Eka
16
05
2005eko ekainaren 13an hil da Oporton Eugenio de Andrade, XX. mendeko Portugalgo literaturako ahots inportanteenetako bat. Poeta, poesia itzultzaile eta literatur eragilea, bere poesigintza erreferentzia ezinbestekoa da Portugalen. Uraren bezpera poemarioa euskaratu zuen Maite Gonzalez Esnalek 1990ean, eta Pamielarekin kaleratu. Lehenagotik, bestalde, Joseba Sarrionandiak hiru poema euskaratu zituen eta Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan plazaratu 1985ean. Hementxe dauzkazu.
Eka
02
05
Hainbat eremu eta lan-arlotan jardundakoa izan dugu Juan San Martin, 2005eko maiatzaren 30ean hil dena. Idazle anitza, literatur aldizkarietan hasi eta hantxe eman zituen argitara hainbat lan, batez ere Euzko Gogoa, Olerti eta Egan-en. Hantxe plazaratu zituen 100etik gora poema eta hainbat itzulpen-lan, gehienak Interneten irakurgarri daudenak. Literatur aldizkarietan egin zuen lanaren aurkezpentxo bat egin nahi izan dugu eibartarraren omenez.
Api
07
05
Loiolara egindako bisitaz gain, bestela ere iritsi zen Karol Wojtila euskararen eremura 1980ko hamarkadan. Ez baita telebista Wojtilak agertzeko hautatutako medio bakarra. Santi Onaindiak euskaratu zituen poloniarraren hainbat poema, eta Olerti aldizkarian argitara eman. Literatur Aldizkarien Gordailuan irakur ditzakezue, edo, nahi izanez gero, Euskal Bertso eta Olerkien Hemerotekan.
Ots
17
05
Arthur Millerren heriotza da azken egunotan irakurgai izan duguna, idazle estatubatuarra pasa den 2005eko otsailaren 17an hil baita. XX. mendeko antzerki-autore inportanteenetako bat, haren lan ezagunena, Saltzaile baten heriotza, Xabier Galarretak euskaratua dago. 2001ean plazaratu zuen Hiria argitaletxeak, eta orain osorik dakarkizuegu.
Ira
16
04
2004ko irailaren 8an hil da, 75 urte zituela, Manuel Maria idazle galiziarra. XX. mendeko literatura galegoaren zutabe nagusietako bat, “herriaren poeta” deitua, 50-60etako urteetan hasi zen ezaguna egiten hala poeta nola Galiziako kulturgile eta militante politikoa. Hainbat lanen egile, poema liburuak batez ere, euskarara lehenbiziko itzulitakoa bere bi antzerki-lan izan ziren, Koldo Izagirrek euskaratu eta Antzerti aldizkarian plazaratuak 1985ean: Maiatza zorabiatuaren pastorala (Auto do Maio esmaiolado) eta Berengela izeneko otarantza baten ibilketak eta biribilketak (Aventuras e desventuras dunha Espiña de Toxo chamada Berenguela). Gerora bi poema ere euskaratu zaizkio. Joseba Sarrionandiak Gure amari hitzak euskaratu zuen Susa aldizkariaren separata moduan banaturiko Poemas naufragos liburuan, 1991n, eta Itxaro Bordak Haur begiak, Maiatz aldizkariaren 30. alean, 1998an.
Abu
19
04
1911n gaur egun Lituania den Szetejnien jaioa, 2004ko abuztuaren 14an hil da Cracovian Czeslaw Milosz idazle poloniarra. Poeta handia, 1980an Nobel saria jaso zuen. Euskarara gutxi ekarria izan da, baina apur bat bai. 1984an Pamielak karrikaratutako Alkohola poemak libururako haren bi poema euskaratu zituen Tere Irastortzak. Maiatz aldizkariaren 9. zenbakian, berriz, 1985ean, beste poema bat argitaratu zen. Eta Literatur Gazeta-k Nobel saria jaso zuenean eginiko hitzaldia plazaratu zuen, Eduardo Zabalak euskaratua. Testuok eskaintzen dizkizuegu. Hauez gain, Czeslaw Milosz-i buruz irakur daiteke Literatur Aldizkarien Gordailuan. Koldo Etxabek Literatur Gazeta-ko 6. zenbakian idatzitako artikulua, Poloniako Literatura izenekoa, edo gaztelaniaz argitaratutako poloniarraren poema liburu bati J.M.L.k eginiko kritika, Pamiela aldizkariaren 7. zenbakian plazaratua.
Uzt
29
04
Iñaki Uriarte kazetaria joan da. Euskaldunon Egunkaria eta Argiako kazetaria izan zenak, lehenago ere zenbait testu plazaratu zituen Ttu Ttua eta Susa aldizkarietan, Iñaki Goitioltza izengoitiaz. Atzo esan behar nizkizunak poema kaleratu zuen Ttu Tua aldizkarian 1985eko udazkenean. Klick! ipuina 1986ko azaroan Susan, eta Denborak berdin berdin korritzen du eta ipuina aldizkari berean 1987ko apirileko Gernika monografikoan.
Uzt
15
04
Augustin Zubikarai Ondarroan jaio zen 1914ko azaroaren 3an eta Galdakaon hil zen 2004ko uztailaren 12an. Gaztetatik hasi zen euskaraz idazten eta 1937an gerra garaian kaleratu zen Eguna euskarazko egunkariko erredaktore izan zen. Gerra ostean ere etengabe segitu du idazten eta esan liteke bera dela egungo idazle oparoenetako bat.
Literatur aldizkarietan ere asko idatzitakoa dugu ondarrutarra, Egan eta Olerti aldizkarietan topatu dizkiogu batez ere lanak. Olertin 1959tik 1987ra bitartean kolaboratu zuen —17 poesia sorta—; Egan aldizkarian 1957tik 1982ra bitartean aurkitu dizkiogu zortzi bat lan —tartean 6 antzerki saio—.
maiatza
13
04
Maiatzaren 6an omenaldia eskaini zioten hainbat lagunek Andolin Eguzkitzari, bera sustatzaile izandako Bilboko Kalderapekoko errezitaldi batean. Andolinen poemak ez ezik, berak euskaratutakoak ere errezitatu zituzten. Santurtziko idazleak Olga Omatos-ekin batera euskaratutako Konstantinos Kavafisen poema-antologia argitaratu zuen, Pamielarekin, 1995ean. Liburuko zenbait poema eskaini genizkizuen bere heriotza zela-eta egindako Emailu berezian. Aste honetan, maiatzaren 6ko errezitaldiaren osagarri, osorik eskaintzen dizugu liburua.
Abe
18
03
Joan den ostiralean hil zen, 86 urte zituela, Fadwa Touqan poeta palestinar handia. Nabulusen jaioa eta hantxe zendu dena, “pesimista, erromantikoa, oldartua”, definitzen du Itxaro Bordak. Poesia intimista batetik abiatua, bere herriaren eta bizitzaren ibilbideaz bat, erresistentzia kantatzera jo zuen, palestinarra eta emakumea zela beti ardatz izanez. Euskaraz Itxaro Bordak jarri zuen bere poema bat, Itsasora itzultzea, 1988ko udan kaleratu zen Maiatz aldizkariko 16. zenbakian, poeta palestinarrei eskaini zien atal batean. Hementxe duzue.
Aza
13
03
2003ko azaroaren 11n zendu zen, 74 urte zituela, Miquel Martí i Pol, katalan poeta handietako bat. 1954an plazaratu zuen bere lehen liburua, Paraules al vent, eta geroztik hainbat eman ditu, poesiaren alorrean gehienbat. Prosan ere jarduna da, eta baita itzultzaile ere. Euskarara Joseba Sarrionandiak ekarri digu. 1984ko apirileko Maiatz aldizkarian (5. zkia.) bere 9 poema dakartza. Eta beste bat itzuli zuen Hezurrezko xirulak (Elkar, 1991) liburuan. Bestalde, Maiatz-30ean, 1998. urtean, Marti i Polen beste poema bat plazaratu zen, Itxaro Bordak euskaratua. Hemen eskaintzen dizkizugu denak.
Ira
04
03
Pasa den igandean, abuztuak 31 zituela, zendu da Mario Onaindia politikari eta idazlea. 1977an argitaratu zuen bere lehen literatur lana, Elurtzan datzaten zuhaitz enborrak (Gero, 1977), eta geroztik beste dozena erdi literatur lan eskaini dizkigu: Gau ipuiak (1983), Grand Placen aurkituko gara (1983), Gilen Garateako batxilerra (1984), Del Rincon-en motorra (1985), Olagarroa (1987) eta Gela debekatua (1988). Saio politikoaren alorrean, 1978an lan elebiduna eman zuen argitara, Ez, ez ez Konstituzio hori ez. Itzulpenak ere egin zituen: Luis Bonaparteren 18. Brumarioa (1973), Hitlerrek untxi arrosa lapurtu zuenean (1988), Lope Agirrekoa (1989), Charlie eta txokolate fabrika (1989), Bakerako jostailuak eta beste istorioak (1989), Ateak zabaldu, euskal panpako kronika (1990).
Urt
02
03
Pedro Berrondo apaiz itzultzailea hil da 2002ko abenduaren 27an. Oiartzunen (Gipuzkoa) sortua 1919an, bera izan zen “Don Kixote Mantxa’ko” osorik euskaratu zuena. Oh! Euzkadi aldizkariaren 2. zenbakian harekin egindako elkarrizketa luzea irakur daiteke. EIZIEko ohorezko bazkidea zen.
