Abu
12
04
Irlandako herriari eta hango gatazkari begiratu izan diogu, eta begirada hori fintzen lagundu ziguten Imanol Murua Uria eta Hunberto Unzueta kazetariek 1996an Susarekin kaleratu zuten Suetena Belfasten liburuarekin. Kronika liburu bikaina, Irlandan egindako hilabeteetan kazetariok herri hartako gatazka armatuaren muinari heldu nahi izan zioten, eta hura ezagutu eta entenditzeko lanabesak eman irakurleari historia, kronika sozialak, pasadizoak, protagonisten ahotsa, biktimena… estilo zuzen eta bizi batez jasoz. Kazetaritzak eta literaturak bat egiten duten eremu horretan murgildu ziren, trebetasunez, Murua eta Unzueta, eta orain zeu murgil zaitezke haien lanean liburu osoa hemen irakurriz.
Abu
05
04
Uztailaren 25ean (nesken egüna) lehen aldiz eta agorrilaren 1ean gero (igandea), aurten ere bitan jokatu dute pastorala Maulen. Jean Louis Davantek Antso Azkarraren milurtekoa hartu du gaitzat idatzi pastoralean. Berria egunkariak gune berezia atondu du pastoralaren karietarat, eta bertan afitxa ikusi, pastoralaren inguruan idatzi albisteak irakurri, edota pastoralaren testu osoa ere irakur daiteke. Lehen peredikütik, 12garren kantara, guztira 23 jelkaldik osatzen du Antso Azkarra pastorala.
Abu
05
04
Euskaraz.net-ek beste bi liburu jarri ditu sarean. Lehenengoa, Loiolako Joxe Ayerbek, Bartolo Ayerberen semeak, jarritako bertsoekin osatutako Alako batean liburua, Antonio Zabalak Auspoa sailean argitaratua. Hirigintza baldarraren salaketa egiten duen "Gure baserriak" bertso sorta irakur daiteke bertso horien artean. Bigarrena, Kaietano Sanchez Irure (1856 -1916) idazle donostiarraren Azken beltza antzezlana. Lan honek Donostiako Udalaren saria jaso zuen 1915ean eta Euskal Iztundeak 1917an antzeztu zuen lehen aldiz Antzoki Zaharrean.
Abu
05
04
Ipuin liburu bikaina da aste honetan osorik eskainiko dizuguna: Atoiuntzia. Edorta Jimenezek 1990ean idazle mundakarrak murgil egin zuen narratibaren uretan, eta txukun asko egin gainera. Omar Nabarroren izenpean poema-liburuak ezagutzen genizkion ordura arte (Itxastxorien bindikapena, Egutegi esperimentala, Gaua zulatzen duten ahausietan…), eta bere poemetakoaz gain beste mundu batzuk ere nabiga zitzakeela erakutsi zigun. Atoiuntzia-ko narrazioetan bere inguruari, geografikoari eta historikoari, begira jarri zen Jimenez eta begiratu beharrekoa dela erakutsi. Gerora bere eleberri batzuetan jorratu dituen elementuak (Azken fusila, Kilkerren hotsak) antzeman daitezke ipuin eder hauetan.
Uzt
29
04
Iñaki Uriarte kazetaria joan da. Euskaldunon Egunkaria eta Argiako kazetaria izan zenak, lehenago ere zenbait testu plazaratu zituen Ttu Ttua eta Susa aldizkarietan, Iñaki Goitioltza izengoitiaz. Atzo esan behar nizkizunak poema kaleratu zuen Ttu Tua aldizkarian 1985eko udazkenean. Klick! ipuina 1986ko azaroan Susan, eta Denborak berdin berdin korritzen du eta ipuina aldizkari berean 1987ko apirileko Gernika monografikoan.
Uzt
29
04
Abelino Barriolaren Lagun txar bat, Donostiako kaian girotutako antzerki lana, eskaintzen du euskaraz.net-ek udako egun hauetan irakurtzeko. Barriola Donostiako Udaleko zinegotzia izan zen eta bere ahaleginari zor zaizkio bai Artikutzako urak hirira ekartzea, bai Euskal Iztundea, Euskal Hizkuntza eta Deklamazio Eskola, sortzea.
Uzt
29
04
EAEko estatutua zela eta hala jardun zuten Oh Euzkadi-koek 1979ko uztaileko azken asteko Zeruko Argia-n. EAErako estatutua burutu zela eta haren inguruko adierazpenekin hasita, bestelako gai batzuetan adierazpenak egindakoak izan zituzten jopuntu: Mitxel Unzueta, Xabier Arzalluz, Mario Onaindia… Abuztuko etena eta oporraldia bazetorrela eta oporrei buruzko atala ere eman ziguten. Ladix Arrosagarai izan zuten idazle gonbidatu. Eta, guk orain beraien sailarekin egingo dugun bezala, hilabete t’erdiko oporrak hartu zituzten.
Uzt
29
04
Hizkuntzalari gisa ezagunagoa, eta oro har euskaltzale langile moduan, sormenezko literatur lana ere egin zuen Alfontso Irigoienek. Herrian gara bizi (1979) bere lehen poema liburua izan zen, baina gerora argitaratu zituen beste bi, Orbel eta orri 1980an eta Hi ta ni garade zu, to ez date no 1989an. Irrisko Xortaren azkena izan zen Alfontso Irigoienena. Zortzi liburu eta idazle berri pare bat ezagutzera eman eta gero, hortxe amaitu zuen Leopoldo Zugaza argitaldariak orain Interneten irakurgai dagoen bilduma interesgarri hau.
Uzt
22
04
Kristo gure Jauna eta andredena Maria du izenburua Irrisko Xorta saileko zazpigarrenak, Polikarpo Iraizozen poemarioak. Izenburuak adierazten duenez erlijio gaia jorratzen du liburuak, 44 sonetok osatua. 1978. urtean Euskaltzaindiak eta Bizkaiko Aurrezki Kutxak antolatutako Felipe Arrese Beitia saria irabazi zuen. 1897an jaioa, Polikarpo Iraizozek (jaiotzez Agustin Zarranz) bide luzea egina zuen euskalgintzan eta literaturgintzan, eta lan asko argitaratuak, batez ere prosan. Itzultzaile ere izana, 50 urtez euskal aldizkarietan kolaboratzaile jardundakoa dugu kaputxino nafarra. Euzko Gogoa eta Egan aldizkarietan, adibidez, poema mordoa argitaratua da (Euzko Gogoan Irisarri ezizenaz). Liburua argitaratu eta hurrengo urtean, 1980an, hil zen.
Uzt
22
04
Ohi bezala, kupidarik gabekoa eta komarik ez galtzekoa zen orain 25 urteko Izagirre eta Saizarbitoriaren Oh! Euzkadi saileko komentarioa, Zeruko Argia aldizkariaren 839. zenbakikoa. Enpresarioaren inguruko lerro batzuen ondoren, eta Nafarroaz eta Egin-ez idazteko beta galdu gabe, Pasaiako San Ferminen inguruko kronika eder askoa ekarri zuten. Idazle gonbidatua Jon Casenave izan zuten.
Uzt
15
04
Augustin Zubikarai Ondarroan jaio zen 1914ko azaroaren 3an eta Galdakaon hil zen 2004ko uztailaren 12an. Gaztetatik hasi zen euskaraz idazten eta 1937an gerra garaian kaleratu zen Eguna euskarazko egunkariko erredaktore izan zen. Gerra ostean ere etengabe segitu du idazten eta esan liteke bera dela egungo idazle oparoenetako bat.
Literatur aldizkarietan ere asko idatzitakoa dugu ondarrutarra, Egan eta Olerti aldizkarietan topatu dizkiogu batez ere lanak. Olertin 1959tik 1987ra bitartean kolaboratu zuen —17 poesia sorta—; Egan aldizkarian 1957tik 1982ra bitartean aurkitu dizkiogu zortzi bat lan —tartean 6 antzerki saio—.
Uzt
15
04
Uztailean urtero Kale Antzerki jaialdia egiten da Lekeition. Aurtean, besteak beste Anacabe kapitainaren balada bakarrizketa aurkeztu zuten uztailaren 9an. Javier Gonzalez de Duranak idatzi eta Mari Jose Kerejetak euskaratutako lanaren antzezpena Ramon Castrok egin zuen, Karlos Paneraren zuzendaritzapean. Testu osoa eskaintzen dizugu aste honetan.
Uzt
15
04
Zeruko Argia-ren 838. zenbakiarekin kaleratutako Oh! Euzkadi sailean Euskaltzaindiaren aldeko artikulua idatzi zuten Saizarbitoriak eta Izagirrek. Juan San Martinen aldekoa, egia esan, eta zehatzagoak izateko, hura bota zutenen aurkakoa. Kultura Kontseilaritzan zuzendaritza hartua zuen Juan San Martinek eta orduantxe kendu zioten, EAJko sektore batzuen presioz, artikuluan irakur daitekeenez. Idazle gonbidatua Juan Martin Alegria izan zuten.
Uzt
15
04
1904ko uztailaren 15eko goizaldean hil zen Anton Txekhov idazle errusiarra. Ipuingintzako maisu, antzerkigile handia, bere heriotzaren mendeurrena dela-eta euskarara ekarri diren bere lan guztien bilduma egin nahi izan dugu. 1956an kaleratu zen lehena (Guraso zintzoa), Egan aldizkarian, Elizaldek euskaratua, eta gerora Egan-en bertan Pello Zabaletak bi ipuin (Ispilu okerra eta Atezain eskolatua) euskaratu ditu, D. de l’Ak bat (Vanka) Txistu & Tambolin-en eta bakarrizketa bat argitaratu da Zubizabal aldizkarian. Liburuak bi argitaratu dira. 1987an, Begoña Lasak euskaratuta, Bi antzerki labur plazaratu zuen Baroja etxeak. 1990ean, azkenik, eta Literatura Unibertsala bildumaren baitan, Xabier Mendigurenek itzulitako Ipuinak kaleratu zen. Denak dauzkazu hemen irakurgai.
Mendeurren honetarako azken ipuin bat ere ekarri nahi izan dugu, baina ez Txekhovena, Txekhovez baizik. Raymon Carverren Mandatua ipuina itzuli du Harkaitz Canok, non idazle estatubatuarrak Txekhoven bizitzako azken uneekin narrazioa osatu zuen.
Uzt
08
04
1904ko uztailaren 12an jaioa, mendeurrena da Pablo Neruda poeta txiletarrarena. 2003ko iraileko 89. Literatur Emailuan, bere heriotzaren 30. urteurrena zela-eta, eskaini genituen euskarara ekarritako Nerudaren bost poema. Bada besterik: Egan aldizkarian, 1973ko zenbakian, Ibon Sarasolak Pablo Nerudaren poema baten itzulpen “polemikoa” kaleratu zuen. Eta bestalde, mendeurrena dela eta, Jose Luis Padronek oraintsu kaleratu du Amodiozko hogei poema eta kanta bat bakar-mindua poemarioa Gara egunkariarekin. Liburu honetako poemak Nerudaren beraren ahotsean entzun daitezke. Maskarada taldeak, bestalde, Antonio Skarmetak idatzitako Nerudaren postaria taularatu zuen 1997an, Patxo Telleriak euskaratua.
Egan aldizkarian bertan, bestalde, aurki daitezke orain 25 urte zendutako Blas de Oteroren hainbat poema, gaztelaniaz lehenak, eta euskaraz, Gabriel Arestik itzuliak, beste dozena bat. Olerti eta Korrok aldizkarietan ere euskaratu zuten Oteroren poemarik: Literatur Aldizkarien Gordailuan irakur daitezke denak.
