azaroak
Ira 30 04
Aurreko astean heldua zioten iraultzaile eta konfliktibo gauza bera ez dela gaiari Oh Euzkadi sailean, eta sakondu zuten Zeruko Argiaren 845. zenbakiko artikuluan. Euskaltzaletasuna izan zuten hizketagai zehatza iraultzaile eta konfliktiboaren eremuan. 25 urte beranduago ondo asko irakurtzen diren hitzak. Iraileko bigarren emanaldi honetan errekuperatu zuten idazle gonbidatuaren saila, eta Ladix Arrosagarairen testua eskaini.
Ira 30 04
Andaluziari ene bilduma deritzo Jon Iñaki Lasak Susa argitaletxearekin 1984an kaleratu zuen poema-liburuak. Poeta ez zen berria, Alizia eta biok publikatua zuen Ustela Sailean 1982an. Han hasitako bidearen sendotzea erakutsi zuen orain osorik eskaintzen dizuegun Andaluziari ene bilduman. Literaturari lotua jarraitu badu ere —itzulpenak, poemak Galeuscan…—, hauxe izan zuen argitaratutako azken liburua.
Ira 30 04
Literatuzta aldizkariaren hiru aleetan irakurriko zenizkion poemak Xabi Bordari (1981, Azpeitia). Birika zatiak izenburuarekin plazaratu du bere lehendabiziko liburua, datorren astean (urriak 8) aurkeztuko duena Jon Benitoren laguntzaz. Aurrerapen gisa dakartzagu liburuko sei poema. Argitaldaria: Susa.
Ira 23 04
Zeruko Argiaren 844. zenbakiarekin, 1979ko irailaren 23an, orain hogeita bost urte, berrekin zioten Ramon Saizarbitoriak eta Koldo Izagirrek Oh Euzkadi! sailari. Aldizkariak baino hiru aste gehiagoko “oporrez” jarduten dute, beren aldizkariko jardunaz eta jardun ezaz, eta bestelako jardunez ere bai, “sexuari” buruzko notizia bat dela eta.
Ira 23 04
Bizitza honek lau ertz ditu / Lau ertz ditu ene pentsamenduak ere / Eta denboraren diktadurak / Geroaren aldabak apurtu dituelarik / Zure ametsaren sabelean bizi nahi nuke. Ziegako lau ertzen barnetik idatzitako poema liburu eder batekin plazaratu zitzaigun 1996an, Susa argitaletxearekin, Mikel Ibarguren: Hemen gauak lau ertz ditu. Espetxean eta espetxetik egina, baina, ahotsa goratu gabe, irudi ederren bitartez paretak gainditzen zituen poemak dakartzana. 2002an kaleratu zuen bere hurrengo liburua, poemarioa hau ere: Deserriko karrikak.
Ira 16 04
2004ko irailaren 8an hil da, 75 urte zituela, Manuel Maria idazle galiziarra. XX. mendeko literatura galegoaren zutabe nagusietako bat, “herriaren poeta” deitua, 50-60etako urteetan hasi zen ezaguna egiten hala poeta nola Galiziako kulturgile eta militante politikoa. Hainbat lanen egile, poema liburuak batez ere, euskarara lehenbiziko itzulitakoa bere bi antzerki-lan izan ziren, Koldo Izagirrek euskaratu eta Antzerti aldizkarian plazaratuak 1985ean: Maiatza zorabiatuaren pastorala (Auto do Maio esmaiolado) eta Berengela izeneko otarantza baten ibilketak eta biribilketak (Aventuras e desventuras dunha Espiña de Toxo chamada Berenguela). Gerora bi poema ere euskaratu zaizkio. Joseba Sarrionandiak Gure amari hitzak euskaratu zuen Susa aldizkariaren separata moduan banaturiko Poemas naufragos liburuan, 1991n, eta Itxaro Bordak Haur begiak, Maiatz aldizkariaren 30. alean, 1998an.
Ira 16 04
Ustela Saila bildumako liburuak sarean jartzean eskaini genuen sail hartan mustu zen poeta bat: Rafa Egiguren. Liburua Txipiroiren bat edo beste zen, 1981ekoa. Lan hark poeta zorrotza erakutsi zigun, ironia oso fin batez jantzia, dotorea. Bere bigarren poemarioak, aste honetan eskaintzen dugunak, baietsi zuen: Mugarrien garraioan. 1986an kaleratu zuen Susa argitaletxearekin. Gerora, urte hainbat "isilik" eman eta gero, eleberria plazaratu zuen 1990ean Ereinekin, berak oso ondo ezagutzen duen mundu batean kokatua, Txinan: Ilargia putzuan ageri. Eremu horretakoa, VII-X. mendeetako poema txinatarren itzulpen ederra eskaini zigun 2003an: Mandarin dotore disko-liburua. Lana Jose Luis Zumeta artista eta Joserra Senperenarekin musikariarekin batera egindakoa, Paper Hotsak-ek kaleratu zuen.
Ira 09 04
Ideia Zabaldu Tour zen, osorik, 1995ean Negu Gorriak taldeak Europan zehar egin zuen biraren izena. Taldeak jada tokia lortua zuen euskal musikagintzaren eremuan, eta ez soilik musikarenean, eta euren kantu eta aldarrikapenak Euskal Herrian ez ezik Europan zabaltzeko bira luzea egin zuten. Garbiñe Ubeda kazetaria haiekin joan zen, haiek bizitakoak bizi zituen, eta liburu batean jaso argazkiz hornituriko kronika bizi batean, kontzertuak bai, baina haien ingurukoak ere jasotzen direla, eta Europan bisitatzen dituzten tokien eta hango mugimenduen berri ere jasotzen dela. Osorik daukazu orain.
Ira 09 04
1979ko irailaren 10ean hil zen Agostinho Neto, Angolako idazle, iraultzaile eta estatu-gizona. Idazlea gaztetandik lotu zitzaion bere herriaren askapenaren aldeko borroka politikoari. MPLA taldeko sortzaile eta buru, 1975ean Angolak independentzia lortu zuenean Agostinho Neto hautatu zuten lehendakari. Hainbat hizkuntzatara itzulia, euskarara Urtzi Urrutikoetxeak ekarri berri du lehendabizi, Linterna Gorria aldizkariaren 3. zenbakirako euskaratu baitzuen Afrikako negarra poema. Orain, Literatur Emailu honetarako, Koldo Izagirrek, Bego Montoriok, Mikel Elorzak eta Iñigo Aranbarrik bere hainbat poema euskaratu dituzte. Hemen dituzu denak.
Ira 02 04
Irailaren 27an 75 urte beteko ditu Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegik. Bere ibilbide literario, pentsamenduzkoa, politikoa eta beste aztertuko dituzte Donostian astebetez. Irailaren 3an (ostirala) eguerdiko 12:00etan Euskararen aldeko borrokan bere azken liburua aurkeztu ostean, irailaren 7an (asteartea) 19:30etan “Literatura eta pentsamenduzko ibilbideaz” arituko dira Markos Zapiain eta Koldo Izagirre. Hurrengo egunetan berriz, “Politikazko ibilbidea” eta “Hizkuntza gaietako ibilbidea” aztertuko dituzte. 8an (asteazkena). Aste honetako ekitaldi guztiak Donostiako Udal Liburutegiko sotoan izango dira. Argitaldaria: Elkar.
Ira 02 04
Nobela-rapsodia generoaren baitan sartu zuen Jon Alonsok Euskal karma bere liburua, umorearen prismatik gure kulturari egindako begirada zorrotza. Ez zen lehenengo aldia generoen mugei ihes egiten ziela, 1998an fikzioa eta saioa bikain bildu zituen Camembert helburu liburura. Eleberriak, baina, egiten badaki (Katebegi galdua, 1995, eta Hodei berdeak, 2003), eta saioak ere bai: Idiaren eraman handia eta Agur, Darwin, eta beste arkeologia batzuk. Jose Saramagoren Lisboako setioaren historia ere ekarria du euskarara. Goza dezakezu orain Alonsok guztioi egindako keinuez, eta jaurtitako geziez, Euskal karma liburua irakurriz.
Ira 02 04
Orain 25 urte, 1979ko abuztuaren 31n zendu zen Celso Emilio Ferreiro, literatura galegoaren XX. mendeko ahotsik gorenetako bat. Bere garaiko seme, poesia sozial-errealistaren eremuan ezaguna baina beste hainbat alor jorratutakoa, euskarara 1984an ekarri zen estreinako aldiz, literatur aldizkarietan. 1984ko maiatzean Korrok aldizkarian, 3. zenbakian, Harrizko gau luzea bere poema ezaguna argitaratu zen, eta Kandela aldizkariaren 2.ean Jon Iñaki Lasak Neno orfo con cabalos ao fondo eta Credo itzuli zituen. 1988an, Euskal Idazleen Elkartearen ekimenez eta Galeuscaren baitan, Ferreiroren 14 poema euskaratu zituen Jesus Etxezarragak, Gabriel Aresti eta Salvador Espriuren antologia batekin batera hiru hikuntzatan prestaturiko edizio batean argitaratu zirenak, Ereinek argitaletxearekin. 1991n, azkenik, eta Galiziako Letren Egunaren karietara, Joseba Sarrionandiak itzulitako poemekin egindako Poemas naufragos elebiduna kaleratu zuen Susak —eta bertan Celso Emilio Ferreiroren Itsaso aurrean etzunik poema—, eta bere aldizkariaren 27. zenbakiaren separata gisa banatu. Poema guztiak jarri ditugu irakurgai, eta baita Ereinen Antologia libururako Xose Maria Alvarez Caccamok egindako hitzaurrea.