Urt
09
14
Oparitan emandako jostailu batek abiatzen du Panpina-etxea ipuina (The Doll’s House), Katherine Mansfieldek 1922ko otsailaren 4an The Nation astekarian argitaratua eta hurrengo urtean The Dove’s Nest bilduman jasoa. Klase diskriminazioari buruzko kontakizuna duzu, Iñigo Roquek euskaraturik oparitzat bidali diguna, Katherine Mansfield idazlearen heriotza egunarekin bat eginez. Nahi izatera, beste hamabost ipuin ere badituzu Lorategiko festa liburuan.
Urt
02
14
Urtarrilaren 4an 150 urte izango dira Pepe Artola idazlea Donostian jaio zela. Lanbidez etxe apaintzailea zen: ispiluak eta kristalak ipini, paretak pintatu edo papera jarri. Baina kultur zale amorratua ere bazen; hemezortzi urte zituenetik hasi zen idazten eta argitaratzen: ipuinak, bertsoak, antzerkia; aktore aritu zen Marzelino Soroarekin hasita, eta kantari ere bai Orfeoi Donostiarrean. Garai hartako musikariei lagundu zien letrak idazten, adibidez Jose Maria Usandizagari Mendi-mendiyan operan. Euskaraz.net gunean dituzu Artolaren lanak, baita ere Bertso eta Olerkien Hemerotekan. Emeterio Arresek 1898an Aiton baten eriotza bakarrizketa idatzi zuen bertsotan Artolarentzat, Euskalzale aldizkarian.
Abe
25
13
Parisen 1963ko abenduaren 25ean hil zen Tristan Tzara idazlea, Dada mugimenduaren sortzaileetarik bat. Hogeita bi urte zituela, Zuricheko Meise aretoan Dada manifestua eta beste zenbait testuren irakurraldia egin zuen Tristan Tzarak 1918ko uztailaren 23ko arratsaldean, Marcel Janco pintorearen afixa batez iragarrita. Manifestu hura Dada aldizkariaren hirugarren zenbakian argitaratu zen 1918ko abenduan, honela abiaturik: “Manifestu bat azaltzeko, A.B.C. nahi izan behar da. Tximista jo 1.2.3.aren kontra. (…) Norberaren A.B.C.a inposatzea gauza naturala da, alegia, deitoragarria”. Dada manifestua euskaraturik bidali digu Koldo Izagirrek.
Abe
19
13
Dibortziatutako senar-emazteak, seme asaldatzailea, iraganeko okerrak, fanatismoa… horiek dira Amos Oz idazle israeldarraren Kutxa beltza (1986) nobelaren ardatzak. Gutunketa luze batek egituratzen du kontakizuna: lehena Ilanak senar ohiari Jerusalemetik Chicagora igorria, hurrena Alec-ek emazte ohiari arrapostua, eta abar. Nobelako aurreneko hiru eskutitzak itzuli ditu Miel A. Elustondok, euskara estreinakoz ekarririk Amos Ozen lan baten pasarteak.
Abe
12
13
Orain hogeita bost urte, 1988ko abenduan plazaratu zuen Maiatz argitaletxeak Itxaro Bordaren hirugarren poema liburua: Just love. Poetaren ahotsak dimentsio berri bat hartu zuen, eta idazlearen liburu ederrenetako bat da zalantzarik gabe. Orain sarean osorik eskaintzen dizugu, eman izan genituen bezala Itxaroren lehendabiziko bi liburuak: Bizitza nola badoan poema bilduma eta Basilika eleberria, biak 1984an argitaratuak.
Abe
04
13
Barrenkale-ko 45-46-47 standetan izango da Susa Durangoko Azokan. Arrate Mardarasen Prendrive, Xabier Montoiaren Azken afaria eta Koldo Izagirreren Parisen bizi naiz dira argitaratu berri ditugun liburuak. Aurtengo uzta beste hauekin osatu dugu: Uxue Alberdiren Euli-giro, Oier Guillanen Elkartasun basatia, Mikel Tabernaren Alkasoroko Benta eta Miren Agur Meaberen Kristalezko begi bat. Eskerrik asko urtean barrena lanean lagundu diguzuen guztiei, bai liburuak atontzen bai Literatur Emailuak astero plazaratzen.
Abe
03
13
Historiako aro ezberdinetan gertatutako maitasunezko kontakizunak dakartza Arrate Mardarasen lehendabiziko liburuak: Pendrive. Harpeetan, erromatarren garaian, Erdi Aroan, 36ko gerran… zertarako bizi, maite duzunarengandik urrun bada? Norbaitek galdu egin duen pendrive bateko testuez eta ipuinez osatutako liburua da, botila baten barruan jaurtitako mezuaren antzekoa balitz bezala. Joan den astean aurkeztu zuen Mardarasek Pendrive, eta sarean ere emana duzu orain.
Abe
02
13
Beñat Sarasolaren zuzendaritzapean, Munduko Poesia Kaierak proiektua abiaraziko du Susa argitaletxeak 2014an. Udaberrian idazle hauen antologiak plazaratuko dira: Georg Trakl (itzulpena: Anton Garikano), Maria Merce Marçal (itzul: Itxaro Borda) eta Aime Cesaire (itzul: Iñigo Aranbarri). Eta gero udazkenean beste hiru: Carlos Drummond de Andrade (Koldo Izagirre), Emily Dickinson (Angel Erro) eta Miguel Hernandez (Josu Landa). Durangoko Azokan zero zenbakia banatuko dugu Susaren standean, itzulpen horien laginez osatua.
Aza
27
13
Bilboko txoko batean bazkaltzeko bildu dira lau gizonezko, gaztetan elkarrekin ikasten ibilitakoak. Ospakizun alaian solasean ari dira, zer bihurtu diren elkarri zirika. Oraindik ez dakite, arazo larri bat sortuko dela laster. Gau batez ertzainak bortizki sartuko dira lagun horietako baten etxean eta atxilotuta eramango dute semea. Gertakari horrek lardaskatu egingo du lau adiskideen arteko harremana. Xabier Montoiak aste honetan aurkeztuko du Azken afaria, bere zazpigarren eleberria.
Aza
22
13
Kontrapuntua (1928), Bai mundu berria (1932) eta Irla (1962) nobelak idatzi zituelako ezagutzen dugu Aldous Huxley ingelesa, nahiz eta poema, ipuin, antzerki eta saiakera beti berezien egilea ere izan zen. Gaur 50 urte dira Hollywooden hil zela, 1963ko azaroaren 22an. Xabier Amurizak Bai mundu berria (Brave New World) euskaratu eta Lur argitaletxeak plazaratu zuen 1971n, orain osorik sarean eskaintzen dizuguna. Londresen abiatzen da kontakizuna, 2540. urte inguruan. Distopia literario klasikoetako bat da, Jack Londonen Burdinazko orpoa, Ievgeni Zamiatinen Gu eta George Orwellen 1984 nobelekin batera.
Aza
22
13
Parisen bizi naiz poema liburu berrian oinarrituta, Koldo Izagirrek errezitaldiak egingo ditu datorren astetik aurrera. Lehendabizikoa Zarauzko Garoa liburu-dendan izango da, azaroaren 28an arratsaldeko 19:30ean. Hurrengoak: abenduaren 2an Urdulizen, abenduaren 8an Durangon (Ahotsenean), abenduaren 19an Donostian (Intxaurrondon), abenduaren 27an Gernikan, urtarrilaren 2an Larrabetzun, urtarrilarren 16an Oreretan, urtarrilaren 21ean Gasteizen, urtarrilaren 23an Durangoko Hitz liburu-dendan.
Aza
14
13
Hogeigarren mendean idatzitako nobela handienetakoa da Gizon ikusezina (Invisible Man), Ralph Ellison idazle amerikarrak 1952an argitaratua. “Gizon ikusezina naiz. (…) Materiadun gizona naiz, hezur-haragizkoa, zuntz eta likidozkoa, eta esan liteke adimena ere badudala. Ikusezina naiz, jakin ezazue, jendeak ni ikusteari uko egin diolako”. 30eko hamarkadako New York hirian, gizakia bere identitatearen eta gizartean duen lekuaren bila jarri zuen, izenik ez duen arraza beltzeko gizon baten bitartez. Arrazakeriaren modu ezberdinak eta haren ondorio alienagarriak jorratu zituen Ellisonek. Nobelaren hitzaurrea euskaraturik bidali digu Miel A. Elustondok.
Aza
07
13
Gaur ehun urte dira Albert Camus idazle frantsesa Algerian jaio zela. Hiru nobela argitaratu zituen: L’Étranger (1942), La Peste (1947) eta La Chute (1956), eta horietatik bi lehenak euskarara itzuliak dituzu: Arrotza, 1970ean Joxe Mari Agirrek; eta Izurria, Imanol Tapiak 1993an; biak sarean osorik emanak daude. Luchino Viscontik Arrotza nobelan oinarritutako film egokitzapena egin zuen Marcello Mastroianni aktorearekin, eta Luis Puenzok Izurria nobelan oinarritutakoa William Hurt eta Robert Duvallekin.
Aza
05
13
XX. mendeko Espainiako poeta inportanteenetako bat, Luis Cernuda, duela 50 urte hil zen, 1963ko azaroaren 5ean. 27ko Belaunaldiko kide, poesia pura deitutakoan hasi, surrealismotik pasatu eta estilo propioa garatu zuen, gordina, non erbeste politikoak eta pertsonalak eragin nabarmena izan zuten. Ibai Ertzek (Jesus Lete itsasondoarra) bost poema ekarri zituen euskarara Egan aldizkarian 1995ean, eta gerora Luigi Anselmik poema bat Bertzerenak liburuan (Pamiela, 2006). Hemen dituzu sei aleok.
Aza
05
13
Bingen Ametzagak 1952an, Bedita Larrakoetxeak 1976an, Juan Garziak 2002an argitaratu zuten euskaraz William Shakespeareren Hamlet. Orain Ximun Fuchsek zuzendutako Hamlet estreinatu berria ikustera joatekoa denarentzat agian lagungarriak izango direnez itzulpen horiek, sarean osorik emanak dituzue bi: Juan Garziaren Hamlet eta Bingen Amatzegaren Hamlet.
