Ots
04
09
Hamlet (1952an Buenos Airesen) eta Platero eta biok (1953an Montevideon) itzuli zituelako da ezaguna gure letretan Bingen Ametzaga, baina Pizkundeko poeten artean ere txoko txiki bat egina zuen lehenago, Euzko Deya eta Euzkadi agerkarietan poemak argitaratuta eta Olerti Egunetan parte hartuta. Ondoren, gerratik ihesi, Ameriketako erbestealdian, batez ere itzulpenari eskaini zion arreta osoa (ikus bibliografia). Ametzaga Algortan jaio zen 1901ean eta gaurko egunez 1969ko otsailaren 4an hil zen Caracasen. Xabier Irujok atondu eta Susa argitaletxeak 2006an plazaratutako Itsaso aurrean poesia antologia osorik emana duzu orain sarean: 46 sortzezko poema eta 22 poesia itzulpen (garrantzitsuena, Oscar Wilderen Reading Bahitegiko Leloa, 1954an Euzko-Gogoan agertu zena).
Urt
28
09
50 urte dira Kuban iraultzaileek Fulgencio Batistaren gobernu militarra eraitsi zutela. Gaurko egunez, baina 1959ko urtarrilaren 28an, Ernesto Guevarak hitzaldia egin zuen Nuestro Tiempo elkartean, Jose Marti gogoan hartuta. Gure literaturak Kubako bizitzaren erretratuak eskaini izan dizkigu, eta horietako biren gomendioa egiten dizugu: Koldo Izagirreren Ez duk erraza, konpai! kronika (1995) eta orain osorik sarean eskaintzen dizugun Chevrolet tropikala nobela, Rafa Egigurenek 2007an argitaratua. Izan ere, nobela honetako protagonista Migel Salaberria Iruñetik Kubara joan da 1992an, Che-ren heriotzaren 25. urteurrenean, eta espero ez zituen enkarguak egin beharko ditu.
Urt
19
09
Edgar Allan Poe Bostonen jaio zen 1809ko urtarrilaren 19an, orain dela 200 urte. Koro Navarroren itzulpenez Kontakizunak liburua (2000, Ibaizabal) osorik eskaintzen dizugu sarean, zortzi ipuinez osatua. Horietako bat, Amontillado upela, Jon Mirandek (1952an) eta Oskillasok (1963an) euskaratua zuten, biak Egan aldizkarian argitaratuak. Izan ere, Mirandek gogoko zuen idazleetarik zen Allan Poe, eta Euzko Gogoa aldizkarian emanak zituen lehenago Belea poema (1950ean) eta Ixiltze ipuina (1951n), azken hau urte batzuk geroago Ixiltasun izenburuarekin Santi Urrutiak ere itzulia (1984, Ttu-ttua).
(gehiago…)
Urt
15
09
Sei ipuin amodiozko izenburuarekin argitaratu zuen Xabier Mendigurenek bere lehendabiziko liburua (1986, Susa), Alvaro Matxinbarrenaren irudiez apaindua. Liburu haren edizio berria prestatzean, hamar narrazio gehiago batu eta 16 ipuin amodiozko eskaini zizkigun 2002an, batzuk lehenitdik aldizkarietan eta bilduma kolektiboetan agertutakoak, baina bat, luzeena, “Pastitxe” izenekoa, inoiz plazaratu gabea. 16 ipuin amodiozko osorik emana duzu orain sarean.
Urt
08
09
Liburuaren solapak zioen bezala, hauxe izan zen, bi poema libururen ostean, Felipe Juaristik “serio antzean eta narratibagintzan emandako lehendabiziko pausoa”. Ez zen azkenekoa izango. Poesia eta narratiba, ildo biak jorratzen jarraitu izan du, jarraitzen du, idazleak. Nekazari giroan kokaturiko eleberria, auzo baten gainbehera kontatzen diguna, protagonista guztiak emakumezkoak dituena. Hementxe duzue Intzensua lurrean bezala, 1988an Baroja etxeak inprimatua.
Abe
18
08
Kaliforniako Salinasen jaio zen John Steinbeck 1902an, eta inguru haietan kokatu zituen idazleak bere kontakizun gehienak. Urrezko kikara (1929) izan zen Steinbeckek argitaratu zuen lehendabiziko nobela, Zeruko Belardiak bigarrena (1932). Kolono espainiar batek XVIII. mendearen amaieran Kaliforniako bailara bati ezarritako izena da Las Pasturas del Cielo, eta hango jendearen bizimodua kontatzen da hamabi istorio egoki txirikordatu hauen bitartez. Steinbeck hil zela 40 urte beteko dira larunbat honetan, abenduaren 20an, eta idazlea gogoan osorik eskaintzen dizugu Zeruko Belardiak, Maria Garikanoren itzulpenarekin (1994, Ibaizabal). Steinbecken beste liburu hauek ere euskaratuak izan dira: Perla (Ruper Orodorikak), Tortilla Flat (Koro Navarrok) eta Arthur erregearen eta bere zaldun prestuen egintzak (Joseba Urteagak).
Abe
10
08
Lau narrazio eskaini zizkigun Joxean Sagastizabalek Inguratuta gatxeuden ipuin liburuan, 1989an Baroja etxearekin publikatu zuen hartan. Jolasean liburuko tankerako giro eta erregistroan, dialogo bizi eta prosa fresko batez bilbatu zituen istorioak. Garaiko errealitatearen erretratua egitea lortzen du, ironia eta umorea beti lagun, liburuko lau narrazioetan. Hemen irakur ditzakezu.
Abe
04
08
Hogei urterekin idatzi zuen Harkaitz Canok bere lehen nobela. Kea behelainopean bezala (1994) poema liburuarekin aurrena eta Beluna jazz (1996) eleberriarekin ondoren, idazle apartaren estilo berezkoa eta dirdiratsua agerian geratu ziren. Urte batzuetan agorturik egon ondoren Beluna jazz edizio gaurkotu eta berrituan agertu du orain Susak, eta aldi berean osorik eskaintzen dizugu sarean. Bob Ieregi tronpetajolea du protagonista, Beluna Moon klubean jotzen aritu zena. Zorigaiztoz, ordea, Alaska psikiatrikoan gatibu dago Bob Ieregi, eta handik ihesi beharra dauka nola edo hala.
Aza
27
08
Susa aldizkarian 1980-1994 urteetan argitaratutako ipuinetatik 25 aukeratu eta Aspaldiko lagunen bisita bilduma apailatu du Mikel Elorzak. Sekulan liburuetan agertu gabeko narrazioak dituzu hemen, idazle oso ezagunenak batzuk, liburu bakanen egileenak beste batzuk, eta baita aldizkarietan bakarrik idatzi dutenenak ere. Elorzak egindako antologia doi-doi iritsiko da Durangoko Azokara, baina aldez aurretik osorik eskaintzen dizugu sarean. Hauek dira hogeita bost kontakizunen idazleak: Josu Landa, Pako Aristi, Mikel Hernandez Abaitua, Jose Luis Orokieta, Xabier Montoia, Pepe Zulaika, Edorta Jimenez, Iñaki Uria, Juan Luis Zabala, Jose Luis Otamendi, Jon Arano, Mikel Reparaz, Maripi Solbes, Joseba Urizar, Eneko Olasagasti, Itxaro Borda, Iñaki Uriarte, Joxean Sagastizabal, Mikel Untzilla, Amagoia Gurrutxaga, Pablo Sastre, Kanko Ispizua, Mikel Antza, Joserra Utretx eta Jon Baltza.
Aza
25
08
Hiromi Yoshidak japonieratik euskarara itzuli zuen Yukio Mishimaren Arratsaldeko atoiontzia (1994, Ibaizabal) nobela osorik emana duzu hemen, Mishima gaurkoa bezalako egun batez 1970ean hil zela aitzakiatzat harturik. Gogo No Eiko izenburua du originalak, 1963an idatzia, eta Yokohamako portua du istorioak kokaleku. Hiromi Yoshida itzultzaileak argibide ederrak ematen ditu liburuaren hitzaurrean idazleari eta nobelari buruz, eta beraz ez dugu zertan luzamendutan jardun.
Aza
19
08
Putz aldizkarian agertu zituen Txili Lauzirikak (1975, Lekeitio) bere lehen poemak. Etsaiak, Parasma, Txapelpunk, Uek musika taldeek eta Aitor Gorosabelek abestiak egin zituzten bere letrekin. Apokaliftin elkartearekin argitaratu zuen lehen poema liburua, Euriaren mailukadak (2003), eta bigarrenak Tatuaia bat ene begietan du izenburua, Txili Lauzirikak azaroaren 27an (osteguna) 12:00etan Donostiako Udal Liburutegiko sotoan aurkeztuko duenak. Zapalkuntzaren oldarrari buruzko poemek eta amodiozkoek osatzen dute bildumaren bizkarrezurra. Tatuaia bat ene begietan osorik eskaintzen dizugu sarean.
Aza
12
08
1990ean Irun Hiria saria irabazi zuen Zotal egunak poemario onduan irakurri ahal izan zirenek Dena dela (Bezperaren kronika) liburuan dute aurrekaria, Joxerra Garziaren lehen poema liburuan. 1988an argitaratua, Baroja argitaletxearekin, erregistro anitzeko poeta erakusten digu, poema motz eta luzeetan dabilena, errimaduna eta errima gabea lantzen duena, formala eta askea. Eta, geroko bere lan eta jardueretan erakutsi digunez, hizkuntzaren muinera lotuta ageri dena. Honatx Dena dela.
Aza
05
08
Santiago Aizarnaren Amesgaitzak hamazazpi dira, liburu honetan dakartzanak behintzat. Hamazazpi ipuin, egileak berak definitzen dizkigunak: “Amesgaitzak ametsen bihurrikeria batzuk besterik ez dira. Ametsetan jartzen garenean hor sortzen zaizkigu, nondik ez dakigula, gure erro-usteletan daramazkigun hainbeste lore-gaizto”. Hortik abiatuta, idazleak fabulaturiko hamazazpi istorio labur, gaiztoak, gure erroaren ustelak ez ezik barrenekoenak erakusten dizkigutenak, maiz pasadizo oso xingleen inguruan antolatuak. Baroja etxearekin kaleratu zuen Aizarnak Amesgaitzak, 1987an.
Urr
30
08
Kazeta lan bikainengatik da ezaguna Alberto Barandiaran, Berria egunkariko kronikagilea. Euskaldunon Egunkariak argitaratu zion Gaizkileen faktoria saiakera liburua, Hemingway idazleak euskaldunekin izandako harremanak aztertzen zituena; eta hura baino lehentxeago plazaratu zuen Ez zaigu ahaztu, Argentinako diktadura militar garaian desagerrarazitako euskal jatorriko hainbat laguni buruzko kronika lazgarria. Baina fikziozko lanik ere eman du Alberto Barandiaranek: hamalau narrazio laburrez osatutako Mundu txikia (2005, Susa), pertsonaien karakterizazioan trebetasun berezia erakutsiz. Orain osorik eskaintzen dizugu sarean.
Urr
22
08
1988an irten zen plazara Myriam Villasante, poema liburu batekin: Xaguak soka-saltoan. Bere lehen eta, oraingoz, azken liburuarekin. Lerro motzeko poemak, hitz-joko, errepikapen eta batzuetan tipografia aldaketak baliatzen dituztenak. Ez zen, hala ere, Barojarekin eta publikatzearekin izandako lehen harremana. Urte horretan bertan Raul Guerra Garrido idazlearen Maitasun objektu eztizkoa eman zuen argitara Baroja argitaletxeak, eta Myriam Villasante arduratu zen euskaratzeaz. Biak osorik eskaintzen dizkizuegu.
