Literatur Emailuak
Susa literatura argitaletxea

 


Mahmud Darwish (1941-2008)

 

67 urte zituela zendu da Mahmud Darwish idazlea 2008ko abuztuaren 9an. Palestinako poeta eta kulturgizon ezagunena, 1941ean sortu zen Al Biwra-n, zazpi urte geroago israeldarrek suntsitu zuten herrixkan. Geroztik erbestean eta borroka politikoan jarduna —exilioan 1996an Ramallara itzul zedin baimen espresoa eman zion arte Israelgo Legebiltzarrak—, bere poemen bitartez herri palestinarraren adierazle handienetako bat izatea lortu du. Darwishen bederatzi poema euskaraturik bidali dizkigu Koldo Izagirrek, eta 1988an Itxaro Bordak itzulitakoekin batera, hogeita bost poema eskaintzen dizkizuegu orain.

[informazio gehiago]

 


 

 

Nortasuna

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

Jartzazu!

Arabiarra naiz.

Agiri zenbakia: berrogeita hamar mila

Haurrik: zortzi

Udazkenean... bederatzigarrena helduko da.

Eta haserretu egiten zara!

 

Jartzazu!

Arabiarra naiz

Harrobian egiten dut lan nire nekalagunekin

eta zortzi haur ditut

Haien opila

haien jantziak, haien eskola-kaiera

harkaitzetatik ditut sortzen...

O, ez naiz zure atean eskale ageriko

ez naiz ñimiñoa eginen zure jauregiko atarian.

Eta haserretu egiten zara!

 

Jartzazu!

Arabiarra naiz

deiturarik gabea —neure izena nauzu ni

Azkenbako patxadakoa naiz denak ere

koleraren ilintietan bizi diren herri batean.

Nire sustraiak...

denbora sortu aitzin hartu zuten lur

iraupenaren lehertzea aitzin

zipresa eta olibondoa baino lehen

...belarra hazi baino lehen.

Aita... lugin familiakoa

zer ikusirik ez notable jaunekin

Aitona nekazaria nuen

ez baliorik ez arbasorik duen izakia.

Nire etxea, guarda txabola bat

enborrez eta kanaberaz.

Horra nor naizen. Laketzen zaitu?

Deiturarik gabea, neure izena besterik ez nauzu.

 

Jartzazu!

Arabiarra naiz.

Ileak... ikatz kolore.

Begiak... kafe kolore.

Ezaugarri bereziak:

buruan kefiya lokarria ongi estuturik.

Eta ahurra harria bezain gogorra

...larrutu egiten du tinkatzen duen eskua.

Maiteen dudan hazkurria

olioa eta menda.

 

Helbidea:

herrixka isolatu batekoa naiz...

Han karrikek ez dute izenik

eta gizon guztiek... karrikan eta alorretan

komunismoa dute maite.

Jartzazu!

Arabiarra naiz .

Eta haserretu egiten zara!

 

Jartzazu

arabiarra naizela

neure aitasoen mahastiak suntsitu dituzula

eta neuk lantzen nuen lurra.

Dena kendu diguzu

neu eta neure haurrak guztiok bat

kendu gaituzu.

Neure biloben irauteko

hemen ikusten dituzun harri puskak.

Baina zure gobernuak bahitu agin behar omen ditu

hauek ere!

 

BERAZ

 

Jartzazu

lehen orrialdeko buruan

ez ditudala gizakiak gorroto

ez naizela inori jazartzen baina

gose baldin banaiz

neure ebaslearen haragia dudala jaten!

Erne! Erne! Erne!

Neure haserreari!

 

[1964]

 


 

Lirio zuriak amets zituen soldadua

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

Lirio zuriak zituen amets

olibondo adarra

arratsean loratzen diren maitearen bularrak.

Amets, hala esan zidan, txori bat

eta laranja loreak.

Ametsa konplikatu gabe, berak aditu...

eta sentitu bezala hartzen zituen gauzak.

Aberria, hala esan zidan,

amaren kafea dastatzea da

ilunabarrean etxeratzea.

Eta lurra? Egin nion galde.

Haren erantzuna: Ez nuen ezagutzen.

Ez nuen sentitzen nire azala eta nire bihotza zenik,

poemetan esaten den gisan.

Baina halako batez ikusi nuen

denda bat... karrika bat... egunkariak ikusten diren moduan.

Nik galde: Maite duzu?

Berak: Nire maitasuna osteratxo bat da

godalet bat ardo... mentura bat.

— Emanen zenuke bizia lurragatik?

— Ez!

Lur honi ez nau lotzen editorial batek... mintzaldi sutu batek besterik!

Harenganako maitasuna maitatzen irakatsi didate.

Baina ez dut sentitu haren bihotza neurean urtzen.

Ez dut usaindu haren belar, sustrai, adarrik...

— Zeren antza zeukan harenganako maitasunak?

Eguzki erregarriarena... nostalgiarena?

Heldu zion:

— Fusila dut nik maitasunerako bidea

antzinako aztarnetatik jasotako festak

noizkoz eta sorburuz datarik gabekoa den

estatua zaharraren isiltasuna!

Adioen uneaz aritu zitzaidan

amaz

malko isiletan han nonbait frontera

igorri zutelarik...

Haren zotin ahotsaz

nahikari berri bat grabatzen bere larrupean:

A, usoak ugarituko balira defentsa ministerioan,

a, usoak ugarituko balira...!

 

Zigarreta bat erre zuen, gero

odolezko basatza batetik ihes eginen balu bezala:

Lirio zuriak ditut amets

olibondo hostoa...

zitroinondoaren adarrean

goiza besarkatzen duen txoria...

— Zer ikusi duzu?

— Neure egitateak,

elorri gorriak harean zapart... bularrak... eta erraiak.

— Zenbat hil dituzu?

— Zaila da zenbatzea...

Baina behin bakarrik kondekoratu naute.

 

Galde egin nion, neure burua behartuz:

Horrela baldin bada, deskriba iezadazu hildakoren bat.

Jarrera egokitu, egunkari tolestua laztandu

eta honela esan zidan errepika bat kantatuko balu bezala:

Haize-denda bat legarren gainean

izar apurtuak besarkatzen zituen gizonak.

Odolezko koroa kopeta zabala lotzen

eta dominarik gabekoa bularra

ez baitzen ongi borrokatu.

Nekazari, langile edo bideko saltzaile itxura zeukan.

Haize-denda legarrean... Erreka lehor bana

haren beso jausiak.

Eta izena bilatu niolarik sakeletan

bi argazki aurkitu nituen

bata... emaztearena

bestea... alabarena...

Galdetu nion: Tristatu zinen?

Eten egin zidan: Mahmud, adiskidea,

bataila-lekuan arrotza da tristura

hegazti zuri hori. Eta soldaduek

bekatu egiten dute nahigabetzen badira.

Han, ni ez nintzen makina bat besterik

su gorria jaurti eta espazioa hegazti beltza bihurtzen.

 

Geroago

bere lehen amodioaz aritu zitzaidan

urruneko karrikez

gerraondoko erreakzioez

irrati-egunkarietako harrokeriez.

Eta eztula zapian ezkutatu zuelarik,

galde egin nion: Ikusiko ote dugu elkar berriz?

Urruneko hiriren batean, haren erantzuna.

 

Laugarren godaletean

nik, zirikan: Bazoaz beraz... Eta aberria?

Berak orduan: Laga bertan...

Lirio zuriak

txintaka egiten duen karrika eta argitan den etxea ditut amets.

Bihotz on bat nahi dut, ez munizioa.

Egun eguzkitsu bat

ez garaipen... faxistak ematen digun une bateko zoramena.

Egunari barre egiten dion haur bat nahi dut

ez leku bat gerraren makinan.

Egun argitzeak bizitzeko heldu nintzen hona

ez iluntzeak.

 

Adio egin zidan... Lirio zuriak

olibondo adarraren gainean

egunari diosala egiten dion txoria zituen helburu.

Berak aditu... eta sentitu bezala

hartzen zituen gauzak.

Aberria, hala esan zidan,

amaren kafea dastatzea da

eta ilunabarrean lasai etxeratzea.

 

[1967]

 


 

Bideko gitarrajolea

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

Margolaria zen

baina irudiek

ez dituzte zabaltzen

ez dituzte suntsitzen ateak

ez dute aldentzen izurdea ilargiaren begitartetik.

 

Gitarra, lagun horrek,

eraman nazazu urruneko leihoetara.

 

Poeta zen

baina poemak

oroimenean zitzaizkion idortu

Jaffa ikusi zuenean itsasontziaren zubitik.

 

Gitarra, lagun horrek,

eraman nazazu ezti koloreko begietara.

 

Soldadua zen

baina bonba zati batek

triskatu zion ezkerreko hanka

mailaz igo

eta beste bat oparitu zioten zurezkoa.

 

Gitarra, lagun horrek,

eraman nazazu lo dagoen herrialdera.

 

Gitarrajolea azalduko da

hauetako gauren batean

denak alde eginak direlarik

soldaduei sinadurak eskatzera.

Gitarrajolea azalduko da

ikusten ez dugun lekuren batetik.

Gitarrajolea azalduko da

eta uste dut ikusi dudala

eta atzeman dudala harietako odola

uste dut ikusi dudala

karriketan barrena

uste dut entzun dudala

trumoi artean oihuka:

Begira zurezko hanka!

Entzun gizaragizko musika!

 

[1977]

 


 

Olibondoa

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

Olibondoak oroit badu

nork landatu zuen

malko du bihurtuko

olioa.

O, gure arbasoen jakinduria!

Zuentzat gure gorputza

izanen da babesleku!

Aterako ditugu ziriak

betileetatik

eta tristura segatuko dugu

eta lekutu eginen dugu gure herritik.

Olibondoak berdetasuna gordeko du

betirako

eta lurrera itzuliko da

arma bat bezala.

 

[1982]

 


 

Lurra murrizten ari zaigu

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

Lurra murrizten ari zaigu.

Azken atakan gaitu metatzen

eta geure gorputz-atalak eranzten ditugu iragan ahal izateko.

 

Lurrak zanpatu egiten gaitu.

A, lurreko garia bagina hil eta sortzeko!

A, lurra balitz gure ama

 

gutaz urrikaltzeko!

A, gure ametsak ispilu gisa

eramanen lituzkeen harkaitzen irudiak bagina!

 

Ikusiak gara

arimaren azken defentsan

gutariko azkenak hilen dituenen aurpegiak.

 

Dolua ekarri digu

haien seme-alaben zorionak

eta ikusiak gara

azken espazio honen leihoetatik

—gure izarrak leunduriko ispilu—

gure seme-alabak jaurtiko dituztenen aurpegiak.

 

Nora joanen gara azken mugaren ostean?

Nora egiten dute hegan txoriek azken zeruaren ostean?

Non egiten dute lo landareek azken haizearen ostean?

 

Lurrin gorrituz

idatziko ditugu gure izenak

eskua moztuko diogu kantuari geure haragiak osa dezan.

 

Hemen hilen gara. Hemen, azken atakan.

Hemen edo hemen

eta olibondo bat altxatuko da gure odoletik.

 

[1986]

 


 

Hilik maite naute

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

Hilik maite naute, esan ahal izateko: Gureetakoa izan zen, eta geurea da.

Betiko pausoak entzun ditut. Hogei urte oihartzun egiten dutela gauaren horman. Datozela, baina ez dezatela atea bultza. Sartu egin dira oraingoan. Hiru azaldu dira: poeta bat, hiltzaile bat eta irakurle bat. Ardoa hartuko duzue? Nik. Eta haien erantzuna: Hartuko dugu! Noiz eginen duzue tiro niregana? Galde nik. Eta haiek erantzun: Zaude. Eta godaletak lerrotu dituzte, eta herria loriatzeari ekin diote. Nik galde: Noiz hasiko zarete ni asasinatzen? Eta haiek: Hasiak gara... Zergatik igorri dizkiozu oinetakoak arimari? Lur tinkoan ibili ahal izan dadin, esan dut. Zergatik osatu duzu poema zuri bat lurra beltzetan beltza delarik? Nik: Hogeita hamar itsaso isurtzen direlako nire bihotzera. Eta haiek orduan: Zergatik maite duzu Frantziako ardoa? Nik: Emakumerik ederrenaren bestekoa naizelako. Nolako heriotza nahiago duzu? Sabaiak ari dituen izarrak bezain urdina. Beste ardo poxi bat? Haiek: Hartuko dugu. Nik: Geldiro aritzea eskatuko nizueke, emeki hil nazazuen, azken poema bat osa ahal dezadan ene bihotzaren hautatuari. Baina algara egin dute eta, etxean, ene bihotzaren hautatuari esan behar nizkion hitzak besterik ez dute ebatsi...

 

[1986]

 


 

Hitz iragankorretan barrena

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

                    1

Hitz iragankorretan barrena iragaten zaretenok

har itzazue zuen izenak eta alde egizue.

Ken itzazue zuen orduak gure denboratik, alde egizue

harrapa ezazue nahi duzuena

urdina zerutik eta harea oroimenetik.

Har itzazue nahi dituzuen argazkiak

jakin dezazuen ez duzuela jakinen

gure herriko harriek

nola duten eraikitzen zeruaren teilatua.

 

                    2

Hitz iragankorretan barrena iragaten zaretenok

ezpata ekarriko duzue zuek, guk odola dugu ekarriko

altzairua eta sua ekarriko duzue zuek, guk haragia dugu ekarriko

beste tanke bat ekarriko duzue zuek, guk harriak ditugu ekarriko

bonba malkogarria ekarriko duzue zuek, guk euria dugu ekarriko.

Baina zerua eta airea

berdinak dira zuentzat eta guretzat.

Beraz har ezazue zuen zatia gure odoletik, eta alde egizue

zoazte afaritara, festa eta dantzara, gero alde egizue.

Guri dagokigu martirien arrosak zaintzea

guri dagokigu geuk nahi dugun bezala bizitzea.

 

                    3

Hitz iragankorretan barrena iragaten zaretenok

hauts kirastuaren antzera, iragan zaitezte nahi duzuenetik

baina ez zaitezte iragan gure artean intsektu hegalarien gisan.

Lana daukagu gure lurrean

lana daukagu garia ereiten

geure gorputzen ihintzaz garaztatzen.

Maite ez duzuena daukagu guk hemen

harriak eta eperrak.

Beraz, eramazue iragana, nahi baduzue

antzinakinen merkatura

eta itzul iezaiozue hezurdura argi-oilarrari

portzelanazko azpil batean.

Maite ez duzuena daukagu guk hemen

etorkizuna daukagu

lana daukagu guk gure herrian.

 

                    4

Hitz iragankorretan barrena iragaten zaretenok

meta itzazue zuen ilusioak putzu abandonaturen batean, eta alde egizue

eman iezazkiozue denboraren orratzak urrezko zekorraren legezkotasunari

edo errebolberraren taupada musikalari.

Maite ez duzuena daukagu guk hemen, alde egizue.

Zuena ez dena daukagu guk:

odoletan den aberria, odoletan den herria

ahanzturak eta oroimenak on duten aberria.

 

                    5

Hitz iragankorretan barrena iragaten zaretenok

garaia da alde egin dezazuen

eta nahi duzuen hartan koka zaitezten

baina ez zaiteztela finkatu gurean.

Garaia da alde egin dezazuen

nahi duzuen hartan hil zaitezten

baina ez zaiteztela hil gurean.

Lana daukagu guk gure herrian

hemen, iragana daukagu

biziaren ahots lehena

eta oraina daukagu guk, oraina eta geroa

behe hau eta goi hura daukagu guk.

Beraz, alde egizue gure lurretik

gure lur tinkotik, gure itsasotik

gure garitik, gure gatzetik, gure zauritik

gauza orotatik, alde egizue

oroimenaren akorduetatik

hitz iragankorretan barrena iragaten zaretenok.

 

[1988]

 


 

Setio egoera

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

Hemen, muinoen pentzeetan, ilunabarraren eta denboraren kanoiaren aitzinean

itzal apurturiko lorategien ondoan

kartzelatuek egiten dutena egiten dugu guk

langabetuek egiten dutena:

Esperantza lantzen dugu.

 

                    *  *  *

 

Goizalbarako prestatzen den herri bat. Zuhurtzia galtzen dugu

garaitzaren ordua baitugu zelatatzen:

Gaurik ez bonbardaketak argitu gau gurean.

Gure etsaiak esna dira eta gure etsaiak argia pizten dute guretzat

bodegetako ilunpean.

 

                    *  *  *

 

Hemen, «ni» bakar bat ez.

Hemen, Adam oroitu egiten da bere buztinaren hautsaz.

 

                    *  *  *

 

Heriotzaren ertzean, honela dio:

Ez zait geratzen aztarnarik galtzeko

librea naiz neure libertatearen hurbilean. Eskuan daukat etorkizuna.

Berehala sartuko naiz neure bizian

libre jaioko naiz, gurasorik gabe

eta zeruzko letrak hautatuko ditut nire izenerako...

 

                    *  *  *

 

Atarian tente zaudeten horiek, sar zaitezte.

Har ezazue gurekin kafe arabiarra

gu bezalako gizakiak zaretela ohartuko zinatekete.

Etxe atarietan tente zaudeten horiek

jalgi zaitezte gure goizetatik.

Orduan ohartuko gara

zuek bezalako gizakiak garela.

 

                    *  *  *

 

Hegazkinak ezkutatzen direnean, usoak dira hegaldatzen.

Zuri, zuri, zeruaren masaila garbitzen dute

hegalak libre, hutsadiaren eta jolasaren

eztanda eta jabegoa eskuratzen dute. Gorago, gorago

hegaldatzen dira usoak zuri, zuri. A, zerua

erreala balitz (esaten dit gizon batek bi bonbaren artean datorrela).

 

                    *  *  *

 

Zipresak soldaduen atzean, minareteak zerua babesten

lur jo ez dezan. Burdinazko hesiaren atzean

soldaduak txiza egiten —tanke baten abaroan—

eta udazkeneko egunak urrezko ibiliaren azkena du

igandeko mezaren ondoko eliza bezain zabaleko karrikan...

 

                    *  *  *

 

(Hiltzaile bati) Biktimaren aurpegia ikusi izan bazenu

eta gogoeta egin, zure ama etorriko zitzaizun akordura

zure ama gas ganberan, fusilaren arrazoiaz liberatuko zinen

eta iritzia aldatuko zenuen: hau ez da identitate bat

berreskuratzeko modua.

 

                    *  *  *

 

Setioa itxarotea da.

Ekaitzaren erdian makur dagoen eskailera baten gainean itxarotea.

 

                    *  *  *

 

Bakarrik, bakarrik gaude hondarreraino

ortzadarren bisitak ez bagenitu.

 

                    *  *  *

 

Haurrideak dauzkagu zabaldegi honen ostean.

Haurride onak. Maite gaituzte. Guri behatu eta negar egiten dute.

Gero beren artean ahapetik:

«A, setioa deklaratua balitz...» Ez dute esaldia amaitzen:

«Ez gaitzazue bakarrik utzi, ez gaitzazue bakarrik utzi».

 

                    *  *  *

 

Gure galerak: bi eta zortzi martiri bitartean egun oroz.

Eta hamar zauritu.

Eta hogei etxe.

Eta berrogeita hamar olibondo...

Erantsi behar zaie

oraino amaitu ez diren poemak, antzerkiak eta margoak

egituran hartuko duten okerra.

 

                    *  *  *

 

Emakume batek hodeiari: estal ezazu ene maitea

haren odolez trenpatuak baitira nire jantziok.

 

                    *  *  *

 

Euri ez bazara, ene

izan zaitez zuhaitz

naroz asea, izan zaitez zuhaitz

Zuhaitz ez bazara, ene

izan zaitez harri

Hezez betea, izan zaitez harri

Harri ez bazara, ene

izan zaitez ilargi

maitearen ametsean, izan zaitez ilargi

(Horrela mintzo zen emakume bat

semeari, ehorzketan).

 

                    *  *  *

 

O, zelatariok! Ez zarete aspertu

gure gatzean argia

eta gure zaurian arrosa zelatatzen

Ez zarete aspertu? O, zelatariok!

 

                    *  *  *

 

Urdin absolutu mugagabe honen pixka bat

aski genuke

garai honen zama arintzeko

eta leku honen lokatza garbitzeko.

 

                    *  *  *

 

Arimak behar du zamaritik jaitsi

eta bere zetazko oinetan abiatu

neure alboan, eskua eskuan, antzinako ogia

eta godaleta bete ardo zaharra banatzen duten

aspaldiko adiskideak bezala

egin dezagun bide hau.

Gero norako desberdinak hartuko dituzte gure egunek:

Nik, naturaz gorago, eta berak berriz

berak harkaitz gora batean kokoriko jartzea du hautatuko.

 

                    *  *  *

 

Gure patuetatik urrun jesarri gara, estatuen hutsunetan

edo kebideetan, edo printzearen ehizako

bidean jaso ziren dendetan

habiak janzten dituzten txoriak bezala.

 

                    *  *  *

 

Nire puskailen gainean itzala sortu da berde

eta otsoa lo-asman da nire ahuntzaren larru gainean.

Amets egiten du, aingeruak bezala

bizitza hemen dela... ez han goian.

 

                    *  *  *

 

Setio egoeran, denbora espazio bihurtzen da

bere betierekoan harri.

Setio egoeran, espazioa denbora bihurtzen da

bezpera eta biharamuna huts eginik.

 

                    *  *  *

 

Martiriak inguratu egiten nau egun berri bat ikusten dudaneko

eta itaun egiten dit: Non zinen? Itzul itzazu hiztegietara

eskaini dizkidazun hitzak oro

eta babes itzazu lo daudenak oihartzunaren burrundaratik.

 

                    *  *  *

 

Martiriak argitu egiten dit: Ez naiz abiatu lurraz haratagoko

hilezkortasunaren birjinetara, bizia maite baitut

lurreko bizia, pinu eta pikondo artekoa.

Baina ez naiz hartara iristen ahal

beraz neurea den azken gauzarekin apuntatu dut: odola urdinadian.

 

                    *  *  *

 

Martiriak argitu egiten dit: Ez sinetsi horien irrintziak.

Sinets ezazu neure aita nire argazkiari beha malkotan.

Zergatik aldatu dituzu rolak, seme, zergatik hartu didazu aurrea.

Ni aurrena, ni lehenago!

 

                    *  *  *

 

Martiriak inguratu egiten nau: Nire lekua eta nire altzari arruntak

besterik ez dut aldatu. Gazela bat pausatu dut ohe gainean

eta ilgora bat erian

neure atsekabea eztitzeko.

 

                    *  *  *

 

Setioak iraunen du sinets dezagun arte batere kalterik eginen ez digun morrontza

hautatu behar dugula, askatasun osoan!

 

                    *  *  *

 

Eusteak esan nahi du: Bihotzaren eta potroen

osasuna ziurtatzea, eta zure eritasun egoskorra:

Itxaropenaren gaitza.

 

                    *  *  *

 

Eta egunsentiaz geratzen den horretan, neure haratagora jalgitzen naiz.

Eta gauaz geratzen den horretan, pauso hotsa entzuten dut neure baitan.

 

                    *  *  *

 

Bizi luzea nire antzera argiaren horditasunaz

tximeletaren argiaz liluratzen denari

tunel honen ilunpean.

 

                    *  *  *

 

Bizi luzea nire antzera neure godaleta erdi bana daukanari

leku biei gainez egiten dion gauaren trinkotasunean:

Bizi luzea neure espektroari.

 

                    *  *  *

 

Lagunek festa antolatzen didate beti

despedidarako, hilobi eztigarri bat haritzen gerizpean

epitafio bat denboraren marmolean.

Eta aurrea hartzen diet beti hiletetan:

Nor hil da... Nor?

 

                    *  *  *

 

Idazketa, zakurkume bat hutsari haginka.

Idazketak odol arrastorik utzi gabe zauri.

 

                    *  *  *

 

Gure kafe kikarak. Txoriak zuhaitz berdeak

gerizpe urdinean, eguzkia jauzian horma batetik

bestera gazela baten gisan.

Ura mugarik gabeko forma duten hodeietan zerutik

geratzen zaigun zatian. Eta oroitzapena eten duten bestelako gauzek

erakusten dute goiz hau ahaltsua dela distiranta

eta eternitatearen gomitatuak garela gu.

 

[2002]

 


 

Ezerk ez nau betetzen

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Koldo Izagirre

 

 

Ezerk ez nau betetzen

dio autobuseko pasaiariak, ez irratiak

ez goizeko egunkariek

ez muino tontorretako gotortegiek.

Negar egiteko gogoa daukat.

Gidariak dio: Hago hurrengo geltokia arte

eta egik hantxe negar heure mozkorra.

Dama batek dio: Ni ere ez, ni ere ezerk

ez nau betetzen. Neure hilobiraino

eraman dut semea.

Agradatu zaio eta lo hartu du

adiorik esan gabe.

Unibertsitariak dio: Ni ere ez, ezerk

ez nau betetzen. Arkeologia ikasketak egina naiz

baina ez dut neure identitatea harrietan kausitu.

Neu ote naiz benetan ni?

Soldadu batek dio: Ni ere ez. Ni ere ezerk

ez nau betetzen. Setiatu egiten nauen

mamu bat setiatzen dut gau eta egun.

Gidariak dio, haserre: Laster gara

gure azken geltokian, prestatu zaitezte

jaisteko...

Baina oihu egin dute denek:

Azken-ondoko geltokia nahi dugu!

Segi!

Nik, berriz, honela diot: Utz nazazu

hementxe. Besteok bezala

ezerk ez nau betetzen

baina nekatua naiz bidaiatzen.

 

[2006]

 


 

Amari

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

amaren ogiaz eskasean nago

amaren kafeaz

amaren laztanez

egunetik egunera

haurtasuna nitan handitzen doa

ene adina laket zait

hiltzen banaiz

amaren negarraz ahalgetuko naiz

 

noizbait itzultzen banaiz

nitaz egizu betileen dilindaria

zure zango ukairaren ur benedikatuaz purifikatuko den

belarraz estal zkitzu ene hezurrak

zure biloen trezaz esteka nezazu

berdin jainko bilaka naiteke

bai jainkoa

zure bihotzaren hondoa hunkitzera heltzen banaiz

itzultzen banaiz

egur sorta baten gisara ezar nezazu labean

nitaz molda zazu etxeko terrazan boketa soka

zure otoitza ez dagizunean

ez bait naiz jeikitzen ahal

zahartu naiz

haurzaroko izarzelaia itzul iezadazu

zure haiduruaren habian

txori ttikiekin har dezadan

itzul bidea

 


 

Gurutze gorriaz kantu xumea

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

aita, erradazu

egia ote da gizon guziek, leku orotan

ogia dutela, esperantza

eta himno nazional bat?

Zergatik gabiltza hain goseti

eta, apalik, abesti tristeak kantatzen ditugu?

Aita! ontsa gara, sekuritatean gaude

gurutze gorriaren altzoan.

Irin zakuak hustuak direnean

ilargia ene begietan og bihurtzen da.

Zergatik aita, ene alegerazko oihuak

purrusken, gasna horien kontra

trukatzen dituzu, gurutze gorriaren dendetan?

 

O aita, euri badagi oliberak gerizatuko gaitua,

arbolek guretzat sua eginen dutea,

argizeituaren disdirak hormak gesalduko ditia,

eta gaueko fantomeak erreko?

Mila galdera degizkitzut

eta zure begietan, harrizko ixiltasuna dakust

ihardets iezadazu aita, ene aita zirea,

ala gurutze gorriaren haur bilakatua naiz

 

O aita, gurutzearen maldan loreak hazten ahal direa,

erresinolak kanta dezakea?

Zergatik dinamitatu dute gure etxe ttikia

eta zergatik, o aita, eguzkiaz ametsetan

hasten zara, ilunabar orotan

eta deitzen nauzu, ardura nauzu deitzen

gurutze gorriaren denden aintzinean

bixkotxez eta mahats lehorrez

pentsatzen ari naizelarik?

 

ene balantzarietaz desjabetu naute

ene ogia lohian pastatu dute

ene betileak errautsetan herrestatu dituzte

ene zurezko zaldia ebatsi didate

aitaren zamak karreatzera bortxatu naute

eta gau etengabeen kargak

A bapatean nork leher arazi nau suzko arroiletan

nork galarazi daut urtxoen gozotasuna

gurutze gorriaren banderen pean?

 


 

18 zenbakiko hila

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

behin bazen olibera orlegi bat

orlegia zen, eta zeruak

oihan urdinaren antza zeukan, o maitea

nork du gaur hau aldatu?

 

bidearen bihurrean

langileen autobusa gelditu dute,

lasai ziren

sortaldera itzularazi gaituzte, lasai ziren

 

behin bazen, ene bihotza

txori urdinaren gisara, o amodioaren kabi!

zure mokanesak nituen, zuri-zuriak, o maitea

nork zikindu ote ditu gaurkoan

ez dut deusik ulertzen, o maitea

 

bide erdian

langileen behikuloa arrestatu dute

sartaldera itzularazi gaituzte, eta lasai ziren

nerea den oro zurea da

itzala dizut ematen, argia

ezkont erraztuna, nahi duzun guzia

olibera eta piko baratze ttikia

beste gauetan bezala aurkituko zaitut

leihotik sartuko naiz, ametsetan

jasmin sorta bat ekarriko dizut

ez zaitela mutur egon

detenitu naute

 

olibera beti berdea zen, olibera orlegia

o maitea, berrogeita hamar bitimek

eguzki sartzean, urmael gorriz aldatu dute

berrogeita hamar bitima

o maitea, ez zaitela mutur egon

hil naute, hil, hil

hil

 


 

Hiltzen dira txoriak Galilean

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

— elgar ikusiko gara

urte baten

biren

belaunaldi baten buruan

eta bere argazki tresna aurdiki zuen

hogei baratze

eta Galileako txoriak

gero itsaso haundira joan zen

egiaren sentsu berriaren bila

— aberria, boketa soka bat

odol ixuriaren broderiendako

ondartzan etzan naiz

sable... eta palmatzea

 

Ez daki

— O Rita! aduanako postan zimeldu pozaren sekretua

eskaini dizugu, heriotzak eta biok

eta, heriotza eta biok, berritu gara

zure oinarrizko kopetan

eta zure etxeko leihoan

bi arpegi gara, heriotza eta biok

zergatik ihesten duzu nere bitartea orain

zergatik ihes dagizu

zergatik ihesten duzu oraingoan

lurraren betilez ogiak aldatzen dituena,

jasminaren beste aldea moldatzen duen sumendia,

zergatik eskapatzen zara?

 

gauean, ateraino heltzen zenean

bere ixiltasunak baizik ez ninduen nekatzen,

kaleak bezala, parte zaharrak bezala,

egin bedi zure borondatea -O Rita-

bedi aitzur bilaka ixiltasuna

izarren neurtinguru

edo arbolak ernaltzeko egurraldi

musua preziatzen dut

labanen laman berean

zatoz, masakreari junta gaitezen

 

txori hedoiak

debaldezko hostaldietan erori ziren

eta nik denboraren putzuetan

hegal urdinak ebasten nituen

O Rita

handitzen doan hilkutxako harri lauza naiz

kateek

larruan

aberriaren forma zizelkatzen didate

 


 

Lurruna mirailean

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

orain lur osoa familiar bilakatu zaigu

eta gure hilak hatzez hatz segi ditzazkegu

entzun batere gabe

lehen gauaren ohetik kanpora

denbora guziak gutiesten ditugu

 

odola eta eguzkia setiatuak direnean

haidurua

hizkuntz laxoa

bilakatzen da

amak deitzen nau, errautsean ez dakusat

ura hedoietan nekatzen da

 

gero farregarrian

bi soldado nintzen

orain

iraganean bakarti bihurtu naiz

heriotz orotan datza nere arpegia

martir baten gainera botatu mantal

edo hilkutxa estali

 

eskatzen zaidan eran

ez naiz soldado bat

hitzaz beste harmarik ez dut

eta nere arima desiratzen duena

epopeiari emana da

sablea eta eguzkia bezala hedatu dira gerlak

 

gaurkoan, zure etxeak hamar leiho dauzka

nik ate bat bilatzen dut

zure etxeak bortarik ez du

zure heriotzaren sasoinean biderkatzen diren

amoinen gisara trebukatzen dira haizeak

eta nik ate bat bilatzen dut

 

o zu etorkiko Troiaz geroztik tristuraren manak

hartzen dituzuna, hiztegian ez dut zure gorputza

aurkitu, eta Jeremiah berriaren salmoak

ez dituzu ezagutzen

 

arrestatu nautelarik

martirioek

beren soinetan galdu aberria dexifratzen zuten

halatan urak eta eguzkiak

soldado batentzat zuten kantatzen

 

orain hitz guziak familiar bilakatu zaizkigu

eta oihukatzen ditugun sloganak

Gure eguzkia gaua baino azkarragoa da

eta martirio guziek

sagarrek nola

banderek nola, ur

laster egiten dute

laster

laster

 


 

Pasaiantea

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

urrun da nere herria

utzi dudan lurra

arrapiztu da nitan

eta zu, urruna zara

ikusten zaitut

nere gorputzean arros zimizta baten gisara

portu guzientzat kantatu beharra

eta... maite zaitut

baina abesti txarrak

eta musu laburrak

ez zaizkit gustatzen

zuri laket zaizkitzu, zuri

marinel desesperatuei bezala

 

mahainean ezarri lis loreetan zehar

zure behatz trebeetan barna

nere arpegi zaharra balkoi geldurantz

daraman argizta dakust

 

maite nauzula

erran duzu

gaur gatik

dantza dezagun beraz

ura naiz, itzala

itzalak eta urak ez dute enganioa

ez eta urradura ezagutzen;

ez oroitzapena, ez eta ahanztea

baina zergatik

zergatik gelditu da tokadiskoa

nork marratu du diskoa

zergatik du beti errepikatzen

urrun da nere herria

nere herria

nere herria

nere herria

 


 

Ene exilioa

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

ene exilioa: malenkoniaren hizkuntzan kartzelatu

laborariak

ene exilioa: ene abotsean eta rebekaren melodian

desterratu presozaindariak

ene exilioa: festa momifikatuak, eguzki idatzia

ene exilioa: bere amantearen jantziak hedoiaren

herrestan dilindatzen dituen maitalea

ene exilioa: munduko karta guziak

xangrinaren azkena

 


 

Kantikak II

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

ene hitzak lurbeltz

zirenean

ogiburuen adiskide nintzen

 

ene hitzak haserre

zirenean

kateen adiskide nintzen

 

ene hitzak harri koxkor

zirenean

ibaien adiskide nintzen

 

ene hitzak oldar

zirenean

lurrikaren adiskide nintzen

 

ene hitzak kolokinta

zirenean

optimisten adiskide nintzen

 

ene hitzak ezti bihurtu

zirenean

uluek ene ezpainak

estali zituzten

 


 

Kantika VII

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

palmatzeen itzala, azken martirioa, eta gure ontasun maiteetaz

erreportai bat ematen du egunero irratiak. Udazkenean eta neguan

maite zaitut

 

Haifak ez du negarrik ixuri. Eta zu malkotan zaude. Hiriaren

detaileak ez dituzu ahanzten. Emakume zen eta profeta

 

itsasoa! Ezetz. Ez da honela sartu itsasoa gure etxeetan. Bost leiho

estaliak izan dira, baina terrazak oraindik urdinaz eta

belar lehorrez beteak daude

 

Ene zaindaria agurtu dut. Gerla merkeaz kontent zegoen. O pistolen

eta girofleen herria, ama ez zen nerekin. Denboraren eta irratiaren

haraindian zure bila joan naiz. Zure formak hausten ninduen eta

barreiaturik uzten

 

Hitza bekatu zen eta exilioa ixiltasun. Fedainak, zure aranetan

hiltzea espero zutenak. Zure eskuetan heriotza sarrera txartela

zen. Negarrak mespreziatzen zenituen.

 

Noiztenka, oroitzapenek exiliatuen nortasun agiriak dira. Baina

garaia memoriarekin jokatzen da, errefuxiatuak sortzeko. Iraganak

emigratzen du, eta memoriarik gabe abandonatzen ditu. Gogoratzen

ahal zara gutaz? Erraten bazenigu: bai denetaz oroituko gara zure

kontu? Bagenio: bai! orduan badira munduan, puxanten aintzinean

belaunikatzen diren jujeak

 

leiho bakoitzetarik, pasteka larruen gisara, oroitzapenek aurdiki

ditut, pinudia inguratzen duen ilunabarrean etzan naiz (ihausteriek

herri urrun batean disdiratzen dute. Neskek mertxika bitxiak biltzen

dituzte... )

 

zimiztek bezala, oroitzapenek, haragia zeharkatuz, zuregana, zutara

bihurtzen naute. Heriotzak, oroimen antza dauka. Biak zuri buruz

bideztatzen dira, zuri buruz, o herri, munduko puñal ororen erdian

balantzatzen duena eta zeruaren eremua

 

palmatzeen itzala, azken martirioa, eta gure ontasun maiteetaz

erreportai bat ematen du irratiak. Neguan eta udazkenean maite

zaitut

 


 

Lurraren poema I

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

izenak aldatzen ditut

lurra bilakatzen: arimaren luzamen

eskuak: zaurien kaiertz

harrixkak: hegalak

txoriak: amanda eta piko

NERE KOSTAK ARBOL BIHURTZEN DIRA

PAPOKO PIKOTZEARI ABAR BAT KENTZEN DIOT

HARRI BATEN GISARA

KONKERENTEEN KARROAREN GAINERA

AURDIKITZEKO

 


 

Lurraren poema III

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

uste dut gibelean utzi dudanerantz itzultzen naizela

iduritzen zait nere aintzinean noala

palazioaren eta pozaren artean

nere harmonia berraurkitzen dut

hitz xinpleen semea naiz

eta kartaren martirioa

etxeko abrikotzearen lorea naiz

hasieratik Galilearaino

ezinaren burua ezagutzen duzuenak

o zuek

bihur zkidatzue eskuak

bihur zadazue nere identitatea

 


 

Lurraren poema V

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

gau hain laburra

herri abandonatuan

bi begi zerratu

hogeita hamar urteren buruan

itzultzen naiz

eta bost gerla

denborak ogiburu bat

atxiki didala frogatzera

kantariak suari eta arrotzeri

abesten du

gau iluna zen

eta kantariak abesten zuen

 

galdezkatzen dute:

zergatik kantatzen duzu

ihardesten du

kantatzen dudalako

papoa miatu zioten

bihotza miatu zioten

bere herria baizik ez zuten atzerian

botza miatu zioten

bere tristura baizik ez zuten atzeman

tristura miatu zioten

bere kartzela baizik ez zuten atzeman

kartzela miatu zioten

berak kateaturik baizik ez zuten atzeman

 

mendien atzean

kantariak bakarrik lo dagi

eta martxoan

hartarik hedatzen dira itzalak

 


 

Mediterraneo hegiaren aterbea III

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

hurbileko eta urruneko nazioek partekagai hartu naute

juje bakoitza harakin bat zen

profezian eta bekatuan gora zihoana

berezi gara dena zatia bihurtu denean

zauria gure larros komuna bilakatu delarik

urrundu gara

Zoaz heriotz ederrerantz!

joan natzaio

bakarrik nintzen

erran duzue: ehorzketen zain gaude koroin

handi eta attabalekin

hitzordua Jerusalemen.

A balitz Jerusaleme nere hilkutxak baino urrunagoa

orduan lekukoak akusatuko nituzkeen

Lasai! heriotz ederrari eman zara

eta petrolioaren hiriak barkamenduaren

paradisuan leku bat begiratzen du - erran

zenidaten

zoriontsu aferagizonak, muezzinak... eta martirioak!

 


 

Beyrutheko poema

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

Sagar bat itsasoan. Ortzadarretan moldatu

odolezko emakumea

hitzaren dameroa

arimaren ondarra. Izarrintz etsitua

itzalaren lurrean hautsi ilargia

Beyruth. Urtxoen bizkarretan argitasunaren

hiazinta trakesak

amets baten eran altxatuko ditugu. Nahiko

dugunean eraikiko ditugu. Lepoetan jarriko

ditugu

Beyruth etxe erorien lis

lehen musu. Eukaliptoaren gorazarre. Itsasoarentzat

estalgi eta hilak

izarren eta denden teilatu

harriaren poema. Papo baten bi alauden

arteko kuskaldia

arkaitzetan eseri oro pentsati zeru alarguna

lore entzungarri, Beyruth. Bitimaren eta

ezpataren bereiz bidea

legearen taulak eta mirail guziak eror arazi

dituen eta gero lokartu den

haurra.

 


 

Palestindar minaren kronika

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

            1.

zer dugu oroitzapen beharrik

Karmela gutan dago

eta gure betazaletan Galileako belarra dator

Ez zazu erran: ez ote genuen laster egiten

ibai baten gisara haren aurkitzeko

gure herriaren haragian gara

gutan dago

 

            2.

ekaina baino lehen ez ginen sortuak

horregatik gure pasionea

ez da kateetan purruskatu

hogei urte egiten du, o ahizpa

poesiarik ez dugula idazten

baina borrokatzen dugula

 

            3.

zure begietan itotzen den itzal hori

deabru jainkotiarra da

Ekainetik etorria

frente guzietan martirio baten kolorea dago

eguzkia inguratzeko

otoitzaren gostua

hilarazten eta berpizten du

hautu gozoa!

 

            4.

gau luzearen bukaerako ttantta baten

eran ene bihotzera erortzen dira

zure begiak gordetzen dituen ilunaren lehen oihala

eta batzen gaituena, orain, hemen bertan

deskripituraren garaian

itzul bidea da

 

            5.

gau honetan, zure botza

puñala da, zauria eta eztia

bitimen ixilduratik datorren loera

Non dira nereak?

exilioaren denda utzi dute, eta itzuli dira

ebasteari berriz

eskainiak izateko

 

            6.

amodiozko hitzak ez dira herdoildu

baina maitea

preso dago - etxe atariak

eta bekatuak

balkoiak eraman dituen galerna

oparitu zenizkidan o maitea

zure begiek baizik ez dute

nere bihotza bete

eta orain hona nere bihotza

aberriaz aberasten dela

 

            7.

abesten zenuenean, balkoiak

hormetarik destekatzen ikusi nituen

eta plaza mendien maldetaraino hedatzen

musikarik ez genuen entzuten

hitzen koierarik ez genuen bereizten

gela

heroe tropa batek gaineztatzen zigun

 

            8.

orain badakigu alaudaren oihua

konkerenteen arpegira ezpata argitsuz zerk aldatzen duen

orain badakigu hilerrietako ixiltasuna

bizibaratz apoteosisetan zerk aldatzen duen

 

            9.

nere odolak bere arpegiari

uda eta pulsazioak hartzen zizkion

etxean, ahalgeturik sartu naiz

hilik erori zen... nere zauriaren gainera

sorkunde gauaren geriza zen

haidurua

eta orain festa aurkitzen dut

oroitzapenen arbolan berean

 

            10.

su eta izarrintz dira bere begiak

hurbiltzen natzaiolarik kantatzen du

ixiltasuna eta otoitza bere besoetan

trenputxartzen dira

A nahi baduzu deit ezazu martirio

gazterik, errefuxiatu-zelala utzi zuen

eta itzuli zen

jainko baten bisaia zeukan

itzuli zenean

 

            11.

martirioen larrua xurgatzen duen lur honek

izar eta ogi uztak hitzemaiten ditu udako

gorets ezazu

bere erraietan ura,eta gatza gara.

eta bere sahetsean

erresistentzi boltsa

mingarria

 

            12.

zintzurrean gora datozkit negarrak

eta nere begiak gorri dira

nausien atean askatu naiz

Hil direnek orok

hilen direnek goizen haserretan

laztantzen naute

nitaz gorputz zartagailua

egin dute

 

            13.

nereen etxea desierto dago

Ilaraino aldatu dute Jaffa

bere kopeta baizik ez du atzeman

nere bila joan denak

heriotz hori guzia utz iezadazu, o ahizpa

gatz hori osorik utz iezadazu

galtzearen zeruan argi dezan

izar bat trezatuko dut

 

            14.

o nere min urgulutsua

aberria ez da balisa bat

eta ez naiz bidaiaria

zoroa nago

eta lur hau

nere pasionea da

 

            15.

kopetan hazten zait damuaren belarra

oroitzapenei abandonatzen banaiz

eta heldu ezinezko gauz hori erregretatzen dut

nostalgiari lotzen baldin banaiz

esklaboen mitoak neregain hartzen ditut

baina abotsaz harri bat moldatzea erabaki dut

eta harriaz melodia bat

 

            16.

nere kopetak itzalik ez dauka

eta nere itzala ez dakust

gauez inguratu frenteak argitzen ez dituen

zauriari tu dagiot

festarako beirazktitzu malkoak

poz negarrak baizik ez ditugu ixuriko

zezenplazako heriotz hori

ezti eta bizi bedi

 

            17.

minetan handitu naiz

eta ez diot erran amari

gauaz nola aldatzen den errefuxiatu zelaia

iturria, ene izena eta ene zuzen bidea ez ditut galduak

horregatik bere trapuetan

mila izar disdiratzen ikusi ditu

 

            18.

nere bandera beltza da

portua hilkutxa

eta nere bizkarra zubi bat

O gutan lehertzen den munduaren larrazkena

O gutan sortzen den munduaren udaberria

nere lorea gorria da

portua irekia

nere bihotza arbola bat

 

            19.

nere hizkuntza

galernen ibaietako

uren murmurioa da

gerla zelaietako ogiaren eta eguzkiaren

nahasketa da

noiztenka menturaz gaizki esprimitu naiz

baina - modestia faltsorik gabe - geniala nintzen

hiztegia bihotzaz trukatu nuenean

 

            20.

etsaiak behar genituen

biritxiak ginela jakiteko

tenpesta behar genuen

haritzaren enborrean bizi gindezen

eta jesus krist jauna handitu ez balitz

kurutzearen tronuan

kobarde geratuko zen

zauria galdu duen haurraren gisara

 

            21.

sekulan erran ez dudan

zerbait salatuko dizut

balkoiean itzalak ilargia itotzen du

ene herria epopeia bat zen

interprete lana neukan

hona bihurtu naizela

musika tresnaren sokaren bat

 

            22.

arkeologoak harriak aztertzen ditu

begiz biltzen ditu leienda ondarrak

okerra den pasaiante xoila naizela

zibilizazioaren liburuan

hitz bakar batek nere presentzia frogatzen

ez duela erabakitzearren

eta nik nere arbolak landatzen ditut

presarik gabe

eta nere amodioa kantatzen dut

 

            23.

udako hedoiak galtzeak

bizkarrean dakarren mirarien sokan

dilindatu du erregeen arraza

asesinatua naiz, krimearen gauean berpiztua

horra nere erroak

lurrean indartzen doazela

 

            24.

hona etortzen dela hitzak ekintz

bihurtu behar dudan garaia

hona etortzen dela

lurrari, alauderi nere amodioa

frogatu behar dudan ordua

aro hauetan, makilak kitarra masakratzen du

eta ni

zurpailtzen mirailean

nere gibelean arbola bat altxatu denetik

 


 

Nortasuna ageria

 

Mahmud Darwish

euskaratzailea: Itxaro Borda

 

 

Izkiriba zak!

Arabea nauk

Ene paperen zenbakia: berrogei ta hamar mila

Zenbat haur: zortzi

Eta bederatzigarrena... udazkenean hor izanen duk!

Eta horra non haserre hagoen

 

Izkiriba zak!

Arabea nauk

Harrobian aritzen nauk lanean neure oinaze lagunekin

Eta zortzi haurño ditiat

Haien ogi taloa

Jantziak, haien eskolako kaierak

Harkaitzetarik ateratzen ditiat...

Hago gostuan! ez natzaik heure etxeraino eske joanen

Ez nauk umil umila egoten hire jauregiko atarrian

Eta horra non haserre hagoen!

 

Izkiriba zak!

Arabea nauk

Deiturarik gabe - neure izena baizik ez nauk

«Pazientzia handikoa» nauk halako herri batetan ezer

ororen odola berotzen duen

Kolerak

Ene erroak...

Denborak sortu aintzin finkatuak zituan

Iraunduraren besarkada aintzin

Burontza eta olibondoa baino lehen

...belarrak ireki aintzin

Ene aita... laborari familia batetarik duk

Deus ez dik delako jauneriarekin

Ene aitona laboraria zuan - izaki

balio gabekoa - ez zuan aitoren-semea

Ene etxea, zainlari txabola bat

- sugibeleko eta seskaz egina

Horra nor naizen - ongi zaik?

Deiturarik gabe - neure izena baizik ez nauk

Izkiriba zak

Arabea nauk

Ene ilea... ikatzaren kolore

Ene begiak... kafearen kolore

Ezagugarriak

Buruan keffiyye bere soka tinki-tinkirik

Eta ene ahurra harria bezain gogorra

Larrutzen dik hunkitzen duenaren eskua

Maiteenik dudan janaria

Oliba olio eta xarpota

Ene helbidea:

Bakar herrixka batetakoa nauk...

Hango karrikek ez bait dute gehiago izenik

Eta gizon guziek... harrobietan bai eta lande

Komunismoa maite ditek

 

Izkiriba zak

Arabea nauk

Eta horra non haserre hagoen

 

Arabea naizela

Ene aiten mahastiak ebatsi dituala

Eta lantzen nuen lurra ere

Eni eta neure haurrei

Denak hartu dizkiguk salbu

Ene haurren haurrek iraun ahal dezaten

Horko harkaitzak

Baina zuen gobernamenduak bahitu beharrak ditik

...diotenaz

 

Izkiriba zak!

Lehen horrialdean, haste hastetik

Gizonen alderako herrarik ez dudala

Ez natzaiola inori oldartzen bainan

 

Goseak baldin banago

Usurpadorearen haragia janen dudala

Kasu eman! Kasu! Kasu!

Ene haserreari!

 

 

 

www.susa-literatura.eus