Mikel Ayllon eta Piszifaktoria Ideien Laborategiaren eskutik, gerra gai bezala hartzen duen ezohiko triptiko bat dakarkigu Ganbila bildumak oraingoan. Antzezlan itxurako hiru bala dira triptiko horren osagaiak: Bunker, Hau ez da gerra bat eta Hau gerra bat da. Hiru bala hauek leku berean dute abiapuntua, eta hirurak dira lan gordin, zuzen eta gupidarik gabeak. Haien arteko loturak eta oihartzunak topatuko ditu irakurleak, ikerketa bide beraren zati diren heinean. Gerraz ari dira, baina funtsean, jendarte, bikote, bidaide egiten eta desegiten gaituzten harremanez ere bai. Adierazgarria da hitzaurrea bera, aurkezpen izaera gainditu eta gogoeta bide kritiko bat oparitzen diguna.
XX. mendeko errusiar poetetarik handietako bat dugu Sergei Jesenin, bere 30 urteko bizitza laburrean sona eta itzal handia erdietsi zuena. Sentiberatasun handiko poeta, ildo erromantikotik modernagoetara jauzi egin zuena, lehendik euskaratuta dauzkagun aleetara beste zazpi poema gehitu behar dizkiogu, Xabier Bovedak itzuli eta Idatz & Mintz aldizkariaren kaleratuak.
Itxaro Borda eta Gotzon Barandiaranek zenbait solasaldi egingo dituzte heldu den astean beraien poema liburu berriak –Itzalen tektonika eta Galbahea hurrenez hurren- aurkeztu asmoz Euskal Herriko liburudenda ezberdinetan. Bilboko Biran -ekainaren 18an, asteartearekin-, Gasteizko Eva Forest Liburutopian -ekainaren 19an, asteazkena- eta Zarauzko Garoan -ekainaren 20an, osteguna-.
Gotzon Barandiaranek Literaturian grabatutako abestia eta Itxaro Bordak poema liburuaren aurkezpenean Donostian irakurritako ale bat eskaintzen dizkizuegu entzuteko.
2024ko maiatzaren 13an zendu zen Alice Munro idazlea, jaioterri izan zuen Kanadan. Literatura unibertsaleko izen ezinbestekoa (Nobel saria jaso zuen 2013an), ipuin-idazle gorenetako bat da Munro. Bi liburu irakurri ahal zaizkio euskaraz, Zorion handiegia (Meettok, 2012) eta Etsaiak, lagunak, ezkongaiak, maitaleak, senar-emazteak (Erein-Igela, 2018). Isabel Etxeberria Ramirezek euskaratuko obra honetako ipuin bat dakargu: Asunak. Literatura Unibertsala sailean argitaratu zen ipuin-bilduma honetako narrazio bat ere entzungai da Xerezaderen Artxiboa webgunean.
2023ko maiatzaren 31n, duela urtebete, zendu zen Ama Ata Aidoo. Afrikako idazle handietarik bat, emakume ekintzailea, literatura jardunaz gain lan eskerga egin zuen kontinenteko emakumezko autoreen lana ezagutarazi eta duintzeko. Eleberriak, narrazioak eta antzelanak idatzi zituen (Our Sister Killjoy, Anowa…), eta bere herrialde Ghanako zein Commonwealtheko hainbat ardura politiko izan zituen, kulturaren alorrean beti ere. Afrikako idazle askorendako erreferentea, haren heriotzaren urteurrenean ipuin bat dakargu, Bi ahizpa, Mikel Elorzak euskaratua.
41 argitaletxe, 119 nobedade, Daniel Landarti omenaldia eta egitarau oparoa ekainaren 1ean ospatuko den Ziburuko liburu eta disko berrien azokan.
2024an argitaratutako uzta izango da protagonista egunean zehar, Herriko Etxearen parean horretarako egokituko den gunean egingo diren aurkezpenetan: Mattin Iñaki Martiarenak Irritaia komikia aurkeztuko du, Yolanda Arrietak Etxe bat norberarena saiakera, Idoia Torregaraik eta Zaldieroak Mikroipuinak ipuin ilustratua, Eider Behobidek berak itzuli duen Mohammed El Kurd-en Rifqa liburua, Mikel Etxaburuk Manttalingo alaba poema liburua eta Bea Salaberrik Mesfida zaitez nobela.
Zerriak, heriotza goiztiarregiak, gogotik joaten ez diren umetako lagunak, erdiminak, esnea, gurdiak, askotariko gaitzak eta ur-azalean barreiatutako partiturak. Irudi horiek gailendu ziren, besteren artean, Francesco Pasqualeren egunetan. Saprin jaio zen, Italia hegoaldean, eta Richard Wagner, Robert Schumann eta Giuseppe Verdi konpositoreekin konpartitu zuen bere mundualdiaren parte handi bat. Galdaragile familia bateko semea, orduko giro politikoan nahasi, eta Mediterraneo itsasoaz bestaldera jo zuen, harik eta Bermeora heldu zen arte. Haren arrastoari segika, XIX. mendeko Europa mendebaldean zabaldutako giza mapa bat eskaintzen du Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima nobelak. Beregainak diren atalekin eraiki du kontakizuna idazleak, elkarren segidan jarrita oihartzuna puskaz harago hedatzen dutenak; hitz lauz eta urarena halako musika itsaskorrez. Osorik irakur dezakezue sarean.
Mari Luz Esteban idazlearen Manifestuak irekiko du gaur Literaturia Zarautzen. Ostean Iraia Elias, Amancay Gaztañaga eta Erika Olaizola aktoreek (B)egira! ikuskizuna eskainiko dute Modelo aretoan.
Larunbatarekin, –maiatzak 25– liburu azoka izango egun osoan Lege zaharren plazako karpan, eta eguerdian eta arratsaldean liburu aurkezpenak Ahotsenean. Modelo aretoan, Komikigintza eta itzulpenak izango dituzte hizketagai Bego Montorio, Julen Gabiria eta Miel Anjel Elustondok. Patxi Zubizarretak Inuksuit ikuskizuna prestatu du eta Gotzon Barandiaranek Galbahea poema liburukoak kantu bihurtuko ditu zenbait musikariren laguntzaz.
Igandean –maiatzak 26– Gorka Arrese eta Harkaitz Cano solasaldian arituko dira: Gehiago gustatu zitzaidan aurreko zure liburua.
Gai korapilatsua da haurdunaldi subrogatuena, eta Lisipe bilduma feministaren 14. aldeak horri heldu nahi izan dio, June Fernandezen lumatik. Aingeruak eta neskameak izenburuko kazetaritza-saiakeran, ordezkapen bidezko ernalketak planteatzen dituen ertz ugariri buruzko analisi feministak plazaratzen ditu, jarrera moraletatik harago. Zein izan daiteke bidea emakumeen eta umeen eskubideak defendatzeko, gorputz autonomia errespetatzeko, ugalketa-merkatuen gosea frenatzeko eta punitibismoaren lokatzetan ez erortzeko?
Feminista eta marxista izateagatik batetik, eta saiakera idazle handia delako bestetik ezaguna da mundu osoan Silvia Federici. Berriki bere poemekin liburua plazaratu du euskaraz Txalaparta argitaletxeak: Hitzak palmondo.
Dia das letras galegas egunarekin, urtero idazle bat omentzen dute Galizian. Aurten, duela 20 urte zendutako Luisa Villalta poeta eta musikaria da omendua. Gurean, Itxaro Bordak euskarari ekarria, 1994an, Maiatz aldizkariaren 22. zenbakian. Bere zenbait poema, eta Galizian egin duten dokumentalaren hasiera eskaintzen ditugu bere omenez, eta letra galegoak irakurtzera gonbidatu, bide batez.
Gaurko egunez 1964an plazaratu zen Gabriel Arestiren Harri eta herri, Kuliska Sorta bilduman (55. zenbakia), Zarauzko Itxaropenak inprimatua. Argitalpena 972 alekoa izan zen; horietatik 480 harpidedunei bidali zitzaizkien, 80 hartu zituen idazleak, 29 zentsurara eta lege gordailura eta liburutegietara eraman zituzten, eta gainerakoak dendetara zabaldu ziren. Profeta bati izeneko poeman Arestik berak argi azaltzen du bere poetikaren ardatzetako bat: “Nire poesia oso merkea da, herriaren ahotik hartu nuen debalde, eta debalde ematen diot herriaren belarriari“. Harri eta herriliburuak zalaparta sortu zuen, Zeruko Argia astekariaren ekaineko eta uztaileko artikuluak lekuko. Irailaren 19an, Donostiako Udal Liburutegian egindako hitzaldian Arestik Egia bat esateagatik eta Nire aitaren etxea irakurri zituen, Patxi Mujikaren grabazioari esker jasoak izan direnak. Liburuaren lehen edizioari Juan San Martinek egin zion hitzaurrea, eta 2000. urtean egindako edizio berrian Koldo Izagirrek idatzi zuen sarrera.
Opari osagabe baten oroitzapena, hildakoen ilarak eta hiltzaileenak, Lizasoko komuna eta haren itzalean hartutako bainua, biribilguneen utopikoak, gazte bat pintadak garbitzen, andre bat katu baten marruen eta amaren azken egunen artean, sasoiz kanpoko norbaiten itzulera, infinitura multiplikatutako tximinoak, balizko pailazo bat, txanpon-makinen zarata eta hondoko konplizitatea, une batez den-dena geratu uste izan zuen isiltasun bat. Giroz, garaiz eta tonuz, eremu zabal bat bildu du Iñigo Astizek bere lehen narrazio bilduman. Aro bakoitzean jendeak elkarri eusteko botatzen dituen sokez ari da, komunikazioaz eta haren faltaz, eraikuntza historiko, politiko, kulturalen alde makurraz zein absurdoaz. Argitasunez eta ironiaz, soiltasunez eta saturazioz, bizidun ororen orekari urratsak datoz kontakizunotan. Osorik irakur dezakezue sarean.
