BERUNEZKO SOLDADU IRMOA

        Baziren behin berunezko hogeita bost soldadutxo, anaiak guztiak, berunezko goilare beretik atereak baitziren. Fusil bana zuten besagainean, burua tente, aurrera begira, eta diren uniforme gorri-urdin zoragarrienak soinean. Mundu berrira etorri eta entzun zituzten lehen hitzak, gordeta zeuden kutxako estalkia ireki zenean, mutiko batek oihuka eta txaloka esandako hauek izan ziren: «Berunezko soldadutxoak!» Mutilak urtebetetzea zuen eta soldaduak jaso zituen opari. Mahai gainean ezarri zituen berehala.

        Soldadu guztiak berdin-berdinak ziren, bat izan ezik. Bat hori hanka-bakarra baitzen: izan ere, huraxe egin zuten azkena, eta ordurako ez zegoen behar adina berun. Hala ere, hantxe zegoen hanka bakarraren gainean tente-tente, besteak bi hanken gainean bezain tente; eta, hara gauzak nola diren, soldadutxo hori izango zen, hain zuzen, gerora nabarmenduko zena.

        Soldaduak zeuden mahai hartan bazen beste hainbat jostailu, baina paperezko gaztelu zoragarri bat zen bereziki ikusgarria. Gazteluko leiho meharretatik gelak ikusten ziren. Kanpoan zuhaixka batzuk zeuden, aintzira itxuratzen zuen ispilu txiki baten inguruan; eta aintziran, igeri zebiltzan argizarizko beltxargak islatzen ziren. Den-dena zen zoragarria, baina denetan xarmantena gazteluko ate zabalduaren aurrean zegoen damatxoa zen, inondik ere. Hura ere paper ebakiz egina zen, baina soinekoa muselina finenezkoa zuen, eta zinta urdin estu bat zeukan sorbalda gainean, txal moduan jarria. Gerrian, zintaren bi muturrak lotzeko, lentejuela bat zuen, bere aurpegia bezain handia. Damatxoak luzaturik zituen besoak, dantzaria baitzen; eta hain gora jasota zuen hanka bat, non soldadutxoak ez baitzion ikusi, eta bera bezala hanka-bakarra zela uste izan zuen.

        — Bera nuke emazte aproposa —pentsatu zuen—; baina dotoreegia da niretzat. Gaztelu batean bizi da bera; nik, aldiz, ez dut kutxa bat baino, eta hori ere hogeita bost lagunentzakoa! Ez, ez legoke harentzako tokirik! Baina nola edo hala ezagutu beharra daukat.

        Eta etzan zen, luze-luze, mahai gainean zegoen tabako-hautsa gordetzeko ontziaren atzean. Handik oso ongi ikusten zuen damatxoa, nola zegoen hanka bakarraren gainean zutik, oreka galdu gabe.

        Gaua etorri zenean kutxan sartu zituzten gainerako soldadutxoak, eta etxeko guztiak ohera joan ziren. Iritsi zen jostailuen olgetarako ordua eta jolasean hasi ziren: elkarri bisitan joaten, borrokan egiten, dantzaldiak antolatzen. Berunezko soldadutxoak zalapartaka ari ziren kutxa barnean, haiek ere jolasean ibili nahi zuten eta; baina, eginahalak eginda ere, ezin kutxaren estalkia ireki. Intxaur-kraskailua, berriz, zilipurdika zebilen, eta klarionak ergelkeriak idazten zituen arbelean. Hain zen handia hango zarata kanarioa ere esnatu eta berriketan hasi zen, eta bertsotan gainera! Bi bakarrik gelditu ziren bere tokian geldi-geldi: berunezko soldadutxoa eta dantzari txikia. Dantzaria hanka-puntetan, tente-tente, besoak luzaturik; eta soldadua ere tinko hanka bakarraren gainean, dantzariari begirik kendu gabe.

        Erlojuak hamabiak jo zituenean, danba! altxatu zen tabako- ontziaren estalkia. Baina han ez zen tabako-hautsik, ez horixe: iratxo beltz txiki bat atera zen. Txantxa-kutxa bat zen.

        — Aizak, berunezko soldadu! —oihukatu zion iratxoak—. Zeri begira hago?

        Baina berunezko soldadutxoak ez entzunarena egin zion.

        — Hago, hago! Ikusiko duk bihar! —esan zuen iratxoak.

        Eta eguna argitu bezain laster haurrak jaiki zirenean, berunezko soldadutxoa leiho ertzean ezarri zuten; eta zela iratxoaren eraginez edo zela haize-bolada baten eraginez, kontua da leihoa kolpetik ireki eta soldadutxoa buruz behera erori zela hirugarren solairutik. A ze plaustada! Han gelditu zen, gizajoa, kapelu gainean hankaz gora, hanka airean, eta baioneta, berriz, bi harlauzen artean sartuta.

        Neskamea eta mutikoa berehala jaitsi ziren soldadutxoaren bila, baina, ia zapaldu bazuten ere, ez zuten ikusi. Soldaduak «Hemen naiz!» oihu egin balu aise aurkituko zuten; baina ez, ez zitzaion egoki iruditu uniformez jantzita oihuka hastea.

        Orduan euria hasi zuen; gero eta lodiago ari zuen, eta azkenerako euri zaparrada galanta bota zuen. Atertu zuenean, bi kalekume hurbildu ziren soldadua zegoen tokira.

        — Aizak, begira! —esan zuen batek—. Berunezko soldadu bat! Txalupan bidaliko diagu.

        Eta hala, egin zuten txalupa bat egunkari-paperez, sartu zuten bertan soldadua, eta han abiatu zen erretenean behera. Bi mutikoak albotik zihoazkion korrika eta txaloka. Ene! Egundoko olatutzarrak eratzen ziren erretenean. A ze nolako ur-amilak! Jakina, izugarrizko euri-jasa bota zuen eta. Paperezko txalupa ur-zurrunbilo haietan gora eta behera zebilen, zilipurdiak eginez behin eta berriro. Berunezko soldadutxoa ikara-ikara eginda zegoen ordurako, baina hantxe eutsi zion, burua tente, aurrera begira, fusila besagainean.

        Bat-batean, estolda handi batek txalupa irentsi zuen, eta kutxan baino ilunago geratu zen dena.

        — Nora arraio ote noa? —pentsatu zuen—. Erru guztia iratxoarena da, ondotxo dakit nik! Ai, damatxoa txalupan banu, sikiera, niri bost axola dagoena baino ilunago balego.

        Baina, halako batean, estoldan bizi zen uretako arratoi handi bat agertu zitzaion.

        — Non duk pasaportea? —galdetu zion arratoiak—. Ea, paper horiek!

        Soldaduak ez zion txintik esan, eta tinkoago eutsi zion fusilari. Txalupa ziztu batean zihoan, eta atzetik segika arratoia. Haren hortzen karraska-hotsa, haren oihuak eta biraoak:

        — Gera ezazue! Gera ezazue! Ez du bide-saririk ordaindu eta! Ez du pasaporterik erakutsi!

        Ur-lasterra bizkortu egin zen, eta berunezko soldaduak argia ikusi zuen estoldaren bukaeran. Ausartetan ausartena ere beldurtzeko moduko zarata bat entzun zuen orduan. Pentsa, estolda amaitzen zen tokitik ura ubide handi batera amiltzen zen trumilka! Guretzat urjauzi handi batean behera joatea bezain arriskutsua zen soldadutxoarentzat. Handik behera joatea.

        Baina beranduegi zen ordurako, eta soldaduak ezin zuen ezer egin. Txalupa irauli egin zen; soldadutxoak ahal bezain tinko iraun zuen; inork ezingo zuen esan begi-kliska bat ere egin zuenik.

        Txalupak hiru edo lau itzuli egin zituen, eta urez bete zen kareleraino: hondoratzen hasi zen. Han zegoen berunezko soldadutxoa, ura leporaino; eta txalupa, behera eta behera, gero eta hondorago; eta papera, bustiaren bustiaz, gero eta beratuago; eta azkenean burutik gora iritsi zitzaion ura soldadutxoari... Dantzari xarmanta etorri zitzaion gogora, ez zuela berriro ikusiko, eta aspaldi bateko kanta zahar hau entzun zuen bere baitan:

Aurrera, gudari, aurrera!

Zoaz Herioren altzora!

        Desegin zen papera eta hondoratu zen berunezko soldadutxoa..., baina hondoa jo aurretik arrain batek irentsi zuen.

        Ene, hura zen ilun beltza! Estoldakoa baino askoz leku ilunagoa zen, eta estuagoa gainera. Baina han zegoen berunezko soldadutxoa, beti bezain irmo, luze-luze etzanda, fusila besagainean zuela.

        Arrainak ikaragarrizko mugimenduak egiten zituen. Azkenean, ordea, geldi-geldi geratu zen, eta handik pixka batera argi-printza bat sartu zen. Gero erabat argitu zuen, eta norbaitek oihu egin zuen:

        — Berunezko soldadutxo bat!

        Izan ere, arrain hura arrantzaleek harrapatu baitzuten, eta azokara eraman, saldu, eta sukaldera iritsi zenean, sukaldariak labana handi batez ireki zuen. Bi hatzekin soldadutxoa gerritik hartu eta egongelara eraman zuen, guztiek ikusi nahi baitzuten arrain baten urdailean bidaia egina zen gizon harrigarri hura; baina berunezko soldadutxoa ez zegoen horregatik harro. Mahai gainean utzi zuten eta han... hauek dira, hauek, bizitzaren komeriak! Nora etorriko, eta, hara!, lehen egondako gela berera. Hantxe zeuden lehengo haurrak eta mahai gaineko jostailuak. Hantxe ikusi zuen gaztelu zoragarria eta gazteluko dantzari panpoxa, hanka baten gainean zutik, beste hanka gora altxaturik zuela. Ongi irmoa zen dantzaria ere, eta hainbeste hunkitu zuen berunezko soldadua, non berunezko malkoak isuri baitzituen ia, baina ez zuen ondo emango soldadu batek hori egitea. Begiratu zion neskari eta neskak begiratu zion berari, baina ez zioten elkarri ezer esan.

        Bat-batean haur batek soldadutxoa hartu, eta inolako arrazoirik gabe, sutara bota zuen. Hori ere txantxa-kutxako iratxoaren erruz izango zen segur aski.

        Garrak hartuta zegoen berunezko soldadutxoa, berotan kiskaltzen, baina ez zekien oso ondo suagatik edo bere maitasunagatik ote zen. Bere kolore biziak ere margulduak zituen, bidaiagatik edo penagatik, batek daki! Begiratu zion neskatxari, eta neskatxak begiratu zion berari. Soldadutxoa konturatu zen urtzen ari zela, baina irmo eutsi zion, fusila besagainean. Bat-batean ate bat zabaldu eta haizeak airean eraman zuen dantzaria; eta dantzaritxoa, silfide bat bailitzan soldadutxoaren albo-albora hegan joan, sugartu eta bertan desagertu zen. Ordurako, soldadutxoa urtu eta berun-puska huts bihurtua zen. Biharamunean neskameak errautsak garbitzean berunezko bihotz-tankerako zerbait aurkitu zuen. Dantzariaren arrasto bakarra, berriz, haren lentejuela zen, suak ikatza bezala belztua hura ere.

(Den standhaftige tinsoldat)

© H.C. Andersen

© itzulpenarena: Martxel Eguen (taldea)