Ramon Intzagarairen Arrantzaleak
Otsailak 21 zituela jaio zen Ramon Intzagarai donostiar ez nolanahikoa, bere garaian eta gerotxoago ere Jarana zeritzan auzoan, kaian alegia, kaia portu zenean, baitzen sortu. Apaiztu eta luzera gabe izendatu zuten euskaltzain. Ganoraz ikasia zen latina, grekoa eta alemana, eta burutsuaren ospea zeukan. Berak maitetasuna zekarrela aipatu izan zuen beti, handia, euskararentzat, baina jakinduria gutxi. Harengana bidaltzen omen zuten euskaraz ikasi nahi zuen guztia, eta Integristen Zirkulutik deitu zioten euskarazko klaseak emateko. Badute bere artikulu askok, halako kutsu bat. Intzagarai atsegina egiten zaigu ordea kostunbrismoa egiten duenean, sortu zen kaiko gatza eta bixitasuna ageri baitu, dela pertsonaietan dela hizkeran. Gizonezkoak arrantzan edo tabernan baitaude, emakumezkoak agertzen dizkigu maiz, saregin edo arrain saltzaile, elkarren lehian eroslea atzitu nahirik… Emakume langileak dira, ez señoritak edo beatak, eta lotsagabeak ezin bestez, kaletarren artean nabarmen. Kontraste folkloriko honek lekukotza linguistiko eder bat ematen du ordea, Jarana zalapartariaren aberastasuna irain eta esamolde ironikoetan. Bazeukan Intzagaraik idazlearen eskua istorioak antolatzeko eta hizkeraren kontzeptu literario bat, lan jasoagoetan ere ezin hobekiago ageri dena, Donosti Atalak poema jostalari zorrotzean bezala. Haren oroigarri, Arrantzaleak ipuintxoa eskaintzen dizuegu.