azaroak
Abe 12 23
Aurreratu genituen Munduko Poesia Kaierak bildumaren azken bi emaitzak, Philip Larkin eta Pier Paolo Pasolini. Arras estilo diferenteko poetak, halaz ere II. Mundu Gerra osteko Europaren partaide dira biak, nor bere mundutik bizi izan dutena. Juanjo Olasagarre eta Irene Hurtado de Saratxo Mendietak euskaratuak, bertze bi antologia plazaratu ditu Susa argitaletxeak.
Abe 08 23
Refaat al-Areer poeta eta irakaslea zen, 1979ko irailaren 23an Gazan jaioa, eta ata 2023ko abenduaren 7an hil dute Gazan bertan. Unibertsitateko literatura irakaslea eta idazlea, aktibista eta We are not numbers erakundeko sortzailea. Bere etxekoekin zegoela hil dute Gazan, emaztea ondoan eta sei seme alabaren aita zelan kendu diote bizitza .
Bere poema bat ekarri dugu euskarara:
Mediterraneoaren ertzean,
Gatzetan bustitako gizateria ikusi nuen,
Buruz behera,
Hildakoak,
Begiak tantaka,
Eskuak zeruan gora, otoitz, edo beldurrez.
Ezin nuen esan.
Itsasoa, arabiar baten bihotza baino gogorragoa,
dantzak,
Odolez blaitua.
Harri-koskorrek bakarrik egin zuten negar.
Harri-koskorrak bakarrik.
Arabiako lurrin guztiak ez dira usteltzen
Israel ugaldu egin da.
Abe 07 23
Duela bost urte agur esan zigun Markos Gimeno ermuarrak. Musika, antzerkia eta batez ere letren eta hitzen aztia izan zen Markus. Bere Zerorajasoa (palindromoak eta hitzperimentuak) blogak oraindik bere sorkuntza lanak erakusten ditu, eta berriki Joseba Sarrionandiak 101 Letrakartel liburuan palindromoak batu, testuinguru literarioa jarri eta hainbat artisten kartelak apailatu ditu liburu baten. Kartel bilduma ikusgai dago Gernikako Euskal Herria museoan apirilerarte.
Gaur, duela bost urte sarean jarritako 131 palindromo dakartzagu, edonoren gozagarri.
(gehiago…)
Abe 06 23
Durangoko Azokan, Barrenkaleko ertzean topatuko dituzue aurten ere Susa literatura argitaletxeko liburuak. Abenduaren 6an (asteazkena) hasi eta abenduaren 10era (igandea) bitarte, aurtengo nobedadeak, azken urteetako liburuak, idazleak eta lagunak bertan izango gara, irakurleekin tarte bat hartu, eta literaturaz gozatzen saiatzeko.
Lau narratiba liburu plazaratu ditu aurten Susak: Udaberrian Argialdiak Miriam Lukiren eskutik, eta udazkenean Juan Luis Zabalaren Dimisioa, Jon Alonsok Carvalho Euskadin, eta Lide Hernando Muñoz egilearen lehen nobela: Izotz ura.
Poesia sailean, hiru liburu argitaratu ditu Susak aurten. Fast fatum Libe Goitiaren lehen lana, Iñaki Irazuren Zakurrak zaunka eta Harkaitz Canoren azkena Ulu egiteko bolondres bila.
Jon Urzelaik, Euskal Herriko musika jaialdiak aztertzen dituen Su festak saiakera ondu zuen 2023ko udaberrirako.
Narratiba eta poesia betiko sailez gain, azken urteotan proiektu eta ildo berriak ere jorratzen ari gara Susa argitaletxean. Munduko Poesia Kaierak bilduman aurten Bertolt Brecht, Mario Benedetti, Philip Larkin eta Pier Paolo Pasolini ekarri dituzte euskarara Irati Majuelo, Inma Errea, Juanjo Olasagarre eta Irene Hurtado de Saratxok.
Ganbila antzerki testuen bilduman berriz, udaberrian Hildako haurra eta Ura jaten plazaratu zituzten Gotzon Barandiaran eta Maddi Goikoetxeak, eta neguko irakurraldiak astinduko ditu Ander Lipusek Antzerkiaren labirintoan bi liburuekin.
Lisipe bilduma eta ildo feministan, Erresistentziarako gorputzak: bollerak gogoeta sortu du Eva Perez-Ponsek.
Abe 01 23
Denbora da Saioa eta Mara ez dabiltzala elkarren gertuan. Lehena irakasle dabil, haur bat izan du aspaldiko bikotekidearekin, eta utzita du musika, nahiz eta ezer gutxi bezala mugitzen den zerbait bere barruan aspaldiko diskoak entzutera giltzapetzen denean; bigarrena, kontrara, bete-betean dabil musikaren industrian, foku ugariren pean, eta apenas agertzen den hazten ikusi zuten kaleen artera. Han lotu ziren biak musikara, abesbatzako klaseetatik gaztetxeko oholtzara, eta biengan lorratza utzi zuen norbait hil da orain. Laguntasun harreman baten une fundatzaileak, poz partekatuak eta ezkutuko mindurak dira kontakizun honen hezurdura. Euskal Herriko historia hurbilean girotuta, zeharkaldi berean ageri dira Kilometroak jairako kantu-grabaketa, herritik hirirako distantzia, Bataplan, Friburgoko okupazio giroa, gurasoen etxeetako sukaldeak eta bizitzaren xake taula zuri-beltza. Etengabe eraldaketan diren urak Lide Hernando Muñozen lehen nobelan. Sarean duzue osorik irakurgai.
Aza 27 23
Zerk bereizten du ulu bat otoitz batetik? Eta otoitz bat poema batetik? Izan al daiteke zerrenda bat poema? Izatez, ba ote da poema ez den zerrendarik? Lapurtutako testuei forma aldatzea aski da testu baten jabetza geureganatzeko? Ekar ote liteke poema liburu batera Oteizaren Klarion laborategia proiektua? Galdera horiei jarraiki osatu dira Ulu egiteko bolondres bila poemarioko atal ezberdinak, diziplinari berari buruz hausnartuz eta poemaren muga formalak ikertuz, librearen librez, neurri eta errima guztietatik aske, noiz jostari eta noiz mamitsu, beti arakatzaile. Osorik irakur dezakezue sarean.
Aza 27 23
Hogeita bost urte bete dira azaroaren 27an Gloria Fuertes idazlea hil zela. 36ko belaunaldiko poeta, garai ilunetan eta gizonezkoak nagusi ziren giro batean ahots azalean soil eta era berean indartsua erakutsi zuen, ezagun egin zuen haur literaturako eremutik kanpo ere. Euskaraz badugu lagin ederra dastatzeko aukera, Josu Landak euskaratu zuen antologia oparoan.
Aza 23 23
– Iban, liburu berriarentzat booktrailer bat behar dugu…
– Booktrailerrak ez daude modan!
– Ezta poesia ere, hara bestea!
Aza 22 23
Munduko 22 hizkuntzatara itzuli dute Mosab Abu Toha poeta palestinarraren poema bat. Beñat Sarasolak paratu du euskaraz, eta sarean jarri dugu. Ekimena O bod eta Lit hub aldizkari elektronikoek gauzatu dute. Itzulpenen berri eman eta gutxira jakin dugu gainera Mosab Abu Toha Gazatik ateratzean, checkpoint batean azaroaren 19an atxilotu egin zutela. Aske da orain.
Palestinar idazlea den Adania Xibli Frankfurteko liburu azokaren karietara egin zen ezagunagoa gure artean. Eman behar zioten saria ukatu zioten Palestinako gatazka aitzakia gisa hartuta. Nazioartean elkartasun mezu eta agiriak hedatu ziren. Argia aldizkariak Palestinari buruz egin duen ale berezian, Gorka Bereziartuak ArabLit Quarterly aldizkarian ingelesez argitaratu zen ipuina -2023ko urriaren 15ean- euskarara ekarri du: Lata baloia.
Aza 17 23
2023ko azaroaren 17an zendu da Agustin Ibarrola artista. Gabriel Aresti idazlearen lagun haundia. Eta gaur artistak idazleari egindako lanak gogoratu gura ditugu. 1966an, Kriselu argitaletxean Arestik Euskal harria plazaratu zuenean, bi artistei zentsuratutako lanak -irudiak eta poemak- gogoan hartuz. Euskal Harria poema liburua Gabriel Arestik berak argitaratu zuen. Kriselu bilduma abiatu zuen horrela. Graficas Ellacuria etxean inprimatu zen, Bilboko Buenos Aires kalean.
Euskal harria poema liburuak 120 pieza zituen, baina zentsuratengatik 60 bakarrik argitaratu ahal izan zituen Arestik. Ibarrolak egindako 14 irudietatik hiru izan ziren zentsuratuak. Poema liburuak lau parte ditu, eta hirugarren zatia Ibarrolari eskaini zion Arestik: “Poesia para Agustin Ibarrola” du izenburua. (gehiago…)
Aza 16 23
Iruñea, 2016. Gobernu autonomiko berriak goi mailako kultur jardunaldi bat antolatu du, eta Sanchez Godin intelektuala ezusteko bat ematekoa da bertan: Manuel Vazquez Montalbanen nobela argitaragabe bat agertu da, Carvalho Euskadin izenekoa. Ezustekoa, ordea, nobelaren bat-bateko desagertzeak emango du, eta Jon Alonsoren protagonista ezagunaren, Enekoitz Ramirez Lanbasen, esku geldituko da kasua.
Bartzelona, 2003. Carvalho detektibea Ramblei begira dago, Guadalupe Agirre euskal enpresari handienetako baten enkargua jasoko duenean: 1982an desagertu zen Kokotxa militantearen neska-laguna aurkitzea. Ordainsari altua eskainiko dionez, aurrera egitea erabakiko du Carvalhok, giro arraro baten erditik: esan gabekoak, paper misteriotsuak, jarraipenak…
Aza 15 23
1998ko azaroaren 15ean, orain dela 25 urte, hil zen Federiko Krutwig. Hala euskalgintzan nola kulturgintzan XX. mendeko eragile handietako bat izana, gazterik lotu zitzaion euskalgintzari, gehienbat Euskaltzaindiaren bitartez. Bere lan filologiko eta politikoez gain (Vasconia), literaturaren alorrean ere izan zuen emaitzarik. Oso ezaguna ez zaion arloa, poesiagintzarena, jaso nahi izan dugu, eta bere poemak ekarri ditugu urteurren honetan irakurtzeko.
Goethe eta Hölderlin ere euskara ekarri zituen Gernika aldizkarian.
Susa aldizkariaren lehen zenbakian, 1980. urtean berari egindako elkarrizketa ere irakurtzeko modukoa iruditu zaigu.
Federiko Krutwig. Argazkia: Sigfrido Koch
Aza 10 23
1922an Ingalaterran jaiotako Philip Larkin II. Mundu Gerra osteko poesia ingelesaren gailurretako bat da. Errealitate arruntaz mintzo arrunt batean poesia eginik, unibertso handia atzeman zuen. Eta maisua izan zen zirrararen mamia azaleratzen bizimodu itxuraz hitsenari ere. Juanjo Olasagarrek sen handiz dakarki orain haren mintzoa euskarara, Susa argitaletxea laster argitaratzekoan den antologian, Munduko Poesia Kaierak bildumaren baitan. Aurrerapen gisa, hona sei poema.
Aza 10 23
Javier Arzuaga Oñatin jaio eta Arantzazun frantziskotarrekin ikasi ostean 1952tik Kuban ibili zen. Batistaren garaian irakasle eta fraile; eta iraultzaren ostean La Cabaña presondegiko kapilau izan zen. Hainbat fusilamenduren -55 zehazten ditu berak- lekuko izan zen, eta apaizgoa utzi eta urteetara idatzi zuen Jon Aranok berriki euskaratu duen Gauerdi minean. Osorik dago irakurtzeko moduan booktegi.eus gunean.
Aza 02 23
Azaroaren 2an topatu zuten, 1975ean, Pier Paolo Pasoliniren gorpua Ostiako hondartzan. Erabat argitu gabeko hilketa, handitu egin zuen idazle eta zinemagile italiarraren inguruan lehen ere ernea zen polemika eta zalaparta. Gutxi barru Munduko Poesia Kaierak bilduman haren antología bat argitaratuko du Susa argitaletxeak, Irene Hurtado de Saratxo Mendietaren itzulpenean. Pasoliniren heriotzaren urteurrenean, hona antologia horretako sei poema.
