abuztuak
Uzt 20 06
Roberta Gozzi itzultzailearen lanari esker, italieraz irakur daitezke Rikardo Arregi Diaz de Herediaren lau poema. Izenburuek hots ederra dute: Poema d’amore, Più o Meno –IV; Souvenir Pieux; Fogli caduti per strada eta Poema d’amore, Più o Meno –I. Susa argitaletxearen webgunean eskaintzen dizkizugu.
Uzt 16 06
Donostiako Meetok argitaletxeak France Preseren poeta esloveniarren poema bilduma kaleratu du berriki (Poemas, 2006). Preseren Esloveniako poeta nazionala da. Otsailaren 8an Preseren Eguna da Eslovenian. 1849ko otsailaren 8an hil zen. Esloveniako kulturaren eguna da otsaileko hori orain. Gaur gutxira arte, haren aurpegia agertzen zen 1.000 tolaretako billeteetan. Hain da garrantzitsua Esloveniarentzat, hain da baliotsua, heroi nazionaltzat daukate. Eta heroi nazionala ez da gerlari bat, ez tenientea, ez koronela: ez zuen armarik hartu. Heroi nazionala poeta da. Pentsamendua eta hitzak ziren haren babesgarri eta ikur. Bere Zdravljica (Brindisa) poema da 1991. urtetik Esloveniako himno nazionala. Garaiko altxamendurako oihu bat, aberriari eta pozari eskainitako amodiozko kantua da.
Uzt 13 06
1989an Balizko erroten erresuma kaleratu eta zortzi urtera publikatu zuen Koldo Izagirrek bere hurrengo poema-liburua, Non dago Basques’ Harbour (Susa, 1997). Eta beste mugarri bat ezarri bere literaturgintzan, pauso bat areago emanez bere hizkuntza poetikoan, estiloan, unibertso literarioaren eraikuntzan. Lehendik bagenekiena berretsi baizik ez zuen egin: euskal poesiaren ahotsik garrantzitsuenetakoa dela berea. Osorik dauzkazu irakurgai -eta entzungai gainera, batzuk- Basques’ Harbour-eko poemak.
Uzt 09 06
Xuan Bellok bere herritik, Asturiasetik, begiratzen dio munduari, eta herri horren memoria aldarrikatzen du aurrera begiratzeko ere. Asteon Donostian izan da.
Uzt 06 06
Euskal herritarrekiko harremana ez zuen Ernest Hemingwayk Iruñean soilik izan, ez horixe. Idazlearen Kubako etxea hainbat euskaldunen biltoki bilakatu zen, AEBetako zerbitzu sekretuentzat lanean. Ertamerika eta Hegoamerika osoan errepikatuko zen jarduera eta eskema. AEBetako artxiboetan egindako ikerketa baliatuta, harreman eta jarduera horri buruzko saiakera mamitsua idatzi zuen Edorta Jimenezek, eta Susarekin kaleratu 2003an.
Uzt 02 06
Arrazoi batek edo besteak bultzatuta, idazle asko izan dira historian zehar beren buruaz beste egin dutenak. Maikovski, Plath, Pavese, Rigaut eta Tsvetaeva izan ziren horietako batzuk.
Eka 29 06
Francisco Ignacio Lardizabal zaldibiarra jaio zenetik berrehun urte betetzera doazen honetan (uztailaren 5ean, hain zuzen), Klasikoen Gordailuak haren aurretik ondutako ebanjelio-liburuen bi itzulpen-moldaketa eder sareratu nahi ditu omenaldi gisa. Lehendabizikoa J. Haraneder lapurtarraren Jesu Kristoren ebanjelio saindua (1740: 1990) da. Sinesmen katolikoan lehen Testamentu Berria izan arren (aurrekoa Leizarraga protestanteak burutu zuen 1571n), ehun bat urtez egon zen argia ikusi gabe, eta orduan ere (1855ean) lau ebanjelioak bakarrik kaleratu ziren. Gaurdanik oso-osorik aurkitu ahal izango du zaletuak sarean. Bigarren eskaintza P.A. Añibarro bizkaitarraren Jesu Kristoren lau ebanjelioak batera alkarturik (c. 1804-1821: 1991) dugu. Bi-biak, irakurleak ikusiko duen bezala, goi mailako lanak eta, zalantza gabe, omenaldi egokia euskaldunok gehien irakurri bide ditugun Testamentu kristauen apailatzailearentzat (Klasikoen Gordailuan ikus daitezke hark egokituriko Testamentu Berriko Kondaira eta Testamentu zarreko kondaira).
Eka 29 06
2004an plazaratu zuen Paddy Rekaldek Bilbo dub kronikak poemarioa. Sex abaroa poema liburua lehen ere kaleratua, Txalaparta argitaletxearekin, bere unibertso literarioan sakontzen dute dub poema hauek, erritmoz jositako Bilboren kronikek. Whiskey koloreko gauak (Txalaparta, 1999) edo Rebel Mayo Colorao (Txalaparta, 2002) liburuetan landutako mundu ikuskeraren beste erretratu bat da, poesiaren prismatik iragazia. Osorik irakur dezakezu orain.
Eka 25 06
1956an kaleratu zuen Allen Ginsbergek Howl poema. Mende erdia bete den honetan, hainbat poema irakurraldi egin dira Beat mugimenduko poema enblematikoena izan zena gogoratzeko. Mila ale inprimatu ziren 1956an. Nola lortu zuen, eta zergatik, XX. mendeko poemarik garrantzitsuenetako bat izatea? 44 orri zituen liburuxka bat zen, eta orduko askori liburu garrantzitsua izateko gorputza falta zitzaiola iruditu zitzaien. Dena arazo eta oztopo zen, eta autoritateek moralgabea zela esan zuten.
Eka 22 06
Elezahar, kondaira, ipuin eta pasadizoak dira Klasikoen Gordailuak gaur sareratzen dituenak, serioak batzuk, umoretsuak besteak. Hizkuntz aldetik sinpleak bezain ideologikoki serioak dira, esaterako, Arturo Kanpionen Euskal lanak (1878-1909). Zirikatzaileak eta umoretsuak, berriz, XX. mendearen atariko aldizkarietan Pedro Migel Urruzunok argitaratutako pasadizoak, bertsoak eta ipuin modukoak, hemen Iru ziri (1899-1922, 1965) eta Sasiletrau baten ziria, eta abar (1897-1923, 1973) bildumetan ematen direnak. Ildo berekoa da, halaber, Paulo Zamarriparen Firi-firi (1935) idazlana. Egile bera du, azkenik, dotrinako haurrentzat egindako Anaiak gara (1929) ipuinak ere.
Eka 22 06
Narratibaren alorrean ezagutu genuen Joxe Austin Arrieta, Bidaia / Termitosti (Ustela, 1978) eta Abuztuaren 15eko bazkalondoa (GAK, 1979), baina 80ko hamarkadan poesia bereziki landu zuen: Arrotzarena neurtitz neurgabeak (GAK, 1983), Bertso-paper printzatuak (Elkar, 1986), Mintzoen mintzak (Elkar, 1989). Hizkuntzaren lanketa, erritmo eta neurrien jokoa, Susa argitaletxeak XX. Mendeko Poesia Kaierak bilduman kaleratu zuen Joxe Austin Arrietaren poemen antologia. Osorik eskaintzen dizuegu.
Eka 18 06
T.S. Eliot ostean ingelesezko literaturan marka eta hondar gehien utzi duen poetatzat daukate Wystan Hugh Auden (York, Ingalaterra, 1907-Viena, Austria,1973). Ozeano Atlantikoaren bestaldetik zetozen ingelesez idatzitako poesiaren berrikuntzarik nabarmenenak XX. mendean: Elioten beraren edo Ezra Pounden poemak ziren besteentzat bidea zabaltzen zutenak. Audenek, ordea, tradiziotik Yeats arteko zubi berri bat egin zuen. Poesia modernoaren aitatzat daukate askok ondorioz.
Eka 15 06
Urte bitan ia 30 emanaldi eskaini ostean, Bihotz Bakartien Klubaren Arrakalak ikuskizuna azkenburura dator. Ekainaren 15ean (osteguna) hondarrekoa izango da Zaldibarreko eskolan, iluntzeko 20:00etatik aurrera. CDa ere grabatu dute ibilbide luzearen ospakizun, eta berorren edukia dasta dezakezu orain Interneten. Audioaz gain, animaziozko laburmetraiak eta beste zenbait testu osagarri topatuko dituzu orrialde horretan.
Eka 15 06
Unibertso poetiko indartsua aurkeztu zuen Rikardo Arregi Diaz de Herediak 1993an, Erein etxearekin Hari hauskorrak plazaratu zuenean. Eta ahotsaren indarra berretsi bost urte geroago, Kartografia (Alberdania) lanarekin. 2002an Susak kaleratutako XX. Mendeko Poesia Kaierak bilduman bere poemen antologia argitaratu zen, orain osorik dakarkizueguna.
Eka 11 06
Ekologista eta poeta izaki, Jorge Riechmanek jarrera aktiboa eta kritikoa erakusten du literaturan zein bizitzan. Hitz jokoa egin eta, dio, abizenak usnaka dabilena dela. Abizena alemaniarra, bera Madrilen jaioa 1962an. Aitonarengandik datorkio abizena. Matematika zientzietan lizentziaduna. Gazterik poemak idazten hasia, beste giza dimentsio bat, politikoa, Espainia NATOtik ateratzeko mugimenduarekin garatu zuen. Geroztik mugimendu ekologistan aritua. Egun, Comisiones Obreras sindikatuko ISTAS (Lan, Ingurumen eta Osasunerako Institutu Sindikala) institutuko liberatua da. Bere burua marxistatzat du (oraindik), konprometitua, egunkaria guraizeekin eta boligrafo gorriarekin irakurtzen duena. Kritikoa.