Eka
23
10
Pott aldizkariaren azken alea Pott Tropikala izan zen, duela 30 urte 1980ko ekainean plazaratua. Editorea Jose Irazu eta biltegi arduraduna Joxemari Iturralde zirela, 88 orrialdeko aldizkari handi eta eder haren bi mila ale inprimatu zituzten, izenburu bereko bi hitzaurrerekin: Hain da triste la vie de l’artiste. Lehen hitzaurrea asmo berriez ari zen: “Beti egongo da, orrialde hauetan zehar, lan monografiko bat, gutxienez bat, eta gaur Praga eta Pragako idazle eta giroari buruz bezala, bigarrenean pinturaz luzatuko gara”. Baina ez zen aldizkari gehiago izan. Segidako hitzaurreak bazuen abisu moduko bat azken lerroetan: “Pott Tropikala honetan, ikusten duzuenez, material pilo bat sartu dugu, apika gehiegi. Baina horrek arrazoi bat du: inork ez daki hemen bihar edo etzi bizirik segituko duen, eta jakina, testamendua utzi nahi dugu. Daukagun guztia ahalik eta lasterren bota, zizareak jan gaitzaten baino lehenago”. Pott Bandak sei aldizkari eta Bernardo Atxagaren Etiopia poema liburua argitaratu zituen 1978-1980 urteetan.
Eka
21
10
Aron Hector Schmitzek Italo Svevo izengoitia baliatu zuen 1892an lehendabiziko nobela argitaratu zuenean: Una vita. Bigarrenarekin (Zaharreria) ere ez zuen arrakastarik izan, eta literatura alde batera utzi zuen, harik eta Triesten ingeles irakasle zebilen James Joyceren adiskide egin zen arte. 1923an argitaratu zuen hirugarren nobela: Zeno-ren kontzientzia (Svevo bezalaxe, tabako errezale baten istorioa), Eugenio Montalek laudatua eta Joyceren laguntzaz ondoren frantsesez ere argitaratua. Laugarren nobela idazten ziharduenean (Agure baten aitorpenak), kalea zeharkatzen ari zela auto batek harrapatu eta zauriak osatu ezinda hil zen 1928an, ospitalean azken zigarroa erretzen uzteko eskean. Euskaraz Bidaia sentimental laburra (1925) baino ez daukagu, Lombardiatik Friulira trenez egindako bidaia bat, orain sarean eskaintzen dizuguna Maite Lopetegiren itzulpenarekin.
Eka
15
10
Donatien-Alphonse-François, Sadeko Markesa deituraz ezagutua, Parisen jaio zen 1740ko ekainean. Jesuiten eskola batean ikasia, han piztu zitzaion literatura eta antzerki zaletasuna. 30 urte zituela Mazan antzokia atondu zuen Lacoste gazteluan, eta baita antzerki talde bat sortu ere. Baina idatzitako obretatik bakarren bat baino ez zen taularatu Parisen: Oxtiern kondea (1791n). Hogeita hamar urtetik gora egin zituen preso Sadeko Markesak: sexu eskandaluengatik, politika kontuengatik eta bere idatziengatik. Haren bi liburu ditugu euskaraz: Bego Montoriok itzulitako Filosofia apaingelan (2001, Txalaparta) eta Mikel Hoyos Seinek itzulitako Justine edo Bertutearen zorigaitzak (1997, Ibaizabal), orain sarean eskaintzen duguna. Juliettek bere ahizpa Justineri esango dio: hamabost urte betetzear eta daukagun gorputzarekin, ezinezkoa da gosez hiltzea. Justine zorigaitzean biziko da bertutearen alde eginda, Juliette aldiz aberats eta alegera.
Eka
09
10
100 urte bete dira maiatzaren 31n Jesus Guridik eta Alfredo Etxabek Mirentxu opera estreinatu zutela Bilboko Campos Eliseos antzokian gazteleraz; eta hura gogoan Arriaga antzokian lau emanaldi egingo dituzte orain ekainean, baina ez noski Joseba Zubimendik 1934an euskaratu zuen Mirentxu libretoarekin. Euskarazko lehendabiziko opera Jose Antonio Santestebanek eta Serafin Barojak estreinatu zuten Donostian 1894an: Pudente. 1899an Bonabentura Zapirainek eta Toribio Altzagak Txanton Piperri eskaini zuten Donostian. 1900ean Felix Ortiz eta Pedro Mari Otañok Artzai mutilla Buenos Airesen. 1900ean Eduardo Mokoroak eta Emeterio Arresek Sentierak (Leidor) Iruñean. 1909an Zapirain-Altzagak Anboto Bilbon. 1909an Charles Colinek eta Etienne Decreptek Maitena Bilbon. 1911n Jose Maria Usandizagak eta Pepe Artolak Mendi mendiyan Bilbon. 1911n Resurrecion Maria Azkuek Ortzuri Bilbon. 1913an Mokoroa-Arresek Zara Tolosan. 1914an Resurrecion Maria Azkuek Urlo Bilbon. Beste bi opera ere egin zituzten Colinek eta Decreptek: Amatxi (1914) eta Semetxia (1917), lehena ez zen estreinatu eta bigarrena behin baino ez zen egin Donibane Lohizunen 1921ean.
Eka
01
10
Jokin Urain hogeitaka urtez daukate preso Espainian. Bost libururen egilea da: bi nobela, kronika bat eta bi saiakera; bostak kartzelan idatziak. Ekainaren 3an (osteguna) Donostiako Udal Liburutegian Jose Luis Otamendik aurkeztuko du Jokin Urainen saiakera berria: Ez dago etxean, 1937-2009 urte bitartean kartzelan idatzi den euskal literaturari buruz diharduena. Idazle presoen eta preso idazleen lanen berri dakar, hala aldizkarietan nola genero guztietako liburuetan argitara emandakoaren entziklopedia txiki bat da. Eta aldi berean, Ez dago etxean euskal presoen ihesaldien kontakizuna ere bada: ihes ongi burutuena, ihes zapuztuena eta ihesaldi amestuen mapa. Dena da benetakoa liburu honetan: kontatzen diren gertaerak, sakonera doazen gogoetak eta egiten diren ametsak.
Eka
01
10
Ekainaren 1ean hil da Mertxe Agirrezabal. Azkoitian jaioa 1961ean, Bukaresteko unibertsitatean egin zituen ikasketak. Berarengana jo genuen 1993an, Susa aldizkariaren 30. alea prestatzen ari ginela, Mircea Dinescu idazle errumaniarraren poema batzuk itzuli nahi baikenituen, zubi-hizkuntzarik erabili gabe. Lankidetza horren emaitza gozoa da Heriok egunkaria irakurtzen du liburuko sorta hau, hiru poemakoa: Iheslariaren agerpena, Exilioa eta Dantza.
