Ots
24
11
Frantzisko Apalategik dozena bat urtez jardun zuen, 1922an hasita, karlisten eta liberalen arteko bigarren gerrako soldaduen testigantzak biltzen, eta haietako batzuk oraintxe 50 urte argitaratu ziren Euskal mutillak armetan kronika eta elkarrizketa liburuan (Auspoa, 1961). Adibide gisa, hemen Lizarrako pasarte bat, Patxi Juaristi azkoitiarrak kontatua: “Balak hanka hezurrean jo ninduenean, deiadar egin eta Arretxekoak atzera begiratuz esan zidan: ‘Jo al haute?’. Bada orduantxe bertan berari lepotik sartu saihetseraino. (…) Nik nire zauria buztinekin estali nahi baina eskua nekatu eta berriz ere odola bazihoan. Euri asko egin zuen eta ura goiko zanga aldetik gu geunden beheko aldera zetorren, goiko aldean zauritutakoen odolekin gorriturik”. Gerra garai hari buruz nobelarik idatzi nahi duenak hobe du Apalategik jasotako testigantzak irakurri, beste liburu batzuk baino.
Ots
17
11
Nobela grafikoak boladako bilakatzen ari dira, nahiz eta aspaldikoak diren halako albumak eta kontakizun moldeak. Gustavo Adolfo Becquer idazlearen gidoiaz bere anaia Valerianok margotutako liburua duzu adibide xume bat: Los Borbones en pelota (1868). Liburu hartako Becquer satirikoa duzu, baina Becquer erromantikoa da guretzat ezagunagoa. Becquer jaio zela gaur 175 urte bete direla aitzakiatzat hartuta, Manu Lopez Gasenik 1991n itzulitako bi ipuin eskaintzen dizkizugu: Sorrera (1861) eta Ilargi-errainua (1862), biak El Contemporaneo agerkarian plazaratuak.
Ots
09
11
Fiodor Dostoievski jokalari amorratua zen, diru parrastak galduta jo izan zuen erreka. Eta zorrak ordaintzeko eta berriz ere jokoan jarraitzeko idatzi egin behar! Halaxe, bada, 1866an Anna Grigorievnari diktatu zion Jokalaria nobela pesimista baina irrigarria, Dostoievskiren alter ego modukoa den Alexei Ivanovitxek kontatzen duen istorio zoro hau. Europa erdi-erdian, Ruletenburgo hirian, hotel batean bizi den familia errusiarreko patriarka (zorpetua eta hipotekatua) bere izeba aberats gaixoa noiz hilko zain dago, herentzia jasotzearren; ustekabean, ordea, Antonida Vasilievna amona Ruletenburgon agertuko da Moskutik etorria, eta inork espero baino gehiago gustatuko zaio kasinoa.
Ots
03
11
Hontzaren eguna, Il contesto, Todo Modo, Il cavaliere e la morte nobela arduragarrien idazlea izan zen Leonardo Sciascia, baina baita ere ipuin ederren egilea. 1973an Einaudi-rekin plazaratutako Il mare color del vino euskaratu zuen Josu Zabaletak Erein argitaletxearentzat. 1959 eta 1972 bitartean idatzi eta Sciasciak berak hautatutako 13 kontakizuneko bilduma da Itsaso ardo kolorea. Ipuinetako bat, Kontzientzia kasua izenekoa, film bilakatu zuen Giovanni Grimaldik. Astekari “femenino” deitzen diren horietako batean Vaccaquino abokatuak gutun bat irakurri du, non emakume batek azaltzen duen senarrari egindako traizio bat; abokatuari gutuna deigarria irudituta, moztu eta gorde egin du patrikan, eta…
