Eka
26
25
XX. mendeko Ingalaterrako literaturako libururik gorenetarik bat dela deritzogu, halako oihartzunik izan ez badu ere, eta euskaraz irakur daiteke: gaurko egunez hildako Ford Madox Ford idazlearen Historiarik goibelena. Igela argitaletxeak kaleratu zuen, Xabier Olarrak euskaratua. Bikote biren harremanaren disekzio kirurgikoa, Markos Zapiainek dioenez, “Izenda liteke giza patuaren zitala, izenda liteke apalkiago tentelkeria: kontua da sarritan eman egiten zaigula gura duguna, eskura dugula asebeteko gintuzkeena, baina ihes egiten uzten dugula, bizitza latz bihurtuz.”
Eka
25
25
Ekainaren 25 batez hil zen, 1990ean, frankistek Lauaxeta fusilatu eta 53 urtera, Manuel de Pedrolo idazle katalana. Militante anarkista, 36ko gerran zenbait frontetan borrokatutakoa, frankismo garaian ekin zion idazketari, eta lan asko eman argitara, eleberriak eta antzerkiak batez ere, ez zentsurarekin arazorik izan gabe. Zientzia-fikzioaren alorreko obra aitzindaritzat jotzen da Bigarren jatorriko mekanoizkribua (Elkar, 1989), Jokin Lasak euskarari ekarri ziona. Lehenagotik irakur zitekeen, baina, euskaraz: 1969ko Egan aldizkarian Gizonak eta Ni antzezlana itzuli baitzuen Xalbador Garmendiak. Obra biak dauzkagu irakurgai.
Eka
20
25
Andorratik dakar bere poesia Teresa Colomek. Lehen obratik ahots berezia erakutsi zuen idazlea, dozena erdi poema-liburu eta narratibako hiru onduak ditu, haietako batzuk zenbait hizkuntzatara itzuliak. Eta euskaraz ere irakurri ahal ditugu bost poema, Aintzane Galardik euskaratuak.
Eka
12
25
2025eko ekainaren 10ean hil da Patxi Apalategi itzultzailea, 80 urte zituela. Parisen unibertsitate-ikasketak egindakoa, Frantziako literaturako obra erreferentziazkoak ekarri zizkion euskarari: Madame Bovary, Literatura Unibertsala bilduman (Ibaizabal, 1993), eta berriki Gaitzaren loreak, Charles Baudelaireren poemario gorena. Gustave Flauberten Bihotz sinplea narrazioa ere euskaratu zuen Milabidai bildumarako (Erein, 1993). 80etan ere literatura lanak euskaratzen jardun zuen, gaztelaniatik, Baroja etxearen argitalpen-ekimenean. Miguel Delibesen Kastilla zaharreko kontu zaharrak, Pio Barojaren Altzateko Jaun eta Miguel Unamunoren Unamuno Rizal-i begira. Poema liburua ez beste guztiak on-line irakurgai daude.
Eka
06
25
6. euskal disko eta liburu azoka antolatu dute ekainaren 7an (larunbata) Ziburun. Goizeko 11:00etatik arratsaldeko 20:00ak arte Ziburuko herriko plaza gure literaturako nobedade eta lanez mukuru egonen da. 33 argitaletxe, 10 diskoetxe, 39 idazle eta 111 nobedade batuko dira Baltsan elkarteak eta Argia aldizkariak antolaturik, aurten ere Susa literatura argitaletxea Euskal Herriko beste hainbatekin batera Ziburuko azokan izanen da.
Eka
05
25
Zorroza, mailuak, poesia, Bilbo, Arantzazu, aitaren etxea, egia… Gabriel Arestirekin lot genezakeen hitzen zerrenda oso luzea da. Egunotan asko jalgi zaizkigu atzera plazara, 50 urte baitira, ekainaren 5ean, hil zela. 1986an Susa argitaletxeak bere lanen bilduma egin zuenetik asko dira poetaz idatzi direnak, esan direnak, kantatu direnak, antzeztu direnak.
Beste asko oraindik ere esaten, kantatzen, antzezten ari direnak. Bere hitzak, eta berari buruzkoak. Haietako batzuk dakartzagu urteurren honen karietara. Juan San Martinen ediziopean, Agiriak izeneko liburua kaleratu zuen Gipuzkoako Aurrezki Kutxak 1978an. “Euskal poetak eta artistak Arestiren omenez” azpizenburua darama obrak, eta halaxe, garai hartako hainbat poeta eta artistaren obrak jasotzen ditu. Hona hemen osorik ikus- eta irakurgai, Arestiren omenez.
Eka
04
25
Frantsesez idazten zuen lituaniar poeta gisa aurkeztu izan da Oscar Milosz. Ertz askoko errealitate bat sinplifikatzen duen izendapena da hori, ordea, bilaketa etengabean aritu izan zen pertsona baitugu Milosz. Gai eternalak jorratu zituen (denboraren joana, maitasuna, bizitzaren zentzua), beti ere ezinegon kartsu batek bultzaturik. Oscar Miloszen ahotsa ezezaguna zitzaigun euskaraz eta Patxi de Vicentek euskaratu du, sen handiz eta lexiko hautaketa ezin zainduagoz prestatu duen antologian, Munduko Poesia Kaierak bilduman.
Eka
03
25
II. Mundu Gerra osteko poeta estatubatuar esanguratsuenetako bat da Frank O’Hara. MoMAn urte luzez lan egin zuen arte-komisarioa, musikazale aparta, askotan nahasten edo, hobeto esanda, uztartzen ez diren bezala uztartzen dira diziplina artistiko teorian hain bereizi horiek O’Hararen obra poetikoan. Poesia intimoa baina kanpozalea, espirituala bai baina hizkera eta objektu terrenalez josia, dibertitua eta ironikoa, eskuzabala baina ez erraza. Beñat Sarasolak ekarri du euskarara antologia, urte luzez Sarasolak berak zuzendu zuen Munduko Poesia Kaierak bildumara.
