Eka
08
06
Jean Baptiste Arxuren heriotzaren 125. urteurrena dela eta, hark Luis Luziano Bonaparteren engarguz itzulitako testu zenbait aurki ditzake irakurleak Klasikoen Gordailuan Itzulpenak izeneko estekan. Era berean, zuberotarraren hiru garaikide ospetsuren itzulpenak erantsi dira ondoren, guztiak L.L. Bonaparteren aginduz burutuak eta A. Iturriagaren Jolasak oinarritzat hartuz: J. Duvoisinen Iturriagaren Solastaldiak lapurteraz, E. Intxausperen Iturriagaren Elhestaldiak zubereraz eta J.A. Uriarteren Iturriagaren Berbaldijak bizkaieraz.
Autore ezagunik gabekoen artean, azkenik, sukaldaritzaren arloko ale bat, Eskualdun kozinera (1864), eta irakaskuntzaren inguruko bitxikeria, Irakasdearen eskugarria (c. 1868, 2004).
Eka
08
06
1986ko ekainaren 14an hil zen, duela 20 urte, Jorge Luis Borges. XX. mendeko literaturgintzan erreferente handia, poesia, saiakera eta, batez ere, ipuingintza izan zituen lan eremu idazle argentinarrak. Ficciones, El Aleph, El libro de Arena, El hacedor… hainbat narrazio-liburu gogoangarri idatzi zituen. Literatur aldizkarietan, Maiatz-en 1985ean —Beste buruz-buruko gudua— eta Txistu & Tambolin-en 1992an —Deutsches requiem—ekarri ziren euskarara haren ipuin bi. Eta 1998an, Literatura Unibertsala bildumaren barruan, Juan Garziak bere ipuinen antologia bat euskaratu zuen, Ipuin hautatuak. Hementxe irakur ditzakezu.
Eka
04
06
1966ko ekainaren 6an, duela berrogei urte, hil zen Jean Arp, Hans Arp izenarekin ere ezaguna. Eskultura eta pintura lanak egiteaz gain, hainbat poema liburu idatzi zituen. Collage edota eskulturen oinarrian poesia zegoela zioen. Hain aipatua ez izan arren, garrantzitsua da bere obra poetikoa.
Mai
28
06
Literatura existitzen denetik existitzen da hiria literaturan. Errealak dira literaturako hiri batzuk, fikziozkoak beste batzuk. Hiri irudikatuak dira guztiak.
Mai
25
06
Iragarri bezala, gaurko Literatur Emailu honen bidez Agustin Kardaberazen lan guztiak kontsultatzeko aukera paregabea zabaltzen da azkenik sarean. Aurrekoetan argitaratutakoez gainera, irakurleak honako idazlan berri hauek ikusi, irakurri, dastatu eta erabili ahal izango ditu oraingoan gure Klasikoen Gordailuan: Aita San Ignazioren bizitza laburra [1767; 1901], Ama beneragarri Josefaren bizitza [176?; 1882], Senar emazte santuak (1766), Deboziño batzuk (1764), Jesus Maria eta Joseren debozioa (1764; 1824) eta Meza eta komunioa [176?; 18??]. Badu, beraz, non bazka letrazaleak!
Mai
25
06
1906an jaio zen Balendin Enbeita, berak esan zuen legez “Balendin Berriotxoa, Elorrioko semea, beato egin eben egunean, Lorailaren 20an”, Muxikako Usparitxan. Urretxindorraren semea, bere kasa azkar asmatu zuen hegan egiten bertsolaritza eta olerkigintzaren munduan. Gaztetandik kantuan hasia, hainbat plazatan jardun zuen bertso-kantari, Bizkaiko txapela lau aldiz jantziz, eta aldizkarietan ere eman zituen argitara bertso eta olerkiak. Gerra ondoren —gerra eta espetxea, biak ezagutu zituen— bertsolaritzaren sustatzaile nagusietako bat izan zen; besteak beste, lehenengo bertsolaritza eskola sortu zuen. Bere bertso eta olerkien bilduma bat kaleratu zuen Auspoa sailean, Nere apurra, 1974an. Eta 1986an Bizitzaren joanean plazaratu zuen, Elkar argitaletxearekin, memoria liburua. Biak eskaintzen dizkizugu osorik.
Mai
25
06
Fermin Eguren, Lodinowsky, Bernardo Kapanaga, Kapez Kap… sinadurak irakurri eta Txistu & Tambolin aldizkaria duzula begien aurrean da pentsatzekoa. Durangaldeko taldea berriro ere aldizkaria egiteari lotu zitzaionetik, seigarrena plazaratu dute. Interneten plazaratu, hain zuzen ere, paperezko ediziorik ez baitu orain aldizkariak. Poemak, narrazioak, testuak, ironia, kritika… topatuko dituzu 6. honetan, “Txistu & Tambolin… … y lo malo de ser pobre es que ocupa todo el tiempo” izenburua duen honetan.
Mai
25
06
William Shakespeareren Hamlet eta Juan Ramon Jimenezen “Platero eta biok” euskaratu eta 50etan argitaratu zituen Bingen Ametzagak. Gure literaturako itzultzaile aitzindarietako bat izan zen Ametzaga, 1901ean Algortan jaioa eta exilioan Caracasen hila 1969an. Bere poema sakabanatu eta argitaragabeak batu ditu Xabier Irujok Itsaso aurrean liburuan, bai eta ere poesia itzulpenak: Chaucer, Marlowe, Argensola, Whitman, Turgenev… edo Oscar Wilderen “Reading kartzelako balada” gogoangarria. Itsaso aurrean maiatzaren 30ean (asteartea) 11:30etan Donostiako Liburutegiko Sotoan aurkeztuko du Susa argitaletxeak.
Mai
21
06
“Abertzaletasunak bere mitoak sortu dituen bezala”, Ramiro Pinillak bereak sortu ditu Verdes valles, colinas rojas trilogian. Bereak gehiago gustatzen zaizkio. Ramiro Pinilla (Bilbo, 1923) bere liburuetan erakusten duen Getxo horretan bizi da. Andre Mariaren ermitatik gora. Walden izeneko etxean. Berritan Espainiako Kritikaren saria eman diote Ramiro Pinillari. Lan hori amaituta esan zuen orain bazekiela zergatik edo norengatik idatzi zuen.
Mai
18
06
Autoreen idazlan guztiak sareratzeko ahaleginekin jarraituz, Agustin Kardaberazi dagokio oraingoan sortu-itzuli-moldatutako guztia agertzen hastea. Ildo horretatik, hernaniarrak Klasikoen Gordailuan zituen obra ospetsuen zerrenda, argitaratu eta argitaratu gabe utzi zituenekin aberastuko da gaurko eta hurrengo emanaldiotan. Bihoaz, bada, lehen labealdi honetan bost lan esanguratsu: Kristabaren bizitza-1 (1744), Kristabaren bizitza-2 (1760), Aita S. Ignazio Loiolakoaren ejerzizioak (1761), San Ignazioren ejerzizioen laugarren partea (1765) eta Kristauaren doktrina (c.1762).
Mai
18
06
2004an plazaratu zen Xabi Borda idazlea Birika zatiak liburuarekin, Susa argitaletxean. Poemario sotila, hainbatetan zatiak zirujau labanaz moztuak izan direla ematen du. Indar handiko espresio txikietan aritu zen Xabi Borda. Osorik irakur dezakezu.
Mai
18
06
Juan Luis Zabalaren koaderno literarioa da Inon izatekotan liburu berria, 1985etik 2006ra bitartean idatzitako gogoetak, oharrak, artikuluak, poemak, ipuinak biltzen dituena. Donostiako Udal Liburutegiko Sotoan aurkeztuko du maiatzaren 23an (asteartea) 12:00etan, Jon Benito lagun duela. Liburuko ipuinak eskaintzen dizkizugu aurrerapen gisa. Zabalak, bestalde, liburuari emandako izenburu berarekin blog bat abiatu du joan den astean.
Mai
14
06
Uslar Pietri, Arturo izenez, orain dela ehun urte sortu zen Caracasen, Venezuelan. Datozen egunotan haren obra ekarriko dute gogora bere jaioterrian antolatutako saioetan.
Mai
11
06
1831ko apirilaren 30ean jaio zen Indalezio Bizkarrondo Bilintx. Urteurrenaren karietara, Donostiako Euskara Patronatuak argitalpen berezia egin du, Bilintx. 175 urte direla eta…, olerkariaren hamazazpi bertso-sail ezagun argitaratuz Mattinek edizio eta bertso horiei propio eginiko marrazkiek lagunduta. Liburua on-line dago, hala marrazkiak nola testuak ikusgai, Euskaraz.net-en. Auspoa sailean kaleratu zen Bilintxen Bertso ta Lan guziak liburua ere irakurgai dago gune horretan, eta Klasikoen Gordailuan ere aurkituko dituzu Bilintxen Bertso guztiak.
Mai
11
06
1955eko urrian San Franciscoko Six Galleryn irakurri zuen Allen Ginsbergek Ulua (Howl) poema. Horren ostean, Lawrence Ferlinghetti editoreak oharra bidali zion Ginsbergi, hainbat urte lehenago Ralph W. Emersonek Walt Whitmani Belar-hostoak (Leaves of grass) irakurri eta gero bidalitako oharra errepikatuz: “Ibilbide handi baten hasierari diosala egiten diot”. Ferlinghettik esaldi bat erantsi zion: “Noiz eskura nezake eskuizkribua?”. Handik gutxira jaso zuen. Izan ere, 1956an, duela 50 urte, City Lights argitaletxeak plazaratu zuen Howl eta beste poema batzuk bilduma. Estatu Batuetakoak Administrazioak edizioaren zati bat bahitu egin zuen obszenitatea egotzita, eta auzitara ere eraman zituzten egilea eta editorea. San Franciscoko lehen irakurraldiaren urteurrenaren karietara, 2005eko udazkenean, Susa argitaletxeak Ulua plazaratu zuen, Harkaitz Canok euskaratuta.
