
15
12
Buxadura itzela Parisera bidean igande arratsaldez. Abiada geldoan ipini behar autoa, gero gelditu, alde bakoitzean sei kotxe ilara, eta berriro martxan jarri orduko berehala gelditu. Eguzki galdatan denak, hainbat kilometrotan. Inork ez du zalantzarik, istripu larriren bat gertatu da han inguruan. Eta itxuraz, oso luze joko du arazoak. Julio Cortazarren ipuin ezagunenetako bat duzu Hegoaldeko autopista, Todos los fuegos el fuego (1966) liburuko lehendabizikoa, Gerardo Markuletak 1994an itzulia Erein argitaletxeko Milabidai bildumarako. Bideo honetan kontakizunari buruzko xehetasun labur batzuk entzun ditzakezu Julio Cortazar beraren ahotik.
Ots
14
12
Igande honetan, otsailak 19, bestelako omenaldia jasoko du Txillardergi idazle zendu berriak. Hemeretzi idazlek antiguatarraren testuak irakurriko dituzte, Donostiako Victoria Eugenia Klubean, goizeko 12:00etan. Hona Bakarrik nago Zerubiden goiburuko ekitaldian parte hartuko dutenen zerrenda: Ana Urkiza, Harkaitz Cano, Joxe Austin Arrieta, Ramon Agirre, Ibon Sarasola, Jokin Ansorena, Patri Urkizu, Beñat Sarasola, Koldo Izagirre, Arantxa Urretabizkaia, Rafa Egiguren, Fito Rodriguez, Joan Mari Irigoien, Juan Luis Zabala, Ramon Saizarbitoria, Hibai Iztueta, Dorleta Urretabizkaia, Iban Zaldua eta Mariasun Landa.
Ots
07
12
Gaurko egunez, duela 200 urte jaio zen Charles Dickens idazle ingelesa, 1812ko otsailaren 7an. Esan ohi dugu literaturak ez dezakeela errealitatea aldatu, baina Dickensen kontakizunek injustizia sozialak salatu zituzten, arrakastatsuak izan ziren haren liburu, hitzaldi eta irakurketa publikoak, eta eragin handia izan zuten Ingalaterra industrializatu berriaren erreformetan. Bleak House (1852), Hard Times (1854), Little Dorrit (1855) eta beste eleberri andana baten egilearen liburuetatik batzuk baditugu euskaraz. Garai latzak nobela, Javi Cillerok itzulia, 1994an agertu zen Literatura Unibertsala bilduman, xehetasun ugariko hitzaurre batekin. Edo Opor eleberria, Elkar etxearentzat 1998an Xabier Mendigurenek egina. Alabaina, Dickensen obretatik euskaratutako lehena Luzearri zor diogu: Eguarri abestia, 1931ko martxo-apirilean 25 emanalditan El Dia egunkarian plazaratua (2003an Inazio Mujikak apailaturik EIZIEk berrargitaratua). Kontakizun hori, A Christmas Carol, birritan itzuli izan da gero: Gabon kanta bat Xabier Mendigurenenek (1990); Eguberri kanta Nerea Mujikak (2003); eta Iñaki Mendigurenek ere egin zuen bertsio labur bat 1993an. Moldatu edo laburtuak dituzu, bestalde: David Copperfield, Oskillasok egina; Oliver Twist, Iñaki Zubirik. Eta Juan Garziak Seinalaezina narrazioa euskaratu zuen Ipuin gogoangarriak bildumarako (Erein, 1997).
Ots
02
12
88 urte zituela hil zen, 2012ko otsailaren 1ean, Wislawa Szymborska poeta poloniarra. XX. mendeko ahots funtsezkoetako bat, II. Mundu Gerra ostean hasi zen liburuak argitaratzen. Maiakovskiren jarraitzaile estreinako urteetan, poesia intimista eta liriko bat jorratu izan du, baina beti ere bere munduaren –naziek okupatu Polonia aurrenik, Polonia komunista ondoren– inguruko gogoeta etikoez bustia. Hainbat sari eta errekonozimendu jasoa, 1996an Literatura Nobel saria eman zioten. Urte hartan bertan Juan Garziak bost poema itzuli zituen gazteleratik. Hurrengo urtean, Hegats aldizkariaren 17-18. zenbakian, bederatzi poema ekarri zituzten euskarara Kirmen Uribek, Rikardo Arregi Diaz de Herediak eta Magdalena Wegrzyn-ek. 2011n, berriz, Hedoi Etxartek itzuli zituen hiru poema eta Zuzeu albistegi digitalean argitaratu. Denak batera bildu ditugu Armiarman.
Ots
01
12
Parisen, 1953ko otsaileko igande arratsalde batez supazterrean solasean eta zurrutean ari dira Ibinagabeitia (47 urte) eta Mirande (27 urte). Gazteari galde egiten dio amaitzen ari den lehen poema liburuaren inguruan. Erantzuten dio, laster dela argia ikustekoa; baina tamalez ez zen libururik plazaratu. Hementxe dauzkazu orduko poema haiek faksimilean. Bederatzi urte geroago, 1962ko otsailean, orain 50 urte, Saint Germain boulevardeko 15.ean Txomin Peillenek eta Jon Mirandek Igela aldizkaria sortu zuten: “elkar gorrota, elkar higuin dezazuen, doktrina bezala erabiliko dugu Igela, zuek kontrarioa egingo duzuelakoan”. Bukinista zuberotar batek lagundu zien roneotipoz, eta bigarren zenbakia ahalik eta lasterren maiatzean ager zedin, Ibinagabeitiak dirua bidali zien Caracastik. 1963ko udazkena bitartean sei zenbaki kaleratu zituzten.
