maiatza
17
18
AEBetako idazle handietako bat da Mark Twain, unibertsalak dira dagoeneko Tom Sawyer eta Huckleberry Finn. Kazetaria, editorea, idazlea. Izenduna AEBetan, munduan ibilia, bere idatziek, urteen poderioz, eskubide zibil eta sozialen aldeko aldarriak bildu zituzten: esklabotzaren aurkakoak, sufragismoaren aldekoak… 1973an Maxwell Geismarrek liburu batean bildu zituen Twainek arrazaz, erlijioaz, iraultzaz eta beste hainbat gaiz idatzitako testuak, R arrazarena liburuan, 1988an Susa argitaletxeak publikatua Mitxel Sarasketaren itzulpenean. Osorik eskaintzen dizuegu.
Api
17
18
Hainbat literatura lanen itzultzaile izan da Karlos Cid Abasolo (Madril, 1963), bereziki idazle txekiarrak ekarri ditu euskarara (Hasek, Holub, Kundera, Skvorecky). Apirilaren 19an lehendabiziko poema liburua aurkeztuko du: Keinu konplizeak. Liburu jolastia egin du Cid Abasolok, jolastia irudietan, ironian, irakurlearekin bilatzen duen konplizitatean. Ametsezko giroarekin hasten da, eta gaur egungo gizakiei eta munduari buruzko begirada ironikoarekin jarraitzen du, literaturaren inguruko zenbait hausnarketarekin bukatzeko.
Api
13
18
Apirilaren 13an hil zen Felipe Rius idazle eta kazetari iruindarra, 56 urte zituelarik. Argitaratu zituen Bi argazki eta hainbat polaroid narrazio-liburuaz (1999, Pamiela) eta Zinema japoniarra saiakeraz gain (1999, Alberdania), kolaborazio ugari kaleratu zituen hedabideetan. Guk, haren oroigarri, 1991tik 1999ra Euskaldunon Egunkariako Nafarkaria gehigarrian argitaratutako 70 artikulu bildu ditugu, sailari izena ematen zion Metropoli Forala tituluarekin.
Api
11
18
Norma eta arau orokortuetatik aparte bizi izan zen, eta hala, bazterrekoaren etiketa atxiki izan zaion poeta da Al Berto. Izen handien zerrendetan ageri ez bada ere, goi mailako poeta da. Errealismo berria deitutako korrontean sailkatua, errealismo gordinaz gain (gorputza…), lirismoa eta beste zenbait elementu biltzen da haren poesian. 50 urte bete aurretik hil zen, 1997an, minbiziak jota. Joxemari Sestorainek ekarri ditu portugesetik euskarara haren poemak.
Api
10
18
Poeta gutxi dira XX. mendean Ezra Pounden garrantzia eta prestigioa eskuratu dutenak. Belaunaldi Galduko kide, berritasunaren eta hausturaren poetika bultzatu zuen, kiritikariek “berritasunaren tradizioa” deitu duten ildoan. Jaiotzez estatubatuarra, Europara aldatu eta Londres, Paris eta Italian bizi izan zen. Unibertso poetiko erraldoi baten egilea, euskarara ekarri ditu haren poemak poesia-itzultzaile ez ezik poeta ere baden Luigi Anselmik.
Api
01
18
1918ko apirilaren 1ean jaio zen, duela mendebete, Manuel de Pedrolo idazlea. Erreferentzia ezinbestekoa Kataluniako literaturan, 36ko gerra galtzetik eta kontzentrazio-eremutik onik ateratako militantea idazle egin zen, antzerki-obrak eta eleberriak batik bat. 1969an euskaratu zen haren lanik, Salbador Garmendiak Egan aldizkarian Gizonak eta Ez antzezlana, eta Elkar argitaletxeak 1989an Bigarren jatorriko makinaizkribua zientzia fikziozko eleberria plazaratu zuen, Jokin Lasak itzulia. Biak ere osorik irakur daitezkeenak.
Mar
27
18
Martxoaren 27an Antzerkiaren Nazioarteko Eguna ospatzen da eta horren karietara, osorik irakurgai jarri ditugu Susak 80etan argitara emandako antzerki-bilduman kaleratutako liburuetako batzuk, sei zehazki: John Steinbeck-en Izar bat izan zen, Guillaume Irigoienen Hamar manu minduak eta Apetitu on!; Alfonso Sastreren Ez da pale egiteko ordua; Xabier Mendigurenen Kanpotarrak maisu eta Kultur Ministrariak ez digu errukirik; Imanol Eliasen Haunditasun ametsak eta Hiru morroiak; eta Marx anaien eta Maskarada taldearen Marxkarada.
Mar
15
18
Kritikak esandakoaren arabera, intrahistoria dakar, hizkera indartsu eta estratoz estrato mailakatu baten bitartez Juan Karlos Lopez Mugartzaren Garraren eta karroiaren margoak poema liburuak. Eta hain zuzen ere izenburutik bertatik adierazten dizkigu kontrajarritako bi elementu bortitz, indartsu, poemetan gero garatzen direnak. 2017an bi poema-liburu argitara eman berri ditu Mugartzak, Arima animalia (Maiatz) eta Bihotz hauskorrak osatu eta portu handira iritsi dira (Denonartean). Isiltasun luze baten ondoren, esan genezake, izan ere gaur osorik eskaintzen dizuegun liburua, Euskaltzaindiaren Poesia saria irabazia 93an, haren lehen poemarioa, 1994an argitaratu baitzen.
Ots
28
18
Poema luze bakar batek osatzen du Ispiluaren aurrean gogoetak poemarioa, Aritz Mutiozabalen lehen lan argitaratuak. Pasaiako Hiria saria irabazitakoa, 2001ean argitaratu zuen Bermingham etxeak. Poema bisuala, ezinbestean ispiluari begira egonik, poetaren begiradak eta ikusten duenak gidatzen gaitu norbanakoaren hainbat gairen bihurguneetan. Beste hiru poema liburu kaleratua da Mutiozabal, azkena Hutsartea, Maiatz-ek argitaratua 2016an.
Urt
18
18
Umorea, Paul Valery poetak esaten zuenez, ez da hitz zehatza. Horrela hasten da Hamahiru ate, 1985an Joseba Sarrionandiak eta Mitxel Sarasketak aukeratu eta euskarari ekarritako ipuin liburuko Atearteko aurkezpena.
“Umorerik egiazkoena beltza” dela aitortzen dute itzultzaileek. “Umore beltzean irribarrez gainera badago mistizismo bat, baina ez mistizismo dultze eta zerutiar bat, umoristak izatez infernutiarrak baitira”.
Hamahiru autore ekarri zituzten orduan euskaraz: Ambrose Bierce, Hector Hugh Munro Saki, Francis Picabia, Franz Kafka, Sakutaro Hagiwara, Anibal Machado, Max Aub, Leonora Carrington, Virgilio Piñera, Kostas Axelos, Gabriel Garcia Marquez, Pere Calders eta Gonzalo Suarez. Hamahiru ate liburua osorik jarri dugu sarean, (H)ilbeltzaren karietara.
Urt
11
18
Txiroa delako, oparirik ezin duela egin dio, poema batean, Iker Bidegorrik. Poesiaren alorrean bat egin zuen, Emeki itxaropendutako egunkaria izenburuko poemarioa, 1982an Euskaltzaindiaren poesia sariketa irabazitako lana, obra intimista eta barnekoia. Beste opari asko egin ditu, egin dituenez, Jose Ignazio Ansorena Iker Bidegorri-k. Gaur poesiaren alorrean egindakoa dakarkizuegu.
Abe
04
17
Langile borroka, sabotajeak, lapurretak, drogak, negozioak, hilketak, adiskidantza, amodio harremanak dira Xabier Montoiaren zortzigarren nobelako adarrak. Kontakizun durduzagarri honetako protagonistak memoriaren menpe bizi dira neurri handi batean, oinaze lauso batek inguratzen ditu etengabe. Iraganeko mamuek ez diete bakerik ematen, kontu eske etorri izan balitzaizkie bezala. Hitzontziak nobela berria osorik eskaintzen dizugu sarean. Oihane filosofo gazteak, Biteri tabernariak, Gloria alargunak eta Goietxe ugazabak Iturri tabernan topo egiten dute aldian behin; ez dira laurak elkarren lagunak, baina elkarren berri izaten hasiko dira pixkanaka, zu bezala.
Aza
28
17
Esan gabekoek, isilik gordetakoek, erdizka adierazitakoek irteera gabeko kalezulo batera eraman ditzakete jende arteko harremanak, ez aurrera ez atzera, krisiak bueltarik ia ez daukan tokira. Arantxa Iturberen Honetara ezkero ipuin liburuko 29 kontakizunotan ustekabeko asko izango dira, pertsonaiak eta gertakariak katramilatzen ikusiko dituzu isilpekoen kariaz, oker ulertuak bezainbat agertuko dira susmoak. Umorezkoak batzuetan, gaiztoak sarritan. Denak osorik eskaintzen dizkizugu Susaren webgunean.
Aza
14
17
Ostegunean jendaurrean aurkeztu aurretik sarean eskaintzen dizugu Eider Rodriguezen liburu berria: Bihotz handiegia. Lehendabiziko ipuinak ematen dio izenburua liburuari, maitasunaren hondakinez diharduen kontakizunak. Arroztasun sentipena dute pertsonaiek: nolakoa izaten ari da gure bikote bizitza, zein desio ote ditu auzokide perfektu horrek, norenak dira esku hauek… Konplexuak eta arruntak dira aldi berean hemengo bizilagunak, jarrera ideologikoaren eta irrika eutsiezinaren arteko lehian dabiltzanak batzuetan, zalantzati edo kontraesanean, baina gorabeherei aurre egiten beti.
Urr
24
17
Landa-eremua eta lurra dira eremu nagusi Seamus Heaneyren poesiagintzan, eta hala ere poesia moderno eta garaikidea egiten du. Poeta ezaguna eta goretsia Irlandan eta ingelesdunen artean, Nobel saria jaso izanak beste lur eta hizkuntzetara zabaldu zuen. Orain euskarara, Xabi Bordak egindako itzulpenari esker. Susa argitaletxearen Munduko Poesia Kaierak bilduman argitaratu da Seamus Heaneyren poema antologia, bildumaren udazkeneko emanaldiaren hirugarrena osatuz.
