Mar
31
14
Jario poetikoa esan zion Octavio Pazek bere Eguzki Harria poemari (1957): azkenik ez duen bidaia iniziatiko baten aitorpena, ilargiari, hezetasunari, heriotzari eta naturaren berpizteari lotua, argitasunezko gorputz batean barrena (azteken harri hori), eta haren bila. Mitologien uztarketa bat, Coatlicue eta Venusen medioz. Emazte maitatua gizakiaren eta naturaren arteko bitartekaria da, eta gorputzaren harroaldia atseginaz haratagoko zerbait bilakatzen da, behakoak ludiaren osotasuna hartzen ahal duen une berezia. Horrela, hitzak eta munduak bat egiten dute, elkartze erotikoak denboraren joana geldiarazten duen bezalaxe, maitasuna subertsiozko ekintza bihur litekeelako inguru sozial alienatu batean. Poema hau Isturitzeko harpeetan errezitatu zuen Itxaro Bordak duela zenbait urte. Josu Landa Goiogana irakasle mexikarrak 1997an euskaraturiko bertsioa ematen dizugu gaurkoan, Octavio Pazen jaiotzatik 100 urte bete diren honetan.
Mar
27
14
Urtero bezala, martxoaren 27arekin Antzerki eguna ospatzen da mundu osoan. Eta urtero, munduko antzerkigile batek manifestu bat idazten du egun honetarako. Hegoafrikako Brett Bailey antzerkigileak idatzi duen manifestua euskarari ekarri du Tartean teatroko Iñaki Etxarrik. Munduko hainbat hizkuntzatara egokitutako manifestu honetan egun gizarteak bizi duen egoera larria salatzen du Brett Baleyk, eta antzoki eta eszenatokietako artisten aldetik konpromisorako aldarria egiten du. “Antzoki eta eszenatokietako artistok, ez al da gure betebeharra merkatuaren eskaria eta gure eragiteko indarra baliatzea, bihotz eta buruetan gune askeak sortzeko? Gure inguruan jendea batzeko? Eragin eta informatzeko, eta elkartasuneaneta itxaropenean oinarritutako gizarte bat sortzen laguntzeko?”
Hainbat antzerkigile manifestua irakurtzen jarri eta bideoa zabalduko dugu sarean. teatro-testuak.com
Mar
25
14
Proventzak XIX. mendean eman zuen pizkundea hiltzen ari zen hizkuntzaren monumentua egiten saiatu zen. Felibreek sentimentalki, iraganaren idealizazioz maite zuten herria. Giro horretan azaldu zen Frederi Mistral, mugimenduaren buru literarioa izango zena. “Oraingoa eta hemengoa” landu ez bazuen ere, identitatea jasoko zuen herriari, historian iraungo zuen herriari kantatu zion: bere pertsonaiek maila sinbolikoa hartzen dute, mitoak bilakatzen dira, herritarkeria eta aldarri nazionalista gaindituz. Horixe izan zen kontuan hartu ez zuena gure Pizkundeak 1930eko hamarraldian haren ildoa eredutzat hartu nahi izan zuenean. Orainaren eta Paradisuaren arteko tenkadura, Gure Herriari kantuan atzeman genezake garden asko. Kantu hau Lhi Jari taldeak musikatu zuen, eta YouTubek kenarazi egin zuen aldi batez, “gorrotoa pizten” duelakoan.
Mar
21
14
Martxoaren 21arekin, Munduko Poesia Egunean, Munduko Poesia Kaierak proiektua aurkeztuko du Susa argitaletxeak. Egitasmo berri honen bitartez, euskarari ekarriko zaizkio munduko poeten lanak, kaieretan bilduta. Kalean dira lehen hiru zenbakiak: Georg Trakl, Maria Merce Marçal eta Aime Cesaire. XX. mende hasierako poeta aleman garrantzitsuenetako bat, Kataluniako errealitate poetikoaren ikuspuntu emakumezkoa eta negritudearen ikurra. Beñat Sarasolaren zuzendaritzapean, hiru poetokin hasitako bidean, pixkanaka mundu osoko poetak ekarri nahi dira gure hizkuntzara. Anton Garikanok, Itxaro Bordak eta Iñigo Aranbarrik osatu eta itzuli dituzte antologia hauek, www.kaierak.com gunean aurkituko dituzunak.
Munduko Poesia Eguneko manifestua euskaraz
Mar
12
14
Hunik arrats artean (1970), Anjel Lertxundiren estreina publikoa, “ipuin” hitza etnografiaren, kostunbrismoaren eta literatura pedagogikoaren menpekotasunetik atera eta genero autonomo baten adierazle bihurtuko zuten hamasei ildo edo hamasei ereduren bilduma dugu: hasi eta bukako fikzio labur libreak, norberaren bizikizunetan edo garaiko errealitatean, baita linguistikoan ere, oinarrituak. Bilduma hau modernotasun saio bat izan zen, aurreneko ipuin liburua Hegoaldean. Anjel Lertxundik gure literaturari ekarri zion arnasa, besteak beste, irakurlea garaiko korronte estetiko nagusietan kokatu zuelako genuen berri. Ipuingintzaren gaztetze hau Lur editorialak Euskal Elerti 69 argitaratu zuen bilduman atzeman zitekeen, baina Lertxundirena ezinbesteko froga izan zen generoaren aldarrian: ikuspuntua, pertsonaiak, egitura… Ia mende erdi bat geroago irakurririk, nekerik gabe atzemango dugu idazle baten sena bideratu zuela genero baztertu honek.
Mar
10
14
Gracias a la vida abesti ospetsua 1966an egin zuen Violeta Parrak, bere buruaz beste egin baino urtebete lehenago. Txileko abestirik garrantzitsuena da, eta batzuek ereserkitzat ere hartzen dute. Batzuentzat bizitzaren aldeko aldarria bada ere, eta letrari erreparatuta hala dirudi, beste batzuentzat, kantariaren heriotzaren aurreikuspena da, agur kantu bat, doinu malenkoniatsua eta monotonoa baitu. Garazi Arrulak euskaratu du kantua, eta elearazi.org-n argitaratu, azpititulatutako bideoaz lagunduta.
Mar
06
14
Bart, Kanarietan gaueko 11ak zirenean hil da Leopoldo Maria Panero poeta. Aspaldidanik eroetxe ezberdinetan ingresaturik, harat honat ibili da azken urteotan. Ez da aspaldi, urte mordo bat Arrasateko Santa Agedan egin zituela, eta orduan hitzaldi eta errezitaldi ugari eskaini zituen Euskal Herrian. Josu Goikoetxeak Paneroren zenbait poema hautatu eta euskarari ekarriak gunean ditugu orain irakurgai.
Mar
06
14
Orain hamar urte, 2004ko martxoaren 6an hil zen Luisa Villalta poeta galiziarra, 46 urte zituela. Manoel Antonio, Luis Seoane, Xose Luis Mendez Ferrin eta abarren ildoa sakontzen duen belaunaldikotzat aurkeztu zigun Itxaro Bordak 1994an, Maiatz aldizkarian haren zazpi poema euskaratu eta aurkeztu zituenean. Hemen eskaintzen dizkizuegu poemok.
Mar
03
14
Duela 555 urte, 1459ko martxoaren 3an hil zen Ausias March, Erdi Aroko poeta katalan handia, Valentzierazko Urrezko Mendea deitutakoaren ordezkari gorena. Bere kantu ezagunenetan trobadoreen ildotik aldendu zena, bere poesiak eragin handia izan zuen Erdi Aroko beste hainbat egilerengan. Ibon Sarasolak ekarri zituen euskarara haren zazpi poema, 2002an Hegats aldizkarian plazaratuak, orain hemen aurkezten dizkizuegunak.
Mar
03
14
2014ko otsailaren 5ean beteko zituzkeen 100 urte William S. Burroughsek, AEBetako idazle handiak. Malditismoaren ikurretako bat, beat belaunaldiaren ordezkari, efemeridearen karietara haren ipuin bat ekarri du euskarara Danele Sarriugartek, Apaiza, halaxe deitzen zioten. Kolaborazio berezian Kurt Cobainek izen bereko kantua egiteko baliatu zuen ipuin hau, 1973ko Exterminator bilduman argitaratua, Elearazi webgunean irakur daiteke euskaraz.
