Urr
30
13
Hiria da Koldo Izagirreren poema liburu berriaren ardatz nagusia: hiria, aldirietako batek begiratua eta epaitua. Maila urbanoan eta sinbolikoan, maila pertsonalean eta kolektiboan, maila historikoan eta literarioan eta linguistikoan… eraikitako begiratua da Izagirrerena. Parisen bizi naiz honetan elkartzen dira urbearen porrota, krisi politikoa eta poetaren heldutasuna. Liburua osorik eskaintzen dizugu sarean, bihar Donostian jendaurrean aurkeztu aurretik.
Urr
24
13
Zuria balitz bezala portatzen den beltza da Ez ikusia kontakizuneko protagonista dohakabea. Langston Hughes idazle iparramerikarrak 1934an The Ways of White Folks liburuan argitaratu zuen laugarren ipuina da (Passing), orain Koldo Izagirrek euskaraturik bidali diguna. Honela mintzo zaio Jack bere amari gutunez: “Neure buruari galdetzen diot zer esanen ote zidan esan izan banio beltza nintzela”. Langston Hughes (1902-1967) poema, kantu, nobela, ipuin, antzerki eta opera ederren egilea izan zen; Zora Neale Hurston, Wallace Thurman, Countee Cullen idazleen adiskidea, eta Kurt Weill, Jan Meyerowitz, Charles Mingus musikarien laguna.
Urr
16
13
Jean Cocteau sarritan izaten zen Euskal Herrian, amarenean Donibane Lohizunen, baina baita Kanbon ere, Rostand sendiaren Arnaga etxaldean. Honela idatzi zuen: “Ezagun ditudan Frantziako paisaia guztien artean, euskal bazter honek egiten dit eraginik handiena barrenean”. Hogeita hiru urte zituela, bere adiskide Maurice Rostandekin Bukolikoak idatzi zituen (pilota partida baten inguruan), Felipe Juaristik itzuliak. Jean Cocteau marrazkilari, zinegile eta idazlearen Ume terribleak nobela ere euskaraz daukazu, J.A. Sarasolaren itzulpenari esker.
Urr
09
13
Guillaume Apollinairek 1913an argitaratutako Alcools poema liburuak modernotasunaren atea zabaldu zion XX. mendeko poesiari. Bostehun aleko tirada izan zuen eta arrakastarik ez; baina surrealistek goraipatu ostean, obra enblematikoa bihurtu zen literatura frantsesean. Alkoholak liburuak bi poema luze eta oso berezi ageri ditu, bat hasieran, bestea amaieran: Inguru (Zone) eta Ardantzila (Vendémiaire). Koldo Izagirrek bi poemak euskaraturik bidali dizkigu, sarrera argigarri batekin.
Urr
03
13
Bederatzi ipuineko sorta da Uxue Alberdik gaur aurkeztu duen Euli-giro liburu berria. Bederatzi kontakizun ezusteko eta durduzagarri. Liburuko protagonista emakumezkoak ez ditu ez adinak ez ogibideak lotzen, ezta bizi duten momentuak ere, baina euren gorputzek eta fisikotasun horretatik sorturiko sentipenek toki zentrala dute narrazioetan; bizi-grinak mugitzen ditu orain amorruz, orain desiraz, orain samurtasunez, orain mendekuz. Uxue Alberdiren prosa gardena da kontaeran, bizitasuna dauka erritmoan, aberatsa da detaileetan, zorrotza da estrategian.
Urr
01
13
Larrabetzun 2003ko urtarrilaren 17an abiatu zen Literatura Eskola, Iñigo Aranbarrik egindako lehen hitzaldiarekin: Pizkundea, Aitzol modernitatearen kontra. Harrezkero hamar urte igaro dira Gotzon Barandiaranek sustaturik, eta garai batean Larrabetzun kokatutako eskola gaur egun ibiltaria bilakatu da Euskal Herrian barrena. Ikasturte berriari urriaren 19an ekingo diote, Ander Lipusen antzerkigintza aztertuz (Larrabetzun); eta hurrengo hilabeteetan Txinako literatura (Zarautzen), “Amaia Lasaren alfabeto berria” (Bilbon), “Saizarbitoria eta iragana” (Oreretan), “Sarrionandia eta itsasoa” (Pausuan), “Harrikoa eta literatura” (Iruñean), “Abangoardiak euskal literaturan” (Durangon), “Euskarari ekarritako poesia” (Gasteizen).
Ira
26
13
Berrogei urte dira Pablo Neruda (irailaren 23an) eta W.H. Auden (irailaren 29an) hil zirela. Pablo Neruda txiletarraren poemen euskaratzaileak izan dira Gabriel Aresti, Santi Onaindia, Sabin Muniategi, Annie Etxeberri, Jose Luis Padron; eta W.H. Auden ingelesarenak Joseba Sarrionandia eta Juanjo Olasagarre. Azken honek Audenen poemen antologia zabal bat itzuli eta argitaratu zuen 1994an, eta sarean osorik emana dagoenez, asteon bilduma eder hori ezagutzeko gomendioa egiten dizugu.
Ira
17
13
Euli-giro liburu berriko kontakizun bat eskaintzen dizu Uxue Alberdik aurrerapen gisa: Opariak. Urriaren 3an Donostian jendaurrean aurkeztuko duen Euli-giro ipuin sorta bederatzi narrazio durduzagarri eta ezustekoz osatuta etorriko da. Liburuko bigarrena duzu Opariak izeneko hau; mutilaren familiarengana bisitan doan neska haurduna da kontalaria eta protagonista.
Ira
12
13
Venezuelako poeta ezagunenetako bat da Gustavo Pereira (1940). Hasi berritan Simbolo talde poetikoko kidea eta Trópico Uno aldizkariaren fundatzailea izan zen. Hogeitik gora poema liburu ditu argitaratuak: El libro de los somaris (1974), Vivir contra morir (1988), Escrito de salvaje (1993), Sentimentario (2004)… Idazkera doi eta zorrotzekoa, kezka zibilaren itzala oso nabaria da Pereiraren lanean. Jose Luis Otamendik hamabi poema euskaraturik ekarri dizkigu.
Ira
05
13
Bethi gibelekoz aintzina gaia hartuta, Mattin Irigoienek tobera idatzi zuen 1991n. Lehendabiziko emanaldia irailaren 22an izan zen Donapaleun, bigarrena urriaren 20an Muskildin. Liburu batean jaso zituen testuak eta argazkiak Maiatz argitaletxeak, Antton Lukuren hitzaurre eder batekin: “Hiltegiak eta SPAVIA lantegia hesten, postu galtze administrazionean, kontestu hits horretan sortu zen Amikuze-Iholdin kultur astearen egiteko ideia. Toberaren paradan, karrika ibilaldian, dantzari eta epailetarik kanpo, anitz pertsonai ezberdin agertzen dira: jendarme, burges, andere eta bereziki zirtzilak”. Osorik eskaintzen dizkizugu 1991ko Amizukeko toberak.
Abu
30
13
Irlandako poeta garaikide handientzat jotzen den Seamus Heaney idazlea hil da, Dublinen. Naturalista baten heriotza eta Iparra poemarioen egileak 1995ean Nobel saria jaso zuen. Euskarari Luigi Anselmik Basaran pattarra poema ekarri zion (Bertzerenak, Pamiela, 2006), eta Erlea aldizkariaren 2. zenbakian Irlandako literaturari eskainitako lanean Patxi Ezkiagak bi poema euskaratu zituen, San Kevin eta xoxoa eta Glanmoreko xoxoa. Nobel saria jasotzean egindako mintzaldiaren zati bat ere euskaratu zuen Koro Navarrok. Armiarman irakur ditzakezu Seamus Heaneyren hiru poemak, euskaraz.
Abu
29
13
Joan den abuztuaren 15ean hil zen Slawomir Mrozek poloniarra, umore surrealistaz eta ukitu groteskoz zipriztindutako kontakizun gogoangarrien idazlea, baina baita ere antzerkigile eta marrazkilari aparta. Mrozeken bi ipuin euskaraturik bidali berri dizkigu Koldo Izagirrek: Europarra eta Soldaduaren estatua. Eta hirugarren bat ere baduzu, 1978an Pott aldizkarian argitaratu zena: Elefantea.
Abu
20
13
Maupassant idazle guztiz ezaguna bilakatu baino lehen, erreportaria izan zen Le Gaulois eta Le Gil Blas agerkarietan (lehenean 127 kronika eta 90 ipuin plazaratu zituen, bigarrenean 75 kronika eta 160 ipuin). Tunisiaren eta Algeriaren kontrako gerra abiatuko zuten kezkarekin, Gerla izenburuko artikulua idatzi zuen 1881n. Honelako esaldiak irakurriko dituzu hasieran: “Hiltzea krimen bat baldin bada, handizka hiltzea ez liteke izan inguruabar aringarria”. Eta amaieran: “Afrikak mintegi handi bat bilakatua dirudi, guk nahi bezainbat gerla emateko”.
Abu
14
13
New Yorkeko taxilariek 1934an egindako grebetan oinarritutako obra da Exkerraren zain (Waiting for Lefty), Clifford Odetsek idatzi eta Group Theatre taldeak 1935ean estreinatua Sanford Meisner-en zuzendaritzapean. Koldo Izagirrek itzuli zuen antzezlana 1998an, Joserra Fachadok gidariturik Donostian taularatzeko. Gaur 50 urte dira Clifford Odets hil zela, XX. mendeko antzerkigile nagusietarik bat. Zinemara ere eraman ziren haren lau lan: Golden Boy (1937), Clash by Night (1941), The Big Knife (1949) eta The Country Girl (1950).
Abu
06
13
Kurdistango poeta berritzaile eta garrantzitsuena hil da Estokolmon abuztuaren 4an: Sherko Bekas. Belaunaldi oso bat hazi zen haren poemak irakurtzen eta entzuten. Fayak Bekas poetaren semea, Hego (Irakeko) Kurdistanen 1940an jaioa, Kurdistango askapen mugimenduko kidea izan zen 1965etik, Kurdistango Ahotsa irratian lanean. Saddam Husseinek 1986an Anfal kanpaina abiarazi orduko erbesteratu zen Suediara. Kurdistanera itzulirik 1992an, lehen Gobernu autonomoko kultura ministroa izan zen. Idazle emankorra, mila orrialde baino gehiagoko bi liburukitan bildu dituzte bere lanak. Urtzi Urrutikoetxeak bederatzi poema euskaratu ditu haren gorazarrez.
