Mai
04
09
Datorren astean egingo da Oreretako Mikelazuloko 9. Poesia Astea, maiatzaren 12tik 17ra bitartean. Aurtengo edizioan BatBada proiektua abiaraziko dute: sortzaile berrien lanei bidea egiten laguntzeko ale bakarreko argitalpenak. Asier Sarasolaren Poems everybody, poems! (Idoia Beratarbide pintoreak atondua) eta Ion Olanoren Ebaki dira lehendabizikoak. Liburu horien ale bakarra Mikelazuloko liburutegian irakurri ahal izango duzue, edo interneten emana bestela. Poesia Asteko egitarauan izango dira: maiatzaren 12an Itxaro Bordaren errezitaldia; maiatzaren 14an Mahmud Darwishen poemen irakurketa; maiatzaren 16an BatBada proiektuaren aurkezpena; maiatzaren 17an Hedoi Etxarteren Suzko lilia errezitaldia.
Mai
01
09
Giovannino Guareschi idazle italiarra 1908ko maiatzaren 1ean jaio zen. Bigarren Mundu Gerran, Italia gobernu faxistaren menpe zegoela erabaki behar izan zuen noren alde jarri: faxisten, erregearen edo partisanoen alde. Erregea aukeratu zuen, erdibidearen eta tradizioaren ordezkaria zelakoan, eta lerro nazi-faxistetan borrokatzeari uko egin zionez, Poloniako kontzentrazio-esparru batera bidali zuten. Gerra amaitutakoan, demokristauen aldera jo zuen. Propaganda antikomunista egitearren idatzi zituen Guareschik On Camilloren istorioak. Peppone alkate komunistaren eta On Camillo apaizaren arteko tirabirak irakurriko dituzue Koldo Bigurik 2001ean itzulitako liburu honetan.
(gehiago…)
Api
29
09
Aurten bost urte beteko dituen Literatura Eskolak ekainaren 5, 6 eta 7an Literaturia izeneko asteburua antolatu du Larrabetzun. Lehen edizio honetan hitzaldiak, liburu aurkezpenak, irakurraldiak eta mahai-inguruak izango dira idazleekin, eta euskal literaturaren azoka bat ere bai, argitaletxe garrantzitsuenen parte hartzearekin. Hori Bai gaztetxean musika eta antzerki emanaldiak egingo dira: Mirande Kabareta, Kukubiltxoren obra berri bat… Literaturiaren egitarau osoa maiatzaren 8an (ostirala) 12:00etan aurkeztuko dute Bilboko Kafe Antzokian.
Api
21
09
Gaurkoa bezalako egun batez baina 1910ean hil zen Mark Twain, 75 urte zituela. Gaztetan inprimategi batean egin zuen lana, ondoren ontzi gidari Mississippi ibaian, urre bilatzaile, egur tratulari, eta azkenean kazetari eta idazle. Aintzane Ibarzabalek 1990ean euskaratutako Huckleberry Finn-en abenturak eskaintzen dizugu asteon, honela hasten dena: “Ez duzu nire berri izango, baldin eta ez baduzu Tom Sawyerren abenturak izeneko liburua irakurri (…) Zera, hauxe da liburuaren amaiera: Tom eta biok lapurrek leize-zuloan gordetako dirua aurkitu genuen, eta hala aberastu egin ginen. Sei mila dolar hartu genituen bakoitzak… dena urrea. Ikaragarrizko diru ikuskizuna zen dena batera pilaturik zegoenean. Bada, Thatcher epaileak dirua hartu eta interesak emateko moduan jarri zuen, eta egunean dolar bana ematen zigun”.
(gehiago…)
Api
15
09
Kubako gerratik maingu itzulitako Sotero Mujika bertsolaria Baroja inprimategira joan denean, hango enkargatuak tipografo berria aurkeztu dio: “Frantsesa da. Oraindik ez du bertsorik inprimatu, baina ikasi beharko du”. Halaxe ezagutu du Emile, eta ondoren Alberto estudiantea. Hiruren artean arrisku handiko asmo bat darabilte: dinamita lapurtu eta Maria Cristina erreginari eraso egitea. Mikel Peruarenaren lehen nobela duzu Ez obeditu inori, Susa argitaletxearen eskutik datorren apirilaren 21ean Donostiako Udal Liburutegian aurkeztuko duena.
Api
14
09
Kemen Lertxundiren Galdutako zubixkak olerki eta musika emanaldiarekin abiatuko da aurtengo Literaldia Bartzelonako Euskal Etxean (Placeta Montcada 1) apirilaren 17an (ostirala) 22:30ean. Castillo Suarezen Mugarri estaliak poema liburuan oinarritutako errezitaldia izango da apirilaren 24an (ostirala) 19:30ean. Eta Eider Rodriguezek hitzaldia egingo du apirilaren 30ean (osteguna), Universitat Autonomako letren fakultatean 13:00etan eta Euskal Etxean 20:00etan. Datorren hilabetean: maiatzaren 6an Eider Rodriguezen Haragia ipuin liburua izango dute mintzagai; maiatzaren 20an Edorta Jimenezen hitzaldia gerra eta literaturaz; maiatzaren 22an Castillo Suarez eta Leire Bilbaoren errezitaldia; eta bukatzeko, maiatzaren 23an, Hedoi Etxarteren Suzko lilia poema liburuan oinarritutako emanaldia.
Api
07
09
1959ko apirilean 32 ahapaldiko bertso sorta bat argitaratu zuen Gabriel Arestik Egan aldizkarian Bizkaitarra izenburuarekin. Bere nobia Meli Estebani eskainiak dira, 1958ko abenduan idatziak. Beste sorta bat 1959ko neguan argitaratu zen, Iñaki Irigoieni eskainiak (uztailean idatziak); oso ezaguna da ahapaldi hau: “Baña egun baten deitzen badeuste / Erria defendietan / Prest arkituko nabe ni beti / Euskerearen aldean / Armarik eztut artun egingo / Egundo nire eskuetan / Nire plumea nire izerdia / Eskeintzen deutsat benetan”. Geroago, 1960ko martxoan idatziko zuen hurrengo sorta (Justo Garateri), eta lehen lerroetan jakingo dugu hau bosgarren Bizkaitarra dela. Non dira orduan beste bi sorta gehiago? Karmelo Landak aurkitu zituen eta 1986an Susak argitaratu: bat Andoni Kaierori eskainia, bestea Juan Ormaetxeri.
Api
06
09
Melankolia eta tristezia Hiriaren melankolia poemarioan aurki daitezkeen hitzak eta batez ere sentimenduak dira. Liburuari darion muinaren adierazle dira, adierazle nagusiak agian, baina ez bakarrak. Existentziaz eta denboraz gogoeta egiten du Juaristik bere bigarren poema liburu honetan, baina baita beste hainbat gaiz ere, idaztea, horien artean (Teletipoak eta beste poemak atalean). Idazleaz eta idaztearen ekintzaz gogoeta egiten du: “Teklen espazio ilargitar eta burnizkoekin urtuta / behatzak ez ote dira errealitatea deitzen den patura / zuzentzen nauten untzi nagiak?”. 1987an Baroja argitaletxearekin publikatua, hementxe duzue Hiriaren melankolia.
Api
01
09
Duela 200 urte, 1809ko apirilaren lehenean Ukrainan jaio zen Nikolai Gogol, Puxkin eta Lermontovekin batera Errusiako literaturaren loraldiari hasiera eman zion idazlea. Hain zuzen ere, Puxkin adiskidea izan zen Gogoli Arima hilak nobela handiaren gaiak iradoki zizkiona. Hamazazpi urte eman zituen lan haren lehen tomoa ontzen, eta 1842an argitaratu zen Errusiako gizartearen kritika zorrotz, gordin eta mingarria, Pavel Ivanovitx Txitxikov protagonistaren negozio ustelak kontatzen dituena. Bigarren tomoa ezin menderaturik, erre egin zituen eskuizkribuak 1852an, eta bost kapitulu baino ez dira ezagutzen. Gogolek hiru tomo idazteko asmoa zeukan: lehen tomoan, Errusiako errealitatearen infernua erakutsi nahi zuen; bigarrenean, berriz, purgatorioa; eta hirugarrenean, azkenik, paradisua. Baina ez zuen bere helburua betetzea lortu. Jose Morales Beldaren itzulpenarekin 1998an argitaratu zen Arima hilak euskaraz.
(gehiago…)
Mar
27
09
Honela idatzi zion Jon Mirandek Txomin Peilleni 1959ko otsailean: “Aipatu nizun ipuina bukatuxerik dut –garbitan ipintzen ari naiz orain–, eta hamar bat egunen bururako eginik duket. Luze samarra da, eta gaia oso berezia: maitasun kondaira bat, 30 urteko gizon baten eta 11 urteko neska baten elkar maitatzea kontatzen duena; hots, euskarazko Lolita bat (nahiz ez dudan zoritxarrez Nabokoven lanegina irakurri ahal izan)”. Peilleni aurrena eta gero Mitxelenari (Eganen argitaratzeko) bidali zien, eta ondoren Andima Ibinagabeitiari martxoaren 16an, adieraziz: “Zuk beharbada Amerika horietan publikatzeko bide bat atzeman zenezake?”. Haur besoetakoa ez zen plazaratu, harik eta 1970ean Gabriel Arestiren sarrera batekin Kriselu-Lur argitaletxeak kaleratu zuen arte. Orotariko iruzkinak egin izan dira nobelari buruz; adibidez, Joseba Sarrionandiaren artikulu luze bat Maiatz aldizkarian 1983an; berriena Itxaro Bordak 2004an Hegats aldizkarian.
Mar
25
09
Gaztetan Errumaniako abangoardiako idazle, Marseillan itzultzaile eta zuzentzaile lanak egin ostean, Eugene Ionescok 1950eko maiatzaren 11n estreinatu zuen bere lehendabiziko obra Parisko Théâtre des Noctambules antzoki txikian: Abeslari burusoila. Duela hamabost urte (1994ko martxoaren 28an) hil zen Ionescoren antzezlanak oso ezagunak egin ziren 60etan, batez ere Errinozeroa eta Egarria eta gosea taularatu zirelarik. Antonio Maria Labaienek Neskatilla ezkongai eman zuen 1964an Egan aldizkarian. Arantxa Hirigoienek Auto erakusketa itzuli zuen 1994an Susa aldizkarian. Tanttaka taldearentzat Aitarekin jolasean euskaratu zuen Ritxi Lizartzak1998an. Eta orain osorik eskaintzen dizugun Abeslari burusoila Jon Muñozen itzulpenari zor diogu (Ibaizabal, 2001).
Mar
23
09
Martial-Henry Berdolyk eta Agosti Xahok argitaratutako Le Réveil Basque aldizkari errepublikarrari erantzuteko sortu zuen Louis Etxeberrik Eskualduna astekari giristino eta xuria 1887ko martxoaren 15ean Baionan. Lehen urteetan Arnaud Poxelu izan zuen gidari, ondoren Jean Hiriart-Urruti, eta aurrerago: Blaise Adema, Jean Saint-Pierre, Dominique Soubelet eta Salvat Arotzarena. Izan ere, astekaria 57 urtez plazaratu zen, 1944ko abuztuaren 18 arte, Vichyko Gobernuarekin kolaboratzeagatik itxia. Eskualduna astekaria hemeroteka eta biblioteka pribatu batzuetan barreiaturik baitago, Euskal Prentsaren Lanak gunean dijitalizaturik berrargitaratu du Armiarmak: ia 3000 zenbaki, 10.000tik gora orrialde. Interneteko edizio hau martxoaren 26an (osteguna) 12:00etan aurkeztuko da Donostiako Koldo Mitxelena kultur unean.
Mar
18
09
Mikel Azurmendik, Baroja argitaletxearen bultzatzaile eta arduradunetako bat —euskarazko liburuen bildumarena—, saiakera liburu bat argitaratua zuen, eta itzulpen bat: Kontu kontari Grezian barrena eta Flannery O’Connorren Jende ona nekez da aurkitzen. Eta 1987an eman zuen argitara bere libururik esanguratsuenetako bat, Euskal nortasunaren animaliak. Hura baino lehentxeago, hala ere, eleberria plazaratu zuen, Gauzaren hitzak. Europako gerra ondoko eleberrigintzaren oinordekoa estiloaren aldetik, 70etako oraina eta iragan hurbila lotzen zituen istorio bikaina idatzi zuen Azurmendik, Franco hil berriko mundua, Donostian, gordin erretratatuz. 1987an argitaratua, 10 urte lehenago idatzia da eleberria. Osorik eskaintzen dizuegu Gauzaren hitzak.
Mar
17
09
Euzko-Gogoa aldizkariaren azken zenbakia duela 50 urteko datarekin argitaratu zen. Jokin Zaitegik 1949ko abenduaren 26an erregistratu zuen Guatemalako Postan, eta estreinako alea 1950ko urtarrilaren lehenean kaleraturik, euskal kultura modernoaren agerkari garrantzitsuenetakoa bihurtu zen. Aurreneko sei hilabeteetan Orixe izan zuen lankide, gero Andima Ibinagabeitia 1954tik aitzina. Euzko-Gogoak bi aro izan zituen: Guatemalakoa 1950etik 1955era eta, Zaitegi Euskal Herrira itzuli zelarik, Miarritzekoa 1956tik 1959ra. Lehen aroan 27 zenbaki agertu ziren, eta 17 bigarrenean. Azken zenbakiak 1959ko martxoa-ekaina data dakar, baina aldizkariaren azalean aitortzen du 1960ko uztailean inprimatua izan dela, arazo ekonomikoak eta banaketakoak handiak izan baitzituen. Idazle askoren plaza izan zen Euzko-Gogoa gerraostean: Nemesio Etxaniz, Jon Etxaide, Antonio Maria Labaien, Salbatore Mitxelena, Bedita Larrakoetxea, Bingen Ametzaga, Manuel Lekuona, Sorne Unzueta, Santi Onaindia, Jaime Kerexeta, Federiko Krutwig, Jon Mirande, Juan San Martin, Txillardegi, Gabriel Aresti, Txomin Peillen…
Mar
12
09
Kaxa huts bat aurreneko poema bildumarekin literaturzaleen arreta piztu zuen Beñat Sarasolak duela bi urte. Liburu berriak Alea du izenburua, eta lirismorik batere gabeko moldeetan arakatu du. Abangoardia grinaz eta sarritan narrazio airez, jendez mukuru den giro urbanoaren zurrunbiloan sartu ditu atzaparrak, eguneroko bizimoduaren kronika makur bat eginez. Alea poema liburua martxoaren 17an (asteartea) 12:00etan Donostiako Udal Liburutegiko sotoan aurkeztuko du idazleak, Koldo Izagirre lagun duela. Argitaldaria: Susa.
