Literatur Emailuak

Volgako Batelariak literatur bloga

Idazleen blogak ezagutu ditugu: Xabier Mendiguren, Markos Zapiain, Julen Gabiria. Eta orain literatur aldizkari gisara antolatutako blog bat sortu da: Volgako Batelariak. Rikardo Arregi, Juanjo Olasagarre, Ibon Egaña, Anjel Erro eta Iban Zalduak bultzatutako ekimena da. Apirilaren 6an (asteazkena) 21:00etan aurkeztuko dute Gasteizko Gora tabernan.

Edu Zelaietaren poemak beste hizkuntzetan

Mugaldekoak poema-liburua kaleratu zuen 2004an Edu Zelaietak, eta hasiak dira bere poemak beste hizkuntza batzuetako doinuak ezagutzen. Bost poema —Batzuetan; Koldarrak eta ausartak; Iturriak; Kartografoa naufragioan; Lerro berdea— itzuli dizkiote hiru hizkuntzatara: gaztelania, katalana eta esloveniera. Lehenengo biez Jordi Serra arduratu da, gaztelaniazkoan egileak berak lagunduta; eta Marjeta Prelesnik Drozg-ek egin du eslovenierazko itzulpena.

Ez duk erraza konpai!

Ez zen urtarrilaren lehenarekin, Iraultzaren efemeridearekin batera joan Kubara, martxoan baizik. Koldo Izagirre idazlea. Eta Kuban bidaiatu zen, Kuba geografikoan, historikoan eta literarioan, eta bere iragazi propiotik pasatuta, haren kronika ekarri zigun 1995ean, Susa argitaletxearen eskutik: Ez duk erraza, konpai!

Marina Tsvietaieva: bizitza eta literatura

Berriki Parisen egin duten liburu azokan errusieraz idatzitako literatura ohoratu dute. Omenaldi horren aitzakian, Errusiako literaturako hainbat klasiko berrargitaratu dituzte frantsesez. Klasikoak ez ezik, berriak ere bai. Argia ikusi duten liburu horietarik bat da Marina Tsvietaievaren (Mosku, 1894-Jelabuga, 1941) biografia: Vivre dans le feu : Confessions (Broche, 2005). Ez da ezezaguna gurean; Tere Irastortzak itzuli ditu haren poema batzuk.

• Berria-ko artikulua osorik:
  39. orrialdea, 40. orrialdea.

Antzerkiaren Nazioarteko Eguna

Aberri Egunarekin suertatu da aurten martxoaren 27a, Antzerkiaren Nazioarteko eguna, mundu osoan ospatzen duguna. Aurten Ariane Mnouchkine Théâtre du Soleil konpainiako kideari egokitu zaio nazioarteko manifestua idaztea. Gurean Harkaitz Canok euskaratu eta Literatur Emailuaren bitartez hedatzen dugu. Aspaldiko urteotan, Susa argitaletxeak manifestuak euskaratu eta sarean eskuragai jarri ditu. 

Roland Barthesen Soud-Ouesta

1980ko martxoaren 25ean, orain 25 urte, zendu zen Roland Barthes idazle eta kritikaria. 1915ean Cherbourgen jaioa, Baionan hazi zen Barthes 1924an familia Parisera aldatu zen arte. Hizkuntzaren eta literaturaren pentsamenduan eta semiotikan aditua, bere teoriek eraginik izan zuten idazle askorengan. Fikzioan ere jarduna, saiogintzan egin zuen ekarririk handiena. Bere haurtzaroko Euskal Herria gogoetagai duen Roland Barthesen testu interesgarria euskaratu digu, Literatur Emailu honetarako, Koldo Izagirrek: Sud-Ouestaren argia. 1977an L’Humanitén atalka agertutakoa, ondoren Incidents liburuan bildu zen.
Euskaraz, bestalde, bere testurik esanguratsuenetako bat, Testuaren atsegina/Idazkuntzaren zero gradua, irakur daiteke, Juan Garzia Garmendiak euskaratua eta Pentsamenduaren Klasikoak bilduman 1991n argitaratua. Osorik irakur daiteke bildumaren Klasikoak.com gunean.

Jose Luis Otamendiren Zainetan murrailak

Bihar helduko natzaizu / goiza urratzera / gaua orraztera ene eskuekin / Bihar helduko natzaizu / pena ehizatzetik / laztan ikastetik zure behakora. Bihar gabe, aspaldi iritsia da Jose Luis Otamendi irakurleengana. Zainetan murrailak bere hirugarren poema liburua izan zen, Susa argitaletxearekin 1987an argitaratua. Orain osorik eskaintzen dizugun liburu honetako poema batzuk gainera, entzun ere egin daitezke, idazlearen ahotsetik.

Rodolfo Walsh: garai zailetako testigantzak

Hasieran polizia nobelak idazten zituen, gero nobela politikoak. Hasierako ikerlari limurtzaileak borrero bilakatu ziren haren liburuetan. Krimenak ikertzea izan zen bere pasioa, fikziozkoak zein errealak. Rodolfo Walsh argentinarra da (Choele-Choele, 1927- Buenos Aires, 1977?) oraindik ere testigantza nobela, literatura eta kazetaritza josten lehenetakoa. 1977. urtean desagerrarazi zuten. Desagerpenaren urteurrena gogoratuko dute Argentinan asteon.

• Berria-ko artikulua osorik:
  39. orrialdea, 40. orrialdea.

Euskal literatura beste hizkuntzetan

Oso tarteka bada ere, irekitzen ditu gure literaturak beste hizkuntza batzuetako ateak, eta tarte hori ere ekarri nahi dugu guk gure artera. Azken aldian jaso ditugun zenbait itzulpen jarri ditugu sarean: Andolin Eguzkitzaren Dos anys després de la mort dels pares poema, katalanez; Kirmen Uriberen  lau poema ingelesez (aurretik zeuden bostei gehituta), eta Edorta Jimenezen Baleen berbaroa liburuko bi kapitulu, Tranchida argitaletxeak italieraz argitaratu duen itzulpenetik.

Joxe Azurmendi poemak

Joxe Azurmendik 1971n eman zuen argitara Hitz berdeak liburua, ordura arte idatzi zituen poemen bilduma. Urte berean argitaratu zuen Hizkuntza, etnia eta marxismoa saioa, eta bi horiekin hasi zuen segida luzea izan duen argitaratze bidea. Pentsamenduaren munduan ibili bada ere, literatura ez du sekula utzi, literatura pentsa-mendu/mundu horretan elementu oso inportantea izan baita. Baina poeta gisa ere lekua irabazi zuen Joxe Azurmendik  Hitz berdeak lanarekin. 2000. urtean Poesia Kaierak bilduman kaleratu zuen Susak Joxe Azurmendiren poemen antologia bat, orain osorik aurkezten dizuguna.

Liburuak Korrika

Andolin Eguzkitza idazlea eta euskaldun berriak oro har omentzen ditu Korrikaren 14. edizio honek. Edorta Jimenezek proposatuta, liburua eraman ohi du hamaika korrikalarik lekukoaren ondoan. Susa argitaletxeak ere bere liburuak eskaini dizkie korrikalariei, eta horrela Santurtziko hainbat lekuko aldaketetan Andolin Eguzkitzaren Arimaren ondoko ezkien artetik ibilki liburua banatuko du korrikalarien artean. Bilboko azken 30 kilometroetan ere Andolinen liburu bana eroan ahal izango dute korrikalariek. Bizkaiko azken kilometroetan, idazle bakoitzaren herrian, bertako idazle baten liburu bana izango da lekuko aldaketaren txandan, Durangon, Iurretan, Lekeition, Ondarroan, Arratzun, Gernikan, Mundakan, Barakaldon, Getxon, Mungian, Larrabetzun, Bilbon… Korrika amaitu ostean irakurtzeko liburuak denak.

Osamu Dazai: paria soziala

Osamu Dazai (Kanagi, 1909-Tokio, 1948) II. Mundu Gerra ondorengo literatur belaunaldiko idazlerik garrantzitsuenetako bat izan zen, eta Japoniaren aldaketa garaiko literatur erreferentzia nagusietako bat, Mishima, Tanizaki edota Kawabatarekin batera. Gainbeheran dauden gizakiak dira Dazairen liburuetako protagonistak, gizakia izan / ez izan gatazkan bizi direnak eta beldurraren morroi bihurtutakoak. Dazairentzat, aldaketa garai baten biktima zen bere belaunaldia.

• Berria-ko artikulua osorik:
  40. orrialdea.

Xabier Lizardiren poemak

1933ko martxoaren 12an hil zen Xabier Lizardi. Euskal literaturan, batez ere poesian, nahitaezko erreferente bihurtu zen Lizardi, eta bera da XX. mendearen lehen zatiaren ikur nagusienetakoa. Antzerki-lanik ere ondu zuen, eta bere artikulugintza ere nabarmentzekoa da, hitz lauz egindako lanak, Madrilgo Gorteetatik edo euskarazko egunkariaren alde egindako artikuluak, kasu. Bere poesiaren antologia kaleratu zuen Susak 2000.urtean, XX. mendeko Poesia Kaierak bildumaren baitan. Hementxe duzue.

Don Kixote Mantxa’ko: Kixotearen euskarazko historia laburra

Ez da Kixotea haize errotetan erraldoiak ikusten dituen bakarra. Txikiarena ere bada, ez denean ere oztopoak ikusi beharra, ez daudenean ere topatu beharra. Literatur klasikoetan unibertsalena euskarara itzultzeko saiakerak egin izan dira urteetan zehar, ia mende batez. Zatika egin da itzulpena, galdu egin dira laginak. Historia kixotezkoa inondik inora itzulpenarena. Ia 400 urteko atzerapenez etorri zen Pedro Berrondorena. Aurten berrargitaratuko da.

• Berria-ko artikulua osorik:
  39. orrialdea, 40. orrialdea.

Georges Perec… akordatzen

Gaur bezalako egun batez, 1982ko martxoaren 3an hil zen Georges Perec, Je me souviens… eta beste hainbat libururen idazlea, OULIPO literatur tailerreko kideetarik bat. Pamiela aldizkarian 1985ean Perec-en liburu horretako pasarteak euskaratu zituen Edurne Garitanok, Nik… gogoratzen dut izenburuaz. Georges Perec elkarrizketatua (bideozko formatoan, bi zatitan): 1 eta 2.